Þjóðviljinn - 30.01.1943, Blaðsíða 3
Laugardagur 30. janúar 1943.
ÞJÓÐVILJINN
8
þJÓQVIMINM
Útgefandi:
Sameiningarflokkur aíþýðu
Sósíalistafiokkurinn
Ritstjórar:
Kínar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstiórn:
t GarSantnatí 17 — Vflcingaprent
Simj 2270
\fgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Vfking8prent K. f. Garðaretrætí 17
K, K. Owcn:
Hví ekki að a!h ga
ðll bifreiðahneykshn?
Þegar Haraldur Guðmunds-
son var ungur og upprennandi
stjórnmálamaður, var hann van
ur að leggja mikla áherzlu á það
í ræðu og riti, að gera bæri skýr-
an greinarmun á hugtökunum
þjóðnýting og ríkisrekstur.
Hann benti á að sósíalistar berð
ust fyrir þjóðnýtingu atvinnu-
veganna, en afstaða þeirra til
ríkisreksturs færi eftir því sem
efni stæðu til í hverju tilfelli.
Ríkisrekstur getur verið þjóð-
nýttur, en þarf ekki að vera,
sagði Haraldur, innan auðvalds-
skipulagsins er hann naumast
þjóðnýttur, nema í fáum tilfell-
um, en þrátt fyrir það getur ver
ið hagkvæmt, að dómi sósíal-
ista, að taka ýmiskonar rekstur
í hendur ríkisins í auðvaldsþjóð
félagi, en í því sambandi skiptir
auðvitað megin máli, í hverrá
höndum ríkisvaldið er.
Eitthvað á þessa leið talaði
Haraldur, og þótti flestum hon-
um vel mælast, enda jók hann
fylgi Alþýðuflokksins mjög
verulega.
Þetta rifjaðist upp í dag, af
því að Alþýðublaðið heldur því
fram í gær, að ríkisrekstur sé
ekki aðeins stefnumál Alþýðu-
flokksins, heldur og Sósíalista-
flokksins. .
Það er í fleiru en þessu sem
Alþýðublaðið er í beinnri and-
stöðu við það sem Haraldur
Guðmundsson og aðrir beztu
menn Alþýðuflokksins héldu
fram á blómaárum flokksins, og
líklega er ritstjóri blaðsins ó-
sammála Haraldi um flest enn
þann dag í dag. En ekki meira
um það.
Það er 1 tilefni af því að þing-
menn sósíalista sátu hjá við at-
kvæðagreiðslu um endurreisn
bifreiðaeinkasölunnar, að Al-
þýðublaðið fer út í þetta ríkis-
rekstrar bull.
Eftir atvikum þykir rétt að
minnast svolítið nánar á þetta
greinarkorn Alþýðublaðsins. Þar
segir svo meðal annars:
„En það kom í Ijós við at-
kvæðagreiðsluna um bifreiða-
einkasölufrumvarp þeirra Finns
Jónssonar og Sigurðar Þórðar-
sonar á Alþingi í fyrradag, sem
gekk út á það, að bifreiðaeinka-
salan skyldi endurreist og rann-
sókn skyldi látin fara fram á
bifreiðaútlutunarhneykslum
Jakobs Möllers. Sjálfstæðis-
flokknum tókst að fella frum-
varpið af því að kommúnistar
létu sig hafa það að sitja hjá við
atkvæða gr e iðsluna Fmmvarpið
09 sDfeijupeiii
Framhald
Við hjálpuðum sjóliðunum
eftir megni, þessa þrjá daga er
við vorum á skipi þeirra. Þeir
gengu röggsamlega fram í því
að bjarga öllum þeim sem hægt
var, af þeim skipum, sem fór-
ust.
