Þjóðviljinn - 14.02.1943, Blaðsíða 3

Sunnudagur 14. febrúar 1943.
ÞJÖÐVILJINK
þiðmnuiiai
Ötgefandi:
Sameiningarflokkur alþýí'u
Sósíalistaflokkurirm
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb )
Sigfús Sigurhiartarsuc
1 'tqtifSrn
Garðarstrœti 17 — Víld:'gsprent
Simi 2270
\fgreiðsla og auglýsingr skrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h. f. GarSaistrœti 17
SlirUf eda láo ,
Þaö er eftirtektarvert atriöi ;
aö gömlu þjóöstjómarflokk- !
arnir sækja þaö einkennilega !
fast aö veita sem mest af fé j
rikissjóös nú sem styrki til at- |
vinnuveganna. Saman stóöu
þeir í sumar um milljóna-
styrkina miklu til landbúnaö-
arins (veröuppbæturnar),
sem úthluta skal eftir þeirri
einkennilegu reglu aö því efn-
aöri, sem einn bóndi er, því
meira fái hann, en því brýimi
þörf, sem honum er á fé því .
minna fái hann. (Kotbóndi, i
sem slátrar 50 kindum, á aö
fá ca. 1500 kr., en stórbóndi,
sem slátrar 500 kindum á aö
fá 15 þúsund kr.!) Og nú
standa tveir þeirra fast á því
aö úthluta frekai' styrkjum
til útgeröarinnar en veita
henni vaxtalaust lán.
Afstaöa alþýöunnar til þess-
ara mála hlýtur eðlilega aö
vera sú, aö krefjast þess aö
fyrst af öllu sé þessum at-
vinnumálum komiö á heil-
brigöan, skynsamlegan grund j
völl. Þaö er fásinna aö ausa
fé úr ríkissjóöi, sem nauösyn-
lega þyrfti aö nota til allskon-
ar kjarabóta fyrir þjóöina. —
til byggingar skóla, íbúðar-
húsa, sjúkrahúsa, hverskon-
ar hæla o. fl. o. fl., — í at-
vinnuvegina án þess um leiö aö
gera þær kröfur til þeirra, að
þeir séu endm’skipulagðir, svo
vit veröi í rekstri þeirra. Það
þarf aö taka íslenzka land-
búnaðinn alvarlegu taki,
koma framleiöslu landbúnað-
arvaranna á hærra stig, miða
hana fyrst og fremst við þarf-
ir þjóöarheildarinnar, koma
framleiöslutækninni og — að-
ferðunum þannig fyrir að þaö
mikla strit og starf, sem bónd
inn og búaliöiö ynnir af hönd
um, nýtist betur fyrir hann
og þjóðina. Þaö þarf að taka
sjávarútveginn til álíka meö-
feröar að sínu leyti, losa hann
úr allskonar arðránsklóm,
sem hann alltaf lendir í, —
undan valdi hverskonar auð-
hringa (fiskhringa, olíu-
hringa, veiðarfærahringa o. s.
frv.) koma þar á skipulögðu
samstarfi þeirra sem að hon-
um vinna.
Aö -henda út styrkjum úr
ríkissjóði í það endalausa, er
að -endurtaka við þessa at-
vinnuvegi þá glæfrapólitík,
sem auövaldið á íslandi rak
1920—1939 gagnvart stórút-
gerðinni, er bönkunum blæddi
um 30—40 milljóni króna fyr-
ir hana.
B
segír frá
í herteknu hlutum Sovétríkjanna hafa nazistamlr eyðilagt
öll sjúkrahús, sem þeir hafa ekki 'tekið til eigin nota. Hinir
rússnesku íbúar iandsins eiga því ekki kost á neinni iæknishjálp.
En meðal þess fólks, sem flúið hafa út á merkur og skóga og
myndað skærusveitir til þess að berjast gegn nazistunum,
starfa læknar, við slík skilyrði, að óvíða munu slík.
Eftirfarandi grein er eftir einn slíkan læknir:
„Næsti! Geriö svo vel“. Inn
mn dyrnar á „lækningastof-
unni“ kemui' kona meö barn
í fanginu. „Viltu athugahana,
læknir, hún er mjög óróleg
og sigrátandi".
Um leið og ég tek viö barn-
inu reyni ég aö rifja þaö upp
þaö sem ég læröi í skóla um
barnasjúkdóma. Sem betur
fer er ekki um neitt alvarlegt
aö ræöa. Eg rétti barniö að
móöurmni, „Hún er aöeins aö
taka tennur, hún jafnar sig
fijótt“.
„Næsti!“
Drengur, á aö gizka 12 ára,
meö ígero í fmgri, sem þarf
ao skera í.
„Næsti!“
Fljótt á litiö gæti þetta
virzt lækningastofa úti í sveit.
