Þjóðviljinn - 29.12.1938, Page 1

baeissíilii seoir uip
laiOsmlen starfslli
Á sama tima kaupír
landsimastfóirí jarð-
streng, sem engln
þðrf er fyrír í bráð
Frafebar genda mikið herlið til móts við þá.
lúzha sflðFiio stuOuF MráDaoiílii Nfissoliois
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJANS. KHÖFN í GÆRKV 1
ítalir hafa dregið saman mihíð lið víð landamærí
ranska Sómalílands undanfarnar víkur, og hefur það
’aldið Frökkum míhílla áhyggja, þar sem jafnframt
^arst orðrómur um að fyrírhuguð væri árás á nýlenduna.
Samfevæmf sídusfu frcgnum hafa ífalsbar
lierdeíldir farlð yfír landamærín á eínum sfað,
eru þær feomnar 30 fem. ínn í fransfef land,
Fregnírnar um aðfarír ítala hafa vakíð ákafa
^remju í Frakklandí og hafa veríð farnar stórkost-
egar kröfugöngur bæði í Frakklandi og nýlendunum
i Afríku, tíl að mótmæla landvínníngakröfum ítala.
Áfeveðíð hefír veríð að senda nofeferar her-
íeíldír fafarlausf frá Frafefelandí fíl Sómalslands
og hersfeíp fíl Dííhoufi*
Almennt er talíð að Þjóðverjar muní standa bak
rið landakröfur ítali í Afríku. Enska stórblaðíð
Daily Telegraph*' segír frá þvi að Göring muni fara
til Róm þegar að aflokínní heímsókn brezku ráðherr-
anna í janúar, og eígi hann að semja víð Mussolíni
iim sameígínlega framkomu Ítalíu og Þýzkalands tíl
framkvæmdar landvínníngakröfunum.
FRÉTTARITARL.
Fransfea Sómaliland
Franska Sómalíland er á Af-
ríkuströnd Rauðahafs, norðan
að því liggur ítalska nýlendan
Eritrea, að vestan Abessinia, eni
að sunnan brezka Sómaliland,
Stærð landsins er 22 þús. fer-
kílómetrar, íbúarnir eru
65 þúsund. Otflutningsvörur eru
helztar kaffi og perlur. Borgin
Djibiouti er þýðingarmikil hafnaij
borg, þaðan liggur járnbraut-
in til Addis Abeba, höfuðborg.
ar Abessiníu.
Sfrídsvidbúnaður Frabfea.
LONDON í QÆRKV. (F.
Það var opinberlega tilkynnt
'í Pariís í dag, að franska stjórn-
in hefði tekið ákvörðun um að
senda þegar í stað tvær^her-
deildir til franska Sómalílandis,
I herdeildum þessum eru her-
menn frá Senegal, en yfirfor-
‘ngjar frakkneskir. Herdeildirn-
ar leggja af stað innan tveggja,
sólarhringa og verða fluttar í
tveimur skipum. Annað þeirrai
átti að leggja af stað í gær,
en bnottförinni var frestað,
vegna ákvörðunarinnar um að. 1
öuka heraflann í franska Sóma-
lilandi. Pá hefiur einnig verið |
tilkynnt opinberlega, að frakk- j
neskur fallbyssubátur hafi ver- !
*ð sendur til Djibo'ufi í öryggis)
sk’yni, en það hafði áður verið'
ákveðið að þessi fallbyssubátun.
færi til Djibouti í eftirlitsferð,,
en þá voru ekki þær ástæður1
fyrir hendi, sem nú eru.i
Frönsku blöðin hafa undanfamaj
tvo daga gert að umtalsefni
ýmsar fregnir, sem borizt hara
frá franska Sómalílandi, svioi
sem að Italir væru að undirbúa
árás á nýlenduna, þeir væri að
úragja saman lið við landamæri
Abessiníu og Franska Sómalí-
lands, og hátölurum hefði ver-
ið komið upp við járnbrautina
milli Djibouti og Addis Abeba,
í áróðurs skyni, til þess að búa
íbúa Abessiníu undir hvað til!
stæði og egna þá upp geglni
Frökkum.
Þýzku blöðín taha
undír hröfur líala.
