Þjóðviljinn - 30.03.1943, Blaðsíða 3

ÞJÓÐVILJINN
3
*
Þriðjudagur, 30. marz 1943:
HiðmpiM
i
Utgefandi:
Sameiningarflokkur alþýcíu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgcirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Vinstri stjórn
Tíminn og Alþýðublaðið kepp-
ast við að skrifa um vinstri
stjórn þessa dagana. Vel gætu
þessj virðulegu blöð stytt þessi
skrif mikið, því að út úr öllum
orðaflaumnum, kemur aðeins
þetta: ,Kommúnistar lofuðu
vinstri stjórn fyrir kosningar.
Vinstri stjórn mundi leysa
öll vandamál þjóðarinnar. Það
er kommúnistum einum að
kenna að ekki er mynduð vinstri
stjórn“. Með þessum megin
straum flýtur svo almennt
skvaldur um „kommúnista11,
það er jafnvel lagzt svo lágt að
taka undir aðdróttanir Árna frá
Múla um að kommúnistar muni
stela fé því sem safnað er fyrir
Rauða kross Sovétríkjanna.
Til þess að menn geti betur
áttað sig á þeim þrem megin
atriðum sem felast í skrifum þess
ara blaða um vinstri stjórn, er
rétt að taka þau til athugunar
hvert fyrir sig.
Fyrir kosningarnar lagði Sós-
íalistaflokkurinn fram kosninga
stefnuskrá. Marg aðspurður
hvort flokkurinn mundi ganga til
stjórnarmyndunar, með svo
kölluðum vinstri flokkum, svör-
uðu fulltrúar hans því, að hann
mundi vinna að framkvæmd
þessarar stefnuskrár, með hverj-
um þeim flokki sem á hana
vildi fallast, og tryggja framgang
hennar. Sérstaklega benti flokk-
urinn kjósendum Alþýðuflokks-
ins og Framsóknarflokksins á,
að ef þessir flokkar féllust á
kosningastefnuskrá Sósíalista-
flokksins, yrðu vinstri mennirn-
ir innan þessara flokka að láta
meira til sín taka en verið hefði.
Slík voru loforð Sósíalista um
vinstri stjórn fyrir kosningar og
slík er afstaða þeirra til henn-
ar enn, flokknum hefur ekki til
hugar komið að svíkja þá stefnu-
skrá, sem hann vann kjörfylgi
sitt á, og hann gengur ekki til
stjórnarsamvinnu, hvorki með
einum né öðrum, nema að hann
telji að öruggt sé, að fram-
kvæmdir stjórnarinnar séu sam-
rýmanlegar þessari stefnu, er
hann lofaði að fylgja fyrir kosn-
ingar.
Þrugl Alþýðublaðsins og Tím-
ans um að vinstri stjórn mundi
leysa öll vandamál líðandi stund
ar, er naumast svaravert. Víst
er um það, að engin stjórn er
þess umkomin að stýra fram hjá
öllum vanda, hvaða gtjórn sem
mynduð væri, mundi verða að
horfast í augu við mjög mikil
vandamál, og lausnirnar myndu
eins og gengur og gerist orka tví-
mælis og valdadbilum.
Afnrðaverðlð hefor flmmfafdazl
kaaplð taplega ffðrfaldazt
Randhermí Gudmundar Icnssonar Hvanneyrí svarað
í ejtirfarandi grein eru helztu
fullyrðingar Guðmundar Jóns-
sonar kennara á Hvanneyri um
hækkun kaupgjalds og afurða-
verðs teknar til meðferðar, jafn-
framt því að leiðrétt verður rang
hermi hans varðandi grein mína
um framleiðslu- og söluverð
nokkurra búnaðarvara, er birt-
ist í Þjóðviljanum 17. marz s. I.
Um þær greinar aðfar, sem rit-
aðar liafa verið sem andsvör til
mín, hirði ég ekki að fjölyrða.
