Þjóðviljinn - 28.01.1943, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 28. janúar 1943.
ÞJÓÐVILJINH
Þiðoinumii
> j
v
Útgefandi:
Sameiningarfloklsur alþýðu
Sósíalistafiokkurinn
Rit8tjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurbjartarson
Ritstjórn:
Gar&arotræti 17 — Vlkingeprent
Sími 2270.
áígreiífela og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h. f. Gar&arótraeti 17
Eining alþýðunnar
gegn ágengni
milljðnavaldsins
Það er auðséð að auðvalds-
öflin í landinu hugsa sér til
hreyfings. Það hefur færzt nýtt
líf í þau eftir hrakfarirnar f
fyrra. Þau halda að sá eðlilegi
undirbúningstími, sem lýðfrels-
isðflin þurfa til þess að samein-
ast um hin miklu verkefni, er
þeirra bíða, sé vottur um hik
og ótta alþýðunnar við að fylgja
eftir unnum sigri og leggja til
nýrrar baráttu.
Ágengni milljónavaldsins birt-
ist í smærri og stærri atriðum.
Miljónavaldið reynh- auðsjáan-
lega að orka á — einkum tvo-
meðlimi ríkisstjómarinnar —
og beita þannig ríkisstjórninni
fyrir sig. Ágengnin hefur eink-
um birzt í eftirfarandi myndum;
1. Við skipun viðskiptaráðs
eru fyrst sýndar tilhneigingar
til þess að einskisvirða þingið
og hafa þingviljann að engu —
og svo að síðustu lögin brotin
— eða opinberlega farið í kring-
um þau, til þess að geta skipað
harðsvíraða fulltrúa Verslunar-
ráðsins og afturhaldsins í S. í.
S. í ráðið.
2. Verkalýðsstéttinni er sýnd-
ur fjandskapur með því að
ganga algerlega fram hjá henni
við skipun ráðsins, þar sem hún
átti þó áður fulltrúa í innflutn-
ingsnefnd og hefur auðvitað —
sem neytandi og framleiðandi
landsins — miklu meiri rétt á
að tillit sé tekið til hennar en
fámennar höfðingjaklíkur.
3. Afturhaldsblöðin hefja á-
róður fyrir beinni grunnkaups-
lækkun hjá verkamönnum. Eig-
endur hraðfrystihúsa byrja árás
á launakjörin og þarmeð vinnu-
deilur.
4. Hin smávægilega lækkun
dýrtíðarinnar, sem hafin er, er
kostuð af almenningsfé, m. a.
sex miljónir króna greiddar fyr-
ir I kr. lækkun á kjötkílóinu.
Þetta fé er óbeint tekið úr vasa
alþýðu, en stríðsgróðamönnun-
um hlíft við vægðarlausum
sköttum á eignir þeirra.
5. Afturhaldsblöðin og aðrir
boðberar einræðisins hef ja kerf-
* isbundnar árásir á þingræðið og
lýðveldið til þess að reyna að i
traðka áliti þess og ryðja braut- '
ina fyrir einræði „sterkrar
stjómar" í hugum almennings.
6. Milljónavaldið og aftur-
haldsseggimir búa j haginn fyr-
ir að þingið sé sent heim, svo
núverandi stjórn geti stjórnað
með bráðabirgðalögum á meðan.
Ríkisstjómin fer sjálf fram á

\
K. K. öwen:
Gegn um hafís og sprengjuregn
í eftirfarandi grein lýsir amerískur sjómaður, K- K. Owen
frá Texas, ferð sinni með skipalest frá Ameríku til Murmansk
á norðurströnd Sovétríisjanna.
Hann lýsir sprengjuregni nazistaima, hugrekki sjómann-
anna, sem berjast á brennandi skipum, velkjast í ísköldum
sjónum — eða sökkva með skipum sínum,
— Að lokinni ferðinni er svar sjómannanna þetta: Við vilj-
um gjama fara aftur, svo siglingamar stöðvist ekkL
Greinin er tekin úr ameriska tímaritinu New Masses.
Haldið úr höfn. arnar voru enn í skipulagri röð
Skipið, sem ég var á, var
hlaðið hergögnum til Sovétríkj-
anna. Við höfðum beðið alllengi
í höfn við norður-Atlanzhafið
og skipshöfnin vildi ólm kom-
ast af stað. Loks kom hið lang-
þráða augnablik, þegar herskip
kom til okkar og skipstjórinn
var boðaður á ráðstefnu morg-
uninn eftir. Við vissum að inn-
an tuttugu og fjögurra stunda
yrði haldið af stað. Allir komust
í gott skap við þessa frétt.
Næsta morgun fórum við inn '
í langa röð skipa, er sigldu út
úr höfninni. Brátt komu herskip
af ýmsum gerðum til móts við
okkur. Það var stórkostleg sjón,
þegar skipalestin var tilbúin.
