Þjóðviljinn - 25.11.1938, Blaðsíða 3

P J 6 8 'v' I L J 1 N N
Föstudag'urinn 25. nóv, 103».
Á Jótlandi fæddist drengur í sept.
í haust með tvo jaxla '1 þroskaða.
1 okt. tók hann þr nur í við-
bót, og fleiri eru ■ oma.
Amtstíðindi Álairorgar létu fylgja
fréttinni, að á vargöld og vindöld
Hútímans þyrfti auðvitað að beita
kjafti og klóm frá fæðingu; þess-
vegna uppfyllti náttúran nú skyldu
sína og byrjaði að vopna manndýr-
ið í vöggunni. — Dásamlegur er
máttur framþróunarinnar!
**
Frank Andersen lézt i Höfn um
daginn, níræður að aldri. Elzti son-
ur hans er hálf-sjötugur, en 11
ára hinn yngsti. 1 fyrra hjónabandi
sínu átti Frank 10 börn, d,n 5 í síð:
ara, sem hann gekk í sjötugur.
Einn af sonarsonunum er 20 árum
eldri en yngsti sonurinn enda eru
barnabörnin mörg á aldur við síð-
ari konuna. Fram til áttræðs ferð-
aðist Frank, sem var umferðasali,
á bifhjóli, en lengi eftir það á
venjulegu hjóli, og hélt atvinnu
sinni fram á síðasta ár. Slíkt er
sjaidgæfur lífsþróttur i elli.
í • f
Jafnvel „dörnur'1 — af betra tagi
— eru farnar að taka í nefið á Eng-
landi, og ncftóbaksverzlun eykst
þar óðfluga, samkvæmt hagskýrsl-
um, til gleði og atvinnuauka hverj-
um Jóni sker-i-nef.
*•
Sviar hafa sett undir gjaldeyris-
leka neftóbakseyðslunnar, rækta nú
sjálfir li/í tonn af tóbaki á ári og
saxa það aHt í nefið. En hvort sem
það leiðir af þessu eða öðru er nef-
tóbaksnotkun Svíþjóðar „tilfinnan -
•iega‘‘ að minnka.
1 Rússlandi dó 1831 trésmiður,
152 ára og kona hans 150 ára. —
I Síberíu, skammt frá Tobolsk lifði
maður að nafni Demetríus Erabow-
sky, elsti maður, er inenn þá vissu,
hann var 169 ára og lifði rósömu
lífi sern hirðir. Tveir synir hans
voru hjálparhönd hans, annar 120,
en hinn 97 ára gamall.
**
1 Fíladelfiu réðust 12 menn á báti
á móti sjóormi miklum, er lengi
hafði haldið sig nærri árósum. Bar-
daginn stóð yfir í 10 klukkutíma
áður en hann varð yfirunninn, en
á hann varð að eyða 600 skotum.
Var hann svo dreginn að landi og
mældur. Reyndist hann að vera 220
fet á lengd, 22 fet ununáls, augun
6 þumlungar að þvermáli og þrí-
Sett tannaröð í kjaftinum. Einrf mað-
ur dó af viðureigninni og tveir fót-
brotnuðu.
Nýíir áskrííefidur
fá blaðið ókcyp«
ís fíl mánaða~
mófa
Kaffisalan
Hafnarsfrœii 1«.
Heít 0$ böld
súr svíð
alian dagínn.
NMW Httlllliu
Hvítidaoði 00 sjédaoði.
Efiir Kristinn Maríusson
P.að setti marga hljóða við
hið sviplega slys, þegar togar-
inn Ólafur fórst, og enn var
höggvið stórt skarð í okkar
vösku og hugdjörfu sjómanna-
stétt.
