Þjóðviljinn - 30.11.1938, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
rvwovikudaginn 30. nóv. 1938
—i—l nilVII* III" 1 EEJZSGáEEE'XSlESaZESaL. 2T BBHBBBBIBBBBBBHBBBiHHBHBnBHBBlHBBBBBnHHBn
Eldvarnavika Slysavarnafélagsins
Oiiuborin efni geta
vaidið sjálfkveikjn
♦
Á vínnusfofum og í vcíbsmíöjum verður þvf að
bera allt feífí« o$ olíumengað efní (fægífuskur,
fvísf, klúfa o§ fL) burf jafnharðan, eða safna
því í lokuð efdfrygg íláf, sem íæmd séu á
hverjum degí að lokínní vínnu.
Eíff siikf iláf sésf hér á myndinní.
Slysavarnaíélag íslands cfn-
jr til eldvamaviku, og hófst
hún í gær. I fyrra var líka
haldin slík eldvarnavika og
tókst hún ágætlega.
í sambandi við eldvarnavik-
una hefir verið komið fyrir
gluggasýningum hjá Jóni
Björnssyni & C. og hjá ,,Rem-
'edia“. Eru þar sýndir ýmsir
hlutir, sem hafa valdið elds-
voðum, táknmyndir og auglýs-
ingar.
Þá verða og flutt erindi um
eldvarnir, .og flutti Pétur Ingi-
inundarson liið fyrsta af þeim
í fyrrakvöld. Dr. Björn Bjö'rns-
son flytur annað erindi í kvöld
og nefnir hann það „Um bruna-
mál Reykjavíkur“. Á laugar-
daginn flytur svo Halldór Stef-
ánsson forstjóri útvarpserindi.
Þá verður ennfremur sýnd hér
norsk eldvarnakvikmynd, sem
hefir verið lánuð hingað.
Sósíalisfafélag
á AkrancsL
Félagið var stofnað í fyrra-
kvöld, 28. nóv., með 13 félög-
um. Formaður var kosinn Sig-.
urdór Sigurðsson, varaformað-
ur Ingólfur Runólfsson, meðstj.
Skúli Skúlason (ritari), Ásgr.
Sigurðsson (gjaldkeri) og Hjör-
leifur Guðmundsson.
Nýjjsíf
le kljaid gerðin
Vegna langrar og fróðlegrar
greinar, er Haraldur Björnsson
leikari skrifaú í víðsjá Þjóðvilj-
ans 9. nóv. 1938 hafa margir
verið að spyrja frekar um nýj-
ustu leiktjaldagerðina.
öllum leikhúsum er ákaflega
mikils virði að hafa allan út-
búnað leiksviðs svo léttan, fyr-
irferðalítinn, ódýran og svovið-
eigandi fallegan sem unnt er,
þessvegna eru ljósaleiktjöld e!in-
hverjar mestu framfarir, sem
orðið hafa seinni ár á sviðileik-
sviðsútbúnaðar.
Á síðastliðnu ári var Leikfé-
lag Reykjavíkur svo heppið að
fá hingað einmitt eina slíka vél
til að geta m. a. notfært hér
þessa uppfyndingu. Verið ernú
að gera tilraunir með notkun
hennar. Vonandi takast þær svo
að leikhúsgestir hér fái að sjá
ljósaleiktjöld, ásamt fleiru, sem
gert er með sömu vél, eftir ára-
mótiiy
Hallgr. Bachmann.
Efni sem' eru gegndreyptepa
íborin með olíu eða feiti (jurta,
ejða dýra) svo sem fægigarn,
blíuborinn fatnáður eða olíu-
og feitimenguð vinnuföt, geta
valdið sjálíkveikjiu þannig, að
feitin sameinast súrefni lofísins.
Við það myndast hiti. Ef hitinn
byrgist inni og nær ekki að
dreifast, en það verður ef effn-
ið liggur í hrúgu eða dyngju*.
