Þjóðviljinn - 10.03.1943, Blaðsíða 1

8. árgangur.
Miðvikudagur 10. marz 1943.
55. tölublað.
Sofnun á Siglufirði til
Tcbsf Rússum ad rjúfa íárnbraufína mílli Vjasma og
Smolensk? — Sovcfhérínii yfírgcfur baeí víd Doncfs
Tveir öflugir rússneskir herir sækja að Vjasma,
hinu ramlega ígulvirki Þjóðverja á jámbrautinni
milli Moskva og Smolensk. Sækir annar fram úr norð-
austri, eftir járnbrautinni frá Gatsk, en hinn úr norðri,
eftir járnbraut frá Sitsevka. Er sá her aðeins 32 km.
frá borginni.
Engu hættuminni fyrir fasistaherina á miðvíg-
stöðvunum er sókn sovétherja norðvestur af Vjasma,
en þar nálgast Rússar bæinn Bjeli, 112 km. norðaust-
ur af Smolensk. Að bæ þessum er einnig sótt úr tveim
áttum, úr norðri frá Olenino og austri, frá Sitsevka.
Takist rauða hernum að halda þessari sókn áfram
suður á bóginn, er hugsanlegt að takist að rjúfa jám-
brautina milli Vjasma og Smolensk.
Rauða kross Sovét-
ríkjanna
Nú hafa Verkamannafélagið
Þróttur, verkakvennafélagið
Brynja og Sósíalistafélag Siglu-
fjarðar kosið sameiginlega
nefnd til þess að standa fyrir
söfnun til Rauða kross Sovét-
ríkjanna á Siglufirði. Nefndina
skipa 11 menn, 5 frá Þrótti, 3 frá
Brynju og 3 frá Sósíalistafélag-
inu. Nefndin hefur kosið sér
stjórn og skipa hana: Óskar
Garibaldason formaður, Ásta
Magnúsdóttir gjaldkeri og Sig-
urður Magnússon ritari.
Um 30 söfnunarlistar eru þeg-
ar farnir út og eru undirtektir
almennings góðar, svo að full á-
stæða er til þess að árangur
vérði góður. Blaðið mun birta
tölur um söfnunina á Siglufirði
jafnóðum.
Rauði krossinn var fyrst stofn
aður í þeim tilgangi að lina þján-
ingar særðra manna í ófriði og
draga úr böli styrjalda. Síðan
tók hann einnig að annast líkn-
arstarfsemi á friðartímum, með
því að leitast við að mæta afleið-
ingum ýmissa náttúruhamfara,
svo sem jarðskjálfta eldgo^a,
stórflóða og fellibylja með því
að rétta þeim hjálparhönd, sem
harðast urðu úti.
Rauði kross íslands var stofn
aður árið 1924. Síðan hafa verið
stofnaðar deildir víðsvegar um
landið, svo nú eru alls starfandi
níu Rauða kross-deildir í Rauða
krossi Islands og er félagatala
hans og deilda hans nú á þriðja
þúsund.
Árið 1939 tók til starfa ung-
lingadeild Rauða kross íslands.
Voru deildir fyrst stofnaðar í
barnaskólum Reykjavíkur. Eru
nú starfandi um 30 U. R. K. í.
með tæplega eitt þúsund með-
limum alls. Málgagn deildanna
er barnablaðið AJnga ísland.
Fram til síðustu ára hefur
starfsemi Rauða krossins eigi
miðazt Við hernaðaraðgerðir
enda íslendingar eigi hernaðar-
Paul Winterton, Moskvafrétta
ritari brezka útvarpsins, skýrir
svo frá, að þegar Þjóðverjar
voru neyddir til undanhalds frá
þjóð. Var eitt af fyrstu verkefn-
um Rauða kross íslands að sjá
sjúkum og særðum fyrir tækjum
til flutninga, er sjúkraflutning-
ur var nauðsynlegur. Hefur
Rauði kross íslands tvær sjúkra
bifreiðar hér í Reykjavík og
Rauða kross-deildin á Akureyri
eina slíka bifreið, reyndar allar
aldraðar og mjög úr sér gengn-
ar.
Hentugum sjúkrakössum hef-
ur verið dreift víða um land.
Innihalda þeir öll nauðsynleg
ta?ki og umbúðir er nota þarf við
hjálp í viðlögum. Hafa þeir oft
komið að góðum notum.
