Þjóðviljinn - 04.02.1943, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 4. febrúar 1943
ÞJOÐ VILJIMN
3
HJÖOVIIilNIÍ
Ötgefandi:
Semeiningarflokkur alþýðu
Sósialistaflakkurinn
Ritstjórar:
Eínar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Slgurhjartarson
Ritstióm:
GatÍaMratti 17 — Vflúngsptent
Sími 2270.
\fgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð
Simi 2184
Víkingsprent h. f. Garðaratrœti 17
Stalíngrad
Orustunni um Stalíngrad er
lokið. Síðustu leifar hins þýzka
hers hafa gefizt upp. Hörðustu
og líklega mannskæðustu or-
ustu, sem háð hefur verið, hefur
lokið með glæsilegasta sigri, sem
hernaðarsagan getur um: Ó-
vinaherinn hefur beðið algeran
ósigur, ekkert af honum • fékk
umflúið fangabúðir eða dauð-
ann.
Hitler hóf orustuna um Stal-
íngrad í ágústlok. í októbermán-
uði geysuðu þar blóðugustu bar-
dagar veraldarsögunnar. Hreysti
verjendanna fór fram úr öllu því
sem þekkst hefur fyrr. — Engu
að síður lofaði Hitler þýzku
þjóðinni því að hann skyldi taka
Stalíngrad og kvaðst geta tekið
hana þegar hann vildi. — Svo
hóf rauði herinn sókn sína um
miðjan nóvember. Á fjórum
dögum tekst að rjúfa samgöngu-
leiðir þýzka hersins. 9. janúar
1943 eru hernum svo settir úrslita
kostir, sem hershöfðingjarnir
vildu taka, en Hitler skipaði
þeim að hafna. 2. febrúar gáfust
svo síðustu leifar af 330 þúsund
manna hernum við Stalíngrad
upp. — Ósigur Hitlers var alger.
*
Sigurinn við Stalíngrad er í
tvöföldum skilningi sigur sósíal-
ismans yfir fasismanum.
Það er sigur hins nýja, upp-
rennandi sósíalistíska mannkyns
yfir „úrvalsliði“ þeirrar auðvalds
þjóðar sem farin var að telja
sjálfri sér trú um að hún væri
fædd til þess að drottna yfir öðr-
um þjóðum. Mannval Sovétríkj-
anna hefur sýnt sig vera þraut-
seigara og fórnfúsara en talið
var hugsanlegt að menn gætu
verið. Nazistunumfannstsemhér
væri ekki við mennska menn að
berjast. Þeir mættu hér því afli,
sem engin kúgun, engar vítis-
vélar fá yfirsti'gið, — mönnum
sem verja frelsi sitt, — fullt raun
verulegt innihaldsríkt frelsi, —
þeir mættu þjóð sem þekkir sitt
hlutverk,- — þjóð, sem er að
skapa sér nýjan heim, íegúrri
en áður hefur þekkzt á jarðríki,
og er reiðubúin til að fórna öllu
til þess eins að geta varðveitt
þann heim lífsgæfu og frelsis
handa börnum sínum. — Það
var mannval Sovétþjóðanna sem
sigraði við Stalíngrad véluð her-
dýr Hitlers, — hernienn sem att
var út í stríð til þess að kúga,
ræna og myrða, — málalið harð-
svíraðasta auðvalds heimsins.
Og í öðru lagi:
Við Stalíngrad sigraði forusta
hinna sósíalistísku þjóðá slyng-
Frá Alþingi:
Frnmvarp sljórnarlniiar
nm þlngfrestnn lil I okt.
Vcrfeefnín, sem fyrír næsfa þíngí líggfa mega cfefef bída
Ríkisstjómin hefur lagt frumvarp fyrir þingið um frestun
á samkomudegi reglulegs alþingis tU 1. okt. Rökstyður stjómin
þetta með því að ekki sé unnt að leggja nýtt fjárlagafrumvarp
fyrir þing, er komi saman 15. febr., af því eigi vinnist tími tU
þess að útbúa það.