En hvers vegna er læknirinn
ekki í hvítum slopp? Hvers
vegna liggja þessar hand-
sprengjur vio hliöina á áhöld-
um læknisins, úti í gluggan-
um? Hvers vegna er striösnff-
ill úti í herbergishorninu?
Hvers vegna eru för eftir kúl-
ur umhverfis gluggann?
Peningarnir, sem hent er í
botnlausa hít, eru teknir frá
fólkinu — og koma heldur
ekki þeim, sem ætlaö er aö
njota þeirra aö gagni meðan
skiþuiagiö á atvmnuvegunum
er óíært.
íslenzka þjóöin veröur aö
taka atvinnuvegi sína til end-
urskoöunar og gera alvarlegt
átak til þess aö koma þeim á
heilbrigöan gi’tmdvöll. Hún
veröur aö tryggja aö haldiö sé
áfram að reka þá á meðan
sú endurskoöun stendur yfir.
En hún má ekki láta styrkja-
aöferöina veröa að föstu fyr-
irbrigöi, sem hindri þá gagn-
geru breytingu, sem á rekstr-
inum þarf að veröa. — En
hlálegt er það, að sjá nú þá
menn álasa Sósíalistaflokkn-
um fyrir skort á umhyggju
fyrir fiskiflotanuin, sem felldu
allar tillögur frá þingmönn-
um Sósíalistaflokksins á ár-
unum 1937—1939 um að rík-
ið veitti fiskimönnum ábyrgð
til þess að gera þeim kleift aö
koma sér upp 75—150 tonna
dieselmótorbátum. Þá kostaöi
tonnið í slíkum bátum líklega
aöeins einn tíunda hlutaþess,
er það kostar nú. Þá var efni
og vinnuafl nægt. Og þá
mátti ekki einu sinni veita
fiskimönnum ábyrgð! — En
nú á þaö aö vera goögá aö
veita þeim bara rentulaus lán
(vitandi aö háu vextirnir eru
ein sökin í taprekstri útgerð-
arinnar 1930—39), en ekki
styrki!
Þaö er vegna þess aö ég er
læknir skæniliðasveitar, langt
aö baki víglínu fjandmann-
anna. ViÖ ætlum að dvelja í
sólarhring i þorpi einu í her-
numdu héruöunum. A meöan
tek ég á móti öllum þeim
sjúkingum, sem vilja ná fundi
mínum.
Gamall maöur staulaðist
inn í herbergið. réttir mér
hendina, lítur síðan á riffilinn
og handsprengjumar mínai’.
„Hvaö er aö þer, gamli maö-
ur?“ spyr ég.
Eg verö ekkert imdrandi á
svarinu nú, þótt ég heföi orö-
iö þaö áöur fyrr: „Það er ekk-
ert að mér, sonur sæil“, p.kki
hót. — Eg leit aðeins inn til
þess að rabba við þig. Hvern-
ig gengur stríðiö? Hvenær
veröa bölvaðir nazistarnir
reknir burt úr Sovétrlkjun-
um?“
Hann hlustar meö athygli
meöan ég segi honum í stor-
um dráttum frá því hvernig
stríðiö gengur.
I hverju þorpi, sem viö stað
næmdumst í, hvort heldur
stuttan eöa lengri tíma, opn-
um viö „lækningastofu./. eöa
förum heim tii hinna veiku.
Nazistamir hafa eyöilagt öll
sjúkrahús í þorpum og sveit-
um, svo íbúarnir eiga engan
kost á nokkurri læknings-
hjálp.
Hinir lúsugu, þýzku herir
hafa útbreytt taugaveiki, —
sem i mörg ár hefur veriö al-
gerlega óþekkt í þessum hér-
uöum. Stundum urðum við
að skilja særða menn eftir í
umsjár annærra skæruliða-
sveita, þegar okkar sveit var
send til annarra héraöa.
Hvar sem við komum gáfu
íbúarnir föt og matvæli
handa þeim, sem særöir voru.
í þorpi einu vildi kona ein
miðaldra gefa okkur eitthvert
lyf, sem hún taldi allra meina
bót.
Eg gekk í skæruliðasveitina
þegai’ eftir aö ég kom út úr
læknaskólanum. Eg reyndi að
haga starfi mínu samkvæmt
því, sem ég hafði lært í skól-
anum um læknisstörf í sjúkra
húsum. En lífið vandi mig
brátt öðrum aðstæðum.
Eg minnist enn íyrstu lækn
isaðgeröarinnai'. Nokkur hluti
sveitarinnar var fjarri viö
hernaöaraðgerðir. Eg varö eft
ir heima í stöðvum okkar. Um
kl. 6 um kvöldið heyrði ég
hófadyn úti fyrir og fór út í
dyrnar. Einn af liðsmönnum
okkar beygði sig fram á sveitt
an makka hestsins síns og
kallaði. „Herforinginn og
Misha frændi eru særðir.
