Þjóðviljinn - 10.01.1943, Blaðsíða 3

Sunnudagur 10. januar 1943.
Þ JÓÐVILJINN
3
\
þiöomuwn
Útgefandi:
Sameiningarflokbur alþýðu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (ób.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjóm:
Hverfisgötu 4 (Víkingsprent)
Sími 2270.
‘Vfgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f., Hverfisgötu 4.
Þjóðarféð má ekki fara
f ðreiðuhft auðvalds-
skipjlagsins
íslenzku þjóðinni hefur áskotn
azt mikið fé á skömmum tíma.
Það er hægt að láta mikið gott
af fé þessu leiða fyrir land og
lýð, ef því er skynsamlega og
vel ráðstafað. Það er mikill
stuðningur fyrir allar hagsbóta-
kröfur alþýðu í því að svo mikið
sé til af fé, sem nú er, svo fram-
arlega sem hægt er að ráðstafa
því í þágu fólksins.
En auðmarmastéttin vill
hindra að hægt sé að nota þetta
fé á þann hátt. Annarsvegar vill
hún gína yfir sem mestu sjálf
og einoka fyi-ir sig auðlindirn-
ar, eiga nýbyggingarsjóðina sem
einkaeign, til þess að eignast
hinn nýja fiskiflota þjóðarinn-
ar. En hinsvegar eyðir svo yfir-
stéttin fénu alveg hóflaust í það
að bæta upp allskonar tap á at-
vinnurekstri, og stendur svo
samtímis á móti því að róttækar
og gagngérar breytingar séu
gerðar á atvinnuvegunum í
skynsamlegra horf.
Krafa alþýðunnar er sú að
gerbreyting sé gerð á atvinnu-
rekstri þessa lands: þjóðnýting
hinna stóru framleiðslutækja,
samvinna -og samstarf um hin
smærri, samfærsla byggðar,
vélnotkun og ræktun í landbún-
aðinum. Þetta er takmarkið,
sem verklýðshreyfingin berst
fyrir hvað atvinnuvegina snert-
ir.
En auðmannastéttin vill dylja
alla óreiðuna og vitleysuna, sem
eru á rekstri atvinnuveganna í
þjóðfélagi hennar. Hún hrópar
öðru hvoru upp að „allt eigi að
bera sig“ (— þegar hún vill fá
launalækkun.hjá verkalýðnum),
— og barmai' sér svo yfir sífeild-
um taprekstri, þegar hún vill fá
stórar fúlgur frá bönkum og ríki
í óreiðuhít sína.
En það dugar ekki að láta er-
indreka auðvaldsins sóa þvi fé
í óreiðuhít einstakra atvinnu-
vega, sem nota ætti til þess að
bæta stórum kjör vinnandi fólks
ins í landinu. Það verður að
krefjast þess að rekstursskipu-
lag atvinnuveganna sé tekið til
algerrar endurskoðunar, — og
meðan á slíkri alvarlegri þjóð-
félagsendurskoðun stendur, sóu
þeir sjóðir, sem þjóðin nú á,
ekki þurrausnir vegna óreiðunn-
ar í atvinnulífi auðvaldsþjóðfé-
lagalns.
T Bókarfregn
Framhald af 2. síðu.
byggðir og héruð norðan til á
Englandi höfðu dregið til sín
mannf jölda undanfaraa. öld. Þar
sem íslandsför varð mest úr fá-
um héruðum, hefur borið þar
því meir á landauðn. Hitt rengja
fleiri, að láglendi landsins hafi
hvarvetna verið skóglendi yfir
að líta. Ástæðulaust er að skilja
orðalagið svo bókstaflega, að
verið hafi rjóðurlaust og blaut-
ustu mýrasund skógur eða ný-
runnin hraunin. En flestar mýr-
ar landsins sýna skógarleifar
(kvistir í mó), holt og hlíðar,
sem löngu eru skóglaus, ef þau
eru friðuð, og ekki efast skóg-
fróðustu menn um, að Ari segi
þetta laukrétt. Þegar Ari full-
irðir eitthvað, hnekkja engir nú-
tíðarmenn því með bollalegg-
ingum. Björn Sigfússon.
