Þjóðviljinn - 09.03.1943, Qupperneq 3

Þriðjudagur 9. marz 1943.
ÞJÓÐ ViLJlKíí
(DððVlUIHIl
LJtgeíandi:
Sameiningarílokkur alþý/u
Sósíalistaflttkkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarsuc
Ritstjóm:
Garðarstræti 17 — Víkuigsprent
Sími 2270.
\fgreiðsla og auglýsing: skrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h. í. Garðaistræti 17
Lúðvík Jósefsson:
í þjónustu fasismans
Iiver sá flokkur, sem segist
vilja berjast fyrir lýðræði, fyr-
ir því aö fjöldinn, hinar vinn-
andi stéttir ráöi og móti
þjóðfélagið í anda samstarfs
og jaínréttis, verður aö sýna
þaó í vsrkinu að hann taki
eindregna afstöðu gegn ein-
ræöi og harðstjórn auökýf-
inganna. Baráttan fyrir lýð-
réttindum og lýðfrelsi er eig'i
rðeins þjóöleg, heldur og al-
þjóðleg. Afstaða vissra flokka
til þjóðstjórnarinnar, sem á
sínum tíma geröi tilraun til
þess að hefja hér einræið'i auö-
kýiinga, var prófstieinn á þá
í þjóömálum vorum. Afstaöa
slíkra flokka í alþjóöamálum,
til Sovétríkjanna annarsvegar
og Þýzkalands nazismans hins
vegar, er prófsteinn á, þá í
alþjóöamálum.
Dæmin eru deginum ljósari
frá öllum þeim lýðræöislönd-
um, sem nú liggja undir járn-
hæli fasismans, að þeir menn,
sem þar boöuöu hæst. hatriö
á Sovétríkjunum, voru, þegar
á reyndi, fimmta herdeild fas-
ismans í því landi, svikarav
viö lýðræöi og þjóöfrelsi, siem
engar skefjar þekktu í þjón-
ustu sinni viö fasismann.
Doriot, sem rekinn var úr
franska Kommúnistaflokknum
1934 og boöaöi síöan komm-
únistahatriö af álíka áfergju
og Alþýöublaöiö, var af Dala-
diersstjórninni settur yfirrit-
skoöari yfir frönsku blööin
eftir aö stríöiö hófst og
kommúnistablööin voru bönn-
uö, samt var hann þá st,rax
kunnur sem fasisti og er nú
hægri hönd Hitlers í Frakk-
landi. Álíka þokkalegur er fer-
ill hægri kratans Marcel Deat,
sem klauf sósíaldemokrata-
flokkinn franska, frekar en
taka upp samvinnu viö komm-
únista, — eöa Laviais, skæö-
asta refsins í stjórnmálum
Frakka. — Frakkar sáu of
sciní, hvern mann þessir
menn höföu aö geyma. Samt
var sovéthatriö allan tímann
opinbert hjá þeim, svo á því
einkenni heföi mátt þekkja
þessa þjóna fasismans, ef
menn heföu bara skiliö,, hve
einhlítt þaði einkenni var, til
aö þekkja úr fasistana, þó
þeir annars reyndu aö dyljast,
jafnvel undir róttækustu gíf-
uryröum.
En íslenzka alþýöan þarf aö
láta vítin sér til varnaöar
veröa.
Þegar Göbbels nú þykist
bera sjálfstæöi Pólverja og
Eystrasaltsþjóö.aima . fyrir
Verðvísitalan og kaupgjaldið
Um meir en tvo áratugi
hafa verklýössamtökin í land-
inu háö hai'öa baráttu fyrir
hækkuöu kaupi verkafólks og
bættum kjörum þess á marga
vegu.
Þessi barátta hefur oft vex-
ió hörö og gengið misjafn-
lega, enda við ramman reip
aö clraga. Mjög víöa háttáði
þannig til, aö aöalatvinnurek-
andinn, sem baráttuna þurfti
aö heyja við, var jafnframt
einasti aöilinn, sem haföi meö
vörusölu viökomandi staöar
aö gera. Þessa aöstööu not-
aöi svo atvinnurekanthnn
miskunnarlaust til þess aö
hækka í sífellu allar vörur
í veröi um leiö og hann haföi
veriö neyddur til þess aö
hækka kaupiö til verkafólks-
ins.
