Þjóðviljinn - 25.02.1943, Blaðsíða 4

fT
þJÓÐVILIINN
Nœ-fcurlœknir: Thcódor Skulason, Vest-
urvallagötu 6, sími 2621.
Nœiurvörbur er í Laugavegsapóteki.
UivarpiÖ í clagi
18,30 Dönskukennsla, l. flokkur.
19,00 Enskukennsla, 2. flokkur.
19,25 Þingfréttir.
19,40 Lesjn dagskrá næstu viku.
19,45 Auglýsingar.
20,00 Fréttir.
20,20 Útvarpshljómsveitin (Þórarinn Guð
mundsson stjórnar) :
a) Morgun, miðdegi og kvöld í Vín;
forleikur eftir suppé.
b) Morgenblátter; vals eftir Joh.
Strauss.
c) Spanskur dans eftir Lunda.
20,50 Minnisvcrð tíðindi ,(Axcl Thor-
steinsson).
21,10 Hljómplötur: Göngulög.
21,15 íþróttaerindi í. S. í.: íþróttjr og
bindindi (Stefán Runólfssbn raf-
virki).
21,35 Spurningar og svör utn íslenzkt
mál (Björn Sigfússon magister).
Reglugerð samþykkt
fyrir Menningarsjóð
Blaðamannafélagsins
Á framhaldsaðalfundi Blaða
mannafélags Islands, sem
haldinn var að Hótel Box-g í
gær, var samþykkt reglugerð
fyrir Menningarsjóð Blaða-
mannafélagsins og koshi sjóð-
stjórn.
í reglugerðinni segir svo
um tilgang sjóösins:
„Tilgangur sjóösins er aö
styrkja blaóamenn, sem félag-
ar eru í Blaðamannafélagi ís-
lands, til utanfarar, svo sem
tU þess aö kynna sér ákveö-
in málefni, er blaöamenn
varða. Þá má og greiðai fé úr
sjóðnum til styrktar þeim
blaðamönnum, sem eru eða
hafa verió félagar í Blaða-
mannafélagi íslands, en hafa
oröið vegna sjúkdóms éöa ör-
orku að láta af blaöamennsku
fyrir aldur fram. Svo má og
veita styrk til ákveöinna rit-
starfa.
Stjórn sjóðsins skipa: Sig-
fús Sigurhjartarson formaöur.
Jón H. Guðmundsson ritari
og Jón Kjartansson gjaldkeri.
Frumsýning á ævin-
týraleiknum „Úli
smaladrengur" í gær
Leikfélag Reykjavíkur haföi
í gær kl. 5 frumsýningu á
æfintýraleiknum „Óli smala-
drengur“ fyrir fullu húsi hrif-
inna, ungra áhorenda. Leik-
stjórar eru Emilía Borg og
Þóra Borg Einarsson.i Guö-
mundur skólaskáld Guðmunds
son þýddi leikinn og stáöfæröi
og var hann áður sýndur hér
1906 undir leikstjórn frú Ste-
faníu Guðmundsdóttur.
Leikurinn er hinn ánægju-
legasti og mun öðlast miklar
vinsældir. Verðu r nánar frá
honum sagt næstu daga.
NÝJA BÍÓ 1 WÞ TJARNARBlÓ
Útlagarnir frá Dakota Æríngí 188
(Badlands og Dakota). (Fröken Vildkatt).
Skemmtileg og spennandi ! 1 Sænsk söngva- og gaman-
mynd. I mynd.
Aðalhlutverkin leika: Marguerite Vilby
Robert Stack, i Áke Söderblom.
Ann Rutherford, Frá orustunni um Stalin-
Andy Devine. grad.
Bönnuð fyrir börn yngri en 16 ára. Sýnd kl. 5—7 og 9. i Rússnesk mynd. Kl. 5—7—9.
1 \. "• •
Amerískar landbún-
aðarkvikmyndir-Mynd
frá lífi (slendinga í
Kanada
I gær var blaðamönnum
boðið að sjá kvikmyndir, er
sýndar voru á vegum Búnað-
arfélagsins fyrir fulltrúa á
Búnað arþinginu.