Harmafregnin vekur manntil
umhugsunar um hin mögru og
erfiðu lífskjör, sem þessi stétt
á við að búa. Hún kemur flest-
um til að hugsa um illan iog
ónógan skipastól, útbúnað og
aðbúnað og um sjómannaheim-
ilin í landi með öllum þeirra á-
hyggjutn. En mér varð hugs-
að til þess við þá samúð og
hluttekningu ,sem laðstandendur
hinna látnu njóta allsstaðar frá,
hversu mjög við erum skilnings
og samúðarlitlir gagnvart þeim
stóra hópi sjómanna, sem eftir
langa og stranga sjómannsbar-
áttu verða að heyja aðrastrang-
ari baráttu við hvítadauðann.
Petta er svo stór hópur
manna, að það verður ekki fram
hjá honum komizt, þegar
minnzt er á þau stóru skörð,
sem höggvin eru úr fylkingum
sjómanna löngu fyrir aldur
fram. Aðstandendur þessara
manna eiga sannarlega ekki síð-
ur skilið samúð og stuðning
þess þjóðfélags, sem þeir fórn-
uðu lífi sínu fyrir. En því iniður
hefur ekki bólað á slíku. Pað
er óhætt að fullyrða það, að
kionur og börn þessara manna
eru verst stæða fólkið í þjóð-
félaginu. Pað hefur bariztþrot-
lausri baráttu fyrir lífsviður-
væri síinu við fátækt og ör-
birgð. Pað lifir í Jþeirri von, að
heimta fyrirvinnu sína úr helj-
argreipum hvíta dauðans. í
mörgum tilfellum hafa þær ósk-
ir rætzt. Og maðurinu hefir
komið að bjargarlausu heimili
með læknisvottorð upp á vas-
ann um, að hann megi ekki
vinn.a erfiðisvinnu og umfram
allt ekki stunda sjóinennsku.
I bjartsýni sinni, eftir að hafa
náð heilsu sinni aftur að miklu
leyti, hyggur hann í fjyrstu, að
einhversstaðar sé smuga fyrir
sig að vinna annarsstaðar en
,,til sjós“. En reynslan er sögu
ríkari. Krossgangan fyrir at-
vinnu og brauði er hafin með-
al þeirra einstaklinga og félaga,
sem ráða yfir ýmiskionar at-
vinnu. En svarið er undautekn-
ingarlítið: „Engin vinna fyrir
þig“. Síðan er farið til bæjar
og ríkis. En þar fást sízt betri
umdirtektir.
Hvar endar svo þessi kross-
ganga fyrir atvinnu og brauði?
Venjulegast endar hún á þá
leið, að eftir að hafa gengið um
sturlaður á sál og líkama, dög-
tim og vikum saman, við að
sjá heimilið vera bjargarlaust,
þá hefir hann, vegna skilnings-
og aðgerðaleysis valdhafanna,
orðið að taka fyrsta fáanlegt
pláss, sem hann gat fengið „til
sjós“, vitandi fyrirfram, að ef
öldur ægis yrðu ekki svo misk-
unnsamar að taka hann, þá félli
hann fyrir sama vágestinum og
hann var nýbúinn að glíma við.
Hvað á þetta að ganga svona
til lengi? Höfum við yfirleitt
efni á því að neita að þiggja
starfsorku þessara mamia, á
sama tíma, setn hin mörgu og
stóru skörð eru fyrir skildi, í
baráttunni við ægi og hvíta
dauðann?
Hvaða vit er í þeirri sóun
á mannslífum? Við hælisvist-
ina í annað sinn eru líkurnar
fyrir bata margfalt minni, og
venjulegast verður þá barátt-
'an við hvíta dauðann gersneydd
von um starfsorku og fulla
heilsu.
