Þjóðviljinn - 27.11.1938, Blaðsíða 2

FjtÐVlLJINN
Sunnudaginn 27. nóv. 1938.
gndfsmjiNN
Otgefandi:
SaaaeiniiJgarflokkur alþýðu
— Sósíalis+afitkkunrsn —
Rit$tjórrir:
Einar Olfeirsson,
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Rifntjórnarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), simi 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Ausiurstræti 12 (1. hæð),
sími 2134.
Áskriftargjöld á mónuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
Annarsstaðar á landinu kr. 1.50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Vikjngsprent, Hverfisgölu 4,
Sími 2864.
Hvaða fábís-
stfóra? —
Hvaða pólí-
tífe?
Blöðum bæjarins hefur und-
anfarið verið tíðrætt um „Þjóð-
stjórnarmöguleika" og afstöðu
hinna ýmsu flokka til hennar.
Með „þjóðstjórn er eftir
málvenjunni, sem hér hefur
skapast, átt við hægri stjórn,
sem margir flokkar standa að,
,og rekur pólitík fjandsamlega
verkalýðnum >og hliðholla auð-
valdinu. Slík „þjóðstjórn" hef-
ur setið! í Englandi undanfarið,
upprunalega mynduð af íhalds-
flokknum, hægri armi frjáls-
lynda flokksins og ,,Skjaldborg“
enska verkamannaflokksins
(Mac-Donald-klíkunni). Þessi
„þjóðstjórnu hefur verið stjórn
auðvalds, atvinnuleysis >og svika
— stjórn gegn hagsmunum
brezku alþýðunnar og mest allr-
ar brezku þjóðarinnar. — Eins
og nærri má geta þá berst hver
sannur sósíalistaflokkur harð-
vítugri baráttu gegn slíkri stjórn
og gen hennar pólitík.
Og nú er svo komið' í Eng-
landi, að sterk hreyfing er um
samfylkingu allra lýðræðisafla
gegn þessari ,,þjóðstjórn“. Og
það má segja, að línan, semskil
ur að hægri pólitík og vinstri
pólitík liggi ekki á milli flokk-
anna þar, heldur í gegnum
þá, t. d. beita þeir Anthony
Edenog Churchill sér fyrir sam
vinnu við frjálslynda flokkinn
og Verkamannaflokkinn á móti
pólitík íhaldsins.
Sú stjórn, sem lýðræðisöfl-
in ensku berjast fyrir að fá,
væri auðvitað miklu samnefnd-
ari þjóðstjórn en klíkustjórn
Chamberlains, því það yrði
stjórn ensku þjóðarinnar móti
fasismanum og bandamönnum
hans í Englandi. En eftir mál-
venjunni myndi slík stjórn miklu
frekar verða kölluð þjóðfylking-
arstjórn eða því um líkt.
Þegar verið er að tala um
stjórn á fslandi studda af mörg-
um flokkum, þá verður því
fyrsta spursmálið hvaða pólitík
slík stjóm ætti að reka. Það
væri t. d. vafalaust bezt, að
finna sameiginlegan pólitískan
grundvöll um viðreisn atvinnu-
lífsins og verndun lýðræðisins
sem sósíalistaflokkurinn, heið-
arlegi hlutinn úr Skjaldborg-
inni, vinstri armur Framsóknar
(yfirgnæfandi meirihluti flokks-
ins) og jafnvel lýðræðissinnaði
hluti Sjálfstæðisflokksins væri
sammála. Og eins er vitanlegt
að afturhaldið í Sjálfstæðis-
flokknum og Framsókn vinn-
ur nú þegar saman að því að
koma á „þjóðstjóm“ á enska
vísu, gegn alþýðunni, til að
Vídsjá Þjóðvllíans 27. n. '38
JohanVogí;
Þlöðvergar geta ekkl kið stríð ðn
Norðnrlanda Nfósnir peirra og leppar
Þrátt fyrir umsköpun og
laiuklning búnaðarframleiðslunnar
þýzku fullnægir hún ekki þjóð-
arþörfunum. Talið er að á vanti
um 1 millj. tonna af feitmeti og
1 millj. tonna af eggjahvítu-
efnum. Það þýðir, að í stríði
er Þjóðverjum lífsnauðsyn að
fá búnaðarvörur frá Dönum.
pýzkalandi tókst að auka svo
járnnám sitt, að 1935 fullnæglðíi
Það 30»/o af þörfinni, og stöð-
ugt er reynt að auka þá hundr-
aðstölu með gernýting hinná
mögru náma, sem fyrir eru. En
óhugsandi er að ná upp í svo
mikið sem 50% af þörfinní.
