Þjóðviljinn - 19.11.1938, Blaðsíða 2

P J 6 Ð V I L J I M N
Sfefán Ogmtmdsson:
Vídsjá Þjóðvíljans 19. 11. '38
Djiðli í uerfli?
Laugardaginn 19. nóv. 1938.
{XlðOVHJINN
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflckkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson,
Sigíús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavik og nágrenni kr. 2.00
Anaarsstaðar á landinu kr. 1.50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Shni 2864.
Falsarar.
Maður er nefndur Qunnar
Thoroddsen.. Hann er lögfræð-
ingur að menntun og sæmilega
vitiborinn maður.
Leiðtogar. Sjálfstæðisflokks-
ins álitu hann til þess kjörinn
að kenna ungum mönnum lög-
fræði, og mun Gunnar hafa
verið á sama máli. Var
kappsamlega að þvt unnið, að
koma hionum í kennarastoðu við
Háskólann. Sú ráðagerð fór þó
öll út um þúfur, sem kunnugt
er. En „sjálfstæðisleiðtogarnir“
voru ráðnir í því að nota
krafta Qunnars á'einn eða ann-
[an háitt í flokksþjónustu, og því
var hann til þess ráðinn að
ferðast um landið í þeim erind-
um að stofna Sjálfstæðismanna-
félög.
Gunnari hefur orðið nokkuð
ágengt í þessum erindrekstri
enda höfðu ekki áður verið
gerðar verulegar tilraunir til
þess að skipuleggja fylgiSjálf-
stæðisflokksins í landinu.
Pó mun það mála sannast,
að fjöldinn allur af félögum
Ounnars er nafnið eitt.
En meðal annarra orða.
Hvemig boðar Qunnar kenn-
ingar sínar og Sjálfstæðisflokks
ins? Kemur hann til dyra eins
og hann er klæddur? Segir
hann rétt og óhlutdrægt frá
þeim meginstefnum, sem be;rj-
ast um völdin í heiminum,1 só-
síalismanum og auðvaldsstefn-
unni?
Qunnar hefur sjálfur gefið
svör við þessum spurningum
í erindi, sem hann flutti á fundi
Heimdallar nú nýlega, og birt
!er í Vísi. Par segir meðal ann-
ars: „Við höfum nú haft sósíal-
ismann ríkjandi hér í valdasessi
um ellefu ára skeið“. Gunnar
veit betur. Hann veit iað í þess-
ari setningu felst svívirðileg
blekking. Hann veit eins vel og
að tveir og tveir eru fjórir, að
sú stjórnarstefna, sem fylgt hef-
verið hér á landi undanfarin
ár, á ekkert skylt við sósíalisma
Beinn eða óbeinn stuðningur
sósíalista við þá stjóm, sem far-
ið hefur hér með völd hin síð-
ari ár, er byggður á lögmálinu:
Af tvennu illu skal velja það
skárra. — Þó að margt megi
finna stjórn Framsóknar til for-
áttu, þá er hitt víst, að verr
mundi stjórn íhaldsins gefast.
Hvers er að vænta af þeim
mönnum sem vísvitandi
reyna iað! kömia inn hjá
þjóðinni röngum hugmyndum
um þær stefnur, sem þeir berj-
last gegn? Er hægt að treysta
þeim til þess að vera sannir og
ærlegir í boðun sinnar eigin
stefnu ?'
Þessari spurningu verður ekki
svarað nema á einn veg, þ. e.
neitandi. Það má fullyrða, að
I.
Dýpsta einkenni á réttarmeð-
vitund íslenzkrar þjóðar er
vafalaust það, hversu djúprætt-
ur sá hugsunarháttur er meðal
almennings að hafa megnan
viðbjóð og dýpstu fyrirlitningu
á hverskonarofbeldi og hryðju-
verkum, ekki sízt þeim, sem
framin eru á varnarlitlum smæl-
ingjum í skjóli auðs og krafta.
Þeir menn, sem ástunda slíkt
atferli, hljóta sinn dóm, ogsvip-
ir þeirra, sem fortíðinni til-
heyra, reika enn í dag um
byggðir landsins í dapurlegum,
ógnandi hjúp þjóðsögunnar.
Þannig á hver sveit, hvert
byggðarlag sín munnmæli eða
nútíðarstaðreyndir um þá menn,
sem grunur féll á, eða dæmdir
eru af almenningi fyrir harð-
lyndi, kúgun, hryðjuverk.