Nei! Það sem þarf að breyt-
ast, er, að almenniiigur geri sér
ljóst, hversu mikið sleifarlag er
á berklavarnarlögunum. Að það
skuli ekkert vera til, sem býr
hælissjúkling út í lífið að nýju,
eftir ,að hafa fengið sæmilegan
bata, annað en mölin og gadd-
urinn. — Fyrir utan það, að
kóstnaðurinn við berklavarn-
irnar verður margfalt meiri,
eins og gefur að skilja, þegar
sömu sjúklingarnir koma aftur
0g aftur. Enda segir það sig
sjálft, að berklavarnirnar verða
engar varnir með þessari fram-
kvæmd laganna. Pess vegna á
það að verða skýlaus krafa al-
mennings til valdhafanna, að
þeir breyti þessu í betra horf, |
þannig að það þurfi ekkí að
kbma fyrir, að útskrifaðir sjúkl-
ingar þurfi að vinna þá vinnu,
sem kostar þá ævilangt heilsu-
tjón.
Núna, þegar við minnumst í
hugum okkar sjóhetjanna, sem
féllu fyrir öldum ægis, þá skul-
um við um leið vera inimiugir
lallra þeirra, sem heyja hetju-
baráttu sína við hvíta dauðann,
— og minnast þeirra í verkinu.
Ungmenna-
félögin.
Framh. ' 2. siðu.
beztu sannfæringu að málefn-
um samtakanna.
Málstað ungmennafélaganna
standa þeir næst.
Málstaður ungmennafélag-
anna er málstaður íslenzkrar
æskú málstaður framtíðarinn
ar. Þessvegna fylkir æskan sér
undjr merki þeirra.
Barátta ungmennafélaganna
er barátta fyrir sjálfstæði, frelsi
og framtíðargæfu þjóðarinnar.
Happdræífí
Karlakórs
verkamanna
Happdrætti KarLakórs verka-
manna hefir vakið athygli um
allt Iand. Einkum er mikill á-
hugi fyrir bátslíkaniiru fræga,
sem allir vilja eignast. Af öðr-
um figætum munum má nefna
öll ritverk1 Halldórs Kiljan Lax-
ness í fallegu skinnbandi.
Dregið verður í happdrætt-
inu nú um mánaðamótin. Það
eru því aðeins nokkrir dagar til
stefnu fyrir þá, sem enn hafa
ekki eignazt miða.
Hnllioss
fer á föstudagskvöld 25. nóv.
til Breiðafjarðar, Vestfjarða,
Siglufjarðar og Akureyrar, það-
an beint til Kaupmannahafnar
og Stettin. —
Kemur við í Lieith á heimleið.
Auglýsing í Þjóðviljanum í
gær gildir því ekki.
Sl]ðrnarbosnlng i S|ð-
mannaf ðlaglnn hef sl I dag
Sjómenn! — Geríð félagíð
þeím vanda vaxíð að hafa
forustuna á hendí í hags*»
munabaráftu ykkar,
Fellíð Sígurjón A. Olafsson
í dag hefst stjórnarkosinmg
í Sjómajinafélagi Reykjavíkiur.
Stendur kosning þessi fram yfir
inýjár, iog fer húin fram lum borð
í skipujnum eða á skrifstofu fé-
lagsins. Samemingarmenn eru
laingt frá því að vera ánægðir
með skipuu listans, enda hefir
lítið tillit verið tekið til vflja
þeirra um skipuu haus. Kiosin-
ingar þessar hljóta fyrst og
fremst að snúast um það, að
félagið fái starfhæfa stjónn serrt
Igefcur leitt baráttju þá sem ná-
lega er víst að bíður félagsius
eftir nýjár í vetur. Eu til þess
að svo megi vierða, þarf fé-
lagið að losua við Sigurjón Á.
Ólafsson úr formannssæt'. Sig-
urjón hefir árum saman veríð
dragbítur á samtökium sjó-
11100113 og er öllum msnnisstæð,
Þó að endemum sé, framkomia
haus í tiogaradeihmni í fyrra-
veiur. Vilji félagið ekki efna
affcur tll sama leiks í vetur,
verðlur Sigurjón ólafsson að
fara úr formannssæti.
Stjórnarkiosningalistinn lítur
svo út, þegar Sjómarmafélags-
fundurinn í fyrrakvöld hafði
gengið frá honum:
I formannssæti:
Sigurjón Á. ÓLafsson.
