Þjóðviljinn - 02.04.1943, Blaðsíða 2

ÞJÖÐVILJINN
Fostudagur 2. apríl 1943.

SKIPAUTCERO
CIIKISINS
Y*
e.s. Bjarnarey
Tekið á móti flutningi til Vest
mannaeyja eftir hádegi í dag.
m.b. Richard
Tekið á móti flutningi til
Bíldudals, Þingeyrar og Flat-
eyrar fram til hádegis í dag.
m.b. Olivette
verður fyrst um sinn í ferðum
á milli Akraness og Keykjavíkur
aaaDnncnaDnnE!
GULLMUNIR
liandunnir
vandaðir
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
T rúlof unarhringar
alltaí fyrirliggjandi.
Aðalbjörn Pétursson,
gullsm., Hverfisg. 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
atmnnmmnmm
asmnauuaaana
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafaarstræti 16.
txnnnnxzzinnnnx
oo««oooo«o<xx>«ooo
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
<><><><><><>o<><><><><><><><><><>
œjcnpóött
VOVWVY
Dimmar götur.
Það hefur verið óvenju mikið um
dimmar götur í Reykjavík í vetur,
þó við höfum sloppið blessunarlega
við allskonar myrkvun. Dögum, vik-
um, jafnvel mánuðum saman, hefur
ekki logað ljós á sumum götuluktun-
um. Hvað veldur þessu? Getur raf-
veitan gefið frambærilegar skýring-
ar?
Það er ef til viil óþarfi að nefna
sérstakar götur í þessu sambandi,
en ráðamenn rafveitunnar ættu að
ganga um götur eins og Fisherssund,
þar er nær alltaf myrkur, eins og
í myrkvaðri borg. Enda eru mörg
myrkraverk framin í sundi því.
Nóttin styttist nú óðum, og'senn
kemur sá árstími, að við þurfum
ekki á götuljósum að halda, en haust
kemur að sumri loknu, og mætti ekki
minna véra, en að þá sé búið að gera
ráðstafanir til að koma í veg fyrir
hinar hvimleiðu truflanir, sem ver-
ið hafa á götulýsingum í vetur.
Enn er skrifað um jazz og
sígilda hljómlist.
E. K. sendir Bæjarpóstinum -nýtt
bréf um jazz og sígilda tónlist. E. K.
berst hraustlega gegn jazzgarginu.
Það er góð barátta, mætti hún bera
mikinn árangur.
Vér gefum E. K. orðið:
Tónlist er unaður — jazz-
inn æsing.
Herra ritstjóri!
Grein R. K. í Bæjarpóstinum 26.
þ. m., er mjög rétt hugsuð, en hefði
orðið enn betri ef höfundurinn hefði
farið rétt með það, sem ég sagði um
músíkgáfu okkar íslendinga, því ég
kom ekki með neinar fullyrðingar.
Það er hverju orði sannara, að við
íslendingar höfum fengið lítilfjörlegt
uppeldi í tónlist og vantar svo að
segja allt til þess að þroska músík-
gáfu unglinga og almennings yfir-
leitt.
Hér er ekki til nein hljómlistahöll,
þar sem aimenningur gæti þroskað
músíkgáfu sína og hægt yrði að
flytja tónverk við hæfi byrjandans,
létta músík, ,,Ballet“ með undirleik
hijómsveitar o. fl.
Það er staðreynd, að jazzinn hefur
spillt og tafið íyrir því að músíkgáfa
unglinga haíi getað þroskast, þeir
hafa jafnvel ,.jazzaðí‘ ættjarðarlögin,
sem stundum hafa horfið fyrir „jazz-
takti“ villimannsins, margir ungling-
ar eru þegar farnir að fussa og sveia
við alþýðulögum okkar og hafa í
þess stað drukkið í sig negrasálma.
En athugavert er það, að evrópisku
alþýðulögin eru undirstöður til þess
að geta skilið æðri tónlist. Ekki vildi
ég skipta á alþýðulögum okkar og
Ameríkumanna. Það er að vísu til
fólk sem hefur mjög frumstæða
músíkgáfu, en gæti það ekki bara
Tónlistarfélagið — Söngfélaglð Harpa
Vegna fjölda áskorana verða
Árslfðlrnar
eftir JOSEPH HAYDN,
endurteknar n.k. sunnudag, 4. apríl, kl. 1*/> e. h.