Á þenna hátt tókst atvinnu
rekandanum oft á tíðum aö
ógilda í rauninni þann sig-
ur, sem verklýössamtökin mieö
haröri baráttu höfðu unniö.
Forystumenn hinna ýmsu
verklýösfélaga sáu, að svona
mátti þaö ekki til ganga
Þessu miskunnarlausa valdi at
vinnurekandans til þess áö
hrifsa í sig kjarabætur verka-
íólksins, jafnóöum og þær
fengust fram, varö á einn eöa
annan hátt aö ráöa niöúr-
lögum á. Vald þetta ónýttu
verkalýðsfélögin víösvegar
um land meö stofnun neyt-
brjósti, — meóan Hitler meiö-
ir þær og myrðir, — þá tönnl-
ast Alþýöublaöiö á þessum
fasistalygum, til þess aö reyna
aö ófrægja Sovétríkin. Daglega
reynir þetta blaó aö koma því
inn hjá lesendum sínum aö
Rússar séu aö leggja undir
sig þjóöir, lef' einli.ver þjóö
byltir af sér oki auövalds og
fasisma og kemur á hjá sér
sósíalisma.
Nú er þaö alkunna aö
Sovétríkin eru bandalag
margra tuga, gersamlegai ó-
skildra þjóða, Mongóla og
Rússa, Tatara og Ukraníu-
manna, ofl. ofl., sem hver um
sig hafa sitt þjóöriki, er hef-
ur rétt til þess aö gianga úr
bandalaginu, ef þaö vill. Eistr
ar og Litháar gengu í þetta
bandalag, er þeir byltu af sér
oki auövalds og fasisma 1940,
— og svo eindnegiö fylgja
þessar þjóöir sósialismanum,
aö Hitler hefur hvorki meöal
þeirra né hinna, er lengur
höföu veriö í bandalaginu,
getaö fundiö neinn Quisling
eöa Laval, neinn Betain eöa
Dr. Hacha, neinn Jónas frá
Hriflu eöa Stefán Pétursson.
— Þaö er því von aö fimmtu
herdeildinni hér sárni.
Hún grípur því í þaö hálm-
strá, aö reyna, aö telja mönn-
um trú um aö sigri sósía-
lisminn hjá einhverri þjóö, þá
séu þaö bara Rússar, sem séu
aö leggja hana undir sig. Ef
Balkanþjóöirnar kasta af sér
oki Hitlers, þá er þaö bara
Stalin, sem er aö kúga þær.
Ef þýzka þjóðin loksins rís
upp og gerii’ hreint fyrir sin-
um dyrum, þá á að hrópa,
aö þaö sé bara austrænt ein-
ræöi á feröinni. Ef þjóöíylk-
ing sú, sem Frakkar, ítalir
og fjöldi annarra þjóöaj skapa
nú hjá sér gegn fasismanum
og þjónum hans, byltir fas-
istunum og herrum þeirra,
auöjöfrunum, frá völdum, þá
mun kveöa við í þessum dui-
búnu málgögnum fasismans.
Þctta eru bara rússnesk áhrif.
agentar Moskva enr. á ferö-
inni! Vér munum enn hvaða
afstööu Alþýöublaöiö tók í
4 Spánarstyrjöldinni: rægja
spanska Kommúnistaflokkinn,
svíviröá Sovétríkin, — og
draga þá einu ályktun út af
falli Barceloni, að heimta
bann á Kommúnistaflokknum
á íslandi.
Þaö liggur í augum uppi
hve lymskulegur undirrcður
gegn sósíalismanum öll þessi
afstaöa er, og hve vel hún er
í samræmi viö róg versta aft-
urhaldsins í vevóJdinni nú.
