Þjóðviljinn - 03.03.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 3. marz 1943.
ÞJÖÐ VILJINN
s
lóhann E/ Kúld;
þiðovaiiNM
Útgefandi:
Sameiuingarflokkur alþýíu
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarsoc
Ritstjóm:
Garðarstræti 17 — Víkiugsprent
Sími 2278.
iVfgreiðsla og auglýsingrskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h. f. Garðarstræti 17
Píslarvottar frelsisins
17 Norömenn, leiötogar og
brautryöjendur í frelsisbar-
át.tu fólksins. hafa veriö myrt
ir af nazistum. Enn einu
sinni hafa skot þýzku bööl-
anna endurhljómað í fangels-
ismúrum Evrópu. Enn eiuu
sinni hafa beztu synir alþýð-
unnai látið lífiö, tii þess aö
frelsiö fái aö lifa. En böö'uls-
höndin veröur skammt liögg-
inu fegin. Enn getur hún aö
vísu myrt, enn falla frelsis-
hetjur Norömanna, Tékka
Frakka, Serba, — nafntogaö-
ir og maínlausir hermenn
frelsisbyltingarinnar, — aö
íoldu, — óbættir munu þeir
eigi liggja lengi. Aö austan
fer rauöi herinn, her fólksins
og frelsisins, og greiöir her-
bákni böölanna hvert höggiö
ööru meira.
Ottar Lie og þið aðrir 16
NorÖmenn, sem genguð nú
vcginn, sem Viggo Hansteen.
Gabriel Peri, Edgar André.
Koloman Wallisch og þúsund
ir annara andfasista gengu á
undan ykkur! Ykkar verður
heí'nt! Það er verið að hefna
böðulsverkanna, sem íramin
eru á ykkur, dag hvem allt
frá Stalmgrad tii Lenmgrad.
í Karkofí og Kursk, við Ilmen
vatn og Asofshaf. Og stundin
nálgast að föðurlandssvikar-
arnir í Noregi fái líka sín
maklegu málagjöld. Engin af-
sláttarsemi, engin innblöndun
erlendra auðmanna og aftur-
haldsseggja, mun forða Quisl-
ing og málaliði hans frá vægö
arlausri hefnd lýðsins, frá
þeim dauðadómi, sem norska
þjóðin hefur kveðið upp yfir
þýjum þeim, í hjarta sínu.
Þiö píslarvottar frelsisins!
Líkama ykkar gátu fjand-
mcnnirnir deytt, en anda ykk
ar gátu þeir ekki yfirbugaö.
Andi ykkar, andi frelsisins,
andi byltingarinnar gegn fas-
ismanum, yfirbugar þá og
mélar. eins og hann molaði
sjötta þýzka herinn við Stal-
íngrad. Fórnardauði ykkar.
íordæmi hetjuskaparins.
tendrar eldinn í hjörtum þús-
unda. skapar frelsinu þúsund-
ir nýrra liðsmanna, sem
munu bera málefnið, sem þiö
fórnuöuð lííinu fyrir, fram til
sigurs. Og þegar þeim sigri
er náð, þá mun alþýðan, þá
munu hinar frjálsu þjóöir
heims. geyma nöl'n ykkar.
Norðmannanna seytján, í
hjarta sínu, — óafmáanleg
sem nöfn allra annarra písl-
arvotta frelsisins í lieiminum.
Frjálsar kynslóðir komandi
*
Þegar slík sorgartíöindi
gerast meö þjóö vorri sem
Þormóösslysiö, þá er ekki und
arlegt aö menn setji hljóða.
Tíundi hver maður úr litlu
þorpi fellur í valinn á einni
og sömu nóttu. Þrjátíu og
einn maöur, þar á meðal níu
konur og eitt bam eru meöal
þeirra sem farast hér skammt
undan iandi án þess nokk-
urri björg veröi viö komiö.