Vertu tilbúinn. Þeir koma
bráðum“.
Ularion Poljarusli var 68 ára gamall Rússi. Nazistarnir kvöldu
Ha.nn til dauða. Hér sjást böm lians þegar þau fundu líkið. —
Ivan (til vinstri á myndinni), slapp frá sömu örlögum fyrii’
einskæra tilviljun. Hann var særður á höfði. Uin nóttina skreið
hann undan iíkuniini sem höfðu fallið ofan á hann og komst
þangað sem honum var hjúkrað.
Engin sjúkrahústæki. —
Engar hjúkrunarkonur.
Eg vai’ dálítið kvíðandi.
Hvað átti ég að gera, ef skurð
aðgerö reyndist óhjákvæmi-
leg? Engin sjúkrahússtæki,
engar hjúkrunai’konur. engar
fullkomnar sáraumbúöir. Eg
var dálaglega settur ef ég
þyrfti aö framkvæma vanda-
sama aðgerö.
Meöan ég beið sauö ég vatn,
geriLsneyddi tæki mín og
breiddi frakka á jörðina. Það
olli mér sérstaklega áhyggj-
um, að óðum dimmdi og ég
hafði ekkert ljós nema lélegt
vasaljós.
Hinir særöu menn voru flutt
ir á vagni. Herforinginn var
særður á vinstra fæti eftir
skammbyssu eða riffilkúlu —
sárið var ekki mjög djúpt,
það hafði ekki blætt mikið úr
því. Eg deyfði á venjulegan
hátt, gerði ofurlítinn skurð
til þess að ná kúlunni, rétti
hana síðan að herforingjan-
um: „Minningargripur fyrir
þig“-
Ástand „Misha frænda“ var
alvarlegra. Hann var náfölur,
kaldur sviti sat á andliti hans
og hjiartaslátturinn var tíður
og óstyrkur. Hann stundi,
þegar ég athugaði sár hans.
Kúlan haföi fariö inn um
hægri síöuna og m. a. snert
bæöi annað lungaö og lifrina.
Skurðaðgerð óframkvæmanleg.
Eg gaf honum morfín og kam-
fórusprautu, lét síðan flösku
með heitu vatni við fætur hans.
Síðan gaf ég honum sprautu
gegn krampa.
Eg vakti yfir honum alla nótt-
ina. Ástand hans var mjög al-
varlegt. í sjúkrahúsi hefði skurð
aðgerð verið framkvæmd tafar-
laust, en hér kom slíkt ekki til
mála.
Eg var að hugsa um að gefa
honum blóð og leitaði í skilríkj-
um hans til að sjá í hvaða blóð-
flokki hann væri. Síðan fór ég
til skæruliðanna og spurði hvort
nokkur þeirra væri í blóðflokki
þeim, sem hann reyndist vera
í. Nokkrir gáfu sig þegar fram.
Eg varð að taka orð þeirra gild.
Valdi einn úr hópnum, tók 20
grömm af blóði og dældi í hann
,með nokkrum kvíða.
Um morguninn leið honum
miklu betur — um kvöldið bað
hann jafnvel um mat. Eg sá að
mér var óhætt að sleppa öllum
heilabrotum um margbrotna
skurðaðgerð.
Á batavegi.
Eins og það væri sjálfsagður
hlutur, þá gréru allir sára sinna
og jöfnuðu sig smátt og smátt
fullkomlega. Það undarlega var,
að þegar við dvöldum inni í þorp
unum, kvörtuðu hinir særðu
menn undan höfuðverk o. s. frv.;
var alltaf gert gaman að því.
Einn hinna særðu manna vildi
endilega fá að sofa undir beru
lofti á sleða. Eg hef oft hugsað
um það hvað ég myndi áður hafa
sagt, ef einhver hefði ætlað að
telja mér trú um, að mér myndi
takast að gera að sárum manna
í dimmu herbergi, þar sem 25
menn voru saman komnir á 15
fermetra gólfrými.
í starfi mínu fer ég eftir regl-
um læknisfræðinnar, en þegar
stríðinu er lokið og nazistarnir
eru sigraðir, ætla ég að fara
aftur til kennara minna við
læknaskólann, Spariukukotskís,
sem unnið hefur Stalínverðlaun
in og prófessors Rufanofs, og
segja við þá:
„Eg þakka yður. Þið kennduð
mér sitt af hverju, en ég á margt
eftir að læra enn.
Alexander F.
heldur fund á morgun (mánud. 15. febrúar)
kl. 8]/2 í Baðstofu iðnaðarmanna.
Fundarefni:
1. Félagsmál. — 2. Söfnunin til styrktar
Rauðakrossi Sovétríkjanna. — 3. Þing-
fréttir (Þóroddur Guðmundsson alþm).
Félagar fjölmennið!
Sýnið félagsskírteini við dyrnar!
Stjórnin.