Það er vert aö minnast þess
aö fyrir alþyðu heimsins þá
er þetta stríð háö gegn fas-
ismanum. Fra sjónarmiöi
ýmissa, aftu rha i cUmanna. auö-
manna og valdamanna í
Bandaríkjunum og reyndar
Bretlandi líka, er þetta liins-
vegar ekki stríö gegn fasism-
anum, heldur gegn Þýzka-
landi, ítalíu og Japan. Þar
sem slíkir menn fá aö ráöa,
halda þeir fasismanum við,
þótt þeir nái yfirráðum, svo
sem í Noröur-Afríku, þar sem
fasistar ráöa áfram, andfasist-
ar sitja í fangelsi, Gyöinga-
ofsóknir og aörar sviviröingar
Vichy- fastsianna halda á-
fram, — undir verndarvæng
Eisenhowers. — Og frá sjónar-
miöi fimmtu herdeildarinnar
á íslandi, er auövitaö ekkert
athugavert viö þáö!
Þaö er nauðsynlegt fyrir
hvern íslnending, aö gera sér
grein fyrir því, sem gerist í
alþjóöamálum, því aldrei hef-
ur frelsi og framtíö vor ís-
lendinga veriö eins undir því
komin að þjóöin sé á veröi.
Mönnum ætti enn áö vera í
minni hvernig Finnagaldurinn
var notáöur á sínum tíma af
aftui'haldinu sem reykský til
þess aö hjúpa sig í, þegar þaö
réöst hatramlegast á lífskjör
og frelsi fólksins.
Áróöur manna eins og Jón-
asar frá Hriflu og Stefáns
Péturssonar miðar áð því
sama nú.
Þaö er tími til kominn að
þeir flokkar, sem segjast vilja
berjast gegn fasisma og fyrir
völdum og velferö alþýöunn-
ar, geri þaó upp viö sig hvort
þjónar fasismans eiga áö
marka stefnu flokkanna á-
fram.
endafélaga alþýöunnar. Neyt-
endafélög þessi héldu vöru-
veröinu í skefjum og tókst
enda víöa að lækka þaö til
mikilla muna.
Stofnun pöntunarfélagia
verkalýösins varö því áhrifa-
rík ráöstöfun í þá átt aö
hækka raunverulega kaup al-
þýðunnar og gefa henni
bætta aöstööu til þess áö xfá
aö njóta þeirra kjarabóta
er samtök hiennar gátu feng-
iö fram.
❖
Undanfarin 4 ár hefur kaup
verkafólks og reyndar flestra
launþega, verið ákveöið á
nokkuö óvenjulegan hátt.
Mikill meirihluti kaupsins er
orðinn veröliagsuppbót, sem
fundin er samkvæmt sérstakri
vísitölu. AÖ vísu hefur á
þessu tímabili orðiö ein venju
leg kauphækkun hjá flestum
launþegum,, grunnkaupshækk
unin sem varö á s. 1. ári, en
öll önnur kauphækkun, sem
oröiö hefur, er afleiöing af
hækkandi dýrtíö.
Hér er um stórfellda breyt-
ingu á kaupákvöröun aö
ræóa. Áöur þurftu verkalýðs-
félögin aö vera á veröi, hvert
um sig, fyrir hækkandi verö-
lagi og stundum minnkandi
atvinnu og haga launakjör-
um meölima sinna eftir því.
Nú er svo komið, aö verka-
lýösfélögin skipta sér ekki af
þessu, en fara að öllu eftir
mánaöarlegri tilkynningu frá
3 manna nefnd hér í Reykja-
vík, um verölagiö og láta síö-
an kaupið hækka eöa lækka
eftir því.
Frá því fyrst, aö kaup laun-
þega var ákveöiö meö tilliti
til verðlagsvísitölunnar, hafa
mai’goft heyrzt raddir frá
þeim urn aö vísitalan væri
röng og þar af leiöandi kaup-
ið svikiö. Engin leiörétting
hefur þó fengizt á útreikn-
ingi vísitölunnar.
Auk þess, sem þannig hef-
ur verið efast um réttmæti
þess grundvallar, sem vísitölu-
reikningurinn hefur verið
byggÖUr á, þá hefur einnig,
og þaö all oft, veriö bent á.
aö hió lögákveöna vöruverö.
sem vísitalan er reiknuö eftir,
sé marg brotiö, og varan seld
hærra veröi en lög heimila.