00000000000000004*
Kvenr?kfrakkar
lfóslífir
S Verzlun H. Toft
Skólavörðustig 5. — Simi 1035.
OOOOOOOOOOOOÓOOOO
anna til þess að hindra að óvinir
mannkynsins geti lagt allan
heiminn í auðn „Svartra sanda“.
Túrkmenia, eitt af hinum 16
sambandslýðveldum er mynda
Sovétríkin, liggur austur af
Kaspíahafi, hefur sameiginleg
landamæri við íran og Afghan-
istan í suðvestri og suðaustri.
Höfuðborg: Askabad.
Aðeins eitt dæmi um tortím-
ingarmátt ' eyðimerkurinnar.
Fyrr á tímum féll fljótið Amú-
darja ekki f Aralvatn eins og
nú, heldur beygði til suðvest-
urs og rann yfir Kara Kúm til
Kaspíahafs. Framburður fljóts-
ins var svo mikill, að farvegur
þess hækkaði stöðugt svo að fljót
ið breytti smátt og smátt um
stefnu. Farvegurinn til Kaspía-
hafs þornaði með öllu.
Eyðimörkin hóf sókn. Sand-
öldurnar réðust á þorpin og borg
irnar og unnu sigur. Svarti sand
uripn rak fólkið frá heimilunum
og dæmdi það til flökkulífs.
Svartur sandurinn huldi beiti-
löndin, fyllti turnana og grynnk
aði árnar. Vatnið hvarf, og án
vatns getur ekkert lifað. ,
Hvað getur fátækur og þekk-
ingarsnauður hirðingi gert til að
verjast Svarta sandinum? Hann
kann að finna gamla árfarvegi,
en hvernig á hann að kaUa fljót-
in til lífs á ný? Á Kare Kúro eru
rrtörg mtrifi ;«íói akilln únn bar- ; -
Rússncskí blaðamaðurínn S, Grígorfeff lýsír baráffu
mannanna vid sandaudnína Kara Kúm í Míð~Asíu
Orðin „Kara Kúm“ eru úr máli
Túrkmena, og þýða „svartir
sandar“.
Það er engin tilviljun, að þetta
skuggalega nafn festist við 91
þúsund ferkm. landsvæði norð-
ur af íran. Taktu Asíukort og
leitaðu að Afghanistan. Fylgdu
farvegi fljótanna Múrghab og
Tejenfrá upptökum þeirra í fjöU
unum við landamæri Afghan-
istans og norðureftir. Þannig
kemstu til Kara Kúm.
Við upptök sín eru árnar
sýndar á kortinu með feitum
strikum, en þau verða mjórri og
mjórri eftir því sem fjær dreg-
ur upptökunum. Því lengra sem
kemur inn í Kara Kúm þvf
minna verður úr fljótunum. Þær
greinast í margar kvíslir, verða
að óskýrum punktalínum og týn
ast loks í gula auðnina. Þannig
eru öll vatnsföU í Kara Kúm.
Engin ánna kemst aUa leið til
Káspíahafs.
í máU Túrkmena þýðir orðið
„kol“ vatnslaus eyðimörk. Það
gæt) virzt undarlegt að það orð
skyldi ekki notað um Kara
Kúm. En til þess liggja sögu-
legar ástæður.
Norðarlega í Kara Kúm eru
rústir borgarinnar Kúnja
Úgents. Annálar segja að hún
hafi verið byggð á 13. öld. Borg-
in stóð á hæð, og voru hlíðarnar
vaxnar trjágróðri. Borgin var
víðkunn fyrir mustersturnspír-
ur sínar, þær hæstu í landinu.
