Þjóðviljinn - 10.01.1943, Blaðsíða 2

Þ JÓÐ VILJINN
Sunnudagur 10. janúar 1943.
œjaz ipóotwvíwn
Ráðuneyti
Hannesar á horninu.
Hannes á Hominu er mjög á-
hyggjufullur út af því að Sósíalista-
flokkurinn œtti ekki nokkur fram-
bærileg ráðherraefni, ef til þess
kæmi að hann tæki þátt í rikis-
stjóm. Hannes tekur hvern af þing-
mönnum Sósíalistafloksins fyrir á
fætur öðrum og kastar þeim í rusla-
skrínuna, þetta em allt vesalmenni
og aumingjar, minnsta kosti mælt á
mælikvarða hinna andlegu risa Al—
þýðublaðsins. Ja, þetta eru ljótu
vandræðin. Það verður líklega alveg
ómögulegt fyrir veslings Sósíalista-
flokkinn .að taka þátt í stjóm, af því
hann hefur enga menn, sem finna
náð fyrir augum Hannesar á horh-
inu.
Það yrði þá ekki alveg eins erfitt,
ef hann Hannes á horninu ætti að
mynda stjóm. Þar myndi nú ekki
skorta garpana. Hans hágöfgi Hann-
es á hominu auðvitað sjálfur for-
sætisráðherra.Utanrikismálaráðherra
yrði auðvitað hinn þrautreyndi Al-
þýðuflokksmaður, fyrv. ritstjóri Al-
þýðublaðsins, Guðbrandur Jónsson,
sem vafalaust er á línu Alþýðublaðs-
ins í utanríkismálunum um ,,hið
menningarsögulega hlutverk nazism-
ans“. Þá myndi ekki þurfa að leita
lengi að atvinnumálaráðherranum,
auðvitað væri hr. Jónas Guðmunds-
son, fyrv. ritstj. Alþýðublaðsins,
sjálfkjörinn i þetta embætti sakir
framúrskarandi hæfileika og stjórn-
semi og ekki þarí að óttast að þá
verði ekki séð fyrir hverskonar erf-
iðleika er kynni að höndum að bera,

Tekið á móti flutningi til Sauð
árkróks og Hofsós fram til há-
degis á morgun (mánudag).
v-pr'- -■ ~ f • i’WT'f’ w* p p» pty' jnrpJ"
Tekið á móti flutningi til
Vestmannaeyja á . morgun
(mánudag).
fer vestur og norður í vikunni.
Vörumóttaka til Akureyrar og
Siglufjarðar á morgun og til ísa-
fjarðar á þriðjudag.
xnxunnxinzmún
Manlð
Kaffísðiuna
Hafnarstræti 16.
píramídaspákústin kæmi að sínum
notum. Svo er fjármálaráðherrann.
Þar er um svo marga fyrirmyndar-
fjármálamenn að ræða að eina spurn
ingin er hvort heldur skuli láta Al-
þýðubrauðgerðina h.f., Alþýðuhúsið
h.f. eða máske M.F.A. útnefna mann-
inn í slíkt embætti, máske einn fyrv.
ritstjóra Alþýðublaðsins í viðbót. —
Og þá yrðu ekki vandræðin með fé-
lagsmálaráðherrann, ekki einusipni
þó hann þyrfti að taka dómsmálin
og menntamálin með, — þvi hver er
svo sem valdari í slíkt en hinn þraut-
reyndi dómari úr Félagsdómi, sér-
fræðingurinn í Laxdælu og verndun
íslenzkra bókmennta gegn kommún-
isma og ríkisstafsetningu: Sigurjón
Á. Ólafsson.