Nægileg viðbót fæst ekki nema
frá Svíþjóð. Árin 1926—1930
fluttu Svíar út 8,7 millj. tonnaaf
járnsteini að meðaltali. Kreppu-
árið 1932 var útflutningurinn
kominn niður í 2,2 millj., en
hafði vaxið 1936 upp í 11,2
millj. og 1937 í meir en 12
millj. tonna, þ. e. langtum
meira en nokkru sinni fyrr. —
Þýzkaland tók áður við 75%
þessa útflutnings. Nú hefir
England, þrátt fyrir áköf mót-
skera niður lífskjör hennar enn
meir, og hefir hafið árásimar
á réttindi hennar nú þegar og
þeir broddar Skjal'dborgarinn-
ar, sem blindaðir eru af hatri
til sósíalista, hafa stutt að þessu
beint og óbeint.
Það sem Sósíalistaflokkur-
inn fyrst og fremst lítur á í
sambandi við spurninguna um
stuðning við ríkisstjórn, er
hvaða pólitík hún rekur. Ef
ríkisstjórn, sem kallar sig
,,vinstri“ eða jafnvel „stjórn
hinna vinnandi stétta“ rekur
pólitík, sem þýðir það að
verkalýðurinn sveltur áfram og
að atvinnuleysið eykst, — þá
skoðar Sósíalistaflokkurinn
ekki hug sinn um að taka upp
baráttuna gegn slíkri stjórn,
sem hefir á sér yfirskyn al-
þýðunnar, en afneitar henn,ar
stefnu og hagsmunum'. Það,
sem gerzt hefir í Frakklandi
nú, sýnir bezt hve valt er að
treysta slíkum stjórnum, jafnvel
þótt mennirnir í ráðherrastól-
unum hafi um tíma reynzt vel
og þótt samningar um hags-
munamál alþýðunnar séu und-
irskrifaðir.
Því er það, að sósíalistískur
flokkur verkalýðsins verður
hvenær sem er að vera viðbú-
inn til baráttu, — og hafa svo
gott samband við alþýðu ann-
ara flokka, að hún fáist til að
rísa upp með honum, ef flokks-
foringjar þessara flokka bregð-
ast því, sem þeir hafa lofað
og skuldbundið sig til að fram-
kvæma. Og slíka tryggingu get-
ur aðeins virkt I,ýðræðisbanda
lag alþýðu — og lýðræðis-sam-
takanna sjálfra — veitt.
„Þjóðstjórnarskraf“ borg-
arablaðanna er endurhljómur-
urinn af samsærismakki aftur-
haldsaflanna í landinu. -^að er
því tími til kominn að vinstri
menn, að lýðræðissinnar, hvar
í flokki sem þeir standa þjappi
sér um að knýja fram hags-
munamál fólksins og hugsjóna-
mál þjóðarinnar, sem afturhald-
ið er að undirbúa árás á.
E. O.
Frá Iandsþingi Álandseyiaana.— I miðjunni íorseti þingsicis
Sundblom til vinstri Sandíddt varaforseti og til hægri aruiar
varsforseti Mattsoin.
mæli af Þjóðverja hálfu, auk-
ið svo kaup sín, að til Þýzka-
lands fara aðeins 65% og brátt
ekki nema 60% af heildarút-
flutningnum. En magn hans
hefir aukizt svo, að skerfur
Þýzkalands er samt meiri en
nokkru sinni fyrr.
Orslitavald Svíþjóðar.