Til þess brestur höfunda þeirra
um of hvorttveggja, haldgóða
þekkingu á sjálfu málefninu á-
samt þeirri almennu og nauð-
synlegu háttsemi í rithætti er
með þarf til þess, að viðfangs-
efnið njóti þeirra röksemda, er
það krefst og til úrbóta horfa.
Grein G. J. hefst á þeirri full-
yrðingu, að höfuðályktanir mín-
ar séu byggðar á þeim aukaat-
riðum, að Dagsbrúnax-kaup hafi
tæplega fjórfaldazt á sama tíma
og verð á búnaðarafurðum hafi
um það bil fimmfaldazt, og síð-
an bætir hann við: „Hvað síðara
atriðið snertir, var átt við sölu-
verð nokkurra helztu afuröanna
i Reykjavík, en ekki afurðaverð
til bænda‘\ (Leturbr. mínar).
Hér kveður við nokkuð annan
tón en í Morgunblaðinu 11. mai'z
s. 1. Þar segir G. J. um sama
efni orðrétt: „og þessi auka-
hœkkun á afurðum landbúnað-
arins fram yfir almenna kaup-
hækkun, er því aðeins sams kon-
ar kjarabót og aðrar stéttir
manna voru áður búnar að afla
sér“. (Leturbr. mínar).
Þó mér sé það mjög um geð,
verður ekki hjá því komizt, að
benda G. J. á það, að annað hvort
hefur hann ekki athugað „sinn
Það vill nú svo til að nokkur
reynzla er fyrir hendi um
„vinstri stjórn“, eins og það er
kallað. Vinstri stjórnir hafa far-
ið hér með völd síðan 1927 og
er saga þeirra, vægast sagt, ekki
til eftirbreytni, og því mega
kjósendur Sólsíalistaflokksins
treysta, að flokkurinn gengur
ekki til stjórnarmyndunar til
þess að fá samskonar stjórn eins
og hinar fyrri vinstri stjórnir.
Síðasta atriðinu í tali Alþýðu-
blaðsins og Tímans, því, að það
sé sósíalistum einum að kenna
að ekki hafi tekizt að mynda
vinstri stjórn, er raunar full-
svarað, með því sem þegar er
sagt, því einu er við að bæta,
að enn geta flokkar þessir fall-
izt á stefnu sósíalista, þannig
að vinstri stjórnarmyndun yrði
möguleg, en meðan Framsóknar-
menn hafa hatramasta andstæð-
ing vinstri samvinnu í formanns
sæti, og meðan Aþýðuflokkur-
inn hefur í fullu gildi ýfirlýsingu
sína um að engin stjórnmálasam
vinna komi til greina við sós-
íalista, virðast líkurnar ekki
miklar fyrir að þeim sé alvara
með að mynda raunverulega
vinstri stjórn.
gang“ nægilega, áður en hann
gekk frá Morgunblaðsgrein sinni
eða þá hitt, og er það líklegra,
að þau óvéfengjanlegu atriði
málsins, að kaupgjald hafi tæp-
lega fjórfaldazt, en afurðaverð
fimmfaldazt á sama tíma, þyki
óþarfar, jafnvel saknæmar upp-
ljóstranir áður en til átaka dreg-
ur um lausn dýrtíðarmálanna.
Eigi G. J. hins vegar við útsölu-
verð afurðanna, þegar hann ræð-
ir um hina fimmföldu hækkun
þeirx-a, hvaðan kemur honum þá
það brjóstvit, að telja vei’ðhækk-
unina sams konar kjarabætur til
bænda og aðrar stéttir hafi áð-
ur fengið. Vill G. J. þar með telja
smásöluálagningú á búnaðai'vör-
ur tekjur fyrir bændur? Og sé
svo, því verður þeirra þá ekki
vart á búreikningum hans? —
Hverjum freistingum G. J. hef-
ur orðið fyrir á tímabilinu 11.