Hjúkrunarkona Rauða kross
íslands hefur haldið hjúkrunar-
námskeið víða um land við góða
aðsókn og lengi veitti hún for-
stöðu forskóla hjúkrunarnema
Landsspítalans.
í Sandgerði hefur Rauði kross
íslands komið upp sjúki'askýli.
Er það hið myhdarlegasta.
Þrjú síðastliðin sumur hefur
Rauði kross Islands ásamt öðr-
um félögum annazt sumardvöl
Reykjavíkur-barna í sveitum
landsins. Hefur starfsemi þessi
Framhald á 4. síðu.
Sitsevka, . hafi þeir hörfað til
suðvesturs, í átt til Smolensk,
en ekki í suður, í átt til Vjasma.
Telur Winterton þetta benda til
þess að Þjóðverjar telji tvísýnt
um vörn Vjasma og héraðanna
umhverfis þá borg.
Rauði herinn hefur tekið
nokkur þorp á Síevsksvæðinu,
norðvestur af Kúrsk. Á Donets-
vígstöðvunum hefur rauði her-
inn hrundið árásum þýzkra
herja suðvestur af Vorosiloff-
grad.
Þjóðverjar skýrðu í gærkvöld
frá rnjög hörðum árásum rauða
hersins suður af Ilmenvatni.
Þeir segjast sækja fram á vest-
urhluta Donetssvæðisins og hafa
í fyrradag brann húsið
Brúarfoss á Siglufirði.
Tveggja ára bami var með
naumindum bjargað úr eldin-
um.
í húsi þessu bjuggu Krist-
ján Kjartansson og kona hans
Ólína Kristjánsdóttir og 8
börn.
Konan ætlaöi aö kveikja
eld í eldavél, þegar spreng-
ing varö og eldhúsiö alelda
og læsti eldurinn sig í föt
hennar. Kristján var á efri
hæö hússins ásamt þremur
börnum þeirra, þegar hann
heyröi hljóö konunnar. Brá
hann viö, hljóp niöur, gat
slökkt eldinn í fötum hennar
og komið henni út. Síðan fór
hann inn aftur til þess aö
sækja börnin. Fann hann þeg-
ar 3 ára dreng og fjögurra
tekið bæ sem er 20 km. vestur
af Karkoff.
Tilkynnt var í Moskva í gær-
kvöld að í febrúarlok hafi þýzki
herinn hafið ákafar gagnárásir
á Donetsvígstöðvunum. í geysi-
hörðum varnarbardögum við of-
urefli liðs og hergagna yfirgaf
rauði herinn samkvæmt fyrir-
skipun yfirherstjórnarinnar bæ-
ina Krasnograd, Losovaja, Kras-
no Armeisk, Barvenkova, Lisit-
sjansk og Slavjansk. Frekari á-
rásum Þjóðverja var hrundið.
Hardir bardagar
I Tútiís
Það er nú kimnugt að her
Rommels missti 50 skriðdreka
í árásunum gegn 8. brezka
hernum, og voru margir þeirra
af nýjustu og beztu geröum
þýzkra skriðdreka.
í Noröur-Túnis hafa Banda-
menn hx-undið árásum fasista
og tekiö 200 fanga.
í Miö-Túnis hefur frönsk-
um hersveitum og bandai’ísk-
um oröiö talsvert ágengt und-
anfarin dægur.
mánaöa telpu, en hiö þriöja,
2 ára telpu fann harm ekki.
Fór hann síöan út mieö tvö
börnin og jafnharöan inn aft-
ur til aö leita aö því þriöja^,
en varö aö leita út aö glugga
til aö fá hreint loft og var þá
dregmn út af þeim sem fyrir
utan vom, en aörir menh
fóru inn í húsiö, en uröu frá
aö hverfa. Fór þá amerískur
hermaöur meö gasgrímu inn
í húsið og tókst að finna
barniö', sem var aö dauöla
komiö vegna reyks.
Héraöslækni tókst þó aö
lífga þaö eftir alllangan tíma
og er þaö nú úr hættu.
Kristján og Ólína eru bæöi
allmikiö brennd, sérstlaklega
konan.
Húsiö og allt sem í því vai'
gel'eyöilagöist.
Verkalýðurinn mót-
mslir
Verkamannafélag Húsavíkur.
