Þjóðviljinn - 06.01.1943, Blaðsíða 3

T
M iðvikudagui: (1 jau.úar lftfó.
V________________________________
þÖDVIUINN
(Jtgefandi:
Sameiningarfloklsur alþýðu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjártarsoh
Ritstjóm:
Hverfisgötu 4 (Víkingsprent)
Sími 2270.
Vfgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f., Hverfisgötu 4.
Togarastöðvunin
Togararnir hafa verið stöðv-
aðir í nokkrar vikur. Um málið
hefur vart mátt ræða opinber-
lega, unz nú eru loks byrjaðar
um það umræður.
Frumorsök stöðvunarinnar eru
kröfur brezku ríkisstjómarinn-
ar. Þessar kröfur hafa ekki ver-
ið ræddar á Alþingi né í utan-
ríkismálanefnd.
Sjómannasamtökin hafa enga
stöðvun ákveðið.
Togaraeigendur gáfu í gær út
yfirlýsingu þar sem skýrt er frá
bréfi, er Félag ísl. botnvörpu-
skipaeigenda sendi ríkisstjórn-
inni 30. des. í því bréfi tilkynnir
félag togaraeigenda að þeir séu
reiðubúnir að sigla skipum sín-
um á austurströndina með þeim
skilyrðum: að full skipshöfn fá-
ist „án þess að setja fram nýjar
kröfur“, og „tryggt sé að skipin
geti borið sig í þessum ferðum“.
En í bréfinu segir að til þess
að svo verði, þá verði að „lækka
útgerðarkostnaðinn að verulegu
leyti“ eða hækka verð fiskjar-
ins, — nema máske hvað stærstu
togarana snertir.
Svo mörg eru þau orð milljóna
maeringanna.
#
í Hull var síðast gerð loftárás
í síðustu viku. Milljónamæring-
unum, sem búa við öll lífsþæg-
indi í luxusvillum sínum í
Reykjavík, finnst hinsvegar
óhugsandi að gera út, ef sjó-
menn fari fram á nokkrar nýjar
kröfur.
Og ekki nóg með það.
Þessir milljónamæringar, sem
notið hafa sérréttinda frá rík-
inu, — sem gefnar hafa verið
miUjónir af þjóðarfé, — þeir
neita að gera út, þó sjómenn
væru reiðubúnir til að hætta lífi
sínu, nema því aðeins að þeim
sé tryggður gróði.
Það þarf ekki frekar vitnanna
við urp hvernig þessir herrar
ætla sér að tala við þjóðina.
Þeir hafa ausið upp mesta gróða,
sem nokkurntíma hefur þekkst
i sambandi við fiskveiðar. Og í
krafti þessa gróða segja þeir nú
við þjóðina: Við höfum nóg fé,
tU þess að láta togarana liggja.
Sjómennirnir geta svelt. Fólkið
skort nauðsynjar. En við gerum
ekki út, nema við græðum. —
Og þetta á að vera fórnunin,
þegar enn meira liggur við en
nú og þjóðin á enn meir undir
siglingum togaranna komið.
Á skal að ósi stemma.
Það er nauðsynlegt að togara-
eigendum sé nú þegar gert ljóstj
hve langt þeim leyfist að fara
Þff.ÖÐ VILOtlirN
3
Earl Browder:
Fáein orð um
viðhorfið í framtíðinni.
Þegar hinar sameinuöu
þjóoir hafa sigraö möndul-
veiain stondum viö írammi
fyrir þvi verkefni aö skipu-
ieggja heiminn eftir striöiö.
jtjoiui manna og félaga er
nú öimum kafinn við ráöa-
gerön um skipun heims.ns
ao styrjoiainni iOKmni. Eg geu
tíi<as.i uciu.o putt i þcil'ii Qitígfa-
Höfundur þessarar greinar er Earl Browder, hinn vinsæli
leiðtogi Kommúnistaflokksins í Bandaríkjunum. Afturhalds-
öflin íétu setja hann í fangelsi, en á s. 1. ári var hann látinn
laus, samkvæmt fýrirmælum Roosfevelts forseta.