Þetta hatur fólksins á rang-
læti, ofbeldi og hryðjuverkum,
sem þróast hefir einangrað,
jafnvel staðbundið í sveit eða
sýslu, á sér rætur í sögu Jajóð-
arinnar, minnimáttaraðstöðu,
vopnleysi og smæð hennar í
baráttu við yfirgang og áþján
erlendrar harðstjórnar, í vit-
undinni um óréttinn, sem hún
var beitt í ■skjóli auðs og krafta.
Þetta mat hennar á ranglætinu
er arfur aldanna, arfur þjóðar,
sem ekki rekur minningar
neirifia sigra til hlekkjaðra
bandingja, heldur öðlaðistgleði-
og sigurstundir á lokadögum
sinnar eigin áþjánar. Og sú
þjóð, sem aldrei drakk gleði
sigra sinna blandna tárum hinna
yfirunnu, hefur vissulega kjör-
ið sér réttinn til að hata rang-
lætið og unna réttlætinu.
Þetta er hin sögulega afstaða
íslenzkrar þjóðarsálar til bar-
áttunnar, sem háð er milli þess-
ara tveggja afla, og hún hefur
það til marks um óheilindi og
fjandskap við frelsi þjóðarinnar,
ef einhver hyggst að raska
þeim réttarmatsgrundvelli, sem
hún hefur reist í rótgrónu hatri
sínu á ofbeldi og ranglæti.
II.
Friður, — viðhald friðarins,
maður, sem vitandi vits kallar
stefnur borgaralegs miðflokks
sósíalisma í beinu blekkingar-
skyni ,hikar ekki við að kalla
villimennsku nasismaris „bar-
áttu fyrir lýðræði og menn-
ingu“. Þannig er starf ogstefna
Gunnars; hin smáborgaralega
pólitík ' Framsóknar heitir á
hans máli sósíalismi, og hin sví-
virðilega stefna nazista heitir
„barátta fyrir lýðræði“.
Þannig er starf og stefna Sjálf
stæðisflokksins, já, þannig er
starf og stefna alls íhalds. Vís-
vitandi blekkingar um menn
og málefni, hatrömm barátta
fyrir hagsmunum hinna fáu
handhafa fjármagns- og fram-
leiðslutækja gegn hagsmunum
hinna mörgu launþega, barátta,
sem verður æ því hatrammari
sem menning og lýð-
ræði auka rneir sósíal-
ismanum fylgi, barátta, sem
snýst upp í hamstola villi-
mennsku nazismans, þegar sýnt
er, að sigur sósíalismans stend-
ur fyrir dyrum.
S. A. S.
fórnir til friðarins eru tízkuoré
pólitískra spekúlanta dagsins í
dag.
í fjögur ár hafa okkur borizt
daglegar fregnir frá Abessiníu,
Spáni, Kína, um að hundruð-
um tonna af sprengjum, eldí
og eimyrju hafi verið hvolft
yfir friðsæl þorp og varnar-
lausar borgir. Við minnumst
þess að hafa lesiðj í skeytum frá
Spáni frásagnir um borgir, sem
voru gereyddar á nokkrum
klukkustundum, og því hefur
verið bætt við, ofur hæversk-
lega, að þegar öll hús voru
hrunin til grunna, og fólkið
hljóp í ofboði dauðans milli
brennandi rústanna leitandi
hlés, — lítið barn eða örvita
móðir, — þá voru þau elt uppi
eitt fyrir eitt og skotin niður
með hárvissri nákvæmni þess,
er numið hefur kjarnann úr
boðskap fasismans: alefling
grimmdarinnar.
Fyrir fall borganna Hankow
og Kanton barst þessi stuttorða
upplýsing til eyma íslenzkum
útvarpshlustendum: „Þjóða-
bandalagsfulltrúi Kínverja tel-
ur að ein milljófl kínverskra
borgara (ekki hermanna), hafi
beðið bana vegna árásarstyrj-
þldar Japana, en að minnsta
kosti 30 milljónir standi uppi
Islyppir og smauðir og eigi
hvergi höfði síniu að að halla“.
Þessar yfirlætislausu daglegu
fregnir segja í raun og veru
allt, ekki aðeins hryllilegustu
viðburði, er sagan greinir, kvik-
sárustu þjáningar mannlegs lífs,
heldur færa þær okkur sönn-
ur á, að það sé aðeins augna-
bliksverk fyrir óvini mannkyns-
ins á tuttugustu öldinni að ger-
eyða og uppræta allar þær
dyggðir, allan þroska, sem
mannkynið telur sig hafa öðlazt
gegnum reynslu og framþróun
aldanna og mótað er í hinu
virðulega orði: menning.
