Þjóðviljinn - 19.02.1943, Qupperneq 3

Föstudagur 19. febrúar 1943.
PJÓÐViLJliMN
3
(UðOVIlJINN
Útgelandi:
Sameiningaríloklsur alþýfu
Sósí alis t aflokkur inn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (ób )
Sigfús SigurhjartarsnE
Ritstjóm:
Garðar8træti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Vfgreiðsla og auglýsingrskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hseð)
Simi 2184.
Víkingsprent h. f. Garðarstræti 17
Hjálpið — og
það sirax
Meö hverjum deginum. sem
liöur veröur þaö augijóst hví-
líkar skelíingar þaö eru, sem
fólkiö 1 hinum herteknu hér-
uöum Sovétríkjannai hefur
oröiö að þola undir ógnar-
stjórn na^iista. Nú þegar
rauöi herinn frelsar hverja
borgina á fætur annari úr
heljargreipum Hitlers kemur
þaö fyrst í ljós Ibúafjöldi borg
anna er aöens oröinn lítill
hluti af því sem var á friöar-
tímum — og þó reiknaö sé
með aö mikill hluti fólksins
hafi komizt undan áöur en
nazistar tóku þær, þá er auö-
séö aö allt aö því fjóröi hluti
íbúanna hefur víöa farizt í
bardögum eöa veriö drepinn
af nazistum.
GrimmdaræÖi nazismans í
Mið- og Vestur-Evrópu náöi
hámarki sínu i Lidicé, litla
þorpinu í Tékkóslóvakíu, sem
þeir jöfnuðu viö jörðu eftir
aö hafa skotiö alla karlmenn
sem í því bjuggu og sent kven
fólkiö í þrælkunarvinnu eöa
verra, og börnin á andlegar
pestarsfiofnanir nazismans.
En í hinum herteknu hér-
uðum Sovétríkjanna hefur
harmleikurinn frá Lidice end-
urtekið sig hundraöfalt.
Hundruö - þorpa hafa veriö
brennd til ösku og íbúunum
oft tortímt, jafnvel án þess
að eyða kúlum á þá, meö
þeim dauödaga án blóösút-
hellinga, sem kaþólska kirkj-
an á isínum verstu tímum
valdi píslarvottunum: aö
brenna þá lifandi.
Þeir, sem eftir hfa í borg-
um, bæjum og þorpum, sem
rauöi herinn nú tekm-, eru
hungraðir, • klæðlitlir og sjúk-
ir. Alþýða Svétríkjanna send-
ir þeim það, sem hún getur
af mat. fötum og hjúkrunar-
vörum. En sjálf hefur hún
lítiö af öllu þessu. Það eru
fyrst og fremst vopnin, sem
hugsaö er um að framleiða.
Fólkið neitar sér um flest af
því, sem oss hér finnst nauö-
synlegt til lífsins. Búshlutir.
föt, — allt þvílíkt er látiö
sitja á hakanum. „Allt fyrir
vígstöðvarnar" er kjörorðið.
sem starf hvers einasta.
manns markast af.
Og tjónið, sem íbúarnir
sem eftir lifa, hafa beöið, er
heldur ekkert smáræöi. Sund-
urtættar borgir, sundurskot-
in hús, brenndir bæir.
sprengdar brýr, eyðilögð
STÖRFUM VIÐ RÉTT?
í síðustu grein minni hélt ég
því fram, að árgjöldin væru
hinn eini öruggi tekjustofn fé-
laganna eða ættu að vera það,
og að þau ættu að bera uppi
daglegan rekstur félaganna. En
hvernig er svo ástandið, sem er
víðast hvar svipað, þótt aðeins
megi finna undantekningar?
