Þjóðviljinn - 14.02.1943, Side 1

LJINN
8. árgangur.
Sunnudagur 14. febrúar 1943.
36. tölublað.
Roosevelt forseti
Bandamenn munu
berjast til fullnað-
arsigurs
Roosevelt Bandaríkjaforseti
hélt útvarpsræðu í fyrri nótt
til þjóðar sinnar um styrjöld-
ina og kom víða við.
Lýsti forsetinn því hátíð-
lega yfir, að Bandamanna-
þjóðirnar muni berjast þar til
fulinaðarsigur er fenginn, og
hersveitir hinna frjálsu þjóða
geti gengiö um göturnar í
Beriín, Róm og Tokío.
Roosevelt lofaði mjög rauða
herinn og Stalin, sagöi aö
Bandaríkjamenn og Bretar
yrðu að veita Hitler eins þung
högg aö vestan og Rússar aö'
austan. Það væri fíflaskapur
af nazistum ef þeir héldu aö
hægt væri að rægja saman
Bandaríkjamenn og Rússa.
Bandalag Bandaríkjanna og
Sovétríkjanna sé undirstaða
þeirra hernaöaraðgeröa, sem
nú væru aö gerast og fram-
undan eru, og einnig aö friöi
þeim er viö tekur að styrjöld-
inni lokinni.
Járnbraufarlínan frá Vorones fíl Rosfoíf öll á valdí
bákiL ■■ '
Rússa nema sydsfu 35, km, ■— Enn þrengír ad Karkoff
Rauði herinn tók í gær jámbrautarborgina Novoterkask, 35
km. norðaustur af Rostoff, og tvo bæi aðra á Donetsvígstöðv-
uniun, Likaja og Tsverevo, segir í fregn frá Moskva í gærkvöld.
Þar með er öll járnbrautin frá Vorones til Rostoff á valdi
Rússa nema syðstu 35 kílómetrarnir, en sóknin til suðurs heldur
áfram, og í óstaðfestum fregnum segir að Þjóðverjar hafi byrjað
að kveikja í Rostoff, og virðist vera að yfirgefa austustu stöðvar
sínar við Asovshaf.
Sovéther tók í gær bæinn Solotseff, sem er 30 km. norð-
vestur af Karkoff, á jámbrautarlínumii til Brjansk. Hafa Rússar
þá rofið síðustu samgönguæðina frá Karkoff til miðvígstöðv-
anna.
Staða þýzka hei-shis sem enn verst í Vestur-Kákasus hefur
stómm versnað. Herskip Svartahafsflota Rússa lialda uppi skot-
hríð á Novorossísk.
Flotasérfræðingur enska
blaösins Evening Standard
ritar:
„Þjóöverjar hafa áreiöan-
lega gert of lítið úr sovétflot-
anum, Herskip Svartahafs-
flotans taka mikinn þátt í
bardögunum um Kákasus, þar
sem mörg þúsund ’óvinaher-
menn bíöa tortímingar.
Þaö er mjög afdrifaríkt. aö
Atkvæðagreiðslan um fjárlðgin
i>30 verður greitt atkvæði um það á
mánudaginn hvort ríkið skuli veita fé til
pissa velferðamála fólksins eða ekki
Atkvæðagreiðslan um f járlögin fer fram á morgun. Það eru
margar breytingartillögur, sem fyrir liggja. Skal hér reynt að
gera grein fyrir nokkrum þeirra, er snerta alþýðu manna mjög:
Til endurbóta á alþýðutrygg-
ingunum.
Brynjólfur Bjarnason flytur
tillögu um að hækka þaö fé.
sem lagt er til alþýðutrygg-
inga um 3 Y2 milljón kr. og
skal þaö fé ætlaö til að stand-
ast kostnaö af væntanlegum
endurbótum, er geröar yröu á
alþýðutryggingalögunum í ár.
Það er til lítils að tala um
aö gera þurfi bætur viö
gamla fólkiö til dæmis,
bæta alþýðutryggingarnar yf-
irleitt, og ætla samt ekki að
verja neinu fé fram yfir þaö
lögboöna. Þessvegna er hér
lagt til aö reikna meö endur-
bótum á tryggingunum á
þessu ári og verja því sem
um fram er lögboðnar greiðsl
ur til stofnframlags vegna
þessara væntanlegra breyt-
ingu. M. a. s. Morgunblaöið
skrifaði leiðara fyrir nokkru
síðan um nauösynina á end-
urbótum á kjörum gamla
fólksins. Þaö verður nú tæki-
færi til þess að sýna hver hug
ur fylgir máli.
Fæðingardeildin.
Öllum er kunn nauðsynin á
því að koma upp miklu stærri
fæöingarstofnun hér í Reylcja
vík en fæðingardeildin á
Landsspítalanum er. Vand-
ræöin, sem nú er búiö við í
þessum efnum eru ægileg.
Konur, sem hafa fyrir mörg-
um bömum að sjá og enga
hjálp, en jafnvel slæmt hús-
næöi, geta oft alls ekki kom-
izt aö á fæöingardeildinni —
og þar er venjulega svo yfir-
fullt aö fólkí, sem þar starf-
ar veröur að leggja allt of
mlkið á sig, jafnt forstöðu-
kona, sem atarfsstúlkur og
hjúkrunarkonur.
Það er því eðlilega krafa
Þjóðverjum tókst ekki að ná
yfirráöum á Svartahafi. Þess
vegna hafa fasistaherirnir orð
iö að flytja allar birgðir sínar
eftir iandleiðum. Og nú, þeg-
ar landleiöunum er lokaö,
lokar Svartahafsflotinn sjó-
leiðinni, svo Kákasusherinn á
eki undankomu von.
