Þjóðviljinn - 25.03.1943, Blaðsíða 3

R
Fimmtudagiir 25. marz Í943 . PggÐVlLJlNII
ÚtfararkostnaOur í Rvík er óhæfilega hár
Bsjarfélagíð þarf að taba jjarðarfatír i sínar hendur
Útfarartryggíngar og kyggtng bálstofu
þlÓMMIMI
.J
Ötgefandi:
SameiniBgarfloklur alþdfl?
Sósíalistafiekkuriois .
Ritstjórar:
Einar Olgeirssen ’(ik.)
Sigfús Sigurhjartarsnn
Rítstjóm:
Gar8a»traeti 17 — Vikiugsprent
Sími 2270.
\ígreiðsla og auglýsingr akrif-
stefa, Austurstræti 12 (1. hsatf)
Sími 2184.
Víkingsprent h. f. Garðarstrœti 17
Affurhaldíd
Þegar mannkynið þjáist mest
dreymir það mesta framtíðar-
draumana. Þess vegna, meðal
annars, hafa jafnvel styrjaldir
og áþján oft verið forboðar betri
tíma.
Þær eru ófáar styrjaldirnar,
sem hafa endað með því, að hin
kúgaða stétt hefur hrist klafann
og séð að hún var voldug og
sterk. Styi’jaldir, sem þannig
hafa endað hafa leitt til meiri
jafnaðar og betri kjara fyrir
hinar snauðustu stéttir, yfirstétt
irnar hafa orðið að fórna meiru
eða minna af íorréttindum sín-
um.
Það er öllum hugsandi mönn-
um ljóst að í lok þeirrar styrjald
ar, sem nú geysar, munu hinar
kúguðu stéttir hrista klafann og
finna til máttar síns, ef til vill
fremur en nokkru sinni fyrr.
Hinum borgaralegu flokkum
allra landa er þetta ljóst, en af-
staða einstaklinganna, sem
flokka þessa mynda, til þessarar
staðreyndar er ólík, þeir skiptast
eftir aðstöðu sinni svo greinlega
sem verða má í afturhaldssama
menn og frjálshuga menn.
Hinir frjálslyndu menn borg-
araflokkanna vilja mæta kröf-
um undirstéttanna á miðri leið,
þeir vilja láta eitthvað af sínum
forréttindum, til þess að jafna
kjörin, bæta aðstöðu hinna
snauðustu- svo friður og jafn-
vægi geti haldizt í þjóðfélaginu.
Hinir afturhaldssömu sjá hins
vegar ekkert annað en sinn eig-
in hag, þeir vilja ekkert láta af
fé sínu né forréttindum, þeir
vilja berjast með hnúum og
hnefum gegn hverri kröfu um
kjarabætur til handa hinum
snauðustu. Slíkir menn hafa ver-
ið hyrningarsteinar nazista-
flokka allra landa, án slíkra
manna væri enginn nazismi til.
Það er augljóst, að verkalýðs
hreyfingin og sósíalistar hljóta,
á tímum eins og þeim, sem nú
standa ,yfir, að eiga vinsamlegt
samstarf við hin írjálslyndu öfl
borgaraflokkanna. Þetta er sósí-
alistum ljóst og þetta virðist
einnig vera ljóst hinum vitrustu
og beztu mönnum borgaraflokk-
anna.
Ef til vill hefur þessi skipting
borgarafl. hvergi komið berara
fram en í Englandi. Chamberlain
og liðsmenn hans eru einhverjir
öflugustu liðsmenn afturhalds-
ins utan nazistalandanna. Chur-
chill er hinsvegar fulltrúi hinna
frjálslyndari.
Hér heima á íslandi skýtur aft
urhaldið upp kollinum í öllum
borgaraflokkunum. Höfuðfull-
Um 350—400 jarðarfarir munu
eiga sér stað hér í Reykjavík
á hverju ári. Mun nú engin sá
virkur dagur líða, án þess að
einn eða fleiri menn séu jarð-
settir.
