Þjóðviljinn - 24.02.1943, Blaðsíða 2
2
MiðvikudagUi- 24. fefbr. 1943.
Þ3ÖÐVILJ1NN
Frá alþlngi
Umræður um dýrtfðarfrum-
ivarp] rfkisstjórnarinnar
*p>- . .
J - __ _ ’ji
í neðri deild í gær var til 1. umræðu frumvarp stjórnarinn-
ar til laga um dýrtíðarráðstafanir. Fylgdu þeir forsætisráðherra,
fjármálaráðhera og landbúnaðaráðherra frumvarpinu úr hlaði.
cBœjaz^óótutinn
Gulimunir
handunnir — vandaðir
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
Trúlofunarhringar
alltaf fyrirliggjandi.
Aðalbjöm Pétursson,
gullsm., Hverfisgötu 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
Daglega
nýsoðin svíd. Ný
soðin o$ hrá.
Kaffísalati
Hafnarstræti 16.
Kven- og karlmannarykfrakkár.
Olíukápur á 6—7 ára drengi og
telpur.
Verzlun H. Toft
Skólavörðustíg 5
Sími 1035
HREINSA OG GYLLI
KVENSILFUR
Til sölu:
Snotrir steinhringar
nettar nælur
Þorst. Finnbjarnaron
Gullsmiður — Vitastíg 14
Bjarni öuðmundsson
Suðurgötu 16,
Reykjavík
löggiltur skjalaþýöari
(ensku)
Sími 5828, heima kl. 1—2.
Forsætisráðherra kvað frum-
varpið komiö fram seinna
vænna, en gat þess aö ýmis-
legt heföi oröiö til þess aö
tefja fyrir því, meöal annars
sjúkleiki fjármálaráöherra.
Hann sagöi að ef til vill
hefðu sumir kosið, aö frekari
skýringar lieföu fylgt frum-
varpinu, en taldi heppilegra.
aö þær kæmu fram viö um-
ræöur.
Hann taldi mikiö komiö
undir undirtektum Alþingis
viö þetta frumvarp.
Hann kvaöst vona aö al-
menningur skildi hve mikið
nauösynjamál væri hér á ferö-
inni og tæki hlutdeild í ráð-
stöfununum, ef að lögum yrði.
Hann sagöi aö frumvarpið
væri byggt upp úr fjórum að-
alþáttum, skattaálagningju;
skyldusparnaöi, launalækkun
og lækkun á veröi landbún-
aöarafuröa.
Stjórnin liti svo á að þessir
þættir væru svo samtvinnaö-
ir, aö engum þeirra mætti
sleppa.
Þá vék hann að því, aö þeir
væru til, sem héldu að stjórn-
in heföi átt aö leita samn-
inga viö verkalýö og aöra
launþega, áður en hún heföi
búiö frumvarpiö til, en til
þess kvaö hann því að svara,
aö engin stofnun væri tjl, sem
væri bær til að semja fyrir
alla þessa aöila; Stjórnin væri
ekki bær aö setja lög, hún
ætti ekki annars kost en aö
leggja frumvarp fyrir Alþingi.
Hann kvaö’ stjómina vita
það fullkomlega aö lagasetn-
ing um þessa hluti, kæmi ekki
aö haldi nema hún mætti
skilningi launþega. Stjórninni
væri ljóst, áö löggjöf öll um
laun væri torveld, en hann
sagði að stjórnin treysti þvi
að enginn myndi liggja á liði
sínu ef réttlát lög væru sett.
þar sem engum væri ívilnaö.
Hann endaöi á aö segja, að
meö þcssu frumvarpi þætt-
ist stjórnin hafa leitazt viö
aö benda á leiö, þar sem
flokkar þingsins gætu mætzt
til þess aö bjarga við hag um-
bjóðenda sinna.
Fjármálaráðherra tók næst-
ur til máls og rakti hann efni
fjögurra fyrstu kafla frum-
varpsins.
Kvaö hann aö ráðstafanir
fmmvarpsins væru geröar til
eins árs.
Hann taldi að brýn nauö-
syn væri á að efla nýbygg-
ingasjóö útgeröarinnar, en í
þá átt miöaöi þaö í 1. gr.
frumvarpsins, aö varasjóös-
hluninindi stórútgeröailnnar
væru ekki niöurfelld eins og
varasjóöshlunnindi annjarra
vei’zlunarfyrirtækja. Hann
sagöi aö nýbyggingarsjóöir
þeir, sem nú væru til, væru
hvorki fugl né fiskur og ekk-
ert félag myndi nú geta t. d.
byggt togara, án þess aö
stofna sér meö því í stórskuld- ,
ir. Hann upplýsti aö nýbygg- '
ingasjóöir næmu samtals á
öllu landinu 13 milljónum
króna.