„Sljórn Verkainannfélagrs Húsa-
víkur mótmælir harðlega fyrir hönd
félagsins skerðing þeirri sem felst
í dýrtíðarfrumvarþi ríkistjórnarinn-
ar á verðlagsuppbót verkafólks og
annara launþega og skorar því á Al-
þingi að fella frumvarpið eins og það
Iiggur fyrir.“
|-—r I
Verkalýðs- og sjómannafélag
Keflavíkur:
„Fundur haldinn í Verkalýðs- og
sjómannafélagi Keflavíkur, 7. maiv,
1943, skorar hér með á Alþingi að
fella frumvarp ríkisstjórnarinnar um
ráðstafanir gegn dýrtíðinni, eins og
það nú liggur fyrir. Hinsvegar vill
fundurinn benda á tillögur þær um
dýrtíðarmálin, sem samþykktar voru
á 17. þingi Alþýðusabands Islands.
Fundurinn mótmælir eindregið á-
kvæðum IV. kafla frumvarpsins og
telur þau óréttmæta árás á launa-
stéttirnar í landinu. Frá því að dýr-
tíðin hófst, hafa launastéttirnar tek-
ið á sig byrðar dýrtíðarinnar, með
því að þær hafa eigi fengið laun sín
bætt fyrr en einum til þrem mánuð-
um síðar, en verð á neyzluvörum
hækkaði, og telur fundurinn því
vægustu sanngirniskröfu þá, að þeg-
ar verðlag lækkar, þá lækki dýrtíð-
aruppbót kaupsins eigi örar en eftir
sömu reglum.“
Félag bifvélavirkja.
„Stjórn Félags bifvélavirkja í
Reykjavík, mótmælir eindregið
stjórnarfrumvarpi því, sem nú ligg-
ur fyrir Alþingi og felur í sér skerð-
ingu á dýrtíðaruppbót launþega i
landinu.
Skorar stjórn félagsins á hið háa
Alþingi að fella þetta frumvarp eins
og það Iiggur fyrir, en skorar jafn-
framt á það að samþykkja tillögur
17. þings Alþjóðasambands íslands
í dýrtíðarmálum."
Verkamannafélag Glæsibæj-
arhrepps.
„Fundur stjórnar og trúnaðarráðs
Verkamannafélags Glæsibæjar-
hrepps, haldinn 7. marz 1943, mót-
mælir harðlega tillögum ríkisstjórn-
arinnar um skerðingu á dýrtíðarupp-
bót launþega, sem nú hafa verið
lagðar fyrir Alþingi, í frumvarpi til
laga um dýrtíðarráðstafanir. Skorar
fundurinn á Alþingi að samþykkja
ekki frumvarpið eins og það er frá
hendi ríkisstjórnarinnar."
Verkalýðsfélagið Víkingur,
Mýrdal.
„Fundur í Verklýðsfélaginu Vik-
ingur, Vik í Mýrdal, haldinn fimmtu-
daginn 4. marz 1943, mótmælir frum
varpi til laga um dýrtíðarráðstafan-
ir, er nú liggur fyrir Alþingi.
Fundurinn skorar því eindregið á
Alþingi að fella frumvarpið, en í
þess stað að samþykkja tillögur 17.
þings Alþýðusambands íslands í
dýrtíðarmálum.“
KetilsprengingíMjólk-
urbúi Flóamanna —
starfsmaðurSbrenndist
Um klukkan 11 í gærmorg-
un sprakk gufuketill í Mjólk-
urbúi Flóamanna að Selfossi.
Einn starfsmanna, Andersen
að nafni, brenndist allmikið
á andliti og höndum, var hann
fluttur í sjúkrahús.
Skemmdir uröu svo miklar,
aö taliö er aö þaö geti dreg-
Framhald á 4. síðu.
Rauði kross Islands heitir í dag
á stuðning landsmanna 1
Frá því að Rauði kross íslands tók til starfa heíur hann
ávalt einu sini á ári — á öskudaginn — snúið sér til þjóðarinn-
ar í því skyni að fá fjárhagslega stoð og fulltingi. Þetta gerir
hann einnig nú.
Eins og kunnugt er, er Rauði krossinn alþjóðleg líknarstoín-
un, félagsskapur, sem rekur án efa stórbrotnustu og viðurkennd-
ustu mannúðarstarfsemi, sem sögur fara af í heiminum. Hann
er í eðli sínu hópur þjóðlegra félaga sitt í hverju landi, sem
vinna óháð hvert öðru en lúta þó öll yfirstjórn alþjóða Rauða-
krossnefndarinnar í Genf.
HÚSbPIIOÍ á SiQlutiPði
Tvcggja ára barn bjargast mcð
naumindum úr cldínum