Það er ætlunin með þessari
grein, að ræða um allt það
dæmalausa smekkleysi sem ein-
kennir útfarirnar nú til dags.
Útfararsiðir þeir, sem hér eru
í tízku, munu víst ekki eiga sinn
líka í nokkuru mennigarlandi.
Það er búið að eyðileggja allan
þann virðuleik og hátíðleik, sem
ætti að auðkenna þessar at-
hafnir, með ósmekklegu auglýs-
ingaskrumi. Er engu líkara, en
leitast sé við að gera jarðarfarir
eins áberandi og frekast er kost-
ur. Auglýsingar eru birtar marg
sinnis í mörgum blöðum og út-
varpi, heil fylking af bílum alla
leið suður í Fossvog o. s. frv. —
Sem betur fer er nú búið að
leggja niður þann hvimleiða ó-
sið, að útvarpa kirkjuathöfn við
útfarir.
En allt þetta tildur, sem er
samfara ríkjandi útfararsiðum,
hefur eðlilega í för með sér ó-
hemju kostnað fyrir þá^ sem
koma þurfa látnum ástvinum
sínum til moldar og er það sú
hlið málsins, sem rædd skal hér.
Kostnaður við jarðarfarir tals-
vert á aðra millj. kr. árlega.
Það eru ekki fáir útgjaldaliðir,
sem jarðarför hefur í för með
sér. Kista, líkvagn. ökumenn,
umsjón, söngúr, orgelspil, lík-
menn, gröf, legkaup, hring-
ing (!), kistudúkur, skreyting á
kistu, skreyting í kirkju, blóm,
prestvei'k, erfiljóð, auglýsingar í
blöðum og útvarpi, bílar í Foss-
vog, ljós í kirkju (!), þakkar-
kort, steypa kringum grafreit,
legsteinn eða plata með áletrun,
!
trúar þess eru Jónas Jónsson,
Kristján Guðlaugsson og aðrir
þeir, sem að Vísi standa, Þjóð-
ólfsmenn og svo óði maðurinn
við Alþýðublaðið. Þessi aftur-
haldsfylking berst hatramlega
fyrir því að yfirstéttin láti ekk-
ert af forréttindum sínum, hún
vill koma í veg fyrir að draum-
ar alþýðunnar um betri tíma
rætist, henni er ljóst, að til þess
að fá þessu framgengt verður
hún að koma í veg fyrir allt eðli
legt samstarf sósíalista og hinna
frjálslyndu afla í borgaraflokk-
unum, þess vegna er allt þeirra
taumlausta Göbbels-þrugl um
kommúnistahættu.
En tímarnir kref jast samstarfs
allra þeirra, sem vilja að bjart-
arj. og betri tímar renni upp að
stríðinu loknu, tímar almennrar
hagsældar og meiri jafnaðar
en nú er. Tímarnir krefjast þess
að afturhaldið verði sett á sinn
stað, að því verði þokað úr vegi
framfaranna eins og gert hefur
verið að mestu við Chamberlain-
klíkuna brezku.
aukagjald fyrir legkaup vegna
steypu um reitinn (!), og ýms
annar kostnaður.
Og flestir þessir liðir koma til
greina, þótt um- mjög íburðar-
lausa útför sé að ræða.
Eins og um mörg önnur vel-
ferðarmál almennings, hefur
hinn mikli áhugamaður, dr.
Gunnlaugur Claessen, einnig lát
ið þessi mál til sín taka með
erindum og blaðaskrifum og
bent á óhæfu þá sem ríkti í út-
fararsiðum hér. Björn Ólafsson
stórkaupm. flutti um þessi mál
Sjá allir í hvílíkt óefni mál
þessi eru komin hér. Um hitt
þarf ekki að orðlengja hversu
illviðráðanleg byrði þessi kostn-
aður hlýtur að vera fátæku
fólki, sem hefur orðið fyrir missi
ástvina sinna. En hversu fátækt
sem fólkið er, reynir það þó að
gera útför hinna látnu „sóma-
samlega“ og forðast í lengstu
lög að leita aðstoðar hins opin-
bera í þeim efnum.