Hann minntist þá á það
ákvæði frumvarpsins sem ger-
ir ráð fyrir hærri fymingiar-
frádrætti en almennt megi
reikna með hjá fyrirtækjum.
Taldi hann þetta sann-
gjarnt, að þau fyrirtæki, sem
nú þyrftu að leggja í veru-
legai hærri stofnkostnað vegna
dýrtíðarinar og gætu því ekki
orðið samkeppnisfær við þau
sem ættu gömul og ódýr fram-
leiðslutæki.
Hann sagði að viðreisnar-
skatturinn kæmi hart við þá
sem hefðu tekjur á milli 30
og 100 þúsund krónur, en á
hærri tekjur tæki stríðsgróða-
skatturinn við.
Hann áætlaði að samtals
myndi viðreisnarskatturinn
og hlunnindaniðurfelling
hlutafélaga færa ríkissjóði
milli 13—14 milljónir.
Eignaaukaskattinn kvað
hann mjög óvenjulega ráðstöf-
un en hinsvegar væru óvenju-
legir tímar og árin 1940—
1941 heföu verið stórgróðaár.
Alls taldi hann þennan skatt
myndi nema um 3.3 milljónir
króna. Þá drap hann loks á
IV. kafla frumvarpsins um
lækkun launa um I2V2 %-
Hann taldi þetta líka fórn af
„Fórnir“.
Það er ekkert smáræði sem talað
er um fórnir þessa dagana, það ligg-
ur við að hin hörðustu hjörtu vikni,
þegar lesnar eru hinar hófleygu
greinar Morgunblaðsins, Vísis og
annarra afturhaldsblaða um „fórn-
ir“.
Það er vissulega tímabært að tala
um „fórnir“. Enn er í fullu gildi,
það sem Jónas kvað: „Mönnunum
munar annaðhvort aftur á bak ell-
egar nokkuð ó leið“. í dag er barist
um hvort mönnunum eigi að „muna
aftur á bak ellegar nokkuð á leið“,
og aftur á bak verður stigið, og það
stórum skrefum ef fasisminn sigrar,
en falli hann, verður stigin stærri
skref til bjartari og betri tíma, en
nokkru sinni áður, því fall hans
þýðir væntanlega einnig fall hinna
hólffasistisku afla, innan „lýðræðis-
isþjóðfélaganna“ það þýðir væntan-
lega að séð verði fyjrir endan ó kúg-
un þjóða og stétta, og að nýr dagur
frelsis, sameignar og samstarfs fær-
ist yfir jörðina.
Það er sannarlega hvers manns
sæmd og hvers manns skylda, að
fórna eftir því sem kraftar og á-
stæður leyfa, fyrir hugsjón jafnrétt-
is og friðar, að fórna til að öfl fas-
ismans verði brotin á bak aftur, til
að hvert það afl, sem vill viðhalda
forréttindum þjóða gegn þjóð, stétt
ar gegn stétt og manns gegn manni
verði þurrkað út. Talsverður skiln-
ingur er til á þessu, þótt enn sé hann
of takmarkaður, og þennan skilning
eru afturhaldsöflin á íslandi að
reyna að misnota.
Þau hrópa á ,,fórnir“, og það sem
þau heimta, er að verkamenn og aðr-
ir launþegar fórni af þeim skerf,
sem þeir fá af afrakstri þjóðarbús-
ins, þau heimta að launastéttirnar
taki þegjandi við launalækkun, að
þeirra hagur sé skertur, til að bæta
hag hina auðugustu og afturhalds-
sömustu. Láti launastéttirnar blekkj
ast af tali um slíkar fórnir, eru þær
að stuðla að því, að „mönnunum
muni aftur ó bak“. Þær eru að
stuðla að því, að viðhalda ranglæti
og ójöfnuði innan þjóðfélagsins.
Standi þær hinsvegar óbifanlegar í
baráttunni fyrir rétti sínum, leggja
þær fram sinn skrf til að „mönnun-
liendi launþega á við það, að
atvinnuvegirnir stöðvuðust,
eða það aö sparifé lands-
manna yrði að engn og hér
ríkti hungur í stað gnægta.
Atvinnumálaráðherra mælti
fyrir V. kafla frumvarpsins
um verö landbúnaöarafuróa.