Þegar við stóðum á afturþilfar-
inu og horfðum yfir skipin,
sagði Red kyndari: „Lagsmaður,
það er eins og við séum með
öllum þessum herskipum að
storka Hitler til að ráðast á okk-
ur“. Það virtist næstum svo,
Engu að síður þóttumst við
öruggir.
Eftir fárra daga siglingþ
flaug þýzk njósnaflugvél í
grennd við okkur. Við máttum
því eiga von á árás. Skömmu
síðar var fyrsta árásin gerð.
Hún var í frekar smáum stíl.
Nazistarnir voru vafalaust að
kanna varnir okkar. Fyrsta stór-
árásin kom um það bil 4 klst.
síðar. Eg var við eina loftvarna-
byssuna aftur á með ungri
skyttu frá Alabama. Junkervél-
og skutu á okkur úr mikilli hæð.
Þegar þær komu yfir skipalest-
ina skiptu þær sér og steyptu
sér niður. Fjórar þeii'ra stefndu
þangað sem við vorum. Herskip.
in bjuggust til vamar. Kúlurn-
ar úr stóru loftvarnabyssunum
þeirra voru þegar farnar að
springa uppi í loftinu umhverf-
is flugvélarnar. Allar byssur
sem skipalestin hafði til varnar,
vora nú í fullum gangi, hávað-
inn, skjálftinn og skæðadrífa
sprengjubrotanna var allt ægi-
legt.
Þriggja daga eldhríð.
Ég litaðist um og sá lítið rúss-
neskt skip auka hraðann til þess
að vera á sínum ákveðna stað í
skipalestinni, hver maður var á
sínum stað við byssurnar. Junk-
erflugvél var yfir skipinu. Við
sáum kúlur Rússanna hitta flug-
vélina, sem sleppti tveim
sprengjum er fóra í sjóinn í að-
eins tveggja feta fjarlægð frá
skipinu.
Tvær nasistaflugvélar stefndu
á okkur. Ég spurði skyttuna:
„Hvernig lýzt þér á drengur
minn?“
Hann svaraði: „Skrambi
óstyrkur.“
„Heldurðu að þú standir þig?“
„Sannarlega skulum við gera
það sem við getum.“ og hann
stóð sig eins og hetja. Miðaði
byssunni og ég sá kúlurnar
dynja á belg flugvélarinnar. Ein
við þingflokkana hvort þeir vilji
fresta samkomudegi þingsins
1943 þar til síðar á árinu.
7. Útnefning Jóns ívarssonar
í Viðskiptaráðið er gott tákn um
hve gersneyddar allri tillitssemi
til alþýðu þær valdaklíkur ei'u
sem orka á ríkisstjórnina bak
við tjöldin- Dagana áður en
maður þessi var skipaður í í'áð-
ið var upplýst í þinginu að hann
leigði fiskimönnum lugtir, sem
kosta 40 ki'ónur, á 350 kr. yfir
vertíðina og fengju þeir ekki
verstöðvax-pláss nema ganga að
þessum „luktatoIIs“-kjörum. Og
sama dag sem skipun hans
í ráðið er gerð heyram kunn
berst kæran á hann fyrir brot
á lögum, sem hann á að fram-
fyigja.
*
Það er ekki aðeins nóg að al-
þýðan sé á verði gegn þeim fyi'-
irbrigðum og tiltækjum, sem
hér er farið að bóla á. Alþýðan
verður að hefja sókn gegn þeim
og sú sókn getur hæglega orðið
að úrslitabaráttu við valdaklík-
ur þjóðfélagsins, þær, sem mest
hafa ofmetnast af auðfengnum
auð, — ef þessar klíkur vilja af
engu sjá til alþýðunnar, heldur
taka nú þegar upp baráttuna
um völdin í þjóðfélaginu.
Alþýðunni nægir ekki að und-
irbúa þessa sókn innan veggja
þingsins, sem þó vissulega er
eitt höfuðatriði og nú er unnið
að sleitulaust.
Frelsun alþýðunnar verður að
vera verk hennar sjálfrar, heild-
arsamtaka hennar. Tillögur Al-
þýðusambandsins um myndun
bandalags alþýðusamtakanna
eru upphafið að samkpmujagi
allra alþýðusamtakanna um
hvernig stjórna skuli landinu.
Það gengur enn sem komið er
ekkert með starfið á þessu
sviði. Á þessu verður að verða
gerbreyting og það strax. Hin
ýmsu pólitísku, faglegu og
menningarlegu samtök, sem
vinnandi stéttirnar eiga, mega
sízt láta sitt eftir liggja, þegar
þingflokkarnir loks hafa þó haf-
izt handa.
Tafarlaus eining alþýðunnar
á öllum sviðum er eitt höfuð-
skilyrðið fyrir árangursríkri
róttækri stjórn í landinu.