Þegar svo hörmuleg tíöindi
gerast, þá er það ekki undar-
legt aö sú spuming komi
fram, og krefjist svars, hvort
• öryggismál íslenzka skipaflot-
ans séu í fullkomnu lagi. Þaö
er beinlínis skylda þjóöarinn-
ar aö gera þaö upp viö sjálfa
sig hvert hér sé ekki þörf
mikilla umbóta, ef reyna á
eftir öllum mætti aö koma í
veg fyrir aö á slíkum slysum
verói sí og æ endurtekning í
framtíöinni..
Ég sem þessar línur rita.
held því hiklaust fram aö á
þessu sviöi sé mikilla endur-
bóta þörf, bæði hvaö viövík-
ur skoöun skipai, hleöslu á
þeim, og þá ekki síður þegar
um er aö ræöa kaup á göml-
um erlendum skipum til
landsins. Þaö eru til dæmi
um svo lélega skipaskoöun aö
telja veröur hana glæpsam-
lega, Þaö er hægt aö láta
staöreyndirnar þar tala. Of-
hleöslan á íslenzku skipunum
sérstaklega nú í þessari styrj-
öld er svo alþekkt aö' um
hana veit almenningur sem
eitthvað fylgist meö þessum
málum. Þá eru þaö kaupin
á uppgjafa, aflóga döllum
hingaö til landsins sem tala
alda munu minnast ykkar.
kenna börnum sínum lotn-
ingu og aödáun að hetjum
sem þið voruð, — fórnum
eins og ykkar verður það
þakkað að friður og frelsi, vel
ferð og bræðralag verður að
endingu hlutskipti mannanna
á þessari jörð. — En það er
orðiö þéttskipað í bræðragröf-
unum. sem liggja meðfram
veginum þeim, sem alþýðan
sækir eftir fram til lokasig-
ursins.
❖
Vér þekkjum „sökina“, sem
nazistarnir deyddu ykkur fyr-
ir. „Skipulagning kommún-
ista-sellna“, „áróöur fyrir er-
lent stórveldi11, „Agentar fyr-
ir Moskva“. Vér þekkjum lag-
iö, vér þekkjum vísuraa og
vér vitum vel hver höfundur-
inn er. Þaö er sama viökvæö-
ið hvar sem vitstola aftur-
haldiö er á ferö. Vér heyrum
upptugguna úr Berlínarút-
varpinu, til aö verja moröin
í Noregi: .,Þaö voru erindrek-
ar Moskva, umboösmenn
Rússa, til þess aö eyöileggja
menningu Evrópu og ryöja
bolsévismanum braut“.
sínu skýra máli, þau eru ekki
svo fá skipin sem keypt hafa
veriö til landsins milli heims-
styrjaldanna sem þannig hef-
ur verið ástatt um. Það er
skylda vor aö leita orsakanna
þar sem þær eru aö finna,
því án þess er einskis árang-
urs aö vænta. Þegar ég heyröi
hin miklu sorgartíðindi um
Þormóösslysiö, þá rifjaöist
upp fyrir mér saga þessa
skips frá þeim tíma aö þaö
var hingaö keypt til lands
á árinu 1939.
SkipiÖ var keypt til Akur-
eyrar frá Skotlandi fyrir
mjög lítiö verö, þar sem þaÖ
var taliö þar aflóga skip.
Kaupandinn ætlaöi að kaupa
gott og vandað skip en fékk
ekki til þess gjaldeyri sem
meö þurfti, og af þeim orsök-
um varö þessi fleyta fyrir val-
inu, Eftirlitiö meö slíkum
innflutningi hinsvegar ekki
neitt, svo varla er við góöu aö
búast. Aldan, en svo var skip-
ið1 látið heita, sýndi þaö fljót-
lega aö hún var lélegt skip.