Eg geri ráð fyrir, að það fari
ekki mikið yfir 20% af umsetn-
ingu félaganna á ári, hitt kemur
inn af sýningum, kappleikjum,
hlutaveltum og happdrættum o.
fl. Hlutaveltur, dansleikir og
slíkt eiga þess vegna ekki
rétt á sér, nema þegar
sérstaklega þarf að afla fjár til
einhvers ákveðins málefnis. Eins
og nú er t. d. hér í Reykjavík
eru hlutaveltur orðnar fast ,skít-
verk1 hjá félögunum til öflunar
fjár til rekstursins. Allir vilja
vera lausir við þau störf. Menn
eru píndir í þau, þeir verða leið-
ir og forða sér eins fljótt og þeir
geta. Mundu þessir menn ekki
heldur vilja borga hærra árstil-
lag og það mikið hærra, og
sleppa við skítverkið.
mannvirki, listaverk, margra
kynslóöa starf.
Vér efumst hinsvegar ekki
um aö þegar þjóöir Sovétrikj-
anna hafa öölast frelsi sitt
á ný, þá geti þær reist land
sitt úr rústum á skömmum
tíma, þó rústirnar séu ægi-
legar.
En nú þurfa þær hjálpar
viö og nú getum vér veitt
hana. Vér höfum efni á því
íslendingar. Vér höfum mögu
leika á að koma til þeirra
hjúkrunarvörum jafnóöum
og fé hefur safnazt fyrir þeim.
Hjálp vor kemur aö gagni nú
strax, þegar mest á ríður.
Sir Walter Citrine, hinn
kunni forvígismaöur brezka
verklýösfélaga-sambandsins
hefur tekið að' sér aö sjá um
innkaupin og sendingarnar.
Hann hefm- áöúr séð' um
slíkt fyrir Nýja-Sjáland og
fleiri aðilja. Söfnunin í Nýja-
Sjálandi mun hafa verið á
annaö þúsund pund, eöa 50—
60 þúsund krónur.
Vér íslendingar höfum
fulla ástæöu til áö ætla áö
þaö geti munaö eins mikiö
um þaö sem vér söfnum eins
og um slíkar safnanir hjá
þjóöum, sem eru þó í stríö-
inu og bandamenn Sovétríkj-
anna. Söfhunin fyrir Rauða
Kross Sovétríkjanna,á því allt
af aö geta orðið oss til sóma.
— auk þess sem vér gerum
meö því það, sem er skylda
vor sem manna, er lifum á
öðrum eins tímum og þess-
um.
Það er því engum vafa undir-
orpið, að félögin mætti reka á
heilbrigðari grundvelli, ef á
þessu yrði breyting. Þessvegna á
að hækka ársgjöldin svo að þau
beri daglegan rekstur félaganna.
Eg efa ekki, að margir af þeim,
sem þetta lesa, segja sem svo,
„ég held ég geri það mikið fyrir
félagið, að það sé óþarfi að láta
mann borga meira árstillag en
ég geri“, og þó mun það yfirleitt
vera frá 5 til 15 krónur á ári.
Nú skulum við skoða málið frá
dálítið annarri hlið. Ef til vill
reykir þú fyrir 40 krónur á mán-
uði. Ef til vill getur þú þakkað
íþróttunum, að þú gerir það
ekki. Kannske kaupir þú vín
fyrir aðra eins upphæð á mán-
uði, líka getur verið að þú getir
þakkað það íþróttunum og félög
unum að þú gerir það ekki.
Gera má ráð fyrir, að þú farir
á dansleiki, leikhús, kaffihús o.
s. frv og þá getur eyðslan varla
orðið undir 40 kr. á mánuði.
Þarna eru komnar 120 kr. á mán.
Hvað væri þá hæfilegt fyrir
alla þá skemmtun á mánuði. er
við fáum af því að æfa, keppa.
fara í ferðalög með félagi okkar
og leikbræðruni ? Það er viður-
k'ennt af öllum, að holl iðkun
íþrótta sé hrein heilsulind.