Myndii-nar voru af land-
búnaði í Bandaríkjunum.
Fyrsta myndin sýndi upp-
blástur á landi vegna örtrað-
ar og hvernig farið1 er að
rækta landið á ný. Önnur var
um verkalýðshreifingu þá í
Ameríku, sem hefur þáð áö
miarkmiði að rækta land sitá
Þá var mynd af vínrækt og
mynd er sýndi bónabæ áöur
en hann fékk rafmagn og
eftir að rafmagn haföi veriö
tekió til aö lýsa bæinn og
knýja ýmiskonar vélar og
létta þar meö störfin á heim-
ilinu.
Voru myndirnar hinar at-
hyglisveröustu.
Þá var og sýnd mynd frá
íslendingabyggöinni 1 Kan-
ada, íslenzkum heimilum,
samkomum íslendinga og ým-
islegu fleira. Nokkur íslenzk
lög voru leikin í myndinni.
Eru slíkar kvikmyndir vel
til þess fallnar aö tengja bönd-
in milli afkomenda íslenzku
landnemanna vestan hafs og
íslendinga hér heima.
Hlft hefll al Rétli
Fyrir nokkru kom út nýtt
hefti af tímaritinu „Réttur“, og
er efni þess sem hér segir:
Ræða Stalíns, flutt 6. nóv. s. 1.,
og eiiend víðsjá eftir Björn
Franzson. Brynjólfur Bjarnason
ritar innlenda víðsjá. Greina-
flokki Sverris Kristjánssonar,
Baráttan um Miðjarðarhafið,
lýkur með greinunum Hálfmán-
inn og krossinn og Penelópa og
b.ðlar hennar. Þá er ýtarleg grein
um franska kommúnistaleiðtog-
ann Gabriel Peri, eftir ritstjóra
Daily Worker 1 London, William
Rust. Jón Óskar á þarna stutta
sögu, Gyðingahatur, en Ólafur
Jóh. Sigurðsson og Jóhannes úr
Kötlum kvæði. Síðast en ekki
sízt er þarna snjöll grejn eftjr
líllai nn Hesland
Framhald af 2. síðu.
við eigendur jarða þeirra er
land eiga á sandsvæðinu frá ós-
um Ölfusár vestur til Selvogs,
um sandgræðslu á þessu svæði
og friðun landsins. Hafði sýslu-
maður Árnesinga forgöngu í
málinu. Sýslumanni og eigend-
um að Nesi kom ásamt um,
hvaða landssvæði skyldi friða
af Neslandi, en það var austan
frá Hlíðarendalandi um sand-
mótin vestur í Hellisþúfu og
þaðan sjónhending til sjávar í’
Viðarhelli. Um haustið 1934 var
til fulls gengið frá þessum samn
ingum og var ákveðið hvað mik-
ið land skyldi friða, og var það
hvað Nesland snertir svæðið
austan þeirrar markalínu, er
að ofan getur.
En þegar til kom vill sand-
græðslustjóri ekki halda sér við
þessa samninga, og ákvað að
taka til viðbótar allmikla spildu
úr Neslandi.
Guðmundur í Nesi telur sig
rangindum beittan og hefur
óskað þess að ofangreint frv.
væri flutt á Alþingi til þess að
hann gæti fengið leiðréttingu
mála sinna.
Frumvarpið mælir svo fyrir,
að hæstiréttur skuli tilnefna tvo
óvilhalla menn til þess að meta
hvort nauðsynlegt sé að taka
hið umdeilda land vegna sand-
græðslunnar. Þá fyrst er heim-
ilt að selja landið, ef dómsnið-
urstaðani verður sú, að ófært
hafi verið að taka það.
Þetta er allt og sumt. Það er
nætum því broslegt, að blása
þetta mál upp, sem eitthvert
hættumál fyrir sandgræðsluna.
Það er engin deila um sand-
græðsluna og nauðsyn hennar.