Margvislegar bilanir geröu
fljótt vart viö sig. Þó veitti
skipaskoöunin leyfi til þess aö
á skipinu væru stundaöar
millilandasiglingar. í tvo
slíka leiöangra lagöi Aldan
upp. í síöara skiptiö' veturinn
1940. Skipiö var hlaöið ís--
vöröum fiski og var á leiö til
Englands, þegar svo mikill
leki kom upp i skipinu aö
illgjört ætlaöi aö reynast
fyrir skipshöfnina aö halda
því ofansjávar. Þó tókst svo
hamingjusamlega til í þáö'
skiptiö aö mennirnir komust
heilir í höfn, á skipinu hálf-
AfturhaldiÖ er jafn auö-
þekkt á kommúnistahatrinu
og asninn á eyrunum. í Nor-
e^i myrðir nazisminn vösk-
ustu syni norsku þjóðarinnar,
af því þeir berjast fyrir frelsi
hennar og mannkynsins alls.
í Noröur-Afríku er frelsishetj-
um alþýöunnar úr spönsku
borgarastyrjöldinni haldiö í
dýflissum, en frönsku fasista-
leiötogarnir settir yfir landi'ö.
Og úti á íslandi gelta kjöltu-
rakkar fasismans í hvert sinn
sem einhver vottur af samúö
er sýndur þeim, sem veita nú
fasismanum þyngst högg og
fórna sjálfir til þess mestu.
Svo djúpt leggjast brjáluö-
ustu kommúnistahatararnir
aö þeir óska beinlínis nazist-
unum sigurs á rauða hernum
og þvaöra í Alþýöublaöinu
um „menningarsögulegt af-
reksverk.“
Verkalýöshreyfing veraldar-
innar mun gera upp sakirnar
viö bööulsveldið sem myrti
Ottar Lie og félaga hans, —
og þurrka af sér smánarbletti
þeirra, sem dázt aö hryöju-
verkum fasismans sem menn-
ingarafrekuwi-
fullu af sjó. Eftir þessa sjó-
ferö lá Aldan í margar vikur
bundin vió bryggju í Hafnar-
firði, en þegar vorblíöurnar
komu og skipiö haföi hlotiö
einhverja viögerö, þá þótti
loks gjörlegt aö sigla því til
heimahafnar. Reynzla þeirra
sjómanna sem þekktu Ölduna
var sú, áö mesta hættan staf-
aöi af þeim orsökum að drif-
iö losnaöi úr bakborðssiöunni
ofan til þegar skipið fór aö
erfið'a á móti sjó og stormi.
Skipið reyndist sem sé þaö
mikiö liöaö að þaö þoldi ekki
mikla áreynzlu.
Þetta sumar stundaði skip-
iö síldveiðar fyrir noröúrlandi
en að endáöri vertíö var það
selt hingaö suöur. Sjómenn
á Akureyri voru áreiöanlega
fegnir þegar þessi fleyta yf-
irgaf staöinn, en jafnframt
var þaö von þeirra aö skipiö
reyndist betur eftir aö hafa
fengið gagngeröa viögerð.
Þetta er í stórum dráttum
saga gufuskipsins Aldan. Svo
hefst ný siaga. Þegar suö'ur
kom fór fram mikil viögerö
á skipinu, þar á meöal fekk
þaö nýja yfirbyggingu. Gufu-
vélin var rifin upp en í staö-
in sett stór mótorvél. Aö end-
aöri þessari breytingu var
skipið skýrt upp og nefnt
Þormóöur. Þaö var nú siöast
eign Gísla Jónssonar á
Bíldudal, sem mmi hafa
keypt skipiö fyrir mikiö verö
og í góöri trú á þaö, aö hér
hefði hann hlotió gott skip.