Menn þjálfa líkama sinn til að
gera hann ómóttækilegri fyrir
sjúkdóma. Hvað væri sanngjarnt
að borga á mánuði fyrir aukna
líkamlega velferð, vegna dvalar
sinnar í íþróttafélagi? I sann-
leika sagt held ég að það sé ó-
mögulegt að virða það nógu
hátt og verður það ekki reynt
hér.
I
Er hægt að meta alla þá vini
til fjár, sem við eignumst i
sambandi við íþróttirnar og
störfin í félögunum. Sú vinátta
getur orðið okkur ómetanleg síð
armeir 1 lífinu. Eg hef líka meiri
trú á þeim vináttuböndum, sem
þar bindast, en þeim, sem bind-
ast á þeim stöðum, er ég gat um
áðan. Það væri nú ekki ósann-
gjarnt að ætlast til þess að
greiða tólf sinnum minna til fé-
lagsins á mánuði en í skemmt-
anir, eða 10 krónur. Eg get líka
farið niður í 24 sinnum lægri
upphæð eða í 5 kr. á mánuði
eða 60 krónur á ári, en það ætti
að vera lágmark. Þar sem ég til
þekki og hef spurzt fyrir t. d. á
Norðurlöndum er mánaðar-
gjaldið 7 til 10 krónur.
Eg sá um daginn í blaði, að
hjá einu félagi hér hefðu 650
tekið þátt í íþróttum. Má gera
ráð fyrir, að um 450 hafi verið
gjaldendur. Hefðu þeir greitt 27
þúsund eftir mínum taxta, en ég
efa, að félagið hafi fengið mikið
yfir 6—7 þús. ki;. í árstillög það
ár.
Eg efa ekki að þessu er erfitt
Knattspyimfélagio Fram * 35 ára
Ólafur Halldórsson
formaður
Á þessu vori mun Knatt-
spyrnufélagiö Fram verða 35
ára.
Það er óþarfi áð kynna
þetta gamla góöa félag meö
mörgum oröum, það hefur
gert þaö sjálft með góðum
leikjum og ágætum íþrótta-
anda. Enda verður maöur vin
sældanna var þegar bláhvíti
búningurinn er að verja heið-
ur eða sækja á á vellinum
og þá láta þeii' sig ekki vanta
sem eitt sinn gerðu garðinu
frægan meö glæsilegum leik.
og spara þá ekki eggjunarorö
in til arftaka sinn|a. Þrátt
fyrir nokkurt hnignunarskeiö
eftir blómaöld félagsins hefur
þeirc meö dugnaði tekizt ac'
ná toppnum af.tur svo að 3
leiki þurftu Valur og Fram
að heyja s. 1. smnar tii úr-
slita. Félagið minntist afmæl-
is síns með myndarlegu hófi,
og gaf út sama dag stórt og
vandað afmælisblað meö á-
vörpum, skemmtilegum ferða
sögum, um ferðir sem Fram
hefur fariö bæöi innanlands
og utan. Þar er og minning
argrein um Ól. K. Þorvarðar-
son sem ef til vill hefur borið
höfuð og heröar yfir aöra
Framara í starfi sínu fyrir
Fram, og efa ég ekki að í
huga hvers Framara er skuggi
vegna fráfalls hans. — Ritið
er piýtt fjölda mynda frá fé-
lagslifi Fram og flytur auk
þess margar aörar greinar en
þær sem hér eru taldai’.
íþróttasíöa Þjó'öviljans ósk-
ar Fram til hamingju með
afmælið og árnar því allra
heilla í framtíðinni.
Stjórn Fram skipa nú: Ól-
afur Halldórsson form., Jón
Þóröarson, Gunnar Níelsen,
Ragnar Lárusson og Sæm-
undur Gíslason.