Þarna er fólgið úrslitaatriði
fyrir Þýzkaland í stríði. Sví-
þjóð getur ráðið því, hvort það
er fært í stríð. Þetta skýrir
allan áhuga nazista fyrir því,
að smjaðra sig inn á Svía og
fá þá til að vera „hlutlausir"’
í væntanlegu stríði, — hlut-
lausir þannig, að þeir sjái þeim
fyrir nauðsynlegum hráefnum
Það er óhrekjandi undir-
stöðuatriði, sem gæta verður
við allar rökræður um Þjóða-
bandalagsstefnu eða hlutleys's-
stefnu, að Þýzkaland getur ekki
rekið hernað nema fáa mánuði
án þess að fá hjálp í innflutn-
ingi nauðsynja frá Norðurlönd-
um.
Reynslan dæmir.
Aðalveikleiki Þjóðverja í
stríðinu 1914—1918 lá í skorli
þeirra á einstökum hráefnum,
sérstaklega eir og f’óuefnum.
Samkvæmt þeirri reynslu hefur
nazistastjórnin gert allt mögu-
legt til þess, að Þýzkaland yrði
sjálfu sér nóg um þau hrá-
efni, sem ómissandi eru í stríðii
Á sumum sviðum hefur mikið
áunnizt. En undir engum kring-
umstæðum tekst það að öllu
leyti, svo að Þýzkaland er neytt
til að eiga undir verzlun við
hlutlausa nágranna á stríðstím-
um.
Þýzk utanríkispólitík er því
sú, að reyna að binda þessi ríki
í verzlun við Þýzkaland. Þcssi
pólitík hefur fyrst og fremst
borið ávexti í Dónárlöndum >og
á Balkan, en þar næst í Dan-
mörk. Ógnun Breta um barm
gegn olíusölu til Italíu hausíið
1935 virðist hafa haft ógurleg
áhrif á þjlzku stjórnina. Þá var
hert sem mest mátti á innlendri
hráefnaframleiðslu. Samtímis
sýnist þýzka stjórnin hafa á-
kveðið stefnubreytingu gagn-
vart Norðurlöndum í þeim til-
gangi að ná þeim undan Þjóða-
bandalagsáhrifum >og leysa þar
með Þýzkaland frá óttanum um
að þau kunni að taka þátt í
! refsiaðgerðum í komandi síríði.
Höfðki síu.igið í saad’cn.
Þessar staðreyndir voru ekki
fnefndar í ,,hlutleysis“-kappræð-
unum sænsku, nema af Al'an
Vougt í „Arbetet". Menn tala
um hlutleysi án þess að
bregða birtu yfir það að ekkert
virkilegt hlutleysi er um að
ræða, heldur aðstoð við Þýzka-
land — árásaraðilann — í því,
sem úrslitum getur ráðið.
Menn, sem berjast fyrir þess
kyns hlutleysi, hafa tekið upp
nafnið „Þjóðabandalagsstríðs-
menn“ eða blátt áfram hern-
aðarsinnar um þá, sem vinna
móti því, að Svíþjóð dragist
raunverulega inn í ófriðar-
bandalag við Þýzkaland, hags-
munalega séð. Óskin um lilut-
leysi er svo rótföst með allri al
þýðíu í Svíbjóð, að þessi áróð-
ursstefna hefir heppnazt prýði-
lega.
Því miður getur nú þýzka
stjórnin hrósað þar í bráð sigri
þeirra sjónarmiða, sem tryggja
hagsmuni hennar. Svíar þeir,
sem hafa barizt fyrir „hlut-
leysinu", geta engan veginn tal-
izt nazistavinir né þýzklundað-
ir, að undanteknum fáeinum
þýðingarlitlum hópum. „Dag-
ens Nyheter“ er t .d. greini-
Ioga andnazistískt. Sigur þýzkra
hagsmuna stafar af þeirri mis-
notkun orðsins hlutleysi, sem
I blekkir alþýðu, að Svíþjóð sé
hlutlaus ef hún einungis áskil-
ur sér rétt til að verzla við
hvaða ófriðarþjóð sem er.
Daðiir við ,inorrænu fræid-
þ>jóð'niar“.
