Þjóðviljinn - 20.01.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 20. janúar 1943,
ÞJÖÐ VIE3 INN
þlðOVIiJINII
Qtgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Hverfisgötu 4 (Víkingsprent)
Sími 2270.
\fgreiðsla og auglýsingaskrif-
átofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.í., Hverfisgötu 4.
B. Borísoff:
Þegar frumvarp ríkisstjórn-
arinnar um að festa verð á vör-
um til febrúarloka var til um-
ræðu í þinginu, var á það bent
af hálfu Sósíalistaflokksins, að
til þess gæti komið að einstakir
seljendur vara vildu ekki selja
þær á sama verði og hótuðu að
hætta sölu á þeim, ef ekki feng-
ist hækkun. Var á það bent að
ríkisstjórnin þyrfti í tíma að
gera ráðstafanir til þess að
mæta slíku, ef fram kæmi.
í gær var hér í blaðinu bent
á þá sögu, er gengi um bæinn
viðvíkjandi kröfum olíuhring-
anna um hækkun á olíuverðinu.
Sem stendur skal hvorki játað
né neitað þeim sögusögnum, en
rétt er að vera við slíku bú-
inn.
Og hvort sem innlendir eða
erlendir aðiljar eru þar að
verki eða hvorttveggja, þá verð
ur að standa fast á rétti þjóð-
arinnar í þessum málum.
Bandaríkjastjórn gerði hátíð-
legan samning við íslenzku
stjórnina, er hún tók að sér her-
vernd landsins, um hagstæða
verzlunarsamninga. Það hlýtur
eðlilega að verða ríkt eftir því
gengið af hálfu íslendinga, að
slíkir samningar verði haldnir.
Nýi sáttmáli, eins og hann er
orðaður, er sá grundvöllur, sem
íslendingar verða fyrst og
fremst að halda sér við í við-
skiptum sínum við Bandaríkin,
hvort heldur það snertir það að
forðast íhlutun um íslenzk mál,
..tryggja nauðsynlegar siglingar
til landsins“ eða gera „hagstæða
verzlunar- eða viðskiptasamn-
inga við“ oss. Gagnvart hinu
mikla herveldi Bandaríkjanna
getum við aðeins haldið oss við
tvennt: helgi samninga, — eins
og þeirra, er vér höfum gert
við Bandaríkin, — og almenn-
ingsálitið í heiminum, sem vér
yrðum að skírskota til, ef oss
fyndist samningar rofnir og vér
kúgun beittir af þeim, er hefði
lofað að „styðja að hagsmunum
íslands á allan hátt“. — (Hins-
vegar megum vér íslendingar
gjarnan muna það um leið, að
haga oss ekki þannig í alþjóða-
málum, að vér glötum neinu af
þeirri virðingu, sem menning
vor og þrautseig vinna hefur
skapað oss meðal menningar-
þjóða heims, — því þá yrði til
lítils að ætla að treysta á al-
menningsálitið í heiminum).
Og hvað innlenda aðilja snert
ir í því máli, sem hér er minnst
á sem hugsanlegt eða öðrum
Sóknin við Don undirbúin
Hin mikla sókn rauða hersins á austurvígstöðvunum og sig-
urvinningar Kússa allt frá Leníngxad til Kákasus liafa vakið
furðu og aðdáun um allan heim. Eftir margra mánaða undan-
hald snýr sovétherinn viðstöðulaust vörn í sókn og greiðlr fas-
istaherjunum þyngstu högg sem þeir hafa hlotið í þessari
styrjöld.
í eftirfarandi grein lýsir rússneski liðsforinginn B. Borisoff
undirbúningi sóknarinnar á Donvígstöðvunum.
Borganöfnin Bogútsar og Kan-
temirovka vekja hjá manni minn-
ingu um hina erfiÖu júlídaga, þeg
ar sovéthersveitirnar börðust á
undanhaldi um þessar sömu
snævi þöktu hæðir, er þa voru
sumargrænar. ^
Hvarvetna um sveitirnar rekst
maður á hina ryðguðu skrokka af
eyðilögðum þýzkum sknðdrekum
frá bardögunum í sumar. Þeir
voru fléiri í sumar, en Þjóðverj-
ar hafa látið gera við allt sem
nothæft gat orðið.
Nú hafa þessir gömlu, við-
gerðu skriðdrekar, ásamt þeim
nýju, sem koma beint úr verk-
smiðjunum, aftur fengið sig full-
keypta á þessum gömlu vegum.