í Gamla Bíó.
SÍÐASTA SINN.
Aðgöngumiðar hjá Eymundsen, Sigríði Helgadótt-
ur og Hljóðfærahúsinu.
Pantaðir aðgöngumiðar óskast sóttir fyrir kvöldið
verið einhver vöntun eins tog t. d.
litblinda, það er synd að álasa þeim
einstaklingum, en þeir sem fieilbrigð-
ir eru eiga ekki samleið með þeim í
músík.
„Jazz“ er nautn fyrir þá. sem lítið
eru þroskaðir í músík eða hafa frum-
stæðari músíkgáfu en siðað fólk al-
mennt. Æðri tónlist er enn meiri
nautn, en jafnvel þroskar tilfinning-
ar fólksins. „Jazzinn“ þroskar ekki
tilfinningamar heldur æsir þær.
Hrein tónlist er unaður, „jazzinn“
æsingur, enda er þróunarsaga „jazz-
ins“ vægast sagt ekki falleg. „Jazz-
inn“ er sterk áhrif frá negrunum
og er ósköp eðlilegt, ég hef jafnvel
heyrt að í Ameríku væru til negx-ar
sem eru mannætur í þriðja lið.
Maður að nafni Róbert C. Bagar,
segir að sá fyrsti sem kom með
tízku-,,jazzinn“ hafi verið blindur
negradrengur og hafi hann „jazzað“
smálög á fiðlu. Þetta skeði árið 1895
í smábæ við Missieippi, þróunin héit
svo áfi'am í knæpum Ameríku unz
auðmennimir sáu hvað vel „jazzinn"
verkaði á hinn lélega „móral“ fólks-
ins og fólk sem enga menntun hafði
í músík. Auðmennirnir tóku „jazz-
inn“ einnig í sínar hendur, puntuðu
upp á .fólkið sem spilaði hann, reistu
fallega og gimilega veitingastaði svo
að íína fólkið kawni líka. T. d. er
„Lamb’s Café“ fraegur staður í sögu
„jazzins".
Svo vel tókst auðmónnunum, að
jafnvel frægir klassiskir hljómsveit-
arstjórar hafa stjói-nað „jazz“-tón-
verkum, en vitanfega eru þeir að
þjóna lélegum móral fólksjns en ekki
hinni sönnu list.
Eitt er víst, að auðmaðuiúnn græð-
ir stórfé, en alþýðan tapar á öllum
sviðum, enda sagði píanósnillingur-
inn Paderewski, að „jazzinn" væri
hefnd frumskóganna.
Afstaða Evrópumanna í tónlist
hefur verið allt öm»ur, enda komin
lengst.
Zigeunarnir með æskurödd nátt-
úrunnar („Noctumes“)sveimuðu svo
að segja um alla Evrópu og fjölg-
uðu tónlistina, fagrir þjóðdansar al-
þýðunnar voru dansaðir, og svo
margt sem bar vott þess -að alþýðan
var á rétti'i braut í tónlistinni og
síðast en ekki sízt reis hver þjóðin
á eftir aðra upp með voldug tónskáld
En nú á tímum þegar að fáráðling-
ar stjórna ýnxsum menningartækj-
um hugvitsmannsins eins og t. d.
kvikmyndatækjum, þá vofir hættan
yfir alþýðunni, það er jafnvel reynt
að koma í veg fyrir það að upplýsa
fólkið.
Fólk almennt getur ekki byrjað á
því að hlusta á symfóníur, það þarf
oftast svolítinn undirbúning.
Eg held að það væri mikil bót í
því, ef útvarpið hefði sérstakan dag-
skrárlið fyrir ungt fólk og almenn-
ing, sem vildi þroska músíkgáfu
sína, t. d. í danslagatímanum á sunnu
dagskvöldum hlustar fólk ekki síður
en dansar og hygg ég að það væri
vel þakkað, ef þessi dagskrárliðhr
yrði einstaka sinnum á þeim tíma,
og mætti í staðinn liafa því meiri
„jazz“ á iaugardagskvöldum.