Hér þarf því skjótra aðgerða
við. Til þess að leysa þessi mál,
liggja beinast fyrir þrjár leiðir,
sem allar ætti að fara í senn.
Þrjár leiðir,
1. Bæjarfélagið taki í sínar
hendur allar jarðarfarir og selji
þær við kostnaðarverði. Nú er
þessi atvinnugrein rekin af
tveimur fyrirtækjum hér í bæn-
um. — Væri ábyggilega unnt
með þessu móti að lækka útfar-
arkostnaðinn mjög verulega.
2. Komið verði á útfarartrygg-
ingum. Framkvæmd þessara
trygginga gæti auðveldlega ver-
ið í höndum sjúkrasamlaganna.
Slíkar tryggingar eru fyrir
löngu komnar á í flestum ná-
grannalöndum okkar. Fyrir stríð
voru t. d. í Danmörku iðgjöldin
fyrir 35 ára gamlan mann 5 kr.
á ári í 20 ár. Nefnd súr sem nú
vinnur að endurskoðun trygg-
ingarlöggjafarinnar ætti að bera
fram tillögur í þessu efni.
3. Hraðað verði byggingu bál-
stofu. Mál þetta er nú í höndum
nokkurra áhugamanna, er stofn-
að hafa Bálfarafélag íslands, en
því miðar of seint áfram. Bygg-
ing bálstofu mundi lækka útfar-
einnig greinargott erindi í út-
útvarp fyrir nokkrum árum og
taldist honum útfararkostnaður
fyrir stríð hafa numið 800 krón-
um.
Nú mun þessi kostnaður vera
orðinn um 2500 krónur fyrir
íburðarlausa jarðarför. En á
fimmta þúsund, ef steypt er
kringum grafreit, sem nú tíðkast
orðið almennt. Hefi ég kynnt
mér nokkra reikninga í sam-
bandi við jarðarfarir og mun
þessi kostnáður skiptast því sem
næst svona:
arkostnað mikið, auk þess menn
ingarauka sem bygging hennar
hefði í för með sér fyrir bæjar-
félagið. Nokkrir ruglaðir anda-
trúarmenn hafa reynt að and-
æfa þessu máli, en eðlilega lít-
inn hljómgrunn fengið fyrir
skoðanir sínar í sambandi við
þetta mál.
Það kostar ekki mikið átak að
koma útfararmálunum í viðun-
anlegt horf. Leiðirnar til þess
liggja í augum uppi og ættu all-
ir að geta orðið sammála um
þær.
H.
Ný fðt fyrir gömul
Látið oss hreinsa og pressa
föt yðar í okkar fullkomnu og
nýtízku vélum og þau fá sinn
upprunalega blæ.
EFNALAUGIN TÝR
FLJÓT AFGREIÐSLA.
Týsgötu 1, sími 2491.
Aðalfundur Barnavina-
félagslns Sumargjafar
verður haldinn í Oddfellow-
húsinu (uppi) summdaginn
28. marz kl. 3,30.
Venjuleg aðalfundarstörf.
STJÓRNlN
Áskriftarsími Þjóðviljans
er 2184.
Bæfarpósíur
Framhaid af 2. síöu.
ómalbikuðu götunum, þótt þeim göt
um sé haldið hreiúum, sem hreinar
geta verið.