Það myndi ekki væsa um þjóðina
undir stjórn slíkra gáfnagarpa og af-
burðamanna. Og þó þeim yrði á að
selja t. d. síldarverksmiðjumar, Gút-
enberg, Esju, Ægi og eitthvað dáh'tið
fleira af eignum ríkisins hlutafélagi,
sem þeir væru í sjálfir, fyrir lítinn
pening, — já, þá yrði Alþýðublaðinu
vafalaust ekki. skotaskuld úr því að
sýna fram á að allt hefði þetta verið j
gert af fórnfýsi fyrir fjöldann og til
þess að bjarga þessum eignum frá
ótætis kommúnistunum. Það yrði
ekki amalegt fyrir slíka stjórn að
hafa annöð eins blað til að styðja
sig við og Alþýðublaðið. Ef eitthvað
yrði svart í fari hennar, þvær þetta
ágætis blað hana óðar hvíta. Ef ein-
hverjar staðreyndir reyndust henni
óþægilegar, þá þeytir blaðið slíkum
trafala burtu eða umliverfir þeim í
einni svipan í allt annað. Slíku blaði
er ekkert ómáttugt, svo ef einhver
sund kynnu að lokast fyrir slíkri
stjóm, þá bara opnar Alþýðublaðið
þau aftur, — því verður ekki méira
fyrlr slíku smáræði en að loka Sues- j
skurðinum fyrir ítölum héraa um
árið.
Óhamingju íslands verður allt að
vopni, — má nú segja, þegar hún
kann ekki einu sinni að meta aðra
eins menn og fyrrverandi og núver-
andi Alþýðublaðsskrifíinna, hvort
heldur Guðbrand eða Stefán, Jónas
eða V.S.V.! — Það er þó eina hugg-
unin hörmunum í að — þeir kunna
þó að meta sig sjálfir.
Ekki þurftir þú Hannes
litli að gera þig að fífli líka
Það er óbarfi, Hannes htli á Horn-
inu, að vera að gera sig að fífli, þó
Gunnar Stefánsson hafi gert það. En
þetta gerir Hannes með því að taka
undir bull Gunnars um frumvarp
sósíalista um skömmtun húsnæðis
og stóríbúðaskatt.
Allt sem Gunnar hefur sagt um
þessi mál, er byggt á útúrsnúningi
og rangfærzlum, og áreiðanlega af
illum hvötum gert, tilgangurinn sem
sé enginn annar en sá, að torvelda
eða koma í veg fyrir ef verða mætti,
einlæga samvinnu Sósíalistaflokks-
ins og Alþýðuflokksins.
Og svo tekur Hannes vesalingurinn
sig til og lepur þetta- upp eftir Gunn-
ari, þó mundi Hannesi áreiðanlega
líða bezt á Homi sínu, ef komin væri
á vinstri samvinna.
Hugsaðu mál þitt, Hannes litli,
láttu ekki Gunnar gera þig að fífli,
hann er miklu verri maður en þú.
Meðan þessu fer fram.
Meðan Gunnar fer með rangfærsl-
ur og blekkingar og Hannes étur
eftir honum, vitina- gæ.tnir menn frá
Sósíalistaflokknum og Alþýðuflokkn-
um að því að sameina krafta þess-
ara ílokka, til baráttu íyrir málstað
íslenzkrar verkalýðshreyfingar. Hinn
góði máistaður einingarinnar mun
vissulega sigra þótt Gunnar gjammi
að honum, enda er það lífsnauðsyn
verkalýðshreyfingunni eins og nú
standa Sakir.
S. 1. vor var kosin þriggja
manna nefnd í Verkamannafé-
laginu Dagsbrún til þess að gera
tillögur um breytingar á lög-
um félagsins. Höfuðverkefni
nefndarinnar átti að vera það,
að marka betur og skýrar starfs-
svið félagsins og að tryggja það,
að Dagsbrún yrði framvegi’s ein-
vörðungu skipuð verkamönn-
um, og að takmarka þegar rétt
þeirra manna í félaginu, sem
ekki eru verkamenn.
Laganefnd Dagsbrúnar hefur
nú skilað áliti sínu og félags-
fundur og trúnaðarráð sam-
þykkt það. Nefndin hefur fellt
breytingartillögur sínar inn í
texta hinna eldri, núgildandi,
laga félagsins, og liggja þau nú
frammi í skrifstofu félagsins, fé-
lagsmönnum til sýnis. En 16. og
17. þ. m. fer íram allsherjarat-
kvæðagreiðsla um lögin, jafn-
hliða kosningu stjórnar og ann-
arra trúnaðarmanna félagsins.
Hér í blaðinu verða nú birtar
nokkrar greinar hinna nýju
laga og gerður samanburður á
þeim og hinum núgildandi lög-
um.