Hér sést amerískur sjómaður á verði á skipi sínu. Stöðugt er
höfð gát á því hvort nokkuð sjáist til ferða fjandmannanna í
lofti eða á legi. — Hann er klæddur loðfeldi til þess að verjast
kuldanum á Norður-Atlanzhafinu.
flugvélin flaug rétt yfir skipið
og varpaði tveim sprengjum
sem rétt strukust við bóg skips-
ins. Um leið beygði nazistinn og
réðist á rússneska skipið og
varpaði tveim sprengjum að því.
í því lenti hann á krosseldi
þriggja skipa. Hann reyndi að
hækka flugið, en áður en það
tókst kviknaði í flugvélinni. og
hún steyptist í hafið.
Eftir þrjá daga, en allan þann
tíma gerðu flugvélarnar árásir
með um tveggja stunda milli-
bili, vorum við allir orðnir stein
uppgefnir. Við sofnuðum hjá
byssunum þegar eitthvert hlé
varð. Skotfærin voru farin að
núnnka og við fengum fyrirskip
anir um að eyða engu skoti til
ónýtis. í þessa þrjá daga hafði
nazistunum ekki tekizt að hitta
neitt skipanna vegna þess hve
skothríð okkar var öflug.
„Skipið sekkur.“
Einn morguninn var himininn
skafheiðríkur — hafið rjóma-
lygnt. Við vorum nú komnir í
rekís og urðum öðra hvoru að
breyta um stefnu til þess að rek
ast ekki á hafísjaka. Öðru hvoru
sáum við seli spóka sig á ísn-
um. Þeir minntu okkur svo
mjög á kyrrð og frið, að það var
erfitt að átta sig á því, að svo
grimm barátta væri háð í þessu
friðsamlega umhverfi.
Þýzku flugmennirnir gátu
ekki kosið sér betra veður. Einn
af skyttunum lét þau orð falla
við morgunverðinn, að nú ætt-
um við víst von á góðu. Ég var
á vakt niðri, þegar stæi'sta árás-
in vai' gerð. Hitler sendi allar
sínar vítisvélar gegn okkur, allt
frá kafbátaskeytum til tundur-
skeyta frá flugvélum. Allar byss
ur skipalestarinnar spúðu eldi.
Djúpsprengjum var varpað og
öldugangurinn var svo mikill, að
skipið hossaðist eins og kork-
tappi á öldunum. Þilfarsplöturn
ar gengu til af áreynslunni, er
skipið varð fyrir, og málningin
hrundi af því. Það var fjári
óglæsilegt að eiga að sökkva með
skipinu þarna niðri, én við mátt-
um ekki hvika frá, til þess að
gufuþrýstingurinn væri nægur.
Ég leit af öðru ristargólfinu nið-
ur til vélamannsins og hrópaði:
„Hvernig er gangurinn?" „Við
hljótum að lenda bráðlega í því
ef þessu heldur áfram!“ — og:
Bang! Við lentum í því.
Skipið kastaðist ógurlega til
öll ljós slokknuðu. Ég hljóp að
stiganum, þegar sprengui'nar
hæfðu skipið, síðan varð allt
myrkt. Ég og vélamaðurinn vor-
um þeir einu, sem heppnaðist að
komast upp úr vélarúminu. Við
sáum hina aldrei aftur.
Ég hljóp upp á bátadekkið. Við
settum út björgunarbát og ýtt-
um frá skipinu. Nokkur hluti
skipshafnarinnar, sem hafði ver-
ið svo heppinn að vera á þilfar-
inu hafði hent sér í sjóinn og
náð í timburbrak. Nokkrir héldu
sér í björgunarbát á hvolfi.
Okkur var öllum bjargað af
herskipum hinna sameinuðu
þjóða. Um leið og við komum
um borð í þau, var okkur gefið
romm og hresstumst við þá. Sum
ir voru hálffrosnir eftir baðið
í ísköldum sjónum. Það var hugs
að um þá fyrst og þeir færðir í
þurr föt. Sjómennirnir lánuðu
okkur föt, gáfu okkur mat og
tóbak, lánuðu okkur rekkjurnar
sínar og sváfu sjálfir á beru gólf
inu. Það var mjög þröngt á
þessu skipi því það hafði bjarg-
að þeim, sem af komust af tveim
skipum, en við létum fara vel
um okkui’,
Meðal dáðrakkra drengja.
Við dáðumst allir að 17 ára
gömlum sjóliða, flaggmerkja-
manni. Hann spurði hvernig mér
þætti rommið, og þegar ég svar-
aði að mér þætti það gott, bauð
hann mér hélminginn af dag-
skammti sínum. Þá spurði hann
mig hvort ég hefði nokkra
Framh. á 4. síðu.