Það er enginn dómur á það lagð
ur hvort sandgræðslustjóri hafi
rétt fyrir sér um nauðsyn þess
girða landspilduna, sem um er
deilt. Hæstarétti er blátt áfram
falið með aðstoð sérfróðra og
óvilhalla manna að skera úr
deilumáli milli tveggja aðila.
Björn Sigfússon magister um
Gissur ísleifsson biskup.
Með þessu hefti lýkur árgang-
inum 1942, og hefur hann orðið
minni en til var ætlazt. Er þess
vænzt, að hinir mörgu velunnar-
ar og vinir Réttar sýni lionum
þá velvild að greiða áskriftar-
gjaldið, 10 krónur, sem fyrst.
Afgreiðsla Réttar er í Austur-
strætj 12.
Ilddarln irf MHi nilir líteínoinn
Framh. af 3. *íðu.
IV.
Já, vindurinn blæs, monsjör
Árni Jónsson frá Múla, — vind-
urinn blæs úr austri og vestri
og slítur miskunnarlaust gaml-
ar spariflíkur utan af þaulæfð-
um trúðum og lýðskrumurum.
Þeir reynast ekki framar þess
umkomnir að þyrla upp mold-
viðri hatursfullra fordóma og
vísvitandi blekkinga eða gera
fórnarlund og mannúð að skop-
legum dyggðum og viðsjárverð-
um. Þeim tekst einungis að gera
sjálfa sig fyrirlitlega í augum
allra heiðarlegra manna. Þess
vegna hefðir þú, monsjör Árni
Jónsson frá Múla, átt að gá betur
til veðurs, áður en þá lézt hina
sáru einstæðingstilfinningu
hlaupa með þig í gönur, áður en
þú leitaðir aðstoðar hinna sí-
gildu rita, áður en þú manaðir
yfir þig hinn óhelga anda, áður
en þú skrifaðir greinina „Vind-
urinn blæs“ og reyndir örvænt-
ingarfullur að slá þig til ridd-
ara. —
Hetjubarátta ráðstjórnarþjóð-
anna gegn milljónaherjum hinn
ar fasistísku villimensku hefur
vakið aðdáun og hrifningu frjáls
Og það er einkennilegt að menn
skuli ekki geta orðið sammála
um, að heppilegast sé fyrir sand
græðsluna að úr þessu máli sé
skorið í eitt skipti fyrir öll og
þetta leiða mál verði þannig úr
sögunni. Réttlátur dómur getur
ekki orðið „hættulegt fordæmi“
fyrir neinn. Reynist sand-
græðslustjóri hafa rétt fyrir sér,
myndi það einmitt hamla á móti
því, að fleiri slík mál risu upp.
Enginn dómur er lagður á
græðslu landspildunnar áður en
hún var girt. En vegna ummæla
H. B. er rétt að taka það fram,
að það eru fleiri en Guðmundur
í Nesi, sem halda því fram, að
hún hafi verið allmjög gróin.
Jörundur Brynjólfsson, alþm.
Árnesinga segir í greinargerð
fyrir frumv. sínu 1941: „Lands-
spilda sú, sem hér er farið fram
á að fá keypta, er að kalla gróin,
og var það þegar girðingin var
sett“.
Það er mikill misskilningur
að hér sé um að ræða nokkra
„móðgun“ við Gunnlaug Krist-
mundsson. Það er engin „móðg-
un“ við embættismenn ríkisins,
Þótt þeir verði að hlíta dóms-
niðurstöðum Hæstaréttar, eins
og aðrir menn. Samkv. stjórn-
skipunarlögum landsins eru all-
ir jafnir fyrir lögunum.
Það er alger misskilningur að
það sem hér hefur verið skýrt
frá um samninga sýslumanns
við Selvogsbændur, sé að „sögn
Guðmundar í Nesi“. Þar er
fjöldi manna til vitnis. M. a.
sandgræðslustjóri. Sjálfur var
hann staddur á fundinum og
hreyfði engum mótmælum. Hitt
er svo annað mál, að honum
snerist hugur og eins er það mál
út af fyrir sig hversu réttmæt
þau hughvörf hans voru frá
sjónarmiði sandgræðslunnar“.
