Þjóðviljinn - 22.11.1938, Page 3

ÞJÖÐVILJINN
Þriðjudagurinn 22. nóv. 1938.
lerzlonarmaiinafélagið hefnr
vetrarstarfsemi sina.
Síðastliðinn laugardag, 19.
nóv., átti Verzlunarmannafélag-
ið þriggja ára afmæli, er það
minntist með skemmtikvöldi á
Skjaldbreið, sem getið er um
á öðmm stað hér í blaðinu.
Því ber ekki að neita, að fram
til þessa hefur Verzlunarmanna-
félagið ekki náð þeirri út-
breiðslu, sem nauðsynleg er til
þess að gera það að áhrifaríku
tæki í hagsmimabaráttu verzl-
unar- og skrifstofufólks hér í
Reykjavík, en allt bendir tilþess
að um nokkur straumhvörf sé
nú að ræða- Á síðasta fundi,
sem haldinn var í félaginu, bætt
lust 14 nýjir meðlim'ir í hópinn,
og má það teljast gott á einum
fundi. Á þeim fundi ríkti mikill
áhugi um að efla vöxt og starf
félagsins. Samþykkt var, m. a.
að hefja baráttu fyrir styttingu
vinnutímans hjá verzlunarfólki,
þannig, að yfir vetrarmánuðina
verði búðum lokað kl. 4 álaug-
lardögum og kl. 7 á föstudögum
enda virðist engin ástæða til að
hafa búðir lengur opnar. Þá
voru og gerðar ýrnsar aðrar
samþykktir í þá átt að efla og
styrkja íélagið. ;
Fram til þessa hefur Verzl-
unarmannafélaginu ekki tekizt
að nú samningum nema við
eitt verzlunarfyrirtæki hér íbæn
um. Þetta verzlunarfyrirtæki er
KRON. Hefur stjórn Kaup-
félagsins ávallt sýnt hinn bezta
skilning á starfsemi Verzlun-
armannafélagsins, og verður svo
vionandi enn. En nú er svokiom-
ið að gott útlit er fyrir að
samningar náist við fleiri verzl-
unarfyrirtæki.
Þrátt fyrir það, að nú horfir
nokkuð betur um hag Verzlun-
armannafélagsins, þá er það þó
fangt frá því, að Vferzlunarfólk'
hafi almennt lært að skilja þýð-
ingu stéttarsamtakanna, — hafi
lært að skilja það, að þessistétt,
sem aðrar vinnandi stéttirþjóð-
félagsins, þurfi að bindast sam-
tökumi í hagsmiunabaráttu sinni,
— að Verzlunarmannafélagið sé
þeirra félag, og að eina leiðin
til að gera það hlutverki sínu
vaxið, — að vera þeim brjóst-
Vörn í hagsmiuna- og menning-
arbaráttu þeirra —, sé að fylkja
sér inn í það, gera það að
sterku fjöldafélagi.
Mér er ekki grunlaust um að
tregða verzlunarfólks aðganga
í stéttarfélagsskapinn stafi' oft
af hræðslu við atvinnurekend-
urjia. Ég tel þessa hræðslu að
mestu leyti ástæðulausa. Sem
betur fer munu flestir atvinnu-
rekendur nú orðið skoða stétt-
arfélög launþega í alla staði
eðlileg, hvað sem líður lipurð
þeirra til samninga. Ég held
því að þeir atvinnurekendur
séu harla fáir hér í Rvík, sem
færu að svipta starfsfólk sitt
atvinnu fyrir það eitt að vera
meðlimir í Verzlunarmannafé-
laginu. Þessu fólki mætti líka
benda á það, að þrátt fyrir
marga og mikla galla á vinnu-
löggjöf þeirri sem samþykktvar
á síðasta þingi, þá veitir hún
j>ó nokkurt öryggi gegn slíku
tiltæki atvinnurekenda,
Víða erlendis eru Verzlunar-
mannafélögin fjölmenn og sterk
xog mynda með sér sambönd
er taka yfir eitt eða jafnvel
fleiri lönd. Að líku sambandi
íslenzkra verzlunar- og skrif-
stofumanna er nú verið að
vinna. Þessari fjölmennu stétt
er jjað ekki vansalaust að sam-
tök hennar skuli standa langt
að baki allra annara stéttasam-
taka sem til eru hér á landi.