marz til 21. sama mánaðar, leiði
ég engar getur að, en hitt er deg-
inum ljósara, að í Tímagrein
sinni 27. þ. m. kennir hann nokk-
urs ótta vegna fyrri kenninga
sinna og útreikninga. Því vitan-
lega fær það ekki staðizt neina
raun, að afui'ðaverðið sé fimm-
faldað miðað við útsöluverð, og
jafnframt komi sú hækkun öll
bændum til tekna. Sannleikur
málsins er ljós, og ekki torveld-
ur. Sem sé sá, að ef borið er sam-
an haustverð á dilkakjöti árið
1939 og árið 1942 í heildsölu til
kaupmanna í Reykjavík, en það
er auðvitað það eina rétta, þá
hefur verðið fimmfaldazt og þó
rúmlega. í okt. 1939 var heild-
söluverð á dilkakjöti í Reykja-
vík kr. 1.25 á kg., en í okt. 1942
kr. 6.40 á kg. Smásöluverð
nokkru hæi'ra og í svipuðu hlut-
falli bæði árin. Þetta atriði máls-
ins verður ekki flækt. Til þess
er það um of augljóst og einfalt
og margjátað af greinarhöfundi.
G. J. tekur réttilega fram, að
ég telji heildararð búskaparins
ki'. 31.960.00 á bú, en bætir síðan
við, „þar að auki telur hann (þ.
e. A. G.), að sé verðlagsuppbót
úr ríkissjóði, svo að alls verði
heildararðurinn um 40.000.00
kr.“. Hér ruglar G. J. enn á ný
saman heildsölu- og smásölu-
verði, eða þá hitt, að hann rang-
færir vísvitandi orð mín. í grein
minni segir aðeins, að söluverð
afurðanna sé um kr. 40.000.00 að
styrkjum meðtöldum á þær vör-
ur, sem út eru fluttar, og er þá
átt við smásöluverð í Reýkjavík,
á sama hátt og G. J. gerir í Tíma-
grein sinni, enda hef ég áður til-
greint heildararð búsins krónur
31.960.00, svo óþarft sýndist að
rugla þessu tvennu saman.
G. J. telur rétt vera, að bænd-
ur hafi borið úr býtum 7.850.00
kr. árið 1940, og að Biætaupp-
bótin sé ekki þar meðtalin, en
hún nam um kr. 750.00 að með-
altali. Er ekki nema gott eitt um
það að segja, að laun bænda
urðu viðunandi þetta ár, en það
má bara ekki gleymast í sam-
bandi hér við, að á sama tíma
máttu verkamenn una verulegri
kauplækkun vegna gengisbreyt-
inganna 1939, og kjör þeirra því
árið 1940 hvergi nærri sambæri-
leg við kjör annarra stétta, jafn-
vel ekki bænda, en lengra verð-
ur sennilega ekki jafnað að á-
liti G. J. og hans sálufélaga.
Samkvæmt útreikningum G.
J. verður uppbótin til bænda nú,
miðað við 25 millj. króna fram-
lag úr ríkissjóði, eins og ráð var
fyrir gert, að meðaltali rúmar
kr. 4000.00. Hvern veg skyldi nú
þetta fé skiptast eða i'éttara sagt
misskiptast milli bændanna í
landinu. Ef gert er ráð fyrir, að
innlegg meðalbúsins sé um það
bil 70 lömb, lætur nærri, að
styrkurinn sé nálægt kr. 58.00 á
hvei’t þeirra. Nú er vitað, að
margir bændur eru ekki svo fjár
margir, að um slíkt innlegg geti
verið að ræða, hins vegar leggja
hinir stærri bændur inn marg-
falda þá dilkatölu. Þessi styrkur
er því sama marki brenndur og
margir aðrir, að koma í minnst-
um mæli þar niður, sem þörfin
er mest fyrir hann, hjá einykrj-
unum, hinum fátæku og smáu
innan ísl. bændastéttar. —Væri
ekki nær fyrir hagfræðinga bún-
aðarins, að fórna nokkru af dýr-
mætum tíma sínum til þess, að
koma á réttlátari deilingu þeirra
styrkja meðal bænda, sem til
þeirra eru látnir ganga, en vera
með sífellda smámunasemi gagn-
vart verkamönnum og ala á ó-
vild í þeirra garð?