Hver áhrif hafa þessar fregn-
ir á íslenzka þjóð, sem borizt
hafa út hingað síðastliðin ár
um algleyming hins vitfirrta
styrjaldaræðis? Hvar snertir
það íslendinginn, er hann frétt-
ir um samningsrof og sölu stór-
veldanna á smáþjóðum, land-
ráðamenn, sem pöntuðu erlend-
ar vígvélar og hermenn tilsinn-
ar eigin fósturjarðar til þess að
tortíma þjóðbræðrum sínum, í
von um jarlstign að launum?
Hlýtur það ekki að kveikja
harm í hjarta hvers einasta
manns, er veit í æðum sér
dropa af því blóði, er í sex ald-
ir barðist við ofurvald og á-
þján, fyrjr frelsi þessarar smáu
þjóðar? Eru ekki griðrofin og
ofursala smáj)jóðanna logsár
minning? Eru þau ekki sem axar.
högg til þeirra bróðurlegu
tengsla, er smæð þjóðarinnar
hefur knýtt við alla stríðandi,
vörnum svifta alþýðu?
III.
Það hefur sennilega* aldrei
verið framinn svo grimmúðug-
ur glæpur — sízt til fjár — að
fremjandinn hafi ekki átt sam-
hyggð einhverra, sem bjuggu
yfir glæpahneigð af líku taki
og/prísuðu fordæmið hátt eða í
hljóði.
Við mundum telja það mjög
varhugaverðan mann, og ekki
ólíklegan til verstu verka, sem
lýsti velþóknun sinni á atferli
morðingja, sem ráðizt hefði á
næturþeli að bæ nágranna síns,
drepið hann, konu hans og
börn, en rænt síðan öllu, sem
hönd á festi. Og það ætti sízt
að raska áliti okkar og viðbjóði
á glæpaeðlinu hið minnsta, þótt
morðinginn sé orðinn að heil-
um bófaflokki, heilli stétt
manna *og þótt auðmagn þeirra
hafi þröngvað dásemdum mann-
legs vits, vísindum og tækni,
til auðsveipni við tjónsköpun
glæpsamlegra hneigða. Sá, sem
var hataður fyrir að valda líf-
tjóni einnar mannveru, verður
ekki dáður þótt árangrar iðju
hans birtist í hrannmorðum
heilla þjóða.
Árásarstríðin, kynþátta- og
skoðanaofsóknir síðustu ára.
eru glæpir framdir í augsýn
alls heimsins.
Getur það átt sér stað að
slíkir menn fyrirfinnist hér á
á landi nú, sem bera jafn ótví-
ræða og hættulega gllæpa-
hneigð í brjósti! og þá, að dást
að eða halda uppi vörnum fyr-
ir svo kynhreina glæpamenn,
sem stjórnendur þessara styrj-
alda?
Já, — þessir glæpir eiga sína
formælendur í hverju landi, en
þeir hafa alþýðu allra þjóða að
bölvendum.
Höfuðpaurar stærstu hryðju-
verkanna, sem nú ógna öllum
heimi eru í yfirstéttunum og
þar eiga þeir bandamenn og
samhyggjendur meðal allra
þjóða. Manndráp eru nefnilega
arðbær atvinnuvegur.
Þankafar íslenzkra burgeisa
er hvorki hreinna né kámugra
ríkjandi hugsunarhætti erlendra
auðvaldssinna. Það er mótað
af „siðfræði“ ágirndarinnar og
ber reynsla síðustu tíma þess
ljósan vott að ekki allsmár hluti
íslenzka afturhaldsins hefur til-
einkað sér „rök“ ofbeldisins og
á engar óskir heitari en þær að
kbmiast í aðstöðu til að leggja
klafa þess á þjóð sína, jafnvel
þótt ekki væri auðið án full-
tingis erlendra. harðstjórna.