Pýzk blöð ern farin að ræða
kröfur ítala af miki li samúð,
svo sem Völkischer Beobachter
og Deutsche Allgemeine ZeiÞ
.ung. Fréttaritari hins síðar-
nefnda þýzka blaðs segir, • að
jþað Iiggi í hlutarins eðli, aðj
vesturhluti Miðjarðarha's sé sér:
staklega hagsrrunasvæði FrakW|
laudSí en Frakkar ættu að
viðurkenna hversu irikilla hags-
miuna Italir eigi að gæta við
Miðjarðarhaf, ciikanlega au?t-
urhluta þess, log ætla þeim þar
H'ömu réttinf’i ir*g þr’ir sjál'iit
injóti sín mi^giý. Völkischer
Beiobactker tekur undir kröfu
ftaía viðvíkainf,i Diihouti og
líkir stöðu Frakka þar semvarfj
manns við dyr Abessiníu.
Verkamannafundur í París mótmælir landakröfum fasista.
Nýtt togaraútgerð-
arfélag stofnað
Félagíð ætíar að láfa smíða
fogara, cr veröt fullbúínn
á næsía áirL
Á þiorláksmessu var stofnað
hjér í bænutn hlutafé'Iag til þess
að kaupa og gera út nýtízku
togara héðan frá Reykjavík.
Stjórn hlutafélagsins skipa
ijón Axiel Pétursson hafnsögit-
maður, Guðmundur I. Guð-
mundsson lögfræðingur og Guð
jón Gúðmundsson skipstjóri á
Sviða.
Hlutafé er ákveðið 125 þús-
undir króna, sem stiórrii gctcr
þó h ækkað upp í 200 þúsundir
ef þurfa þykir og ástæður eru
íyrir hendi að hennar dómi. Þá
mun hlutafélagið sækja um
styrk til Fidömálasjóðs iog má
sá stj'rkur nema 25 af hundraði
kaupverðs togarans. Jafnframt
er sjóðnum heimilt að lána
slíku hlutafélagi sem þcssu 7
af hundraði rriðað við hlutafjáF
framlag þeirra manna, sem jafn-
framt starfa að útgerð togar-
ans.
SJofnendur hlutafélagsins hafa
þegar látið skrá sig fyrir hlut-
um, er nema meira en 70 þús.
k!róna, en auk þess hafa all-
margir bætzít í hópinn síðan og
mun lofað hlutafé begar nema
mil’i 00 og 100 þúsundum kt.
Hlutabréfin hljóða upp á 100
—500 og bústmd kr. Sfofnend-
ur og síðar allir hlutbafar fá
forganp-srétt til vinnu við skin-
ið. eftir nánari reglum, er verða
settar.
Gert er ráð fyrir að félagið
láti smíða togarann og að hann
verði tilbúinn á næsta ári.
Stjórnio í Chile
ver jýðræðið
Pedro Aguirre.
LONDOín í QÆJRKV. (F. ý
N)'ja stjórnin í Chile und
forsæti Petno Aguirre, sem n;
lega var kjörinn forseti ríkisin
hefur tekið sér fyrir hendur a<
hreinsa til í slarfsmannaliði hir
opinbera, bæði meðal embætt
manna og hér*s og flota. Át'
hershöfðingjum hefur þegarvi
ið vikið úr stöðíum sínum c
3/4 af sendiherrum Chile í öð
um löndum verða kallaðirhei
og nýir mcnn set'.ir í þéirr
stað. 1 ; !■ I
Símstöðin í Reykjavík hefur
um langt skeið lekki getað full-,
nægt eftirspurn bæjarbúa eftir
símanúmerumi. I sumar var bætti
við stöðina 500 númerum. Pau
vioru öll upppöntuð fyrirfrarm
Síðan hefur verið haldið áfram
aö bæta við stöðina, en þó bíða
nú á annað hundrað bæjarbúar
eftir að fá síma.
Pessi fjölgun símanúmera og
stækkun á bæjarsímakerfinú
hlýtur að skapa aukna vinnu-
þörf. Síminn er, <eins og allir
vita, eitt hið mesta gróðafyrir-
tæki. Þegar þessara tveggja1
staðreynda er gætt, hlutu menn
að búast við því, að bæjarsím-r
inn hefði á síðustu tímum fjölg-
að mönnum, sem vinna að við-
haldi hans og innlagningu nýrrai
síma. En það gagnstæða hefur
gerzt. Af þeim 9 mönnum, sem
um margra ára skeið hafa unn-
ið að þessum verkum hjá bæj-
arsímanum, var 4 sagt upp i
okt. s. 1. ! |
Þessum mönnum hefur verið
synjað um alla vinnu við sím-
ann. Síðast fóra þeir fram á
að fá að bera nýju símaskrána'
út um bæinn. Einnig um það
var þeim synajð. Þannig erkbm
ið fram við verkámenn, sem'
hafa unnið 8—12 ár hjá sím->
anum á sama tíma sem þörfin
fyrir vinnu þeirra eykst.