Sigurgeir Halldórsson.
Jón Guðnason.
í varaformannssæti:
Ólafur Friðriksson.
Guðm. Halldórsaon.
Ólafur BenediktS9on.
í ritarasæti :
Sveinn Sveinsson.
Bjami Kemp.
Torberg Einarsson.
í gjaldkerasæti:
Sigurður ólafsson,
i Ásgeir Torfason.
Rtíscnkranz Á. ívarsson.
I varagjaldkerasæti:
ólafur Árnason,
Lúther Grímsson,
Hafliði Jónsson .
Að þessu sinni hafa samein-
ingarmenn ákveðið að styðja
eftirtalda menn við kosning-
arnar:
Sigurg. Halldórsson, Bjarna
Kemp, Roseukranz Á. ivarsson
og Lúther Grímsson. Vill flokk-
uriun skora á alla fylgismienn
sípa að greiða þessum mömm-
um atkvæði með því að setja
kross framain við nöfn þieirra
á listanum.
Listi þessi er orðinn til á
þann hátt, að uppástungunefnd,
kbsin af næstsíðasta fundi,gerði
uppástungu um tvo efstu menn
í hvert sæti. Var nefnd skipuð
Skjaldbyrgingum einum saman
Síðan skyldi Sjómannafélags-
fundurinn í fyrradag tilnefna
þriðja mann listans. Ekki vildu
i þeir Skjaldbyrgingar samt
sætta sig við tillögur nefndar-
innar einar, og áður en Sigur-
jón Á. Ólafsson hafði lokið
lestri á uppástunguni hennar,
lagði Sigurður Ólafsson gjald-
keri fram uppástungur um
þriðja mann í hvert sæti og
voru flestir þeirra einnig Skjald-
byrgingar. Að því loknu bað
Sigurjón um uppástungur til
málamynda. Var þetta allt gert
með það eitt fyrir augum, aö
andstæðingar Skjaldborgarinnar
gætu engan fulltrúa fengið við
kbsningarnar í þau sæti, sem
Skjaldborginni þykja mestu
varða.
Alþýðublaðinu hefur undan-
farið verið tíðrættium lýðræðis-
brot við kosningar t Dagsbrún
Þar hefur þó Skjaldborgin haft
öll hin sömu réttindi og sam-
einingarmenn og sína eigin full-
trúa við atkvæðagreiðsluna, er
farið hefur fratn í sérstökum
kjörklefum.
Við undanfarnar kosningar í
Sjómannafélögunum hefur engu
slíku verið til að dreifa. And-
stæðingar Skjaldborgarinnar
hafa engan fulltrúa fengið að
hafa við kosningarnar yog þær
hafa farið fram svo að segja
opinberlega undir nefi gjald-
kerans, og hann hefur teymf
fétagsmenn á kjörstað á öll-
um tímum dags, og loks hafa
engir fengið að vera frá and-
stæðinganna hálfu við talningu
atkvæðanna. Skjaldborgin hef-
ur því getað hagað kosningun-
um og kosningaúrslitunum eft-
ir því sem henni sýndist. Hvað
mundi Alþýðublaðið segja um
slíkt „lýðræði“ innan Dags-
brúnar?
Sameiningarmenn krefjast
þess, að kosningin verði að
þessu sinni látin fara svo fram,
að kosið sé í kjörklefa, og á
skrifstofutíma félagsins milli 4 i
Framhald á 4. síðu.
Mannasklptl i
stiórn
„fiomsoniolsu
EINKASK. TIL pJÓÐVILJANS
MOSKVA í GÆRKV.