En að þessu sinni snúa þeir til
vesturs en ekki austurs.
Með bví að grafa sig niður,
með því að hylja stöðvar sínar í
margföldum gaddavírsflækjum og
leggja jarðsprengjum í stór land-
svæði tókst sovéthersveitunum
þessa sumardaga að stöðva sókn
Þjóðverja á Mið-Donsvæðinu. En
hver einasti sovéthermaður vissi,
að það var ekki nóg.
Gleðitíðindi bárust frá Ordso-
nikdse. Þruman frá Stalíngrad
bergmálaði um allan heim, og
rauði herinn á vígstöðvunum hóf
sókn. En við Don var allt rólegt.
— Sveitir sovéthermanna héldu
fundi og lýstu yfir fögnuði sín-
um vegna sigranna a Stahngrad-
vígstöðvunum og þvi, að þeir
væru reiðubúnir að hefja sokn
hvenær sem kallið kæmi.
Meðan þessu fór fram, var ver-
ið að leggja síðustu hönd á hinn
geysimargbrotna undirbuning
sóknar á öllum vígstöðvunum. —
Þúsundir manna unnu sem einn
/
slíkum, bá eru það nú lög á ís-
landi, að ekki megi hækka vör-
ur til febrúarloka. Þau lög voru
sett sem byrjunaraðgerðir gegn
dýrtíðinni — og það verður að
krefjast þess af þeim, sem hing-
að til hafa stórgrætt á verzlun
sinni eða atvinnurekstri, að þeir
beygi sig undir slík lög. En um
leið verður auðvitað að nota
þann frest. sem gefinn var með
þeim lögum, þannig að útséð sé
þá um hvað gera þurfi á hinum
ýmsu sviðum atvinnu- og verzl-
unarlífsins.
Það verður engan sigur hægt
að vinna í dýrtíðarmálunum og
hagsmunamálum íslenzkrar al-
þýðu nema með baráttu við
voldugustu auð- og stríðsgróða-
mennina, máske þarf líka bar-
áttu við þá hringa, er ákveða
verðlag erlendis, til slíks. En sú
barátta verður að heyjast. Það
verður að knýja fram eins mik-
ið og hægt er. Og um það verð-
ur þing og þjóð að standa sam-
an.
maður væri að skipulagningu
hinnar miklu sóknar. Á aða’víg-
stcðvunum var samin stunda-
skrá bardaganna. Járnbrautar-
mennirnir fluttu með leynd lest
eftir lest af skotfærum fram í
fremstu herlínu. Nýir vegir voru
lagðir gegnum skóga og yfir gresj
urnar.
Varaliðssveitirnar komu fram
til stöðva sinna að næturlagi. —
Könnunarliðar laumuðust gegn-
um varnarlínu óvinanna. Stór-
skotaliðarnir kynntu sér nákvæm-
lega mörk sín. Jarðsprengjusveit-
irnar athuguðu vegina, sem sov-
étskriðdrekarnir urðu að nota, og
bjuggu sig undir að hreinsa jarð-
sprengjusvæðin framan við stöðv-
ar Þjóðverja.
Meðfram vegunum sem liggja
að Don voru byggðir skjólgarðar,
til að varna því að vegirnir færu
á kaf í snjó. Merki voru sett upp.
Upphituð jarðhús voru útbúin
fyrirfram meðfram sóknarleiðun-
um, til þess að taka við þeim,
sem særðust lítillega, og gátu
beðið þar eftir sjúkravagni.
Við vegina voru meira að segja
settir upp bréfakassar, svo að her
mennirnir, á leið til vígvallanna,
gætu komið áleiðis bréfum til
ástvina sinna. Vel var séð fyrir
líðan hermannanna, bezta bygg-
ingin í hverju þorpi á sóknar-
svæðinu var notuð sem hermanna
skáli, og þar gátu hermennirnir
hvílzt og hlýjað sér. Húsið var
þvegið hátt og lágt, og með öll-
um veggjum settar upp svefn-
kojur með hálmmottum. Nýjustu
blöð og tímarit voru alltaf við
hendina. í hverju þorpi var við-
gerðarverkstæði, sem hægt var
að flytja til.
Loks kom stundin, sem rauði
herinn við Vorones og á suðvest-
urvígstöðvunum hafði beðið með
svo mikilli óþreyju. Tveir sóknar-
armar, með fullkomnustu sam-
vinnu, spruttu upp úr skotgröfun-
um og teygðust lengra og lengra
til vesturs.