Hann rakti aö nokkru ate
vinnulíf þjóöarinnar undan-
fariö og taldi aö verðbólgiain
sem heföi yerið búin að brjóta
af sér öll bönd í des. síðast-
liðnum hefði verið farin að
valda glundroðá og illlækn-
anlegum sárum. Vantrú á
framtíðina hefði verið farin
að gem vart viö sig, vantrú
á peninga orðin almenn, ör-
yggisleysi liafi virzt framund-
an, sem mundi leiða af sér
algert hrun.
Hann taldi aðrar þjóðir hafa
gert allt sem unnt væri á
móti verðbólgunni og kvaö
nauðsynlegt, að vér geröum
slíkt hið sama.
Hann upplýsti meðal ann-
ars að talið væri, samkv. upp-
gjöf búreikningaskrifstofu
ríkisins, að vinnulaun næmu
78% af framleiðslukostnaöi
um muni nokkuð á leið“. Þær fórnir,
sem íslenzkri alþýðu fyrst og fremst
ber að færa á þeim tímum, sem yf-
ir standa, eiga að færast ó altari
stéttabaráttunnar, baráttu gegn
fasismanum, baróttu gegn forrétt-
indum þjóða og stétta, hver sá verka
maður, launþegi og smáframlnið-
andi, sem lætur blekkjast af hjali
afturhaldsins um „fórnir“ svíkur
sjálfan sig og þann málstað, sem
vissulega er þess verður að færa
fyrir hann „fórnir“.
Verðlair í lvfiabúðum.
Blað eitt hér í bænum birti ný-
lega kvörtun frá einum lesenda
sinna um verðlag í lyfjabúðum og
skýrði blaðið frá því að verðlagseft-
irlit væri með þeim. Rétt mun vera,
að í lyfjaskrá mun vera ákveðið verð
á lyfjum, er minnna mun um það
fengizt þótt álagningin sé í sumum
tilfellum mörg hundruð, ef ekki þús-
und prósent.
Þó er okur lyfjabúðanna enn ægi-
legra á vörum, sem ekki beinlínis
tilheyra lyfjaskrónni. Nú í ljósleys-
inu á dögunum keyptu margir
brennsluspíritus til að hita upp prím
usa sína. En verðið fyrir 50 grömm
af brennsluspíritus var 3,15 kr. —
Það samsvarar 63 kr. fyrir hvert kg.!
Væri fróðlegt að fá upplýst hve mik-
il ólagningin er á þessa vöru.
Kemur lyfjaverzlun
Sjúkrasamlagsins bráð-
um?
En meðal annarra orða. Hvenær
setur Sjúkrasamlagið upp lyfjabúð?
að stjórn samlagsins hefði sótt um
leyfi til lyfjasölu, en þáverandi
ráðherra, Jakob Möller, hafði þá
legið á umsögn samlagsins í marga
mánuði, án þess að svara.
Nú er einn ráðherrann, Jóhann
Sæmundsson hinn mesti áhuga
maður um tryggingamól. —
Vill nú ekki þessi ráðherra koma
þessu máli í gegn í ríkisstjórninni,
eða afgreiða leyfið handa samlag-
inu ef það heyrir undir hans stjórn-
ardeild, sem ég hygg.
H.
liandbúnaðárafurða og í sam-
ræmi við þetta væri lagt til
að landbúnaðarafurðir lækk-
uðu um 10%.
Hann upplýsti ennfremur
að útgjöld þau sem ríkissjóö-
ur myndi verða að standa
undir vegna lækkunar mjóik-
ur og kjötverös myndi nema
um 4% milljón króna.
Þeir Eysteinn Jónsson og
Stefán Jóh. Stefánsson töluðu
síðan fyrir hönd Framsóknar
og Alþýðuflokksins en þá vjar
umræöum frestaö til morg-
uns.
SeKtfyrir að aka ðfvaður
[á reiðhjúli
í gær var maður sektaður um
200 kr. fyrir að aka á reiðhjóli
undir áhrifum áfengis.
Hann var ölvaður á ferð eitt
kvöldið um Austurstræti, tók
hann þá reiðhjól, sem var hjá
Nýja bíó og ók á því austur
Austurstræti, en þar er ein-
stefnuakstur, eins og kunnugt
er. Ennfremur var hann ljós-
laus.
TILKYNNING
til kaupenda Réttar í Reykjavík
Vegna örðugleika á innheimtu er hér með skorað á alla
kaupendur Réttar í Reykjavík, að koma og greiða skuld sína
við tímaritið á
Aígreiðslu Þjóðviljans Austurstræti 12.
I
U , ! II, .111. I! I ■■■■■ ■■■■. -.
Vestnrgata
Okkur vantar krakka til að bera Þjóðviljann til
kaupenda við Vesturgötuna.
Talið við afgreiðsluna.
Austurstræti 12.
Sími 2184.
i
t. i
♦
■in;.