íþróttavellir og nýjar sundlaugar í sund-
laugardalnum. —
í nýafstöðnum umræðum um
fjárhagsáætlun Rvíkur komu
fram tvær tillögur sem íþrótta-
menn bæjarins hafa fulla á-
stæðu til að gleðjast yfir og fylgj
ast vel með. Var önnur tillagan
um að gera laugardalinn við
sundlaugarnar, eða ákveðinn
hluta af honum, að íþrótta- og
skemmtistað fyrir bæjarbúa.
Við íþróttamenn erum orðnir
svo þreyttir á þessu vallaleysi,
að við kippumst við, þegar við
komum auga á eða heyrum um
tillögur til úrbóta í þessu máli.
Eg geri nú ráð fyrir, að mönnum
| vaxi í augum vegalengdin, en ég
vil benda á, að það er lítið, ef
það er þá nokkuð lengra, en suð
ur í væntanlegt íþróttahverfi
við Eskihlíðina, t. d. úr miðbæ.
Land þetta mun heldur vel fallið
til þurrkunar, en þaS verður
ekki sagt um landið fyrir norðan
gömlu Sjóklæðagerðina, en auk-
in vinna og aukin fjárútlát við
vallargerðina tefja verkið. Auk
þess hefur það ýmsa kosti, svo
sem heita vatnið, góð ræktunar-
skilyrði og skjól. í samtali, sem
tíðindamaður íþróttasíðunnar
átti við íþróttaráðunaut bæjar-
ins lét hann álit sitt í ljós, hvað
æskilegast væri að gert yrði á
, þessu landi, en gat þess um leið,
að breyta meðan smölunarað-
ferðin er notuð og ábyrgðarleys-
iS og kröfurnar á hendur félag-
inu eru eins og þær eru yfirleitt.
Það verður líka að koma til sam
starfs milli félaganna um þetta
mál. Eg vona samt, að þegar
menn fara að athuga, hvað félag-
ið gerir orðið fyrir þá og hvers
virði það er, hjálpi það til að
! kippa þessu í eðlilegt horf.
Meira.
Nýir fimleikasalir?
að sumt af því, sem hann sagði
væri framtíðarhugmyndir, en
sumt þyldi enga bið. Gera þarf
góðan grasvöll meS hlaupabraut
um og öðru tilheyrandi frjálsum
íþróttum. Ennfremur stóran æf-
ingavöll og annan fyrir ung-
linga. Þá ber að starfa að því að
byggð verði 50 metra opin laug,
dýpri, fyrir dýfingar. Þyrfti að
vera þar bæði fjaðrandi og fast
ir stökkpallar. Þá verði þarna
lítil kennslulaug og grunn ung-
lingalaug til að aðskilja ung-
lingana frá þeim fullorSnu. Mjög
stórt sólskýli er nauðsynlegt
þarna. Tennisvellir verða að
koma á þessum stað.
Þá væri æskilegt, að sem mest
af Laugardalnum verði tekið fyr
ir skemmtigarð með trjágöngum
og görðum og blómabeðum, sem
umlyktu íþróttavellina og skýldu
þeim.. Um garðinn verði gerSir
gangstígar aðeins, svo fólk geti
notið kyrrðar og hvíldar, laust
við vélahávaða og þennan eilífa
hraða, sem fáir fylgjast með, en
allir óska að fá frí frá þótt ekki
væri nema stundarkorn. Sá
galli er þó á þessari tillögu, að
hún gerir ráð fyrir, að sérstök
nefnd sjái um athuganir allar og
svo framkvæmdir. Þetta mál á
að heyra undir allsherjar íþrótta
og leikvallanefnd fyrir Reykja-
vík. Eg hef áður bennt á, að
það sé nauðsynlegt að slík nefnd
sé starfandi og í raun og veru
er hún til, þar sem íþróttavallar
nefndin er, en hún hefur þundið
störf sín við völlinn á Melun-
um, og er það furðu þröngur
stakkur sniðinn, þegar tekið er
tillit til ástandsins í þessum mál
um hér. Það er því alveg mis-
ráðið að skipa sjálfstæða nefnd
Framhald á 4. síðu.