Hrindum af okkur slyðruorð-
inu. Gerum stéttarfélag okkar
að sterku, samtaka fjöldafélagi.
Þá verðum við fær um að lyfta
Grettistökum. „ Hvað má hönd-
in ein og ein, allirleggi saman“.
Andrés 'Straumland.
Amedskar
og þýzkar
kvíkmyndír
Sú var tíðin að þýzkar kvik-
myndir þóttu einhverjar beztu
í heimi — og voru það, en
amerískar þóttu hinsvegar mjög
lélegar — ekkert nema „tetr-
nik“.
Nú er þetta orðið gersamlega
breytt og alveg öfugt við það,
sem áður var. Til þess að sann-
færast um það, j>arf ekki nema
rétt að bera saman síðustu kvik
myndirnar, sem hér hafa verið
sýndaj'. é
Gamla Bíó sýndi nýlega ame-
rísku kvikmyndina „Gott land“.
Þessi kvikmynd er tvímaelalaust
eitthvert fegursta listaverk allr-
ar kvikmyndaframleiðslunnar.
Þar fer saman hin fuIlkomnast£|
„teknik“ og hæfileikinn til að
lifa sig gersamlega inn í sál
kínversku alþýðunnar. — Svo
kbm rétt á eftir þýzka kvik.
myndin „Samkepþni og ást“
(Donaumelodien). Aumara hef-
ur varla sézt hér í bíó. Leikur-
inn, leikendurnir, innihaldið —
allt svo lélegt að engu tali tek-
•í«r. — Og ef einhverjum skyldií
idetta í hiug, að halda að þetta
væri vegna þess að efnið gæfi
ekki ástæðu til betri leiks, þá
þarf maður ekki annað en minn
ast meðferðar þýzk'u leikaranna
'4 „Þorgeiri í 'Vík“ í vetur, hví-
lík misþyrming það var á hetjju-
kvæði Ibsens.
Hver er lorsökin? Hennar
þarf ekki langt að Ieita. Frum-
skilyrði listarinnar er frelsi.
Þýzku leikararnir og kvikmynda
höfundarnir eru fangar — tak-
markaðir í list sinni og Ieik
við geðþótta harðstjóranna, —
beztu leikararnir, eins og Elisa-
bet Bergner, rekin úr landi, —
hæfileikar þeirra, sem eftir ejru,
kæfðir undir fargi harðstjórn-
arinnar.
Enn á sama tíma hafa Banda-
ríkin lært — lært af fyrstu óg-
urlegu þjóðfélagskreppunni,
sem yfir þau gekk, — lært af
baráttunni við ófrelsið og fas-
ismann. Það er engin tilviljun
að amerískíu leikararnir, sem
mesta aðdáun vekja hjá manni,
fyrir snilld sína, standa allir
móti fasismanum, svo ákveðið
að helztu leikarar í Hollywood
leika á eigin kostnað kvikmynd,
til að túlka málstað spanska
1 lýðveldisins.
Kvikmyndalist vorra tíma fer
ekki varhluta af hnignun þeirri,
er fasisminn táknar, annarsveg-
ar, — og framför þeirri, er
virk barátta fyrir lýðræðinu
þýðir, hinsvegar.
Sanma
Kvenkjóla, blússur og kápur..
Sníð og máta.
Guðrún Rafnsdóttir,
Bergþórugötu 1
Skáld eða hagjrðingar
Athugasemd við örlítinn þátt
í orðfágaðri
útvarpskrítik.
Af ávöxtunum innræ tið og eðlið þekkist.
Af gnægðum hjartans mlunnur mælir.
Af mannvonzku sig snjáldrið skælir.
Þeir sem andans elda kynda á æðstu sviðum,
sjaldnast illum augum renna
að eldurn þeim, sem lægra brenna.
Skáldskaparins guðagáfa gneista tendrar.
iHagmælskan í óði og orðum
yljar drjúgum nú sem forðum.
Góð er fylgd með hjartahlýjum hagyrðingum.