Þessi rök ríkisstjórnarinnar
eru að því leyti rétt að ekki
er hægt að ætlast til þess að
fjármálaráðherra geti undirbú-
ið nýtt frumvarp rétt eftir að
fjárlögin fyrir 1943 hafa verið
afgreidd. Komi nýtt þing sam-
an 15. febrúar eins og stjrónar-
skráin mælir fyrir, þá verður
fjárlagafrumvarpið, sem fyrir
það verður lagt, eðlilega aðeins
uppprentun á fjárlögunum fyr-
ir 1943, sem síðar yrði að taka
verulegum breytingum með
samstarfi fjárveitinganefnda og
ráðherra, þegar á árið líður, og
meir er vitað um afkomuhorfur
1944 en nú.
Hinsvegar verður ekki fram
hjá þvi komist að byrja nýtt
þing nú strax að þessu loknu,
ef Alþingi íslendinga ætlar að
taka á þeim stórmálum, sem
bíða úrlausnar. Meðal þeirra
má nefna:
1- Lýðveldisstjómarskráin,
sem enn er ekki komin úr
nefnd og er það ekki vansalaust
né hættulaust fyrir þjóðina að
ustu herforingja mestu hernaðar
þjóðar heims. — Sigur Stalíns,
Sukoffs, Shaposnikoffs, Timo-
sjenkos og annara hernaðarleið-
toga Sovétríkjanna yfir Hitler,
Paulus, von Kleist & Co. er sig-
ur herstjórnarlistar rauða hers-
ins yfir fullkomnustu hernaðar-
tækni, sem auðvaldinu hefur tek
izt að skapa. Foringjar Sovétþjóð
anna reyndust forsjálli, þolin-
móðari og nákvæmari í allri
stjórn sinni á gangi styrjaldar-
innar heldur en herforingjar þeir
sem brotið hafa undir sig mest
allt meginland Evrópu. Herfor-
ingjar Sovétþjóðanna kunna
jafnt tökin á undanhaldi, vörn
og sókn, — þar sem herforusta
nazistanna settu oflátungshátt-
inn öllu ofar þegar á reyndi og
fórnuðu heilum herjum, þegar
vitið bauð þeim frekar að fórna
heilum héruðum.
Flóðalda nasismans brotnaði
á Stalíngrad.
Það var. hlutskipti hins rauða
hers, hins uppremiandi sósíalist-
iska mannkyns undir forustu
Stalíns, að bjarga allri menningu
nútimans, borgaralegri og sósíal
istískri frá tortímingu í villi-
mennsku nazismans.
Það er tími til kominn að yér
íslendingar, sem aðrar frelsisunn
andi þjóðir, sýnum það í verki
að vér metum þær dýru fórnir
sem færðar hafa verið til að
vinna úrslitasigurinn mikla sem
við Stalíngrad vannst.
fresta afgreiðslu þess stórmáls
lengur.
2. Dýrtíðarmálín. Það mun
flestum ljóst að enn er ekki far-
ið að taka þau mál þeim tök-
um, sem þarf. Sósíalistaflokk-
urinn bauð öllum flokkum
þingsins samvinnu um lausn
þeirra mála. Við fulltrúa Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins hafa farið fram nokkr
ar umræður um þau mál, en
árangur óséður enn. Sjálfstæð-
isflokkurinn hefur fram að
þessu ekki tekið upp samvinnu
um þau mál. — Hinsvegar er
vitanlegt að án samvinnu rík-
isstjórnar og þings, — og þá
helzt allra þingflokka verður
það mál ekki leyst. Þingflokk-
arnir áttu að hafa frumkvæði
um tillögu í þessu máli og bjóða
ríkisstjóim vinsamlega sam-
vinnu, — og það er ekki seinna
vænna að svo verði, — ef þing-
flokkarnir ekki skipa hið bráð-*
asta ríkisstjóm sjálfir.