Þessir menn hafa notað hvert
tækifæri til að lýsa samúð sinni
og aðdáun á blóðtröllum fas-
ismans, glaðzt í hjarta sínu yf-
ir sigrum þeirra og fundizt það
vera sinn eigin sigur, varið
harðstjórn þeirra og hervirki,
lófsungið svikara stórveldanna
við smáþjóðirnar og greikkað
götu erlendra fasista til ítaka
hér á landj. Það er á allra vit-
orði að íslenzkir auðvaldssinnar
hafa náið samstarf við þýzka
nazistaerindreka hér, um að-
drátt vopna og skipulagningu
áróðurstækja, og hafa með
þýzkum fjárstyrkjum og full-
tingi áhrifamanna innan íhalds-
flokksins unnið að því leynt og
ljóst að brjóta ofbeldinu leið
til öndvegisj í þeim flokki. Þeg-
ar áreitni þýzkra nazista við ís-
lenzkt sjálfstæði hefur birzt í
jafn áþreifanlegri mynd. sem
herflokkum á götum Reykjavík-
tur, æpandi Hitlers-dýrðar-
söngva og Gyðinganíð, njósn-
arflugvélum og „sérfræðjnga“-
puðri út um landið til að
„pæla það út“'þvers og langs,
— hafa blöð burgeisanna hrinið
upp einum rómi til varnar. Lof-
gerðaróðurinn um þessa landav
mangara Hitlers hefur svojafn-
an endað á kjúru níði um þá
menn og flokka, sem beint hafa
varnaðarorðum til þjóðarinnar
um að standa vörð um sjálf-
stæði sittogþola engum móðg-
andi framkomu eða ágengni í
þeim helgu véum.
Höfuðmarkmið þessa áróðurs
og aðfara er þó fyrst og fremst
að leggj.a prófstein á árvekni
þjóðarinnar og fá hana smám
saman til a*> venjast við og
þola ágengni ofbeldisins, rneð
öðrum orðum að sljóvga rétt-
lætistilfinningu hennar og hol-
grafa þannig grunnstöðuna, sem
réttarmat hennar hvílir á: hati'-
ið á ranglæti og ofbeldi.
IV.
Það, sem íslenzka þjóðin hef-
ur numið í hinum harða skóla
lerlendrar áþjánar gleymist
henni ekklil í svipan, þótt í eyru
hennar sé ruglað hugtökum
frelsis og áþjánar^ lýðræðfs og
ofbeldis. Þau þekkjast hvar sem
þau fara, þessi nazistahundruð,
sem íslenzkt þjóðerni er dæmt
til að feðra. Þeir bera samasvip
á öllum öldum þessir júdasar
og Gissurar, þótt blygðunar-
leysið hafi þróazt og þeir leiti
ráðherrastóls í stað athvarfs
í snörunni. Rödd þeirra
sver sig í ætt við heróp
villimanns 20. aldarinnar, sem
hrópar um leið og hann brenn-
ir horgir og gerir saklaust fólk
að skotspæni grimmdar sinnar:
Við berjumst fyrir friði. Við
erum að bjarga menningunni!
Þannig hrópa hinir soramerktu,
íslenzku ættvillingar, dáendur
ægilegustu hryðjuverka, sem
mannkynið hefur þolað: „Rek-
ið böðlana af höndum ykkar!“
Siðferðisþrek íslenzku þjóð-
arinnar er enn ekki svo lamað,
að hún uni því til lengdar að
hættulegir óvinir samfélaginu,
dáendur manndrápa og hryðju-
verka, gangi um kring og noti
í þokkabót fé hennar sjálfrar til
útbreiðslu á kenningum, sem
eru samstæður við það hatað-
asta og fyrirlitnasta, sem þjóð-
in veit.
Þá er sköpum skipt í lífi ís-
lendinga, sem hafa byggt lífs-
skoðun sína á samhygð og
letrað á skjöld menningar sinri-
ar frið og réttlæti, ef þeir
una því til langframa, að í full-
trúastöðum hennar, þar sem
flutt skulu boðorð þeirra hug-
mynda, sem hún vann frelsi
sitt undir, sitji menn, er breyta
hennar „ástkæra ylhýra“ frels-
ismáli í bannsöng yfir rétllæti,
frelsi og bræðralagi og í lof-
gerðaróð um níðingsbrögð,
múgmorð, píslir og dauða.
Aflasölur. Rán seldi afla sinn
J>ann 16. þ. m(. í Grimsby, 1407
vættir fyrir 1069 stpd. Daginn
eftir seldi Haukanes afla sinn,
1685 vættir, í Grimsby fyrir
998 stpd. Þórólfur seldi í fyrra-
dag í Þýzkalandi, 119 smálestir
fyrir 20109 ríkismörk.
