Þjóðviljinn - 26.02.1943, Page 3

Föstudagur 26. febrúar 1943
ÞJÖÐVIE3INN
8
j
Útgeíandi:
Sameiningarflokkur alþýíu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjóm:
GarSarstræti 17 — Víkiogsprent
Sími 2270.
fkfgreiðsla og auglýsingrskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h. f. GarSarstræti 17
Hver á að ráða
togaraflotanum
eftir stríð?
Það er nauðsynlegt að öll al-
þýða fylgist vel með einu atriði
sérstaklega, í sambandi við um-
ræðurnar umdýrtíðarmálin. Það
er hvort blakað skuli við yfir-
ráðum togaraeigenda yfir tog-
urunum eða ekki.
Sumum kann að finnast und-
arlegt að það mál komi dýrtíð-
inni nokkuð við og því er nauð-
synlegt að menn geri sér grein
fyrir því hvernig slíkt mál flétt-
ast þar inn í.
Það var í þágu togaraeigenda
að upprunalega var slegið inn á
þá braut að fella gengi íslenzku
krónunnar, gera togaraeigendur
skattfrjálsa og leggja óhóflega
tolla á alþýðu manna. Allt varð
þetta til þess að skapa dýrtíð í
landinu, rýra laun verkamanna,
en færa stórútgerðinni auð.
Þegar dýrtíðin hins vegar tók
að vaxa, meir varð stórútgerð-
inni óhagur að henni og nú er
svo komið að stórútgerðarmenn
hafa af því mesta hagsmuni
allra innlendra aðila að fá dýr-
tíðina minnkaða.
Þetta verður að athugast,
þegar talað er um hverjir
skuli bera b.yrðarnar af því að
minnka dýrtíðina.
Með frumvarpi stjórnarinnar
er lagt til að taka á einu ári um
14 milljónir kr. af verkalýð
Reykjavíkur, til þess að minnka
dýrtíðina. Samtímis er upplýst,
að alls séu í nýbyggingarsjóðum
útgerðarinnar um 13 milljónir
kr. Það er lítið samanborið við
þær fórnir, sem þjóðin hefur
á sig lagt til þess að láta stórút-
gerðina safna slíkum sjóðum.
En eignir stórútgerðarmanna
utanviðnýbyggingarsjóði munu
ekki vera neitt smáræði. En það
á ekki að hreyfa við þeim, svo
hægt sé um að tala. — En það á
að taka 14 milljónir kr. af reyk-
vískum verkalýð á einu ári, til
þess að tryggja gróðamöguleika
stórútgerðarinnar og auka vald
hennar yfir þjóðinni. Og það er
svo sem ekki verið að tala um
að bæta verkalýðnum neitt upp,
t. d. að láta hann fá til eignar
nýbyggíngarsjóðinn í staðinn
eða þessháttar. Verkalýðurinn
á nú sem fyrr að fói'na svo stór-
útgerðin geti drottnað og grætt.
Og hvernig kemur hún svo til
með að nota gróðan sinn og vald
eftir stríð?
Það þarf ekki að fara í neinar
Stalin og Casablanca
Samstilltar hernaðaraðgerðir Bandamanna og nýjar Ev-
rópuvígstöðvar geta bundíð endí á styríoldína á þessu árí
Stefna Roosevelts forseta,
aö krefjast „skilyrðislausrar
uPP£jafa*,“ Mönöulveldanna.
var einungis látin í ljósi viö
fréttaritara, en kom ekki fram
í hinni opinberu tilkynningu
um fundinn.
Engu að síður komu fram
í þeirri yfirlýsingu mjög þýð-
ingarmiklar upplýsingar um
stjórnmálaviðhorf þau, seni
forsetinn og Churchill forsæt-
isráðherra ræddu leynilega og
komu sér saman um á 10
daga viðræðufundinum.
llerlín lét ekki standa á
svaririu: „Enga samnhiga um
uPPgjöf“ var grunntðnninn í
kor þeim, er málpípur Hitlers
Görings og Göbbels, sungu á
10 ára afmælishátíð þriðja
ríkisins og þær boðuðu jafn-
framt að leiöin til sigurs væri
sú að ganga móti dauöanum
að hætti Niflunganna.
-i:
Hversu hyggileg krafan um
„skilyröislausa uppgjöf11 er.
þarf athugunar við, aö ekki
sé meira sagt.
Þótt aöstaöa Bandamanna
til sigurs í stríöinu, sé vænleg
sem stendur, þá er hún ekki
þaö viss, aö rétt sé aö afneita
öllum tækifærum til þess aö
fá ítalíu og önnur leppríki
Möndulveldanna til þess aö'
segja skiliö viö hernaöar-
bandalag þeirra.
Kriafan um „skilyröislausa
uppgjöf“ kemur heldur ekki
heim viö stefnu Bandamanna
allstaöar.
Þaö kom greinilega í ljós á
Casablancaráöstefnunni, aö í
franska hluta Norö'ur-Afríku
grafgötur til þess að komast að
því.