Hvað veldur? — Því er hald-
ið fram, að síminn sé meir en
búinn með það fé, sem áætlað
Kaffífevðld
Sósíalísfafé-
lagsíns í gær
Kaffikvöld Sósíalistafélags
Reykjavíkur í gærkvöldi fór hið;
bezta fram og var mjög fjölsótt
Héðinn flutti gott erindi, unf
fetríðsóttann í Englandi og Dan-
inörku, en hann er nýlega konu
inn úr ferðalagi frá þessumlönd
um. Kristbjörg Einarsdóttip
söng nokkur lög og Kristinrl.
Andrésson las upp kafla úr II.
bindi ,,Móðurinnar“, sem kem-<
ur út bráðlega. Að lokum var
stiginn dans fram eftir nóttu.
Bastdadfem senda
spansfea lýdveldínu gjöf
Hin alþjóðlega hjálparnefnd
kvekara hefur afhent stjórninni
í Kataloníu gjöf frá stjórn
[ Bandaríkjanna, sem er 63000
kg. af mjöli (hveiti), er útbýta
skal til hinna ýmsu hjálparstofn-
ana stjórnarinnar.
Vinsælasti áramótadansleikur-
inn verður án efa Gleym mér;
ei danslejkurinn. Aðgöngumiðar!
á kr. 3.50 fást í Alþýðuhúsinú
við Hverfisgötu í dag og á
morgun kl. 5—7 og á laugar-
daginin eftir kl. 1.
Tryggið ykkur miða í tíma.
var á þessu ári til viðhalds og
aukningar símakerfisins. Þetta
mun vera rétt. En meginástæð-
an til þess er sú, að laudsíma-
stjóri keypti í sumar jarðsíma-
streng (kabál) í Þýzkalandi, sernl
mun hafa klostað nær 250 þús.
kr. Þessi jarðsímastrengur ligg-
ur nú uppii í Borgarnesi, og er
ætlazt til, að hann verði iein-
hvern tíma lagður í jörð á
Holtavörðuheiði. Enn icr ekki
kunnugt um nokkurn mann, sem
hafi séð nauðsyn þess að grafa
símann á Holtavörðuheiði í jörð,
nema. landsímastjórann. Það
virðist ekki geta orkað tvímælis,
að margfalt meiri þörf er á því
‘að sjá svo til, að bæjarbúar
geti fengið símanúmer tafarlít-
ið, heldur en kaupa jarðstreng,
sem liggur í Borgarnesi engum
til gagns ,nema ef vera skyldi
landsímastjóra.
Almenningur hlj'tur að krefja
ast þess, að landsíma'stjóri geri
fullnægjandi og ljósa grein fyr-
ir þessum tveimur furðulegu
ráðstöfúnum, annars vegar að
segja upp af sparnaðarástæðum
starfsmönnum, sem síminn hef-
ur áreiðanlega þörf fyrir, og
hins vegar að kaupa jarðstreng,
sem ekki verðiur séð, að minnsta
þörf sé fyrir.
Víðsjáín í dag

H. K. Laxness.
Víðsjá Þjóðviljans í dag cr
fyrri hluti greinar eftir Jöirge
Bukdahl í Politiken nýlega.
Bukdahl er með nafnkenndust
rifhöfundum í Danmörku, þót
nokluið séu honum mislagða ■
hendur, og orð hans vekja jafn-
an athygli um Norðurlönd.
í greininni er athygli frænd-
þjóðanna vakin á því gildi, se'
skáldsögur Halldórs Laxness
eiga, þótt öllu baráttueðli þein
væri gleymt eða stungið und
stól. Tvímælalaust er það lei
til alhliða skilnings á skáldinu
þð líta þannig augum á þa'
öðram þræði.
Þó að Þjóðviljinn geri ek' ‘
orð Bukdahls að sínum, hvor' :
í fyrri né seinni hluta greina-
innar, verður sleppt að anc’-
mæla þeim sérsfaklega, því r'
eitt er víst: Halldór KiFan La:
ness verður aldrei að tómu:o
fagurkera.