Þjóðviljinn - 21.12.1938, Side 3

Þ J Ö Ð V I L J I N N
Raftækjaverksmiðjan
í Hafnarfirði
Raftækjaverksmiðja Iiafnar-
fjarðar (Rafha) er búin að
starfa eina 14 mánuði iog fram-
leiða um 1600 eldavélar. Eftir-
spurn er stöðugt meiri enhægt
er að fullnægja. Nærri lætur að
1300 vélar hafi verið seldar í
Reykjavík, rúmt hundrað íHafri
arfirði, hitt víðsvegar um land.!
Stórar eldavélar hafa verið
smíðaðar fyrir Landsspítala og
Álafoss, en bakaraofn!a|r í Liandsf
spítala, brauðgerð Isfirðinga og
í smíðum í Alþýðubrauðgerð
Hafnfirðinga. Öll er framleiðsl-
an traustlega gerð og hefur yf-
irleitt líkað ágætlega í niotkun.
Bak við þessa ungu verk-
smiðju liggur 20 ára reynsla!
niorsku verksmiðjunnar, sem
seldi einkaleyfið á vélagerð
sinni til að smíða fyrir íslenzka
markaðinn iog er iðnfræðilegur
ráðunautur Rafha fyrstu 5 ár-i
in. P>ó að einkaleyfið kostaði
talsvert fé, er þetta miklu áhættu
minna en aðrar hugsanlegar
leiðir til að skapa samkeppnis-
færar íslenzkar vélar. Fyrirtæk'-
ið nýtur ágæts manns, þarsem
Westerlund verksmiðjustjóri er.:
Að því vinna 33 manns. Paðj
er hlutafélag, þar sem ríkið á
50 þús. af 157 þús. höfuðstól,
starfsfólkið um 60 þús., en
ýmsir einstaklingar hitt. Stofn-
kostnaður hefur orðið 160—165
þús. kr. auk einkaleyfis og þ.
h. útgjalda. Framleiðsluklostn-
aður slíkra fyrirtækja viil verða
hæstur í byrjun, en þó hefur
tekizt að selja ódýrar en norska
verksmiðjan selur sömu tegund-.
ir (minni verzlunarálagninghér.
Raftækjaeinkasalan hefur heild-;
sölu fyrir Rafha). Algengustu
eldavélarnar (3 hitapl. og bök-
unariofn) kosta í Noregi 32Ö
kr. (350—60 ísl. kr.), en 265
kr. hér.
Efnið í fyrstu 600 vélarnar
var flutt frá Noregi a. m. 1.
unnið, vegna þess hve flýta
þurfti smíði þeirra eftir opnun
Siogsveituunar. Síðan hefurver-
ið keppt^g þvi að vinna hér-
lendis allt, sem hægt er, og nú
er ekkert, sem ekki verður hér
framleitt, nema stálkringlan í
hitaplötunum (hitalögnin inni í
plötunni gerð hér). Vandkvæði
eru þó á ýmsú, sem hér þarf
að vinna t. d. að fá steindar
(emailleraðar) plötur, hurðiro.
s. frv. Osvald Knudseú í Reykja(
vík hefur einn manna ofn til
þess, en svo lítinn, að ófullnægj
andi er, og þarf verksmiðjan
að fá sinn eigin ofn, þegar
mögulegt er tneð gjaldeyri. Þá
verður hægt að hafa steinda
kökynanofna í Rafhavélum,og
það er miklu ódýrara en nota
ryðfrítt stál í ofnana eins og
&ert er. (Ryðfría stálið endist
samt betur og borgar sig að
lokum. Otbreiddur misskilning-
ur er það, að ofnar úr því taki
að iyðga, er þejr rauðblána af
hila. Sú litarbreyting er tnein-
laus og dregur ekki úr endingu)
Um skeið varð að senda stykki
111 „emailleringar“ bæði tií
Þýzkalands .og Danmerkur, en
slíkt nær engri átt til frambúð-
ar vegna flutningskostnaðar.,
Nikkelhúðun á hornstöfum vél-
anna p. fl. tekst fyrirmyndar-
yeíi í Rafha. Hlutirnir fara fyrst
í „koparbaðið“ (cyancalium,
eir) og síða;n; í hið grænblakka
„nikkelbað“, sem skilar þeim
glampandi björtum með eilítinn
kópargljáa úr fyrra baðinu
iinni í spegli hins slípaða yfir
borðs. Koparbaðið gerir húð-
ina miklu öruggari og sterkari
en eintómt nikkelbað.
Áherzlan hefur öll verið lögð
á eldavélarnar. Nú eru auk þess
rafofnar í smíðum og kómaþeir
fyrstu á markað þessa dagana.
Tekniskir möguleikar eru fyrir
hendi að smíða þarna ótal raf-
tæki. En því meir sem kröftun-
um er dreift, því örðugri getur
samkeppnin reynzt í framtfð-
inni við iðnað stærri þjóða.
Stenzt þessi iðnaður erlenda
samkeppni? Það er örlagarík1
spurning. Það er ein megin-
regla stóriðjunnar, að því meira
sem framleitt er á sama stað
af einhverjum hlut, því ódýrari
verður framleiðslan, unz kóm-
ið er að hámarki, sem einungis
stórþjóðir geta náð. Spurningin
verður þá þannig: Þarf munur
á framleiðslukostnaði hér ©gí
með stórþjóðum að verða meiri
en svo, að móti honum vegi
aðrir þjóðarhagsmunir, sem
fást með því að vinna þetta inn-
ainlainds ?
Smáar frændþjóðir okkar á
Norðurlöndum efla slíkán iðnað
hjá sér tneð bæði nálæga og
fjarlæga framtíð fyrir augum.