Tímanum brá þegar
hann leit í spegilinn
Þjóðviljinn sýndi Tímanum litla
spegilmynd af Framsóknarflokknúm
hérna á dögunum. Þar fékk Tímínn
meðal annars að sjá mynd af því,
þegar formaður Framsóknarflokks-
ins lagði til, og mælti fyrir tillögunni
í Tímanum, að þeir sem fengju fram
færslustyrk skyldu ganga í sérstök-
um einkenningisbúningi. Timanum
hefur orðið svo bylt við að sjá þessa
mynd, að hann reynir að telja sjálf-
um sér trú um, að þetta sé missýn-
ing, Framsóknarflokkurinn haíi að-
eins ætlað að koma upp saumastofu
er tryggði þurfamönnum vönduð og
skjólgóð föt. En því miður er þetta
engin missýning, Framsóknarmenn
lögðu til að „þurfamenn“ bæru ein-
kenningsbúning, svo þeir væru auð-
þekktir frá „fínum mönnum“ hvar
sem þeir færu.
Þeir vita Framsóknarmenn: „Að
mikið er skraddarans pund“.
Gleymdu ekki Norðmönmira.
Leggðu í þá Noregssöfnun, sem af-
hendir féð strax og án skilyrða. —
Ivauptu bókina „Níu systur". —
Ágóðinn rennur til Norðmanna.
Nú eru þeir ekki alveg
ábyrgðarlausir
Vísir segir í gær nokkur vísdóms
orð um „ábyrgð“ kommúnista o. fl.
Blaðinu farast þannig orð:
.....En það ^sem allt strandar á,
er að þjóðin hefur sýnt kommúnist-
um of mikla tiltrú, en þeir þjóðinni
of lítinn þegnskap er á reynir. Það
eru þeir, sem gera Alþingi óstarf-
hæft, og bera jafnframt ábyrgðina
á öllu þvi öngþveiti, sem þegar hefur
skapazt og skapast kann. Það undr-
aði engan, er kommúnistar risu gegn
viðreisnarstarfi stjórnarinnar og
skoruðu á verkalýðssamtökin að
beita sér gegn því, jafnvel áður en
málið hafði verið reifað og skýrt á
Alþingi til nokkurrar hlítar. Fjár-
hagsnefnd hafði vart fengið frum-
varpið til meðferðar, er Alþýðusam
bandið gaf út áskorun sína til launa
stéttanna, Þannig er allt starí komm
únistanna, og sýnist því tími til
kominn að þjóðin setji þeim úrslita
kosti og þá svo eftirminnilega, að
þessir menn skirrist við að efna til
vandræða að nýju, jafn ósvikið og
þeir hafa gert hingað til“.
Svo mörg ern orð Vísis, má í því
i sambandi segja að fyrr geti komm-
únistar nú verið ábyrgir en að þeir
séu ábyrgir fyrir öllu, sem aflaga fer
og fara kann í ófyrirsjáanlegri íram-
tíð. En víst er um það, að Vísir á
einn skoðanabróður, hann heitir
Göbbels.
Kosníng Vínnu-
míðlunarstjórnar
Á síðasta fundi bæjarstjórnar
voru kosnir í stjórn Vinnu-
miðlunarskrifstofunnar þeir:
Ragnar Lárusson og Arnfinn-
ur Jónsson. — Til vara Soffía
Ólafsdóttir og Eggert Þorbjarn-
arson.
1. Kista ................................ kr. 1000.00
2. Kistulagning, söngur ................... — 50.00
3. Líkvagn, ökumenn, umsjón ................ — 150.00
4. Söngur, orgelspil, líkmenn .............. — 350.00
5. Kistudúkur, blóm í kirkju o. fl.......... — 120.00
6. Prestverk ............................... — 75.00
7. Bílar með líkfylgld í Fossvog ........... — 140.00
8. Auglýsingar ............................. — 200.00
9. Skreyting og ljós 1 kirkju............... — 150.00
10. Gröf, legkaup og hringing ............... — 170.00
11. Prentun erfiljóða og þakkarkort.......... — 150.00
Kr. 2555.00
Auk þess:
13. Steypa kringum grafreit ................. kr. 1600.00
14. Hækkun legkaups vegna steypu ............. — 60.00
Kr. 4215.00