Dagana 1Q.—22. nóvember
hélt Samband ungra kommún-
ista í Sovétrfkjunum (Komso-
jtnol) aukaþing. Var á þessu
þingi rætt ura verkefni sam-
bandsins og starfsaðferðir. Ping
ið ákvað að víkja Kossereff,
Bogatsjoff og Píkínu úr mið-
stjórn sambandsins. Er þeim
gefið ,að sök að þau hafi brotið
í bág við 13'ðræðisreglur sam-
bandsins og látið stjórn sam-
bandsins stirðna í skriffinnsku.
FRÉTTARITARI.
Þorsteínn
Björnsson
Mínníngarorð
Þorsteinn Björnsaon bóndi
lézt í Hafnarfirði 8. okt s. 1.
Hann var fæddur 26. ágúst
1910, sonur hjónanna Björns
Jónssonar söðlasmiðs og konu
hans Gunnhildar Björnsdóttur.
Andlát Porsteins bar að með
nokkuð bráðum hætti, þó að
vinum hans og vandainönnum
kæmi það ekki með öllu á ó-
vart. Okkur, sem þekktium
skapgerð hans og fylgzt höfð-
um með athöfnum hans og um-
svifum, fannst svo að honum
sorfið síðustu dagana. Mann-
skaps- og drengskaparniönnum
þykir illt að þola órétt og auð-
mýkingu, og þeir kjósa gjarna
heldur að bíða hel en lúta ó-
rétti og ofurefli.
Þorsteinn heitinn kom ung-
ur til Hafnarfjarðar, fátækur að
öllu nema góðum mannkostum.
Par varð hann efnalega óháð-
ur við búskap og verzlun. Eng-
inn var hann þó gróðamaður,
en í öllum viðskiptum var hann
ábyggilégur og vandaður, enda
seldi hann ,að jafnaði ódýrar en
aðrir. Það er ekki ofmælt, þó
að sagt. sé, að hann hafi hvar-
vetna unnið sér traust, þar sem
skilvísi og heiðarleiki er að
nokkra metið.
Porsteinn var um skeið for-
maður verkamannafélagsins
,,Hlífar“ og hann var einn af
hvatamönnum að stofnun Pönt-
unarfélags verkamanna og
fyrsti starfsmaður þess. Þar
vann hann mikið og óeigin-
gjamt starf af stakrí trú-
mennsku og alúð, þrátt fyrir
lítil laun og ef til vill litlar
þakkjr.
Á s. 1. vori keypti Þorsteinn
jörðina Straumfjörð í Álfíanes-
hreppi og hóf þar myndarleg-
an búrekstur. Þorsteinn hugði
gott til þessarar breytingar, þar
sem búskapur hans í Hafn-
arfirði hafði reynzt erfiður með
núverandi kvöðum.
Þorsteinn heitinn var hispurs-
laus og heill alþýðumaður, og
á tímabili var hann ákveðinn
fylgismaður Alþ)'ðuflokksins.
En þegar stjórnmálaspillitigin
festi þar dýpri rætur, fjar-
lægðist Þorsteinn flokkinn og
dró sig í hlé um stjórnmál.
Það er mikil eftirsjón að dug-
legum, greindum drengskapar-
mönnum eins og Þorsteinn var.
Mönnum, sem ekki láta glepjast
til þess að veita röngum máÞ
stað fylgi. Ég veit, að vinum
Þorsteins^ og ekki hvað sízt
öldruðum foreldrum, er þungt
um hjartarætur við fráfall hans.
Ég veit einnig, að þau munu
ekki varpa rýrð á minningu á-
gæts sonar með voli eða hug-
I sýki, heldur þola þá raun eins
og aðrar ,með hugprýði.
Sig. ólafsson.
Taflklúbbur Æskulýðsfylk-
ingarinnar í Reykjavík kemur
saman í kvöld kl. 8,30 á skrif-
stofu félagsins í Hafnarstræti
21. Þeir félagar ,sem hafa
í h)'ggju að taka þátt í tafl-
æfingum klúbbsins, en ekki
hafa látið innrita sig enn, ættu
að mæta þá. Þeir félagar, sem
eiga töfl eru beðnir að hafa
þau með.