þá getur hitinn orðið það mik-
ill að kvikni í dyngjunni.
Af þessum ástæðum getur
kviknað t. d. í lítilli hrúgu af
tuskum eða tvisti, sem notaður
hefur verið til þess að þurka
af vélum, ef hrúgan liggur ó-
hreyfð í einn dag eða svo. Sjálf-
kveikja getur og orðið í feiti-
menguðu sagi.
Lög um| brunamál í Reykjavík.
1. gr. Hver og einn er skyld-
ugur að fara varlega með eld
eða ljós ,eða hvað annað, sem
valdið getur eldsvoða, eða stuðl
Það getur ekki lengur talizt
til tíðinda, þó að ný barna- eða
unglingabók komi út á íslenzku.
Sá tími er löngu liðinn að ein
og sama bókin sé lesin af tveim
kynslóðum æskumanna. Jafnvel
hin ódauðlega bók um Róbin-
son Krusoe er að tapa dulmætti
" sínum yfir hug æskunnar.
Vafalaust mun bók sú, er hér
ræðir um hljóta þau örlög að
gleymast fljótt. Þær þrekraunir,
sem hún greinir frá, verða áð-
ur en varir að hversdagslegum
atburðum með vaxandi tækni
á sviði fluglistarinnar.
En hvað um það. Höfundur
bókarinnar hefur aldrei ætlað
sér að skrifa klassiska bók um
flug. Fyrir honum vakir aðeins
að skrifa drengjabók í verð-
launasamkeppni, og honum eru
dæmd fyrstu verðlaun. Höfundi
hefur tekizt þetta prýðilega. —
Bókin skýrir frá kappflugi um-
hverfis jörðina, og allir vita að
slík flug eru dáðasta „sport“
nútímans.
Á ferð sinni komast flug-
að til þess að hann geti koinið
upp.
2. gr. Það skal með öllu bann
að, að geymla í húsum ösku og
annað, sem fellur frá eldstóm,
annaðhvort óblandað eða bland
að sorpi, og öðru þvíumlíku,
tiema það sý í kenum úr málmi,
steini eða leir, eða að snara því
út, fyrr en hellt hefur verið á
það vatni, eða ineð öðru móti
komizt hjá- allri hættu á því,
þð í því kvikni.
28. gr. Með afbrot gegn lög-
um þessum, að svo miklu leyti,
sem þau eigi koma undir hin
almennu hegningarlög, svo og
brot gegn reglugerð um bruna-
mál kaupstaðarins og þeim skip
unum og forboðum, sem koma
frá brunamálanefndinni, skal far
ið með sem opinber lögreglu-
mál og liggja sektir við, sem
séu allt að því 200 krónur, eða
einfalt fangelsi; í allt að því tvo
mánuði.
mennirnir í ótal ævintýri og
mannraunir. Þeir heltast úr lest-
inni einn af öðrum, sumir að
fullu, en aðrir dragast svo langt
aftur úr, að þeirra getur að
engu.
Flugvélarnar eru misjafnarað
gerð. Sumar eru stórar og
sterkar og knúnar mörgum
hreyflum, aðrar eru litlar og
rennilegar eins og t. d. sænski
„Örninn“, sem ber af þeim
öllum, enda*Tr hann oftast á
tundan og ber sigur úr býtum
að enduðum leik.
■ Bók þessi verður vafalaust
mikið lesin af drengjum, enda
verðskuldar hún það fyllilega.
Hún fjallar um eitt af höfuð
ævintýrum okkar tíma þar sem
hættur og mannraunir eru á
hverju strái. Og betri ferða-
félaga en þá Jan Nord og Bang
er tæplega hægt að fá til slíkra
svaðilfara.
Freysteinn Gunnarsson skóla-
stjóri Kennaraskólans hefurþýtt
bókina, en Ólafur Erlingsson
gefur hana út. ' H.