1. Tilgangur félagsins.
í núgildandi lögum Dagsbrún-
ar segir eftirfarandi um tilgang
félagsins:
„Tilgangur félagsins er sá, að
styðja og efla hag félagsmanna
og menningu, á þann hátt, sem
kostur er á, meðal annars með
’ |
því að ákveða vinnutíma, kaup-
gjald, vinnuskilmála, tryggja ör-
yggi við vinnu, og stuðla að því
Einar Arnórsson, Ari fróði,
— útgefandi Hið ísl. bók-
menntafélag, Rvík 1942.
Ari Þorgilsson var aðalnafn j
mannsins um ævina, stundum
hét hann Ari prestur, síðar Ari
inn gamli, en öld, sem skreytti
alla landnámarithöfunda fyrir
1250 með auknefninu „inn
fróði“, lofaði Ara aðslæðast með
í þann dilk grúskaranna. Enn
er frægð Ara að vísu talsverð, en
þess eðlis, að kynslóðirnar geta
. litið hann nökkuð sínum aug-.
unum hver, þær hagnýta sér
það, að hann á nóg kenninöfn
eins og flíkur til skiptanna.
Þarna er hann Ari fróði, og sæm
' ir það vel, en þyrftí að verða
Ari Þorgilsson í næstu bók.
, Einar Arnórsson er sá hæfi-
leikamaður og lærdómsmaður,
: að menn hafa beðið með eftir-
vaentingu" - þes'sá. þókmenntafé-
lagsrits, sem seinkað hiéfur í
prentönnum þar til nú. Það er
allmikil bók (12 arkir + æítar-
tölur) og efnisrík. Þættir eru
sjö, um ætt Ara, ævi og samtíð,
um rit hans, um heimildarmenn,
um atburðagreining (efni Ara og
meðferð þess), um tímatal, um ,
ættfræði og mannfræði og loks
yfirlit um niðurstöður ritsins.
Margt er að vísu ósagt, sem unnt
kann að vita um þennan braut-
að verkalýðurinn taki sjálfstæð-
an þátt í stjórnmálum lands og
bæjarfélags í samræmi við önn-
ur verklýðsfélög fyrir hagsmuna
málum verkalýðsins.“
Þessari grein hefur ekkert ver
ið breytt, en aðeins bætt við
hana upptalningu á þeim starfs-
greinum, sem Dagsbrún nær yf-
ir. Ákvæðin um þátttöku verka-
lýðsins í stjórnmálum er óbreytt
eins og þau hafa verið um lang-
an tíma.
í hinu nýja lagauppkasti er
gert ráð fyrir áð þessi grein
hljóði svo:
2. gr.
„Tilgangur félagsins er'sá, að
efla og styðja hag félagsmanna
og menningu, á þann hátt sem
kostur er á, með því að ákveða
kaupgjald, vinnuskilmála,
tryggja öryggi við vinnu, og
stuðla að því að verkalýðurinn
taki sjálfstæðan þátt í stjórnmál
um lands- og bæjarfélaga í sam-
vinnu yið önnur verklýðsfélög,
fyrir hagsmunamálum verka-
lýðsins, með því að skipuleggja
innan félagsins, alla þá, sem bú-
settir eru á félagssvæðinu og
hafa sér til lífsframfæris vinnu
á eftirtöldum starfsgreinum og
öðrum hliðstæðum starfsgrein-
um, sem skapast kynnu í þeim:
1. Alla verkamenn, sem vinna
að fermingu og affermingu
skipa og hverskonar ann-
arra ílutningatækja, svo og
móttöku og afhendingu
farms.
ryðjanda bókmenntanna og um
Íslendingabók, en bæði fræði-
mönnum og öðrum <mun þykja
drjúgur fengur að þessu riti.
Eigi' skal lofa rit nema finna
og nokkuð að því, þar sem þarf.
Á fremstu lesmálsopnu ræðst
höf. i það nytjaverkyað freista j
að dæma um skýringu Barða j
Guðm. á kvonfangi og örlögum
Kolbeins Flosasonar (Skírnir
1937, 76 og víðar, sbr. Blöndu IV,
149—54). En höf. byrjar, því mið
ur, á að vitna í Ljósv.S; um’ætt-
færslu, sem ekki er til (ágizkun
H. Sch.), staðhæfir, að lítil
ástæða sé til að efast um, að ís-
lendingar hafi um 1050 haldið
kaþólsk ákvæði, er banna skyld-
mennagiftingar í 5. lið, eða a.
m. k. talið skyldleik að 2. og 3.