í eftiríarandi grein, sem birtist í New Masses 3. nóv. s. 1.,
ræðir hann um viðhorfið í heiminum, eftir að hinar samein-
uðu þjóðir hafa unnið styrjöldina.
Hann gengur fram hjá ölliun bollaleggingum inn landa-
mæri, að unnum sigri, en leggur aðaláherzlu á samvinnu
hinna sameinuðu þjóða til þess að tryggja þjóðunum stjórn-
málalegt, andlegt og efnalegt freisi og velniegun að styrjöld-
inni lokinni og áframhaldandi þróun mannkynsins.
uvoi. itg htíi eiigiU' i'uoagtiuu'
u pijouuiimn um SK.pou
aeimsms ao siyijoiahmi iok-
mai.
um fá/ein atriöi viröist þö
mtga segja meo nokKmaveg-
uiii v.ssu. Ptígar moiiaiuvciu-
ííí iiaxa vfciio sigiuo uggm:
iyrir ao icysa pao Vtírs.ciiU,
ao enumoyggja heiminn a
giunciveiii þcss írelsis er veitir
mannkynmu aöstoöu til meiri
og Viötækari þróimar en nokk-
ur kynslóð hefm: hlotiö áöur-
Hæfileikar mannanna mimu
biomgvast, eins og ætíö verör
ur, pegar af im'nuiasoiium er
rufct ur vegi.
Þær þjomr, sem fram aö
pessu haia veriö kúgaöar, i
asiu, Afriku og Suour-Ame-
riku og hmar íjotruöu þjoöir
uvropu oúiast þa ireisi tii
pjooiegrar þróunar. Þessar
þjoöh- munu þá öðlast sjálfs
lörræöi, sem er nýtt í sögunru.
Engin hugsanleg afturhalds-
öíi munu geta komió í veg
fyrir þann 'is.gm'. Sá sigm
tveröur sigm ireisisms hvar
sem er í neiminum.
Margar þjóöir, sem iengi
undaníariö hafa veriö vin-
veittar sósíalismanum, munu
þá fá tækifæri til þess aó
íramkvæma vilja sinn í verki.
Þaö er mjög sennilegt aö þeg-
ar styrjöidmni lýkm veröi
stofnaö aö minnsta kosti eitt
sosiaiistiskt lýöveldi, auk þess
sambands sósíalistískra lýö-
velda, sem þegar hefur veriö
'Óyggt upp r- Sovétlýöveld-
axma rússnesku. Vera má aö
og hvenær þjóðfélagið grípur í
taumana.
#
Það eru togaraeigendur, sem
hafa stöðvað togaraua að þessu
sinni Það liggur ekkert íyrir
frá sjómönnum um að þeir muni
ekki sigia, ef þess er óskað. Það
liggur hinsvegar fyrir frá tog-
araeigendum, að þeir muni ekki
gfera út, þó sjómenn vilji sigla,
— nema þjóðfélagið veiti þeim
ákveðin fríðindi.
Að svo miklu leyti sem um er
að ræða ofríki eða óskynsamleg-
ar kröfur og tilhögun frá hálfu
brezkra valdhafa, þá ber allri
þjóðinni að standa fast á rétti
vorum og það mál verður að
ræðast á þingi.
En álíti fulltrúar þjóðarinnar
rétt að gera út og vilji sjómenn
sigla, þá er ekkert um það að
ræða að togararnir verða að fara
hvað sem togaraeigendur segja.
ýms ríki taka upp millist'gs-
þjóöfélagsform, sem hvorki
er sósíalistiskt né auövalds-
þjóöfélag á þenn hátt, sem
tíökast liefur fram að þessu.
Ef Candaríki. Ameriku koma
sigursæl úr hinni höröu eld-
raun styrjaldarinnar og leggja
fram sinn skerf til sigursins,
veröa þau vafalaust sterkasta
auðvaldsríkiö að styrjöldinni
lokinni og hin pólitiska mið-
stöö auðvaldsríkjanna í heim-
inum. Þaö atriöi mun því
hafa ákaflega mikla þýðingu
gagnvart samfélagi þjóðanna.