Verðlannabók
Nýlega efndi sænska bókaútgáfan Natur och kultur til
verðlaunasamkeppni um bók fyrir drengi á aldrinum 12—15
ára. Fyrstu verðlaun, 2000 krónur, hlaut Harald Victorm, fyrir
bók um kappflug í kringum jörðina. Margar flugvélar taka þátt
í kappfluginu og er meiri „spen|hingur“ í frásögninni á köflum
en títt er í unglingabókum, en öll er bókin óvenjulega
skimmtilega rituð.
Þessi ágæta bók er nú komin út á íslenzkp í snilldarlegri
þýðingu Freysteins Gumnarssonar skólastj. Bókina kallar hann
Kappfkigið wmhverifs jörðjna.
[>eir, aem vilja gefa drengjum skemmtilega bók, velja þ.essa.
18 miyndir ern í bókinni.
NÝ BARNABÓK;
Kpppflngið nmbverfis iorðiua
Effítr Harald Víctorín
ÍCL__-
Ný gerð mlðstððvarofna
allaoiaarnlr —
Eitt hinna nýrri iðnfyrirtækja
hér í bænum er Ofnasmiðjan
h. f. Tók hún til starfa í nóv-
ember síðastliðnum og er því
rúmlega ársgömul. Ofnategund
sú, sem verksmiðjan framleið-
ir var fundin upp í Noregi 1934,
af Jac Hellen. Einkaleyfi fyrir
þessum ofnum hefur verið selt
til ýmsra landa .og verksmiðjur
reistar til þess að smíða þá, í
Noregi, Svíþjóð, Finnlandi <og
Islandi. íslenzka verksmiðjan
þtendujr í inánu sambandi við þá
norsku og fær að njóta reynstu
hennar um allt, sem miðar til
endurbóta á ofnunum.
Helluofnarnir vöktu strax at-
li}?gli, enda hafa þeir marga
kosti fram yfir hina eldri „eli-
menta“-ofna, sem tíðkast hafa
hér á landi. Þeir eru fyrirferðar-
minni og þægilegri í flutning-
um, einfaldir að gerð og auð-
hreitisaðir, fljótir að hitna og
þola ,að vatnið frjósi á þeim.
Voru ofnar þessir því brátt
lceyptir í lýmsar stærri bygging-
ar, ,auk fjölmargra smærri. Af
stærri byggingum, sem nota
Hellu-ofninn má nefna Gagn-
fræðaskólann í Flensborg, Raf-
tækjaverksmiðjuna í Hafnar-
firði, Gagnfræðaskólann á ísa-
firði, Barnaskólann í Sandgerði,
Menntaskólaselið og ýmsarfleiri
byggingar svo sem presta- og
læknabústaði.
Þegar hitaveitan frá Reykj-
um kom' til umræðu voru ýms-
Frelsíshefjur
þjoðarínnar
Framh. af 2. síðu.
„Mótbárur — bábiljur“ heit-
ir ein grein hans 1887 móti
þeiri trú, að þjóðin sé ófær til
sjálfstjórnar. Þar segir m. a.:
„Nei, mannval höfum vér
Pög.
Nýir tímar skapa nýja
merm.
Og þá hitt, að vér yrðum ó-
stýrilátir, með eilífar árásir á
ráðherra og ráðherraskipti.
Ekkert annað.
En af hverju marka menn
það?
Rósturnar og byltingarnar
eru kannske svo tíðar?
íslenzku bændurnir svo nýj-
ungagjarnir?
Blóðið svo heitt?
Langt frá því.
Þekking á vorri eigin þjóð
leiðir til gagnstæðrar skoðun-
ar“.
Það er nauðsyn fyrir vinstri
kraftana í landinu að varðveita
sálufélag sitt við róttækustu
forvígismenn okkar á fyrri tím-
um, ekki aðeins til að þiggja
af þeim vopn þeirra og her-
klæði, því að vopn og góðan
málstað skortir okkur ekki,
heldur til að skilja sjálfa sig
og læra að treysta hiklaust á
sjálfa sig og málstaðinn eins
og þeir.