Margt hefur verið ritað um þá
stund. Það er ekki þörf á að lýsa
því, hvernig stórskotaliðið ruddi
brautina, hvernig jarðsprengju-
Rauðir liermenn.
sveitirnar hreinsuðu vegina fyrir
skriðdrekana, hvernig skriðdrek-
arnir brunuðu fram. eða hvernig
fótgönguliðið þusti fram til árás-
ar.
Það nægir að segja, að rauði
herinn lét stálið dynja á þýzku
hersveitunum við Don. Þjóðverj-
um var ljóst hvað var í húfi og
vörðu af öllum mætti hvert virki.
Árás á eina slíka virkishæð,
eða víggirt þorp, morandi af byss
um líkt og oddar á ígulkeri, álíka
erfið og árás á stórborg í heims-
styrjöldinni fyrri. En rauði her-
inn varð að taka þau í sókninni
til að eiga þau ekki að baki sér.
Varnarlína óvinanna var rof-
in. Hliðið víkkaði og sovéther-
sveitirnar breiddu úr sér. Þýðing-
armiklar samgönguæðar cvinanna
voru skornar sundur. Sovétflug-
menn létu engin i Iviðri aftra sér
frá því að ráðast á.óvinaherinn á
undanhaldinu.
Þjóðverjar urðu að hverfa úr
stöðvum, sem þeir hafa verið að
víggirða mánuðum saman. Nú
eru þeir að reyna að koma sér
upp í skyndi nýju varnarbelti. En
þeim hefur ekki verið gefið tóm
til þess. Rauði herinn lætur ekk-
ert aftra sér í sókninni, baráttu-
þrek og sigurvilji sovéthermann-
anna eykst með hverju skrefi.
Þeir finna, að tíminn er kom-
inn til að gjalda nazistunum rauð-
an belg fyrir gráan. Hinir stuttu
desemberdagar eru fljótir að líða.
Nóttin drekkir gresjunum í niða-
myrkri. En hin mikla orusta á
vesturbakka Donfljótsins heldur
áfram og færist úaukana. Víg-
stöðvarnar eru hvergi í hvíld. Á
eftir frémstu sveitunum kemur
enda’aus straumur varaliðs, fylk-
ingar skriðdreka og skotfæra-
vagna — og stefnir allt til vest-
urs.
..
Útburður pó tserd-
inga í úthverfum
Reykjavikur
Samkvæmt tilkynningu frá
póst- og símamálastjórninni
veröa frá 15. janúar 1943 al-
mennar póstsendingar bornar
út frá póststofunni í Reykjavík
einu sinni í viku til viötakanda
á svæöi, er takmarkast aö
noröan af Bústaöavegi frá
Reykjanesbraut (Hafnarfjarö-
arvegi) til Elliðaánna og aö
sunnan af Nýbýlavegi frá sjó
til Elliöaánna gegnt Artúnum.
Póstnotendur í nágrenni
Reykjavíkur, — utan þessa
svæöis og áöur ákveöinna
ú.buröarsvæöa Reykjavikur
(Skildinganess, Grímsstaöa-
holts, Sogamýrar, Laugarnes-
hverfis og Kleppsholts m. m.)
veröa aö vitja sendinga sinna
í póststofuna, nema þeir geri
ráöstafanir (skriflega) um af-
hendingu þeirra á tilteknum
stööum á útburöarsvæöunum.
Bíl stolid
I fyrrakvöld var bifreiðinni
R. 1197 stclið við Laugarás-
veginn.
Skrapp bifreiöarstjórinn
snogg\,,ast frá henni, en þegar
hann kom aftux var hún
horfin.

Þýzkir fangar á austurvigstöðvunum.
Leitað upp’ýsinia um
ættingja Eiríks Bjdrna-
sonar, sjómanns
Sendiráði íslands í London
hefur borizt tilkynning um lát
íslenzks sjómanns, Eiríks
Bjarnasonar, fæddur 25- des.
lr-74, en eíöast bús." u í
Grímsby.
Utanr.kisráuuneytiö hér leit-
ar upplýeinga um nánustu
ættmenni Eiríks heitins, og
vcnar aö þ'eir, sem þær geti
gefiö, snúi sér þangaö.
Reykjavík, 19. janúar 1943.
Utanríkismálaráðuneytið Rvík.