Skipshöfnin á einu rússneska
skipinu sýndi sérstakan hetju-
skap. Sprengja hitti skipið fram
undir stafni, stórt gat kom á
stefni skipsins, allir mennirnir
við byssurnar féllu. Skipshöfn-
in hófst þegar handa að slökkva
eldinn. Þeir settu vatnsdælurn-
ar í gang meðan Þjóðverjarnir
vörpuðu sprengjum á þá og
skutu á þá af vélbyssum. Út-
litið var ekki glæsilegt fyrir
Rússana, auk þess var þetta
mikið óhapp fyrir okkur, . því
skipið flutti mjög verðmætan
farm. Nazistarnir voru ákveðnir
í því að ráða niðurlögum þessa
skips og eftir að kviknað var í
því gerðu þeir æðisgengnar til-
raunir til þess að sökkva því-
Skipið var byrjað að sökkva að
framan og drógst aftur
úr skipalestinni. Herskip-
ið, sem við vorum á og
annað til, urðu eftir, til þess að
verja rússneska skipið. Eg veðj-
aði við einn skipsmannanna um
það, að Rússunum myndi takast
að halda skipinu á floti. Hann
sagðist halda að það væri alger-
lega vonlaust. Eftir að því var
lokið, sem bráðast kallaði að,
fóru Rússarnir að gefa merki
til skips er var nokkuð á undan.
Eg spurði vin minn, flagg-
merkjamanninn, hvað væri um
að vera.' Hann sagði, að þeir
væru að biðja skipið um að
hægja ferðina og taka særðu
mennina um borð til sín.
SJcipið hægði ferðina, særðu
mönnunum var lyft niður í bát
og þeim róið yfir á milli skip-
anna. En um það leyti, sem þeir
komu aftur að skipi sínu, réðust
flugvélar nazistanna aftur á
rússneska skipið, þeir hröðuðu
sér upp í skipið og hlupu að
byssunum til þess að halda á-
fram að berjast.
Þeir börðust gegn eldinum í
10 klst. jafnhliða ákafri loft-
árás. Reykurinn á skipinu
minnkaði smám saman og hvarf
að lokum alveg. Rússarnir
unnu. Bráðlega jókst hraði skips
ins og það komst á sinn stað í
skipalestinni.
Næst þegar flugvélar nazist-
anna komu, lenti sprengja á 1.
lest eins flutningaskipsins, gatið
eftir sprengjuna var 15 fet í
þvermál. Skipsmenn þessa
skips réðu einnig niðurlögum
eldsins og skipið komst aftur á
sinn stað.
Að morgni næsta dags sáum
við fjórar þústur nálgast okk-
ur með ótrúlegum hraða. Eg
virti þær fyrir mér til þess að
komast að því hvort þar væru
fjandmenn á ferð. Því við áttum
einnig von á ofansjávarárás.
Flauturnar voru þöglar, ekkert
hættumerki var gefið. Við stóð-
um og horfðum á þessar þústur
nálgast. Þær stækkuðu brá«tt og
reyndust vera 4 sovétherskip.
Þegar þau höfðu tekið sér stöðu
til hliðar við skipalestina urð-
um við undrandi yfir vopna-
búnaði þeirra. Þau höfðu byss-
ur sem vert var um að tala.
Kelly sagði: „Sjáðu drengur!
Svei mér, ef þessar rússnesku
byssur eru ekki mílufjórðung-
ur að lengd! Það virðist ekkert
eftirsóknarvert að verða fyrir
skeytum þeirra.“
Við kölluðum eitt rússneska
skipið „Jóa frænda“ og biðum
þess með eftirvæntingu, að sjá
hinar miklu byssur í notkun.
Og brátt fengum við þá ósk upp
fyllta, þegar þýzk njósnaflug-
vél kom á vettvang, en hún var
lÆM
Ameriskir sjómenn og sjóliðar ræða saman um för til Sovét-
ríkjanna, eftir að vera komnir heim til Ameríku aftur.
fljót að forða sér undan kúlna-
hríðinni. Það sem eftir var leið-
arinnar fylgdu rússnesku her-
skipin skipalestinni og gerðu
sitt til þess að halda nazistun-
um í hæfilegri fjarlægð.