Togaraeigendur neita að gera
út, hvenær sem þeim finnst
þeir ekki græða nóg, — heimta
kauplækkun eða ríkisstyrki og
segjast nú vera nógu auðugir
til þess að láta skipin liggja, —
og eru það.
Verkalýðurinn hefur enga á-
stæðu til neinna fórna,til þess
að afla nokkrum einræðisherr-
um atvinnulífsins möguleika til
frekari kúgunar en fyrr. Krafa
verkalýðsins er að tryggð verði
atvinna og afkoma hans og ann-
arra vinnandi stétta, eftir stríð.
Minnkun dýrtíðarinnar ereittaf
málunum, sem þarf að leysa til
þess að vel fari, En ef það mál
með að nota gróða sinn og vald
irnir verði í krafti þeirra
„lausnar", jafn voldugir og ein-
ráðir og fyrr eða jafnvel vold-
ugri, þá hefur alþýðan bundið
sér annan fjötur um háls í stað
hins.
Það þarf að leysa öryggismál
alþýðunnar, tryggja hana gegn
atvinnuleysinu og örbirgðinni,
sem hún bjó við fyrir stríð, sam-
tímis því sem dýrtíðarmálið er
leyst.
Hversvegna tók Stalin ekki þátt i ráðstefnu Churchills og
Roosevelts í Casablanca, eða sendi fulltrúa þangað?
Hvaða ályktanir um hernaðaráform hinna ríkjandi stétta
í Bandaríkjunum og Bretlandi er hægt að draga af atburðunum
í Norður-Afríku?
Þessar og fleiri spurningar, sem nú eru ofarlega í hugum
manna og mjög umræddar í blöðum hinna frjálsu þjóða, eru
teknar til meðferðar í þessari atliyglisverðu grein enska blaðs-
ins Cavalcade.
t. d. er rekin „afskiptaleysis-
stefna“ gagnvart grímula-us- 1
um fasistaerindrekum.
Þaö var nokkuö undarlegt
val á mönnum, aö' Roosevelt
og Churchill skyldu viöur-
kenna yfirráð: Marcel Peyrou-
tcns yfir Aigeiv.
Peyrouton er ekki hót verri
en Darlan var, en hann er
aö minnsta kosti enn óheppi-
legri frá sjónarmiöi lýöræöis-
aflanna. Og þaö gengur ekki
hnífurinn á milli þeirra og
Lavals — eöa Franco, hvaö
þaö snertir.
Hin ensk-ameríska stefna
gagnvart Spáni hvílir enn á |
svæfli „hlutleysins11 og er not-
uö' af niðingunum í Vichy, til
þess aö senda fyrirskipanir
yfir Spán til Peyroutons, Nog-
ués, Bossions og annarra
í'ranskra fasista í Noröur-
Afríku.
Fáar líkur benda til
þess. aö leiötogar hinna sam-
einuöu þjóöa séu reiðubúnir'
til þess að berjast unz „skil-
yrðislaus uppgjöf“ fasismans
hefur veriö knúin fram.
Fram aö þessu bendir allt til
þess, aö markmib þeirra sé
aö brjóta á bak aftur herveldi
núverandi stjórna Þýzkalands.
ítaliu og Japan.
Þaö þýöir skilyröislausa
uppgjöf fyrir þær ríkisstjórnir.
Og sennilega hefur Roosevelt
átt viö það. En gagnvart fas-
ismanum, sem er þjóöfélags-
legt afl, áður en hann veröur
herveldi, á að’ reka „afskiptar
leysisstefnu". Hinir pólitísku
atburöir í Norður-Afríku leiddu
í ljós þá stefnu, aö vegna þess
aö franslci fasisminn ræöur
ekki yfir neinu herafli, sem
vert er um að tala, sé óhætt
að reka „afskiptaleysisstefnu“
gagnvart honum til „trygging-
ar“ gegn óánægju og upp-
reisn fólksins aiö stríöinu
loknu.
Stjórnmálaráöstafanirnar i
Algeir eiga aö: vera vísirinn
aö framtíðarstjórn Frtakk-
lands. Þaö er a. m. k. liug-
mynd Pcyroutons og senni-
lega Girauds einnig. Þaö er
ástæöan fyrir því, aö fundur
þeirrá de Gaulle og Girauds
bar engan árangur.
Vera má aö' þetta álit hafi
átt sinn þátt í því, aö krafan
um „skilyröislausa uppgjöf“
var ekki nefnd í hinni opin-
beru tilkynningu um Casa-
blancaráöstefnuna. EÖa máske
Roosevelt og Churchill hafi
óttast mótmæli frá Moskva,
sem ekki áttu neinn fulltrúa
viö umræöurnar. í síöustu
dagskipan sinni til rauö'a
hersins minntist Stalin ekki
á „skilyröislausa uppgjöf“.
Hann kvatti hermennina til
þess aö reka innrásarherina
út úr Sovétríkjunum.