í grein minni í Þjóðviljanunj
hélt ég því fram, miðað við nið-
urstöður búreikninganna árið
1939, að framleiðsluverð mjólkur
væri nú, þ. e. 17. mai'Z 1943, um
kr. 0.60 á lítra, en útsöluvei’ð
hennar hinsvegar kr. 1.75 til kr.
1.83 á lítra. Er þá miðað við að
aðrir kostnaðarliðir við fram-
leiðsluna en útborguð vinnulaun
séu 250 á móti 100 árið 1939. —
Þessu hagræðir G. J. þannig, að
ég hljóti að eiga við meðal-út-
söluverð árið 1942, en verðlag
var mjög breytilegt á því ári,
eins og vitað er, og meðalverðið
kr. 1.17 á lítra. Þó telur G. J.
ekki fjarri lagi, að framleiðslu-
vei'ðið sé nálægt þessu, „senni-
lega noktyuð of lágt“ (leturbr.
mínar), eins og hann orðar það.
Sú ályktun G. J., að ég eigi við
árið 1942, þegar ég tala um verð-
lag mjólkur í marz 1943, er væg-
ast sagt sá skollaleikur, sem ekki
er samboðinn greinai'höfundi,
með tilliti til þekkingar hans á
máli því, sem um er deilt. Slík
málfærsla styður ekki hlutlægar
rökræður um úrlausnarefnin.
Þvert á móti. Hún dæmir sig ó-
mei'ka, svo sem maklegt er. Það
ætti að vera G. J. vert íhugunar-
efni, jafn mikið og hann lætur
þessi mál til sín taka.
Undir lok greinar sinnar hef-
ur G. J. það eftir mér, að ég telji
búreikningana almennt ekki á-
lyktunarhæfa við ákvörðun á
íramleiðsluverði búnaðarvara. —
Þetta er alröng frásögn og vit-
andi vits. Ég taldi þá búreikn-
inga eina varla ályktunarhœfa,
sem vœru svo fráleitir frá hag-
rœnu sjónarmiði, að bóndinn virt
ist tapa rúmlega öllum sauðfjár-
stofni sínum á tveim árum, tap
kr. 15.61 á kind — mat kr. 26.17
á kind. Eða finnst G. J. ekkert
við þá rekstursafkomu að at-
huga? Telur hann fjárvon að og
framtíð fólgna í slíkum búskap-
ai’háttum fyrir bændastéttina?
Eitt er víst. Fyrir þjóðai’heild-
ina, sem öll leggur nokkuð af
mörkum til landbúnaðarins, ei'u
þetta litlir búhnykkir.
Ég tel mig ekki hafa fleiru að
svara greinarhöfundi. Sumt í
gi'ein minni játar hann, öðru
snýr hann út úr eða minnist ekki
á, af mjög skiljanlegum ástæð-
um. Læt ég því útrætt um þetta.
Vil aðeins undirstrika það, sem
ég hef áður sagt um þessi efni,
að rannsókn þarf að fara fram
og nýskipan að komast á í fram-
leiðslu og búnaðai’háttum okkar.
Alexander Guðmundsson.
NYKOMIÐ:
Prjónasilki
Náttkjólar
Náttföt
Undirkjólar
Undirsett
Buxur, stakar
Brjóstahaldarar
Verzlun H. Toft
Skólavörðustíg 5
Sími 1035
ooooooooooooooooo
ooooooooooooooooo
SHIPAUTCERÐ

Mófurbátur
50—80 tonna óskast tú að vera
í flutningum milli Akraness og
Reykjavíkur.

GULLMUNIR
hiandunnir---vandaðir
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
Trúlof unarhringar
alltaf fyrirliggjandi.
Aðalbjörn Pétursson,
gullsm., Hverfisg. 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
KUKnnœ&zuuKK