Hitler fór halloka.
Að lokum sáum við land og
nokkru síðar héldum við upp
Murmanskfljótið, en einmitt þá
réðust nazistarnir á okkur af
öllum þeim mætti er þeir áttu til.
Þeir sendu gegn okkur hópa af
Messerschmitt, Heinkel 111 og
Junker 88- Hitler hafði fram að
þessu farið halloka í viðskipt-
unum, tapað alltof mörgum flug
vélum miðað við þau fáu skip,
er honum tókst að sökkva.
Hann tilkynnti heiminum um
það bil, sem við lögðum af stað,
að skipalestin til Murmansk
skyldi aldrei komast leiðar sinn
ar. Til þess yrði notað eitt af
leynivopnum þýzka hersins.
Áróðursvélin var í fullum gangi
og hefði mátt trúa orðum Göeb-
bels þá vorum við allir á hafs-
botni. Enginn efi að herforingj-
arnir hafa orðið að reyna að
bæta upp mistök sín til þess að
uppfylla grobb hans. Þess vegna
gerðu þeir nú allt sem þeir
gátu. En rauði flugherinn var
allt í einu kominn á vettvang og
i hið síðasta sem við sáum, var
að þýzku flugvélarnar flýðu
sem mest þær máttu, en flug-
Framhald á 4. síðu.
i*H tóHu mil l atmælaipelðsl
I oi daosðPá ólosrosins
Eins og kunnugt er gengust Útvarpstíðindi á s. L hausti jyr-
ir atkvæðagreiðslu um starfsmanna- og efnisval útvarpsins.
Talningu atkvæða lauk 18. þ. m., höfðu 1502 kjósendur
greitt atkvæði. — Eftirfarandi greinargerð hefur Þjóðviljanum
borizt frá ritstjórum Útvarpstíðinda.
féll með jöfnum atkvæðum“.
Virðulegur ritstjóri Alþýðu-
blaðsins! Það er einn verulegur
galli á þessum ummælum ykkar,
þar var sem sé ekki eitt orð í
frumvarpinu, sem þið eruð að
tala um, um „rannsókn á bifreiða
úthlutunarhneyksli Jakobs Möll
ers“. Það hefði því alls engin
rannsókn farið fram á þeim
hneykslum þó frumvarpið hefði
orðið að lögum.
En nú skal ykkur boðið gott
boð. Þingmenn Sósíalistaflokks-
ins bjóða ykkur hér með að
fylgja tillögu sem Alþýðuflokks
menn og Framsóknarmenn
kynnu að flytja, um rannsókn á
öllum meintum heykslum, sem
framin hafa verið í sambandi við
bifreiðaverzlun á síðari árum,
án tillits til þess hvort Jakob
Möller eða forx’áðamenn einka-
sölunnar kunna að hafa framið
þau.
Við slíka rannsókn mundi
margt koma í ljós, sem ykkur
ugglaust er kærkomið, t. d.
mundi væntanlega fást upplýst
með hvaða forsendum Hannesi á
Horninu var úthlutað bifreið.
Auðvitað takið þið tilboðinu,
og ef til vill farið þið nú að
skilja hversvegna Sósíalistar,
tveir Alþýðuflokksmenn og einn
Framsóknarmaður létu vera að
neyta atkvæðaréttar síns um
þetta mál. Þessir menn munu
sem sé vera sammála um að
hneykslanleg fi'amkvæmd í sam
bandi við bifreiðaverzlun hvort
sem hún er framin af Jakobi
Möller eða öðrum forráðamönn-
um þessarar verzlunar sé víta-
verð, það er svo lítil úrbót við
hneykslum Jakobs, að fá verzlun
þessa aftur í hendur manna sem
líka hafa framið mörg hneyksli.