Hvað 'eftir annaö hafa Þjóö
verjar lýst því yfir sigri hrós-
andi aö þeir hafi tekið síðustu
höfn Svartahafsflotans. En
það hefur ekki verið satt, og
rússneskur floti, sem enginn
út í frá veit hvað er öflugur,
hefur haldiö áfram að trufla
hernaðaraðgeröir fasistaherj-
anna.
Kafbátar - og lítil herskip
eru aöalskip þessa flota.
Löngu fyrir styrjöidina hættu
Rússar aö gefa nokkrar upp-
lýsingar um flota sinn, en orö
rómur barst út um ört stækk-
andi kafbátaflota ogsérstaklega
mikinn fjölda lítilla kafbáta,
sem einmitt eru vel lagaöir til
hernaðaraögerða í Svartahafi.
ÞaÖ er vitað að starfsemi
sovétkafbátanna í Svartahafi
hefur gert Þjóðverjum mjög
erfitt fyrir með aö flytja birgö
ir til Kákasus sjóleiöis. Fregn
ir hafa borizt um að áhafnir
Framhald á 4. síðu
kvenna í Reykjavík aö komiö
sé upp stórri fæðingarstofn-
un. Og áhugasamar konur úr
öllum flokkum hafa boriö
þessa kröfu fram við þing-
menn og bæjarfulltrúaReykja
víkur.
í bæjarstjórninni var sam-
þykkt samkv. tillögu Sósíal-
istaflokksins aö leggja fram
600 þús. kr. til þess áð reisa
fæðingarstofnun. Voru bæjar-
fulltrúar Sósíalistaflokksins.
Álþýðuflokksins og frú Guð-
rún Jónasson meö því.
Framh. á 3. síðu.
Síðustu fréttir
Rauði herlnn hefur teklð bæ,
sem er aðeins 15 km. frá Kark-
off, og hefur stórskotalið Rússa
þegar hafið skothríð á borgina.
Tíu norskir ættjarð-
arvinir dæmdir til
dauða
Þýzku hernaðaryfirvöidin í
Noregi hafa dæmt til dauða tíu
Norðmenn, á aldrinum tuttugu
—þrjátíu ára, og er þeim gefið
að sök að hafa unnið að ólög-
iegri hernaðarstarfsemi.
Dómunum hefur enn ekki ver
ið fullnægt, segir í fregn í gær-
kvöld, og hefur náðunarbeiðni
verið send til þýzka landstjór-
ans Terbovens.
Benes forseti spáir stórkostlegu undan-
haldi fasistaherjanna á austurvígstöðvunum
Benes, forseti Tékkoslovakiu, flutti ræðu i London í gær, og
sagði þar að Þjóðverjar hefðu í hyggju að hörfa næstu vikur með
her sinn á austurvígstöðvunum tii línu um fljótið Dnéster
Pripetfenin og ána Dvína.
Reynist þetta rétt, þýðir það stórkostlegt undanhald, úr mest-
um hluta þess landsvæðis, er var innan landamæra Sovétríkj-
anna í byrjun stríðsins.
em Mh sontlslinuniFlnniF
Um 1600 krðnur söfnuOust fyrsta daginn
Söfnun fulltrúaráðs verklýðsfélaganna til styrktar Rauða
krossi Sovétríkjanna hófst í gær.
Tekið er á móti framlögum til söfnunarinnar í skrifstofu
Dagsbrúnar og þar eru einnig afhentir söfnunariistar.
Þjóðviljinn spurðist fyrir um það í gærkveldi, hvernig söfn-
unin hefði gengið fyrsta daginn.
— Við erum rétt að byrja, var svarið, og þetta er fyrsti dag-
urinn.
En byrjunin er mjög uppörfandi. Alls voru skrifstofunni af-
hentar í dag kr. 1588,16.
Fjölmargir einstaklingar tóku söfnunarlista.
Þegar snemma í gærmorgun kom fyrsti gefandinn, sem var
verkamaður, 0g lagði 500 kr. í söfnunina. „Eg hef lengi vonazt
eftir slíkri söfnun“, sagði hann, „og hér er minn skerfur“.
Verkamaður, sem afhenti 30 kr., gat þess, að þetta væri að
vísu ekki mikið, en hann vildi samt sýna lit.
Annar gefandi, er færði söfnuninni 100 kr., iét þau orð falla,
að það væri ódýrt að gefa 100 kr. fyrir allar þær fómir mannlífa
og verðmæta, sem þjóðir sovétríkjanna hefðu fært.
Gefandi, sem ekki viii iáta nafns síns getið, gaf 100 kr. til
minningar um Ásgeir heitinn Bjarnason frá Knarrarnesi.
En þetta er aðeins byrjunin.
Söfnunin hefur aðsetur sitt í skrífstofu Dagsbrúnar í Alþýðu-
húsinu við Hverfisgötu. Verður skrifstofan opin frá kl. 2—4 í
dag. Þar eru einnig afhentir söfnunarlistar.
Verzlunarjöfnuður í jan. óhagstæður um 15,7 millj. kr.
Innflutningurinn í janúar
s. 1. nam 22,7 millj. kr., en á
sama tíma nam útflutningur-
inn 7 millj. kr.
Verzlunarjöfnuöúriim í jan-
armánuöi var þvi óhagstœður
um 15,7 milljónir króna.
Verzlunarjöfnuðurinn í jan.
1942 var óhagstæöur um 2,5
millj. kr.u í janúar 1941 var
hann hagstaeöur um 12,3
millj. kr.