íhald nútímans tilbiður í
einlægni legstein* margra fcf
ir, sem’ óttuðust, að ýms efn.a-
sambönd í hveravatninu mundu
leysa sundur málminn í Hellu-
ofnunum. Varð þetta tvímæla-
laust til þess að draga úr notk-
un ofnanna um nokkurt skeið.
Þegar sænski hitaveitufræðing-
urinn Tom Nordenson lét rann-
saka heita vatnið frá Reykjum,
leiddi rannsókn þessi í ljós, að
í hveravatninu voru engin þau
efni, er leystu upp málminn í
Hellu-ofninum, svo framarlega,
sem þess er gætt, að það taki
ekki upp í sig súrefni á leið-
inni í ofnana.
Þessi rannsókn og árangur
hennar hefur orðið til þess, að
fleiri hafa keypt Hellu-lofnana
en áður, og að sá ótti er ríkti
maiina á meðal um endingu
þeirra við hverahitun hefur
horfið. Notkun Hellu-ofnanna
hefur því aukizt mjög hér í
bænum í haust.
Auk þeirra kosta, sem nokk-
;ur grein hefur verið gerð fyrir1,
má ekki gleyma því, nú á tím-
um gjaldeyrisvandræðanna, að
ekki þarf nema aðeins um það
bil þriðjung gjaldeyris til efn-
iskaupa í Hellu-lofnana móts
við það, sem þarf til kaupa á
erlendum miðstöðvarofnum.
Við Helluofnasmiðjuna hafa
12 menn starfað undanfarið, en
framleiðslan vex mjög mikið og
mun geta veitt miklu fleiri
mönnum atvinnu í framtíðinni
en hún gerir nú.
beztu sonum byltingarandans
frá 1789, 1830 og 1848, eink-
um þeirra, sem fyrr eða síðar
á ævinni dapraðist flugið. Við
því er ekkert að segja.
Æðri en Iegsteinar og aðrar
áþreifanlegar minjar forvígis-
mannanna eru hugsjónir þeirra.
Þær erfir íhaldið aldrei nema
að litlui leyti, heldur vinstri öfl-
in.
Og æðra en tímabundnar
hugsjónir er manneðli beztu
forvígismannanna. Hver getur
efazt um, hvar það eðli hefði
skipað þeim í fylkingar nú?
Dagsbrún og aí«
vínmile?síd,
(Frh. af 1. sí8u.)
Borgarstjóri viðurkenndi réttr
mæti slíkra krafna, en bar við
peningaleysi að vanda. Vildi
hann engu lofa öðru en að taka
málið til athugunar.
Kröfur þær, sem atvinnuleys-
isnefndin bar fram við borgar-
stjóra eru þær lægstu, sem'
hægt er að gera með núverandi
ástandi í atvinnumálum bæjar-
ins. Aukning sú í atvinnubóta-
vinnunni, sem hér er farið fram
á mun þó ekki kosta meira til
inýárs en sem svarar 35—40
þúsundum króna.
Verkamenn verða að krefjast
þess að bæjarstjómin fjölgi
'þlegár í ia,tvirmubótavinnunniy
sem svarar kröfum atvinnuleys
isnefndarinnar.
TIP
TOP
sjálfvírka
þvoftaefníd
hefír fengíd
nafníd
Undrceinið
ný|a
TIP TOP
Reyníð það í
naesfa þvott.
70 aura
stór pakkL
þeir, sem ekki hafa ennþá rejynt
brauðin og kökumar úr bakarU
inu þlNGHOLTSSTRÆTI 23
ættu að| gera það nú þegar.
Ba fearííd
Þtngholfssfir* 21
Sími 4275.
Kaffísalan
I Hafnarstrœti tt.
Heit «9 böld
•9 sár svíð
aÉtia dafíaa.
Kaupendur
þfóðvíljans
eru ámínntír um
að greíða reglu-
lega áskríftagjald