Að sinni ekki meira um þessi
mál viráulegur Alþýðublaðsrit-
stjóri, en mundu það nú að láta
koma fram tillögu í þinginu
um rannsókn á bifreiðaúthlut-
unarhneykslum“ Jakobs Möllers
og annara þeirra sem kunna að
hafa framið hneyksli í sambandi
við bifreiðaverzlun á síðari ár-
um. Á morgun skal svo minnst
á afstöðu Alþýðublaðsskriffinn-
anna til þess að bílstjórar hafi
einhver áhrif á rekstur bílaeinka
sölunnar.
Útvarpstíðindi skoða það sem
aðalhlutverk sitt að vera vett-
vangur fyrir dagskrártilkynn-
ingu og dóma um útvarpsefni
og útvarpsmál almennt. Einn
þáttur í þessu hlutverki blaðs-
ins er sá, að komast eftir skoð-
unum almennings á útvarpinu
í heild og einstaklingum, er við
það starfa eða koma fram í dag-
skrá þess. Að undanförnu hefur
þetta aðallega verið rækt á þenn
an hátt: Birtir hafa verið bréf-
kaflar frá hlustendum, í öðru
lagi hafa ritstjórarnir birt við-
töl við málsmetandi menn um
útvarpið, og sjálfir ritað dag-
skrárkynningu og útvarps-
gagnrýni, í þriðja lagi hefur blað
ið ráðið sérfróða menn til þess
að dæma söng, tón- og leiklistar
flutning í útvarpinu.
í haust tók blaðið upp þá ný-
breytni, að nokkru leyti að er-
lendri fyrirmynd, að leita álits
meðal lesenda Útvarpstíðinda
um dagskrárstarfsemina í heild,
mannaval útvarpsins og efni.
Með fyrsta tölublaði af yfirstand
andi ái'gangi, sem út kom í okt.
s. 1. haust, var sendur atkvæða-
seðill, þar sem hverjum manni
var gefinn kostur á að greiða atkv
um 36 dagskrárl. og einstaklinga
og auk þess svara eftirfarandi
spxirningu játandi eða neitandi:
Eruð þér ánægður með dagskrár
starfsemi útvarpsins? Á atkvæða
seðlinum voru taldir upp flestir
dagskrárliðir útvarpsins. Áskil-
ið var að kjósandi ritaði fullt
nafn og heimilisfang á atkvæða
seðilinn. — Atkvæðatalning fór
fram dagana 5.—18. janúar í að-
alskrifstofu ríkisútvarpsins og
skipaði útvarpsstjóri fulltrúa,
samkvæmt ósk blaðsins, til þess
að vera við talningu atkvæð-
anna. Úrslit atkvæðagreiðslunn
ar, nöfn einstaklinga og sveita
og atkvæðatölur eru birt í ný-
útkomnu hefti Útvarpstíðinda.
Fara hér á eftir nokkrar niður-
stöðutölur: 1502 kjósendur
greiddu 34,904 atkvæði. Féllu
16,284 atk. á málefnin, en 18,620
atk. á einstaklinga og sveitir. At
kvæði fengu 14 þulir, 67 ein-
söngvarar, 13 karlakórar, 10
kvartettar, 13 hljómsveitir, 11
blandaðir kórar, 7 barnakórar,
3 lúðrasveitir, 9 orgelleikarar, 11
fiðluleikarar, 23 píanóleikarar, 5
cellóleikarar, 36 harmonikuleik-
arar, 31 leikarar, 86 rithöfundar,
99 upplesarar, 38 tvísöngvarar
og 97 ræðumenn. — Eftir lands-
hlutum skiptust atkvæðin þann-
ig hlutfallslega:
Sveitirnar .... greiddu 48%
Þorp og kauptún — 18%
Kaupstaðir, aðrir en
Reykjavík .....:... — 17,33%
Rpykjavík ........ — 16,67%