— En fár vill sínum fleyta skipum
með fúlmennum og viðsjálgripum.
Gargoyle Mobiloíl er alltaf ný og
akstur yðar verður öruggur og
ódýr, ef þér notíð hana á vélína
yðar. Gargoyle-taflan sýnír rétta
merkíð af Gargoyle Mobíloíl fyr-
ir yðar vagntegund, hvort sem
hún er gömul eða nýjasta straum-
línugerð.
Jafn~gönuil fyrsfu bifreíðínni —
jafn~ný síðusfu geirðínni. —
Gargbyle
Mobiloil

OLIUVERZLUN ISLANDShX
Adalsalar á Íslandí fyrír
VACUUM OIL COMPANY
Utbreiðið Þjóðviljann
Samsöngur Kavlakórs íðn-
aðarmanna í Gamla Bíó
Karlakót' Iðnaðarmanna hefur
sannarlega vakið eftirtekt á sér
á þessu ári. Hann hefur farið til
Norðurlands og sungið þar
víða og allsstaðar við ágætar
viðtökur og góðan orðstír. —
Hann hafði hér samsöngva
bæði áður en hann fór norður
og eftir að hann kom, og fékk
þá hér hinar beztu viðtökur.
Nú vakti það eigi alllitla at-
hygli, að kórinn réðist í að
halda hér samsöng svo snemma
Framhald á 4. síðu.
Umsóknir
um námsstyrk samkvæmt ákvörð
un Mentamálaráðs (kr. 10,000),
sem veittur er á f járlögum árs-
ins 1939, sendist ritara Meuuta-
málaráðs, Ásvallagötu 64 Reykja-
vik, fyrir 1. jan. 1939.
Styrkinn má veita konnm sem
körlum, til hvers pess náms, er
Menntamálaráð telnr nauðsyn að
styrkja.
um styrk til skálda og lista-
manna sem veittar er á f jár-
lögnm ársins 1939 (kr. 5000,00),
sendist ritara Menntamálnráðs,
Ásvallagötn 04, Reykjavik, fyr-
ir 1. jaaáar 1089.
Tilkynning
Shv. heímíld í 4. gr. laga nr. 70, 31. des. 1937, er
hér með lagt fyrír alla þá, sem verzla með vefnaðar-
vörur, byggíngarefní eða búsáhöld í umboðssölu,
heildsölu eða smásölu, að gera verðlagsnefnd greín
fyrír hvaða reglum þeír nú fylgja um verzlunarálagn-
ingu ó vörur þessar.
Samkvæmt sömu heímíld er hér með eínníg lagt
fyrír allar saumastofur, þar með taldar hjóla- og
hápusaumstofur, klæðsherasaumastofur, shyrtugerðír,
húfu- og hattagerðír, hálsbíndagerðír, vínnufatagerðír
og hvershonar aðrar fatagerðír, er sauma og selja tíl
verzlana eða beínt tíl neytenda, ða gera verðlagsnefnd
greín fyrír hvaða reg'lum nefndar stofnanir nú fylgja
um verzlunaválagníngu á framleiðslu sína.
Nefndar shýrslur um verzlunarálagníngu shulu gefn-
ar á eyðublöðum, sem verðlagsnefnd leggur tíl og
fást á shrífstofu nefndarínnar í Atvínnudeíld Háshól-
ans, Reyhjavíh og hjá lögreglustjórum eða umboðs-
mönnum þeírra útí um land, eftir homu fyrsta pósts
frá Reyhjavíh eftír 21. þ. m.
Með nefndum shýrslum shulu fylgja tíl verðlags-
nefndar ýms gögn og' upplýsíngar, sem nánar er hveð-
íð á um á shýrslublöðunum sjálfum.
Fyrrnefndar shýrslur og gögn shulu vera homín tíl
skrífstofu verðlagsnefndar í Rvíh. svo sem hér greínir:
1. Úr Reyhjavíh og næsta nágrenní ehhí síðar en
6. des. n. h.
2. Annarsstaðar af landínu ehhí síðar en 22. des. n.h.
Reyhjavih, 22. nóvember 1938.
VerðlagsnefncL