Þessi saga er nú á enda,
hún enda'ð'i þegar skipstjór-
inn á Þormóöi sendi út neyö-
arskeytið, þar sem sagt var
aö mikill leki væri kominn
aö skipinu og eina vonin um
björgun væri áð hjálp kæmi
fljótt. Um þá baráttu sem
háö var þessa nótt veit eng-
Ávalt þegar mikil sjóslys
hafia boriö aö, er eins og
menn vakni af værum svefni
og taki aö hefja umræöur um
slysavarnir okkar. Formaöur
Sjómannafélagsins hefur ný-
lega ritaö langt mál um
slysavarnir á sjó og i síöasta
Lögbirtingarblaöi (nr. 8) er
birt ný .reglugerö um útbún-
að skipa, sem eru í förum á
ófriðar- eöa hættusvæöum.
Þegar þessi reglugerö er
borin saman viö hliðstæöar
reglur Bandaríkjamanna, er
strax áberandi aö okkar reglu
gerö kemst fyrir á rúmum
tveimur blaösíöum, en reglu-
gerö Bandaríkjamaixna fyllir
um 100 þéttprentaðar blaösíö
ur. Hefur reglugerö þeirra um
þessi efni oft veriö breytt til
þess aö auka öryggið á sjón-
inn, en öllum eru kunn enda-
lokin. Hver var orsökin fyrir
þessum mikla leka? Var þa'ó'
sama orsökin og næstum
haföi oröiö skipinu að grandi
veturinn 1940? Þessari spurn-
ingu veröur aldrei hægt áö
svara, en ekki er þa'ð undar-
legt þó aö þeir sem til þekkja
hugsi um þessa tvo atburöi
samtímis.
Þau miklu sorgartíðindi
sem gerzt hafa á hafinu nú
á þessum vetri, þau hrópa á
þjóðina að búast vel til vam-
ar. Þau hrópa á bætta skipa-
skoðun, og aukið öryggi á
hafinu. Og þau hróp krefjast
þess, að gildandi lögum og
reglugerðum um allan útbún-
að sé stranglega framfylgt,
en á því mun nú oft misbrest
ur vera. Löggjafarvaldið verð
ur að skilja, að innflutning
á erlendum aflóga skipxun,
verður algjörlega að taka fyr-
ir í framtíðinni. Fyrir of-
hleðslu skipa og vamækslu
um öryggisútbúnað verður að
hegna stranglega, sem hverja
aðra glæpi, því slíku er ekki
hægt að skipa annarsstaðar í
flokk. Hefur ekki það Alþingi
sem nú situr heyrt hrópin
utan af hafinu, svo það vilji
standa saman einhuga um að
gera allar þær varúðarráðstaf
arir sem hægt er til bjargar
í framtíðinni.
Væri og að minni hyggju
stóraukið öryggi á þessu sviði
ef allt eftirlit með þessum
málum væri fengið í hendur
Alþýðusamtökunum í landinu
og þau jafnframt látin marka
stefnuna á þessu sviði í fram
tíöinni. Er Alþingi það, sem
nú situr reiðubúið að stíga
þetta spor til aukins öryggis
á hafinu, eftir þá sorgarat-
burði sem gerzt hafa áð und-
anförnu?
um, nú síöasta, stríösáriö oft
á sama ári: Viröist ekki til
ofmikils mælzt, áö höfö sé til
hliö'sjónar reynsla stórþjó'ö-
anna vi'ö samningn slíkra fyr-
irmæla hjá okkur.
Hér skal aöeins bent á
nokkur atri'öi, sem snerta á-
kvæöi um matarforöa björg-
unarbáta. í hinni nýju reglu-
gerö okkar segir:
„Á sérhverjum fleka skal
vera vatnskvartil fullt af góð'u
drykkjarvatni, 1 lítri á mann;
og brau'ökassi meö höröu
brauö’i, 1 kg. á mann, 3 dós-
ir mjólkur á mann og 1 kg.
af haframjöli á mann. Auk
þess skal vera í bátnum og
á flekanum foröi af niöur-
soönu kjöti í Vz eöa 1 kg.
Framhald á 4. síðu.
Matarforði björgunarbáta
Afhugasemdír víd re$lugerð ríkissfjórnar um
úfbúnað skípa sem sígla um ófríðarsvœðí