Iðja, félag verksmiðjufólks,
heldur kvöldskemmtun að Hót-
el Borg kl, 9 í kvöld.
írvarcMs
Öruar-Oddur uard fyrir ptdrri til-
uiljun tið fci um leid i hendur leik-
rit Jóhúfins Frímanns „Fródá‘‘ og
67. tbl. Tímans med yfirlýsingu 13
Framsóknarpingmanna.
Jóhann Frímann sálgreinir Pór-
odd skattkaupanda. Hann bjargadi
skattheimtamönnum Orknegjajarls
og tók skáttinn fgrir. Pad uarb
upphaf audlegðar hans og ualda.
Jóhann lœtur Pórodd skilja lítil-
mennskiim i pessu og fimbulfamba
einskonar skýringu sér til réttlcet-
ingar: Pessu var logio um mig, en
pad, sem allir leggja trúnac) á er
ordiö sannléikur, ég hef ad lokum
trúád pessu sjálfur og puí hef ég
orbic) ómenni. Pessar umpenkingar
gera Pórodd uitlausan og suo uirö-
ist sem Jóhann Frímann uilji állta
paT) upphaf draugagangsins á Fródá
Framsóknarmennirnir mótmada
pátttöku sinni í „diplómatísk-
um‘‘ leik, er peir léku hér í Rvík.
sumarid 1934, á sama hátt og Pór-
oddur skattkaupandi. En vortandi
uerdur eftirleikurinn betrj. Marg-
ir viia, aó mótmœlin' eru staöleys-
ur. Peir vita paT) sjálfir. Fyrir
peim er petta bara nýr „diplð-
matískyr‘‘ leikur, pul ad engin
hœtta er á aó peir veröi af pessu
vitlausir, eins og Jóhann Frímann
lœtur veslings Pórodd ueröa. Peir
uerda bara ennpá „diplómatlskari'‘
med œfingunni.
Pessir 13 ueröa puí uonandi ekki
leiöinlegir clraugar á Fródá. Peir
leika bara skemmtilega hird.
**
Skjaldborgin er uerzlunarfyrir-
tceki. Nokkrir menn útvega sér pen-
inga, setja pii, í blöö og kosninga-
tceki, skipta um stefnur, eins og
peim bezt byöur, uppskera sjálfir
embœtti og fé - og paö er aöal-
atriðiö, fá suo ef til vill eitt-
huaó handa fólkinu, ef pati fœst
ódýrt, ef paö á aö kosta em-
bœtíin, pá ,,gefa‘‘ peir fólkinu held-
ur vinnulöggjöf og geröardóma og
segja pví, aö. paö sé fyrirtaks rétt-
ur. Skjaldborgin h.f. pótti einu sinni
álitlegt verzlimarfyrirtceki, en nú
er paT> lent\ í braski, lifir á láraim
i Œignablikinu og mun ueröa gjald-
prota viö nœstu kosningar, — ekki
aö fé, pví lengi má ,Má‘‘ auövald-
fö til baráttu gegn einingu aipýö-
unnaj', en aö fytgi, og pó ad
Skjaldborgarbroddamir hafi sát og
sannfœringu fyrst og fremst til
sölu, pá eiga peir eftir aö reka sig
á, dö fólkiö hefir sannfœringu sína
til aö breyta eftir henni.
• *
Þýzki nazistaleiötoginn i hinu
rœnda Austurríki gaf út fyrirskip-
un um, aö skjóta skyldi á allet
menn, sern reyndu ad rasna eignurn
Gyöinga.
Honum er pá óhœtt aö byrja á
Hitler, Göring og Göbbels, pýzku
rikisstjóminm, puí engir hafa rcent
eigtvim Gyöinga i starri stil.
,Paö kernur hjákátlega út, pegar
pjófar œtla aö fam aö vernda
eignarréttinn.
Frá höfminni: Ægir fór í gær
áleiðis til Siglufjarðar með mót-
orbátinn Víking í eftirdragi. Er
bátur þessi vélarlaus, en hafði
verið seldur til Siglufjarðar.
Ungherjar! Fyrsti fundur
vetrarins verður haldinn í Al-
þýðuhúsinu við Hverfisgötu á
sunnudaginn kl. 10 f. h.
Verzlunarmannafélagið held-
ur skemmtun ;að Hótel Skjald-
ibreið kll 9 í kvöld.