Þjóðviljinn hefur nú stuttlega
skýrt þetta mál frá báðum
hliðum o| lætur það nægja.
huga manna um heim allan.
Þeir, sem aðhyllast ekki kúgun-
arstefnu þýzka einræðisherrans,
hafa fyrir löngu gert sér ljóst, að
undir úrslitum þessarar baráttu
er framtíð lýðræðis og menn-
ingar komin, framtíð hugsana-
frelsis og athafna, vöxtur og við-
gangur göfugustu drauma niann
kynsins. Þjóðir Ráðstjórnarríkj-
anna hafa fært hinar þyngstu
fórnir í styrjöldinni gegn fas-
ismanum og lagt allt í sölurnar
til þess að sigrast á honum.
Mannskæðustu orustur veraldar
sögunnar hafa senn geisað á
sléttum Rússlands um tveggja
ára skeið, þar sem þessar þjóðir
hafa barizt fyrir helgustu hug-
sjónum allra annarra þjóða í
heiminum. —
í fjórum heimsálfum stendur
nú yfir söfnun handa Rauða
krossi Ráðstjórnarríkjanna til
kaupa á nauðsynlegum hjúkrun
argögnum. Menn úr öllum stétt-
um beita sér hvarvetna fyrir
þessu mannúðarmáli; en Árni
Jónsson frá Múla reynir að gera
það skoplegt. Fyrir skömmu var
hann að tala um Ameríku í út-
varpið. Honum gazt vel að Am-
eríku, langaði jafnvel til að fara
þangað og kynnast hinum fræga
landa vorum, Vilhjálmi Stefáns-
syni heimskautafara. En Árna
Jónssyni frá Múla skal bent á
það til fróðleiks og skemmtunar,
að hvergi er safnað handa Rauða
krossi Ráðstjórnarríkjanna af
jafn miklu kappi og í Ameríku.
Og meðal þeirra, sem gangast
fyrir söfnuninni, eru til dæmis
þrír biskupar og kirkjuhöfðingj-
ar, Manning, Tueker, Searle,
ennfremur Albert Einstein, Jan
Masaryk, Mac Leish, Theodore
Dreiser, Eleanor Roosevelt, Lin
Yutang, Katrín Hepburn, Char-
lie Chaplin, hljómsveitarstjór-
arnir heimsfrægu, Koussevitsky
og Toscanini o. fl., o. fl. Og hinn
ágæti landi vor Vilhjálmur Stef-
ánsson, á sæti í yfirstjórn söfn-
unarinnar. —
En vafalaust fyndist Árna Jóns
syni frá Múla lític^ til þess koma
að sjá á prenti ávörp eftir ofan-
talda menn, þar sem þeir ljúka
hinu mesta lofsorði á þjóðir
Ráðstjórnarríkjanna og skora á
sérhvern unnanda lýðræðis og
mannúðar að taka þátt 1 söfnun-
inni, því að Árni Jónsson
frá Múla er bara enn
sem fyrr ófyrirleitinn kórsnáði
í peningakapellu nokkurra ó-
svífinna prangara, djarfur og
framhleypinn heimskautafari á
víðáttum lýðskrums og blekk-
inga, hljómsveitarstjóri fallinna
engla og ritstjóri Þjóðólfs.
Það var að mörgu leyti gott
til þess að vita, að hann skyldi
velja sér pólitískt grafarstæði í
flokki hinna tunglvilltu lögfræð
inga, guðspekinga og seðla-
brennslumanna. Hitt er kannske
enn meira fagnaðarefni, að hann
skuli keppast röggsamlega við
að jarða sjálfan sig í stjórnmála-
lífi þjóðarinnar. En líksöngur-
inn, sem þessi pansaraslyppi
og kesjulausi riddari raular ein-
mana fyrir munni sér, ætti ekki
að koma neinum á óvart. Hann
er nefnilega í hvívetna sam-
boðinn persónuleika Árna Jóns*
sonar frá Múla.