Aðalvandamálið
að unnum sigri.
Aöalvandamáliö aö stríöinu
loknu veröur þaö, aö viöhalda
og auka þá samvinnu, sem
átt hefur sér staö milli hinna
sameinuöu, stríöandi þjóða í
hinu sameiginlega striöi þeirra
og halda hcimi áiram vio íjár-
nagslega og pólitíska endin’-
byggmgu heimsins. Undn- því
hvort og hvernig þaö tekst,
eru allar aftirstriósraöstalan-r
komnar.
Ef hægt verður, að styrj-
'öldinni lokhmi aö viöhalda
og auka samvinnu hirnia
sameinuöu þjóöa veröur hægt
á tiltölulega skömmum tima
aö græöa hin miklu sár, er
styrjöld-n hefur valdio og
stíga þýöingarmikil spor til
þess aö tryggja öllum þjóöum
þá menningarlegu og f járhags-
legu sigra, sem i stórum drátt-
um voru grundvallaöir meö
Atlanzhafssáttmálanum. Þá
veröur einnig hægc aö draga
mjög úr þeim innanlandsde-1-
um, sem gera má ráð fyrir aö’
brjótist út aö styrjöldinni lok-
inni, þá veröur hægt aö
tryggja öllum þjóöum hin
beztu fáanleg friösamleg þró-
imarskilyrði.
Á þetta veröur, aö minu
áliti, að leggja megináherslu,
þegar rætt er um ráðstafanir
aö styrjöldinni lokinni, ef þaö
á aö' vera hægt að komast hjá
þeirri hættu, aö fyrirfram
ráðagerðir um skipti þjóö-
anna verði frekai" til hindr
unar. en hjálpar viö viöreisn-
arstarfiö. Samkomulag ura
frjálsa samvinnu þjóöanna
til úrlausnar vandamálum
eftirstríðsáranna er þýðingar-
mikið einmitt nú til þess aö
tryggja sigursæla samvinnu
í stríðinu í staö þess aö
tvistra kröftunum.
Þaö er stefna Kommúnista-
flokksins, aö vinna á allan
hátt, í samvinnu við aöra er
hafa hliöstæðar skoðanir, aö
sem fullkomnastri einingu
hinna sameinuðu þjóöa meö-
an á stríðinu stendur og
tryggingu jafnréttis fyrir þjóö-
irnar, eftir aö sigur hefur ver-
iö unninn.
Ef þáö tekst veröin’ stigið
stærra framfaraspor í þróun
arsögu mannkynsins, en dæfhi
er til áöur. Og þaö er öllum
fjóst, aö nýjum framförum
veröur ekki náð meö þvi aö
halda fast viö úreltar kenn-
ingar.
Þetta þýöir alls ekki aö
þetta markmið' sé óraunhæfar
skýjaborgir. Þungamiöja þró-
unarsögunnar liggur einmitt
í nýjum óvæntmn famförum.
Ef aldrei geröist neitt, sem
ekki hefur komiö fyrir áöur
yrö’i engin saga til. Samkvæmt
hinni efnislegu söguskoöun,
sem kommúnistar aðhyllost
og byggö er á kenningum
iviarx, .Engels, Lenins og Stal-
ins, er siíkt markmiö, sem
samvinna hinna sameinuöu
þjóða, í stríói og friði, ekki
ofi’amkvæmanlegt, heidur
mjög þýöingarmikiö. Viö
kommúnistar höium lengi
vanizt þvi aö gera ráð' fyrir
og skipulfcggja hluti, sem
aiúi'ei haia wenð framkvæmd-
íí’ aöur, kenningai’ kommún-
ismans eru ekki stirö’naöar og
steinrunnai’ kenningar, held-
ur einmi.tt leiöarvísi til at-
nafna í heimi veruieikans.
lVLennirnir skapa söguna, eins
pott þeir verói aö' gera þaö
ur þvi efn:, sem fyrh’hendl er
og ef viö sköpum sterkt afl
i einingu. hinna sameinuöu
þjóöa er þaö einnig efni til
pess aö skapa úr fr:ö'inn.