Að vísu eru það stórþjóðir hjá
okkur. En reynsla Rafha sýnir,
að á þessu sviði stöndumst við
a. m. k. samkeppni við Norð-
menn, sem ekki eru amlóðar,
— og það glæsilega. Að þeirri
staðreynd fenginni hlýtur að
vera þjóðhagslega réttmætt að
ifika sig áfram í fótspor Norður-
landa.
Hitt er óreynt, nema þýzlé
stóriðja, er vill selja hræódýrt
endingarlitlar, stórgallaðar efda-
vélategundir og nýtur jafnvel
ríkisstyrks til að undirbjóðá’
iðjufyrirtæki smáþjóða, meðan
hún er að drepa þau, kunni að
verða þessum iðnaðarvísi hættu-
leg. En er það „heilbrigð sam-
keppni?“
M leikfðng
Leikfangagerð Guðjóns Bjarna
sonar hefir bætt úr brýnni þörf
fyrir hentug barnaleikföng.
Hin svionefndu uppeldis-
leikföng Guðjóns eiga vafa-
laust eftir að kómast inn,1
á hvert heimili, svo ágæt
eru þau sem bein uppeldismeð-
ul fyrir börn og unglingar. Það,
sem uppeldisfræðingar leggja
aðaláherzluna á, er að fá barn-
ið til að hugsa sjálfstætt,;
byggja hús, yfirbyggingar’ á
bíla, io. fl. , setja saman dýr og
hluti o. s. frv.
Sérstaklega merkilegt spil er
„Kringum ísland“.
Leikfðng
Gefið bðrnnsmm þan.
Útsala á peim er í
FIKS
Laugaveg 19
Miðvikudagurinn 21. des. 1938.

Jólagjðfin til nngn stúlknanna
er „Dæfuir Reykjavíkui*"
B—MBB—B——BBSMBHBMMWB—llllKlinni
Þrlhjólin og dókknvagnarnir
frá okkur vekja hrifningu almennings og ekki sízt barnanna.
Talið við okkur *strax ,því það er naumur tími til jóla og
mjög takmarkað sem við afgreiðium til jóla.
Fáfnir,
Hverfisgötu 16A.
Sími 2631.
Muníð að kaupa
liftryggingu
handa yðuir ®g bomum yðai
fyrir áramót.
Garl D. Tuliníns & Go b, f.
Austurstrætí 14 — Símí 1730
Skrífstofan opín tíl kl. 6 daglega. Eínníg má hríngja
og fá ákveðínn víðtalstíma.
m
Nokkur píanó og orgel til sðln
Pálmatr Isólfsson
Óðínsgöíu 8
Símí 4926
Davíð Ó. Qyfmsson:
Hðsgagnavlonnstola
Ef yður vantar húsgögn Þá kiomið og athugið hvort ég
hef ekki þau, sem yður hentar bezt.
fólín cru að koma og bsvgðíir á þrotum.
Smíða einnig húsgögn eftir hvers manns ‘beiðni.
Áherzla lögð á vandaða vinnu.
Virðingarfyllst.
\
. O. Gfísnsson
Óðínsgöfn 1
vcrðiir opín vm Siáfiðairísair eins og héir segir:
Miðvikud.
Eimmtud.
Föstud.
Laugard.
Srunnud.
Mánud.
Laugard.
Sunnud.
Mánud.
21. des.
22. —
23. —
24. —
25. —
26. —
31. —
1. jan.
2. —
frá kl. 1% f. h. til kl. 10 e. h.
frá kl. 7ys f. h. til kl. 2 e. h.
Lokað allan daginn.
frá kl. 8 f. h. til kl. 12y3 á hád.’
i frá kl. 7y2 f. h. til kl. 6. ie. h,
Lokað allan daginn.
frá kl. 8 f. h. til kl. 4 e. h.
ATH.: Aðra virka daga opið ,sem venjiulega. • !
Miðasalan hætíir 45 mínútum fyrir lokun. \
(Geymið auglýsinguna)
Málverkasýning
Jöns Porleifssonar
í vinnustofunni að Blátúni.
(rétt við Hringbraut).
Opin daglega frá 10—21.
Þorláksmessu
Skatan
er komin i
ALLAR ÚTSÖLUR
Jóns & Steingrims
Skóviðgerðir
Nú eru síðustu forvöð að láta
gera við skóna sína fyrir jólin.
Viðgerðir smekklega og fljótt
af hendi leystar.
Sækjum. Sendum.
Skóvinnustofa
Icns
Sveíinssonair
Njálsgötu 23. Sími 3814.
Bíéma« ®g
græsimcfíssalan
Laugaveg 7. Sími 5284.
Jólatúiipanar
í fallegum körfum og skálum.
Einnig kransar og krossar úr
eðalgreni til að Ieggja á ieiði;
lum jólin.
fólafrésgreinair
Komið með körfur yðar og
önnur ílát til skreytingar.
nnnnnnnnnnnn
Hoímílísfaðírinn
er farinn að hugsa um kaup
á jólagjöfum. Sonurinn óskar
að fá Litla lávarðinn eða Njáls
sögu þuinalings, litla dóttiriní
kýs helzt Kóngsdóttirina fögru
eða Þrfú ævintýri. Fermda dótt-
irin velur Dætur Reykjavíkur
en frúin Bókina mína og Minn-
ingar frú Ingunnar frá Kornsá.
nzmunnziazmnn
Lesendar!
Shíptíð víð þá
sem auglýsa f
Þjóðvíijanum
nnnnnmmmmn
cra ámírs 1 e tim að
borga áskriffargföld
ín sMlvislega.