-1*
Stalin telur þaimig aöal-
hlutverk rauöa herSins vera
þaö, aö frelsa hin hernumdu
hérúö Sovétríkjanna. Bann
skilur eftir opnar dyr fyrir
þá, sem vilja yfirgefa Möndul-
veldin. Og hann vissi, aö kraí-
an um „skilyröislausa upp-
gjöf“ leggur sigurvegurunum
þær skyldur á herö’ar, aó eiga
aö minnsta kosti nokkum
þátt í stjórn hinna sigruöu
ríkja og jafnframt aö bera á-
byrgö gagnvart þeim. Engiim
raunhæfur stjórnmálamaöur
getur leyft sér aö taka þátt
í slíku, án þess aö hafa fylli-
lega gert sér ljóst hvert stríðs-
markmiöiö ef og hviernig viö-
reisnai'starfinu skal hagaö aó'
stríöinu loknu.
Á þetta skortir enn,þá. Þess
vegna tvístíga enskir og ame-
rískir stjórnmálamenn milli
kröfunnar um „skilyrö'islausia
uppgjöf“ og „afskiptaleysi“.
Þeir dubba upp stjórnmála-
stefnur eftir aö atburöirnir
hafa gerzt. Stalin, sem senni-
lega hefur shiar eigin skoö-
anir á því, hvernig heimui'-
inn muni veröa eftir stríöiö,
stendur afsíð'is.
Hann fór ekki til Casablanca
Hann sendi heldur ekki Molo-
toff til aö' taka þátt 1 umræö-
unum. Rússneskir herforingj-
ar voru heldur ekki mættir
til aö ræða um sameiginlega
hierstjórn Bandamanna. Vera
má að grundvöllur áð algerri
stjórnmála- og hernáöarsam-
vinnu milli Bretlands og
Bandai’íkjanna .annarsvegar
og Sovétríkjanna hinsvegai’.
sé ekki aö fullu lagöur enn
Þaó er ekki aöeins hugsanlegt
Þaö er mjög trúlegt.
*
Hva'öa ályktun getur Stalin
dregið af fnaimkomu Banda-
1 manna gagnvart franska fas-
fasismanum í Noröur-Afríku
— af stefnu þeirra áöur en
þeir í'éöust inn í Noröur-
Afríku, 1 Vichy og Madi'id og
svo fariö sé lengra aftur í tíhi-
ann: í Múnchen og Spánar-
styrjöldinni.
Hiö eina örlagaríka stríð,
sem háö hefur veriö síöustu
18 mánúöi, hefur veriö háö'
á milli þýzka fasismans og
þjóöa Sovétríkjanna. Bretland
og Bandaríkin hafa horft á
þá viöureign og haft samúð
meö Sovétríkjunum — þó
hefur afstaóa þeirra ekki ver-
iö laus viö eiginhagsmuna-
sjónarmiö. Allmikið af vörum
hefur verió sent til Sovétríkj-
anna og 1 y yfirlýsingu Casa-
blancaráöstefnunnar var því
heitiö, aö létt skyldi á Sovét-
ríkjunum með því aö draga
nazistaher frá austurvígstöðv-
unum.
FyrirheitiÖ' um nýjar vig-
stöövar hefur gefið milljónum
manna nýjar vonir. Þaö verö-
ur ekki hjá því komizt, að
mynda þær á þessu ári,, hve
mikiö sem kann að' bera í
milli í Moskva, London og
Washington. Veröi þær ekki
myndaóiar missir krafa Roose-
velts um skilyröislausa upp-
gjöf allt sitt gildi, nema sem
fögur orö.
*
Ilin eina trygging fyrir
myndun nýrra vígstööva væri
að koma á sameiginlegri yfir-
herstjórn fyrir hinar samein-
uiöu þjóöir. Að því er virðist
er slíkt ekki hægt sem stcnd-
ur vegna mismunandi skoð-
ana á stjórnmálum og her-
stjórn. Samt sem áður veröur
að mynda nýjar vígstöðvar í
Evrópu, þegar á þessu ári, ef
hinar sameinuðu þjóðir ætla
að vinna sigur á möndulveld-
unum, án þess að fórna til
þess meiru en þær eru færar
um að þola.
Sovétríkin hafa þegar sýnt.
aö Þýzkaland geitur ekki unn-
iö endanlegan sigur á landi
í Evrópu og samtímis haft
nægan herafla til þess aö
halda niðri þjóðunum á meg-
inlandinu, sem jafnvel nú þeg-
ar búa viö mjög ískyggilegan
matvælaskort og uppreisnar-
hreyfingin logar undir niöri.
Hér er ekki verið að geta
þess til, sem óskað er eftir aö
sé. Nýjustu fréttir, sem borizt
hafa til London frá ábyggi-
legum heimildum frá megin-
landinu herma að ástandið í
Þýzkalandi sé orðið eins í-
skyggilegt eins og það var
orðið á fjórða stríðsárinu.
1918, í fyrra stríði.
Þó að hinn alvöruþrungni
tónn í ræ'ó'um þeim, er haldn-
ar voru í Berlín um síð'ustu
vikulok, þurfi ekki að þýð'a
örvæntingu, heldur aðeins ó-
haggaöa, ákvöröun um aö berj-
ast til þrautar, gefa þær ótví-
; ræfct í skyn að þýzka stjórnin
hafi tapað allri trú á sigur
án þess að leggja allt í söl-
urnar.
Framhald á 1 síðu.