Af þessu leiðir, að þýzk blöð
hafa orðið óvenjulega blíðmái
jafnvel um lýðræðið norræna
o g sósíaldemókrata Norður-
Ianda. Fjölda clæma mætti
nefna. Hamburger Fremden-
blait hyllir þannig beinlínis
sænska ríkisþingið og sænska
sósfaldemókrata í grein fyrir
síðustu áramót: „Það, sem
marxisminn hefur innleitt ó-
þjóðlegjt í öðrum löndum, á sér
sögulega þróun í Svíþjóð. Ár-
ið 1935 gat hinn sænski „Rík-
isdagur" litið um öxl yfir 500
ára tilveru sína“. Meira að
segja ,,marxistar“ á Norður-
löndum eru nú stundum taldir
heiðarlegt fólk í þýzkum blöð-
um, gagnstætt hinum „ger-
spilltu“ þýzku demókrötum og
sósíalistum.
þýzka klíkan vill gefa Hitler
Áíatidseyjar fyrir árásarstöð.
Njósnir Þjóðverja í Svíþjóð
verða uppvísar öðru hvoru og
reynt að stöðva þær. En þeir
leita þá nýrra leiða. í sænska
hernum er fjöldi foringja í nánu
sambandi við handlangara þýzku
stjórnarinnar. Fyrst >og fremst
er það hópurinn kringum bræð-
urna de Champs aðmírál og
de Champs herforingja. Hinn
síðarnefndi er einnig formaður
sænsk-þýzka félagsins og ákaf-
ur talsmaður aukinna tengsla-
við Þýzkaland >og nútíðarstefnir
þess. I fyrra köm út í Svíþjóð
bókin Lýðræðisþróun hersins
(Riksförsvarets demokratiser-
ing) eftir Arvid Riudling, með
formála eftir Psr Albfa Hansaon
forsætisráðherra. Andinn í
æðstu stjórn Svíahers er sýndui
þar glöggt, og málið er afaral-
varlegt fyrir framtíð Svíþjóðar.
Þýzka stjómin hefur þar stuðn-
ingsvon, sem allt getur oltið á.
. Torsten Kreuger er eágandi
tveggja Stokkhólmsblaða, Stock
holmstidningen og Aftonbladet.
En meginmálgagn íhaldsins,
Svenska Dagbladet, misstihanr,
eftir Kreuger-hrunið, þegar
hann reyndist samsekur ívari
bróður sínum. Að afstaðinni
f,angelsisrefsing sinni er þessí
imilljónamæringur aftur að
verða höfuðpaur í blaðaútgáfu
jafnt sem fjármálalífi. Daglega
heimsækir hann ritstjórnir blaða
sinna, og það sér á þeim, sér-
staklega Aftonbladet, sem hef-
pr forystuna í nazisíaáróðrinum,
að efnið er fengið úr skugga-
legustu skotunum. Valentín Sjö-
berg heitir sá, sem skrifar þar
um utanríkismál Svía >og er ekki
aðejns í nánu fréttasambandi við
fulltrúa Þjóðverja, ítala og Jap-
,ana í Stokkhólmi, heldur lætur
blátt áfram þýzka útbreiðslu-
málaráðuneytið semja sumar
greinarnar fyrir sig. Þegar upp
kómst í fyrra um fyrirætlanir
Þjóðverja að víggirða Álands-
eyjar, varði hann þær hispurs-
laust með því að vitna í nauð-
syn Þjóðverja á því: „Þýzkir
járnsteinsflutningar frá Norður-
b-otni mega ekki hindrast, hvað
sem kostar“, segir í einni grejn-
inni, „>og þar sem Álandseyjar
eru lykill jafnt að N-orðurbotni
sem öllu Eystrasalti, ríður
Þýzkalandi á því í slíkri að-
stöðu að taka eyjarnar á vald
sitt, svo framarlega sem Finn-
ar eða þeir og Svíar sameigin-
lega geta ekki ábyrgzt það með
víggirðingum og herbúnaði, að
eyjarnar falli aldrei í hendur
Sovétríkjanna, er stríð brýzt út,
-----Ég bæði veit og er sann-
færður um, að þá verða örlög
Álandseyja ekki útkljáð við
samningaborð. Ég þykist líka
hafa mjög góðar heimildir fyrir
því, að Þjóðverjum leiki ekki
jafnmikill hugur á því að taka
Qotland sem Álandseyjar —“
— Það var von, að sænsku lýð-
ræðisblöðin spyrðu eftir birting
þessarar fróðlegu greinar, hvort
rétt væri að líta enn á hr. Valen
tín Sjöberg sem sænskan ríkis-
borgara, en ekki þýzkan.