Innihald friðarins fer
eftir því hverskonar
stríð er háð.
Friöurinn aö styrjöldinni
lokinni fer efth’ Jpví, hverskon-
ar stríö vér heyjum. Aö svo
miklu leyti, sem vér rekum
þessa styrjöld og vinnum
hana sem stríö hinna sam-
e.nuöu þjóö'a, aö jafnmiklu
leyti búum vér hinar sam-
einúðu þjóöir undir þáö, aö
skipuleggja heiminn eftir
styrjöldina.
Sigur yfir möndluveldunum
bægir frá menningunni hlnni
mestu hættu, sem nokkru
sinni hefur vofaö yfh’ henni,
en jafnframt útiýmir hann
því afli, sem fyrst og fremst
batt hinar sameinuðu þjóöir
saman. . Þegar hættimni af
undirokun nazismanns hefur
veriö bægt frá, munu mót-
setningarnar og sundrungar-
öflin meöal hinna sameinuöu
þjóð'a fá nýjan byr undir
vængi. Þá hefst nýr reynslu-
tlmi fyrir hinar sameinuöu
þjóöir, einmitt þá kemin’ í
ljós og reynir á þaö hve
mikió' styrjöldin hefm' tengt
saman alþjóölega félagshyggju
mannkynsins.
Megin viöfangsefni og ein-
kemii tímabilsins eftir styrj-
öldina verðm’ breytingin frá
fjármála- og atvinnuháttum
styrjaldarinnar til fjármála-
og atvúmuhátta friðai’ins. Þá
stöndum viö allt í einu enn
á ný frammi fyrir því vanda-
máli, sem leiddi kreppu yfir
allan auövaldsheiminn frá þvi
áriö 1929 og þar til núverandi
styrjöld braust út, vandamáli
offramleiðslunnar. Þegar
kaupmáttur alþýöunnar er
langtum minni en fram-
leiðsluafköst atvinnuveganna.
Sú útþensla atvinnuveganna,
sem átt hefm sér stað' á'styrj-
aldarárunum hefur aukiö þær
mótsetningar margfaldlega.
Ætla Bandaríki Ameríku og
önnur auðvaldsríki að falla að
nýju niður í þá stöðugu fjár-
hagskreppu eins og vér urðum
að búa við frá 1929? Ætlum vér
að láta það eiga sér stað, að
hægt sé að lifa blómatíma at-
vinnuveganna á styi'jaldartím-
um, en slíkt sé ókleift á friðar-
tímum? En slíkt svar hafa ein-
mitt helztu fjármálamenn
Bandaríkjanna þegar gefið. Skal
nú brugðið upp mynd af því,
hvernig Ameríski háskólinn í
pólitík og þjóðhagsvísindum
hugsar sér fjárhagsástandið í
Bandaríkjunum að styrjöldinni
lokinni:
„Þjóðartekjurnar munu næst-
um tafarlaust lækka um þriðj-
ung eða jafnvel helming þess,
sem þær komust hæst í styrjöld-
inni....Þá hefst atvinnuleysi,
sem mun aukast stöðugt vegna
.. fjárhags atvinnuháttanna ...
Allar áætlanir um framtíðina,
sem ganga fram hjá þessari stað
reynd, eru óraunhæfar og einsk-
is virði“. (Annals of the Ameri-
can Academy, Philapeldhia, Pa.
marz 1942, bls. VIII.).
Fólkið mim hafa hrak-
spámar að engu og gera
sínar eigin ráðstafanir.
Eg get alls ekki fallizt á, að
slíkar hrakfarir séu óhjákvæmi-
legar. Þvert á móti virðist mér
að þessi skoðun sé einmitt „ó-
raunhæí og einskisvirði11 og að
ameríska þjóðin muni aldrei
fallast á hana. Það er hámark
skammsýninnar, að gera ráð fyr
ir því, að aðeins hinar takmarka
Framh. á 4. síðu.