Undir dýrtíðarmálin koma m.
a. skattalögin og allir þeir samn
ingar við verkamenn og bænd-
ur , sem eru frumskilyrði heil-
brigðrar lausnar á dýrtíðarmál-
unum. Þessi mál verða ekki
leyst án vinsamlegrar sam-
vinnu þings og stjórnar.
3- Auðsöfnunin á einstakra
manna bendur. Það er vitanlegt
að sakir stríðsgróðans, hefur
svo mikill auður safnast á ein-
stakra manna hendur að stór-
hættulegt er fyrir almennings
hag og raunverulegt frelsi í
þjóðfélaginu. Það er krafa
meirihluta íslenzku þjóðarinn-
ar og birtist greinilega f síðustu
kosningum, að gerðar séu rót-
tækar ráðstafanir til þess að
firra þjóðina hættimni af svo
gífurlegri misskiptingu auðsins,
sem hér er nú. Og þær aðgerðir
þola enga bið. Réttlætis- og ör-
yggiskröfur hins vinnandi fólks
í þessu efni verða að ná fram
að ganga.
4. Landbtmaðurinn. Það munu
flestir orðnir sammála um að
þjóðin verði að gera mikið, sam-
eiginlegt átak til þess ?ð leysa
landbúnaðarkreppuna. Þingið
verður að horfast hleypidóma-
laust í augu við það vandamál
og leysa það.
5. Utanríkismálin. Enn ríkir
sama stefnuléysið og verið hef-
ur í utanríkismálum íslaiids, þó
frekar hafi þokast í þá áttina,
sem rétt er. Ljúki stríðinu á
þessu ári, þá stendur ísland
frammi fyrir því að gera tafar-
laust ákvarðanir, sem geta orðið
afdrifaríkastar af öllum, sem
gerðar hafa verið í sögu þess,
— að samþykktum Alþingis
1262 og 1264 ekki undanskild-
um. — Ætlar Alþingi að fljóta
sofandi að feigðarósi í þessu
máli? Ef ekki, þá verður að
taka þau mál til ýtarlegra um-
ræðna og ákvarðana á því þingi,
er bráðlega skal hefjast.
6. Hagsmuna- og réttinda-mál
alþýðu bíða tugum saman úr-
lausnar. Það dugar enginn frest
ur í þeim málum. Þingið er kos
ið til þess að koma þeim fram.
Sósíalistaflokkurinn hefur beð-
ið með að flytja ýmis þessara
stórmála, meðan samningar
standa yfir við aðra flokka um
samvinnu um þau. En eðlilega
verður brátt að fá úr því skorið
hvort samkomulag tekst um
þau eða ekki.
Þannig mætti lengi telja.
Þjóðin vill sjá ávöxt af starfi
Alþingis. Hann verður rýr eftir
það þing, er nú situr. Næsta
þing verður að koma strax sam
an og sýna hvort það er fært
um að framkvæma vilja þjóðar-
innar eða ekki.
Húsaleigufrumvarp
ríkisstjórnarinnar
Breytingatillögur til batnaðar.
Húsnæðisfrumvarp ríkisstjórn
arinnar er komið frá nefnd.
Breytingatillögur nefndarinnar
eru yfirleitt til batnaðar- Nefnd
in leggur til að 5. greinin, sem
fjallar um skömmtun húsnæðis
og notkun auðra íbúða orðist
þannig: *
„Húsaleigunefnd er heimilt að
taka til umráða auðar íbúðir
og ráðstafa þeim til handa hús-
næðislausu innanhéraðsfólki,
enda komi fullt endurgjald fyr-
ir. Á sama hátt er húsaleigu-
nefnd heimilað að taka til sinna
umráða annað ónotað húsnæði
og útbúa það til íbúðar.