Fyrir fáum dögum hefur
forstjóri eins verslunarfyrir-
tækis t. d. veriö sektaöur fyr-
ir óleyfilega hátt vöruverö og
því má eflaust slá föstu áð
mörg fleyri fyrirtæki á land-
inu séu biotleg um þaö sama.
En þaö alvarlega við þetta
mál er það, aö mikill meiri-
hluti alls kaupgjalds allra
launþega landsins er fast-
bundinn dýrtíðarvísiitölunní,
en hún á aö byggjast á raun-
verulegu verölagi í landinu,
en ekki á röngum tölum.
Ef grundvöllur vísitölu-út-
reikningsins .er rangur., er á
þann hátt liægt aö svíkja
launþega landsins um um-
samið kaup.
Ef einnig það vöruverö, sem
vísitalan er reiknuð út meö,
er lægra en raun er á til neyt-
enda almennt, þá er kaupiö
lika svikiö á þann hátt.
Verkalýössamtökin verða aö
ganga úr skugga um þaö, aö
vísitalan sé rétt út reiknuö
og auk þess aö setja vörð um
þaö, aö fyrirskipuöu verölagi
sé hlýtt.
Dæmiö frá Hornafiröi er
athyglisvert. Þar kærir verka-
lýösfélag staðarins yfir því.
aö kaupfélagiö þar selur vör-
ur meö óleyfilega háu verði.
Btjórnendum vierkalýðsfélags-
ins þar skildist, að vöruhækk-
un fram yfir það, sem leyfi-
legt var, hlaut að verka sem
bein launalækkun. Þaöi stóð
á veröi fyrir þessum kaup-
svikum eins og hverjum öör-
um, sem of,t vilja fram koma
frá hendi atvinnurekenda. Ég
held, að öll vierkalýðsfélög í
landinu, undir foryztu Al-
þýöusambandsins, eigi tafar-
laust að gera Táöstafanir til
þess, laö hafa gát á vöruverð-
inu og yfirleitt því, aö vísital-
an, sem nú oröiö ræöur mikl-
um meiri hlutanum af kaup-
inu, sé sem allra réttust.
Verkalýösfélögin geta engum
óviökomandi aöila faliö að
gæta þessa. AÖ treysta á verö-
eftirlit ríkisins í þessum efn-
um, væri svipaö og aö trúa
atvinnurekendum sjálfum tak-
markalaust fyrir því aö halda
kauptaxtann. í rauninni
væri réttast og eólilegast, að’
í’íkiö, ef þaö meinar eitthvaö
meö sínu verðeftirliti, fæli
verkalýösfélögum landsins
sem eru fjölmennustu sam-
tök neytendanna í landinu.
að í’íkið fæli beinlínis þeim
einn aöal-þáttinn í veröeftir-
litinu og ríkiö greiddi þeim
þá auövtaö sanngjarna þókn-
un fyrir.
Verðeftirliti, sem byggist á
því, að sendir eru nokkrir
skrifstofumenn úr Reykjavík,
einu sinni til tvisvar á ári,
til verslananna, til þsss að
I líta á nokkur fylgiskjöl og
vörureikninga, það sepir iítið.
Ólíku væri sarnan að jafna,
ef starfsmaöui' verkalýðsfé-
lagsins á staönum fylgdist
meö verólaginu. Hann heföi
' daglega náiö samband viö
| neytendur sjálfa og þeir eru
( sá aöilinn, sern mestah hug
hefur á, aö nákvæmlega rétt
sé fariö meö veröið.
Ekkert eftirht kemur, i þess-
um efnum, eins vel að notum
og eftirlit fólksins sjálfs. Þaö
eftirlit þarf hinsvegar að
skipuleggja, og einhver ábyrg-
ur aöili að sjá um framkvæmd
þess.
Alþýðusambandiö ætti nú
þegar aó senda öllum werka-
lýösfélögum landsins skrá yf-
Framhald á 4. síðu.