Umhverfis borgarhæðina var
víðáttumikið beitiland, þar sem
sauðfé gekk til beitar þúsundum
saman. Að nokkrum öldum liðn-
um var ekkert eftir nema eyði-
merkursandurinn.
Á 16. öld fór enskur kaupmað-
ur, Johnson að nafni, yfir Kara
Kúm eftir gömlu úlfaldaleiðinni
til Kína. Á leið sinni fór hann
yfir blómlegar vinjar með fjör-
ugu verzlunarlífi. Allar þær
vinjar eru nú huldar sandi.
#
Konurnar í Asíulöndum Sovétríkjanna hafa varpað af sér aldagömlu kúg-
unaroki, sem þjóðskipulag landa þeirra og trúarþrögð höfðu lagt á þær.
Myndin: Múhameðstrúarkonur i Mið-Asíu varpa blæjum sínum á bál.
áttu manna um vatnið — um
15000 brunnar, hver 60 feta
djúpir eða meira.
Hirðingjarnir gerðu sér vatns-
geyma úr leir og söfnuðu í þá
regnvatni á sumrum og brædd-
um snjó á vetrum. Meðfram
veginum til íran eru margir
vatnsgeymar úr brenndum tíg-
ulsteini. Vatnið var leitt til akr-
anna eftir fjölda áveituskurða.
Uppsprettuvatn streymdi eftir
neðanjarðarleiðslum frá fangels
unum á Kopetdag-fjöllum.
Meðal hirðingjanna var mikil
virðing höfð á vatnsleitarmönn-
um, sem með óskiljanlegum
töfralátum leituðu að vatni,
leiddir af eðlisávísun margra
kynslóða.
#
Eftir sósíalistabyltinguna sner
ist fólkið til baráttu við tortím-
ingaröflin, vopnað þekkingu.
Töfralæti vatnsleitarmannsins
viku fyrir hinum nákvæmu stað
reyndum jarðfræðirannsókna.
Djúpborunaraðferðir nútímans
komu í stað hinnar frumstæðu
vinnuvenju.
Kara Kúm er nú blómlegasta
„eyðimörk“ í heimi. Víðáttumikl
ir sandflákar hafa verið bundnir
með gróðri, og stórar hjarðir af
kameldýrum og sauðfé éru þar
á beit. Gróðurinn þar er mjög
einkennilegur. 95% af jurtun-
um, sem þar vaxa, hafa hvergi
fundizt annarsstaðar í heimin-
um og hin fimm prósentin ein-
ungis í Afríku.
Leiðangur sem Vísindaaka-
demí Sovétríkjanna sendi til
Kara Kúm „fann“ landið að
nýju, og heill her af jarðfræð-
ingum, vatnafræðingum og forn
fræðingum flutti þangað. Með
hjálp kennara frá öðrum .þjóð-
um Sovétríkjanna komust Túrk
menar brátt til jafns við þær að
menningu og atvinnuháttum.
Verksmiðja var byggð í nánd
við auðugar brennisteins námur.
Áveitukerfi var lagt, gert við
gamla brunna og nýir gerðir.
Sandgræðsla var hafin í stórum
stíl. Jarðrækt og kvikfjárrækt
urðu þýðingarmiklir atvinnu-
vegir.
Á Kara Kúm eru nú stærstu
kynbótastöðvar karakúlfjár og
kameldýra í Sovétríkjunum.
Búfénu er beitt á hin ýmsu beiti
lönd samkvæmt nákvæmri á-
ætlun, til að hindra uppblástur
landsins. Á Kara Kúm vaxa nú
tré og grös, eins og fyrir mörg
hundruð árum.
Það er sovétstjórnin sem hef-
ur breytt sandauðninni í byggi-
legt land, og Túrkmenarnir,
hertir í baráttunni við óblíða
náttúru, hafa að afloknum sigri
yfir „Svörtu söndunum11 heima
fyrir, risið sem einn maður
ásamt öðrum þjóðum Sovétríkj-
Sioursæl hapátta uifl soaita samla
•• f.
' y r