álgera hjúskaparhindrun, og
hann misskilur alveg Barða um
það, hver hafi verið lögmæt
kona Kolbeins. Dómurinn ónýt-
ist því. Og ekki -má ættfræðin
við því að strika út hverjá ætt-
fræðiheimiíd, sem minnir lög-
fræðing á meinbugi kirkjulaga,
enda vílar Eirtar ekki fyrir sér
að táka t. d. gildar ættartölur,
sem leiða í Ijós, að tvö systkin
Valgerðar, ömmu Ara, voru
hjón, — fædd á sömu áratugum
og Kolbeinn Flosason. Það voru
að vísu aðeins stjúpsystkin,
hvorki samfeðra né sammaaðra,
Bókarfreun
2. Alla verkamenn, sem vinna
að húsbyggingum og efnis-
flutningi í sambandi við
byggingar.
3. Alla verkamenn, sem vinna
að hafnargerð, vegagerð,
skurgreftri, ræktun, hey-
hverskonar öðrum búnaðar-
störfum og efnisflutningi í
sambandi við áðurnefndar
bandi við áðurnefndar
starfsgreinar.
4. Alla verkamenn í þjónustu
ríkis- og bæja, sem ekki
taka laun samkvæmt launa-
reglugerðum eða. samning-
um starfsmannafélaga þess-
ara starfsgreina.
5. Alla verkamenn, sem vinna
sem aðstoðarmenn í iðnaði
(ekki Iðju); þ. e. bygging-
ariðnaði,. járnsmíði, skipa-
smíði, blikksmíði (tunnu-
gerð), og öðrum þungaiðn-
aði.
6. Alla verkamenn, sem vinna
að vinnslu og sölu sjávaraf-
,urða, annarrar en niðursuðu
þeirra, og auk þess fisksölu-
verkamenn.
7. Alla verkamenn, sem vinna
að móttöku og afhendingu
vara í stórsölu, þar með tald
ir bifreiðastjórar.
8. Alla starfsmenn benzínsölu-
stöðva.
9. Alla bifreiðastjóra, sem aka
vöruflutningabifreiðum • í
þjónustu annarra.
10. Alla verkamenn, sem vinna
að hverskonar framleiðslu-
eða flutningastörfum öðr-
um, og ekki taka laun sam-
kvæmt samningum eða sam
þykktum annarra viður-
kenndra verklýðsfélaga.
ekki blóðskömm fyrir þau að
eigast að dómi nútíðar og heiðni,
en kirkjan bannaði vitanlega —
og hefur víst engu um slíkt ráð-
ið fyrir biskupsdaga ísleifs. Öld
eftir það átti Klængur Skálholts
biskup dóttur við frænku sinni,
sem kunnugt er, og mætir fræði-
menn seinni- tíma hafa bitið
höfuðið af skömminni með því
að kalla það hjónabandsbarn
þessa roskna og ráðna biskups.
i
Höf. losar Ara rækilega við
oflof og oftraust, sem menn hafa
oft haft á honum. Það eru góð-
verk, enda veit hann, að minnis-
varði Ara, bókin um íslendinga,
rís jafnhátt sem áður úr
gleymskuhafi tímans, óbrot-
gjarn drangur.
En eins og mannlegt er, geng-
ur Einar lengra í þeim góðverk-
um en þarf. Til að þreyta ekki
lesendur, skal aðeins einu mót-
mælt, ásökunum um beinar ýkj-
ur Ara (bls. 85—87). Höf. kallar
það varla ná nokkurri átt, að
Haraldi hárfagra hafi þótt land-
auðn nema, er þegnar hans
streymdu til íslands, og ýkt sé
sú grein um landkosti, að þá
var ísland viði vaxið milli fjalls
og fjöru.
Hvorugt er vitund ýkt. Þótti
ekki ýmsum íslendingum land-
auðn nema, þegar mestar urðu
hér Ameríkuferðir? Noregur
var fámennt land á Haralds dög,
um, eftir að Hjaltland, Orkneyj-
ar, Katanes, Færeyjar, írskar
Framhald á 3. síðu.