Torsten Kreuger stendur cýnn
ig bakl við Nils Flyg (áður Kil-
bom-flokkinn), sem >nú virðist
byrjaður á samskionar sveiflu
V.S.Í. reynir að
verja ðsæmilega
framkomn Alpbl.
V. S. V. fer á stað í Alþýðu-
blaðinu í gær og segir þar, að
ég hafi farið með ósatt mál,
þegar ég hafi sagt að Alþýðu-
blaðið hafi neitað að birta til-
lögur samþykktar á fundum
Dagsbrúnar, varðandi baráttu
félagsins gegn atvinnuleysinu
Furðu ósvífið finnst mér það
hjá V. S. V., sem verið hefir
á nær öllum félagsfundum
Dagsbrúnar á þessu ári sem
fréttaritari Alþýðublaðsins, að
hann skuli nú fyrst neita þeim
sannindum, sem hundruð fé-
lagsmanna geta vitnað um að
eru sönn. Á fiundunum hefir
margsinnis komið* 1 fram ósk >og
áskorun frá stjórn félagsins, að
hann sæi um, að tillögur, er
samþykktar væriu, kæmu >orð-
réttar í Alþýðiublaðinu, þar á
imeðal tillögiur, -er skomðu á
stjórn ríkis og bæjar að auk?
framlög til verklegra framh
kvæmda. 1 stað þess að verða
við þessium óskum, skrifaði V.
S. V. um fuindina — og það,
er þar fór fram og þar var
samþykkt — vísvitandi rangar
fréttir.
Það hefir margsinnið verið
sagt á félagsfundum, að það
væri hneyksli, að Alþýðublaðið,
sem ætti að vera málgagn verk-
lýðsfélaganna, neitaði að birta
tillögur, er Dagsbrún sam-
þykkti á fundum sínum og þar
á meðal tillögur varðandi bar-
áttuna gegn atvinnuleysinu, -og
enginn mótmælt því,' og ekki
heldur V. S. V.
Hart er það, þegar þeir
menn, sem ódrengilegast hafa
komið fram gagnvart samtök-
um re)4vískra verkamanna á
þessu ári, vilja láta líta svo út,
sem þeir séu alsaklausir píslar-
vottar.
’ Af tilviljun rakst égi á í fjund-*
argerðabók Dagsbrúnar á til-
lögu, er samþykkt var á fundi
félagsins 12. -okt. 1932. Þar
segir svo: „Fundurinn sam-
þykkir að veita tvö þúsund
krónur í styrk til Alþýðublaðs-
ins“. V. S. V. ritaði fundargerð-
ina. Ég spyr hlutlausa lesend-
ur, hvort þeir álasi Dagsbrúnar-
mönnum þótt þeim sárni, þeg-
ar þetta blað nú flytur ætíð
alrangar fréttir af fundum fé-
lagsins og birtir ekki tillögur
þær, er samþykktár eru á fund-
um þess, ekki einu sinni í at-
vinnuleysismálunum ?
Guðm. ó. Guðmundsíiion
og Doriot; í Frakklandi; — eitt-
hvert ömurlegasta fyrirbrigðið
í sænskri verklýðshreyfingu.
Flyg berst ákaft gegn Þjóða-
bandalaginu, telur engan eðlis-
mun á veldi nazismans og stjórn
Stalins. Stuðningur Þýzkalands
af þessu liggur í augum uppi
fyrir þá, sem nokkuð skilja í
pólitík.
Allan Vougt ritstjóri við Ar-
betef í Malmö, næststærsta blað
sænska alþýðuflokksins, hefur
i unnið stjórnmálaafrek með því
| að fletta ofan af gervihlutleys-
inu >og >bend!ai í stað þess á sjálf-
an virkileikann um stríðsvörur
eins og sænska járnsteininn og
ttndirbúning Þjóðverja til að ná
þeim, hvað sem kostar fyrir
Norðurlönd.
Fljóta þau sofandi samt að
feijgðarósi? '