Bæjar- og sveitarstjórn getur,
þegar alveg sérstaklega stendur
á, ákveðið að taka til ráðstöfun-
ar handa húsvilltu fólki til-
tekna hluta af íbúðarhúsnæði,
sem afnotahafi getur, að mati
húsaleigunefndar, án verið og
unnt er að skipta úr. Veita skal
afnotahafa íbúðar minnst 3
daga frest áður en fólki er ráð-
stafað í hluta af íbúð hans, til
að ráðstafa því sjálfur til hús-
næðislausra innanhéraðsmanna.
Húsaleigunefnd annast fram-
kvæmd þessara mála eftir fyr-
irmælum hlutaðeigandi bæjar-
og sveitarstjórnar. Bæjar- og
sveitarstjórnir geta, ef þðrf þyk
ir og í samráði við húsaleigu-
nefnd, sett reglugerð, er félags-
málaráðherra staðfestir, um
framkvæmd þeirra mála, er um
getur í þessari grein. í reglu-
gerð skal meðal annars til-
greina hámark þess húsnæðis,
Goethe-herbergi í
nýja Garði
Stúdentar, sem hafa stundað
nám í Þýzkalandi, færðu bygg-
ingarnefnd stúdentagarðsins í
gærkvöldi að gjöf kr. 10.000.00,
eða andvirði eins herbergis í
Garðinum. Hafa gefendur gefið
herberginu nafnið Goethe-her-
bergi, og er ætlast til, að for-
gangsrétt að því hafi þýzkur
skiptistúdent, er stundar hér
nám, eða nemandi í þýzkum
fræðum við háskólann.
Kaupþingið.
Þriðjud. 2./2. 1943. Birt án ábyrgðar
•3
u 1 h A i
£ > & iS B
5 Veðd. 11. fl. 105% 105% 2
5 — 10. fl. 105%
5 V4 Jarðr.br. 1. fl. 108
(5% — 3. fl. 108%
1 5% Krepþubr. 107%
5 Nýbýlasj.br. 103%
4 Hitaveitubr. 100 130
3M> — 100 45
i 5 Rvík ’40 1. i n. 100%
sem fjölskylda má nota, án þess
að taka megi hluta þess. NÚ
er tekinn hluti af íbúðarhús-
næði og afnotahafi telur rétti
sínum hallað, getur hann þá
skotið máli sínu til bæjar- eða
sveitarstjórnar, sem leggur '
fullnaðarúrskurð á deiluatriðið.
Taki húsaleigunefnd húsnæði
leigunámi skv. ákvæðum þess-
arar greinar, ákveður hún leigu
upphæð, leigutíma og annað
það, sem þörf þykir að taka á-
kvörðun um og málsaðilar
koma sér ekki saman um. Úr-
skurður nefndarinnar um þessi
atriði, að undanteknu matinu á
leiguupphæð (sbr. 2. mgr. 11.
gr.), er fullnaðarúrskurður.
Hlutaðeigandi bæjar- eða
sveitarsjóður ábyrgist greiðslu
fyrir húsnæði, sem tekið er sam
kvæmt þessari lagaheimild, svo
og greiðslu skaðabóta fyrir
spjöll á hinu leigunumda, er
leigutaki eða fólk á hans veg-
um telst eiga sök á.“
Þeir Áki Jakobsson og Stefán
Jóh. Stefánsson gera breytinga-
tillögu, sem miðar að því að
hindra nkur á húsnæði í verbúð
um og hljóðar hún svo:
„Öll ákvæði þessara laga um
íbúðarhúsnæði gilda og um
leigu á húsum, bryggjum og
pöllum til línuveiðabáta, sem
róa úr landi.
Hafi leiga eftir slík hús,
bryggjur og palla verið greidd
með aflahlut, getur leigutaki
krafizt, að leigan verið metin til
peningaverðs, og má leiga þessi
ekki hækka meira en sem svar-
ar hækkun almennrar húsa-
leigu.“
Orlofsfrumvarpið komið
úr nefnd.
Orlofsfrumvarp Alþýðuflokks
ins er nú komið frá allsherjar-
nefnd. Mælir öll nefndin með
því, svo þessu þarfa frun-.varpi
ætti loks að vera tryggður fram
gangur í þinginu.