Þau tónverk sem kæmu til greina,
yi'ðu eitthvað á þessa leið: „Slavanie
Dances", eftir Dvorak, „Zigeune^-
weise‘‘ eftir Sarasate og ýmis Zigeun
erlög, ungverskir dansar „Noctui'n-
es“, „Mazurkas", og Waltzes eftir
Chopin, og yfirleit t öil „melódisk“
lög, sem bera keim siðmennngarinn-
ar. Ennfremur mætti hafa hressilega
tangóa og valsa inn á milli, jafnvel
mætti fá ungt fólk úr Tónlislarskól-
anum einstöku sinnum, sem gesti,
til að leika á ýmis hljóðfæri og einn-
ig söngfótk, sem færi með valin al-
þýðulög. Ekki skemmdi það, þótt
gefnar væru stuttorðar leiðbeiningar
í tónlistinni við og rið, en umfram
allt að þessi liður sé sniðinn fyrir
ungt fólk.
Arsskýrsla KRON
Framh. af 1. síðu.
krónutölu aö ræöa, heldur aö
verulegu leyti vörumagns-
aukningu.
Þá er lagt til nú, aö til út-
hlutunar til félagsmianna og
í stofnsjóö veröi nú variö 9%
af tekjuafgangi ársins í staö
7% öll árin áöur.
Sjóöir félagsins eru þessir:
Varasjóöur ................
Stofnsjóöur ..............
Aröjöfnunarsjóður ........
Varasjóður innlánsdeildar
kr. 218,626,50
— 461,086,05
— 19,509,63
— 19,468,56
Aukning innlánsdeildarinn-
ar hefur oröið mjög veruleg
á árinu. Hafa innstæður vax-
ið úr kr. 436,777,12 í kr.
845,435,87. Má þaö teljast
eðlilegt vegna aukinnar pen-
ingaeignar félagsmanna. Um
ávöxtun ihnlánsfjár gilda
þessi ákvæöi: Innlánsdeildin
tekur viö fé í bækur eigi
hærri upphæö en kr. 5000 á
hverja.
Tekiö er viö fé á innláns-
skírteini allt aö kr. 10 000,00
á hvert, er standi að minnsta
kosti leitt ár og meö .þriggja
mánaöa uppsagnarfresti.
Um upphæöir yfir kr.
10 000,00 séu gerðir sérstakir
samningar til lengri tíma.
Vextir innlánsdeildar eru
3% af fé, sem stendur á bók-
um, en vextir á innlánsskír-
teini eru V2% hærri.
Eins og fyrr hefm' veriö frá
skýrt hér í blaöinu tók félag-
iö upp nýtt fyrirkomulag á
afgreiöslu, í búöinni á Vestur-
götu 15, þar sem ætlast ier til
aö viöskiptamennirnir velji vör
ur sínar sjálfir. Segir í árs-
skýrslunni aö of snemmt þyki
aö kveöa upp úr um árangur
þessarar nýbreytni, en sú
reynzla, sem þegar er fengin,
lofi góöu.
Þá er og í skýrslunni rætt
rnn ýmiskonar starfsemi fé-
lagsins s. s. saumastofu þess.
efnagerð, pylsugerö, viögerö-
arstofu o. fl.
Bókaverzlun félagsins er
orðin ein hin allra vinsæl-
asta í bænum.
Fræöslustarfsemi félagsins
hefur eigi veriö rækt sem
skyldi af ýmsum ástæöum, en
væntanlega stendur þaö til
bóta.
Féiagsmenn veröa aö gera
sér fyllilega ljóst, aö Kron er
samtök þeirra sjálfra og þeir
veröa sjálfir aö láta málin til
sín taka, sækja félagsfundi.
fylgjast meö málum félagsins
og vinna aö eflingu þess.
Deildarfundir í Kron hefj-
ast næstkomandi sunnudag
og fara þár m. a. fram full-
trúakosningar. Veröa fundir
deildanna í þeirri röð sem hér
fer á eftii'.
Sunnudaginn 4. apríl kl. 2 1. deild í Kaupþingsalnum
Sunnudaginn 4. — — 8 2. — - v----------
Mánudaginn 5. — — 8 3. — - ----
Þriðjudaginn 6. — — 8 4. — - —,—
Miðvikudaginn 7. — — 8 6. —
Fimmtudaginn 8. — — 8 7. —
Föstudaginn 9. — — 8 5. —
Sunnudaginn 11. — — 2 8. —
Sunnudaginn 11. — — 8 10. —
Mánudaginn 12. — — 8 9. —
Þriðjudaginn 13. — — 8 11. —
Föstudaginn 16. — — 8 16. —
- Baðstofu iðnaðarmanna
- Kaupþingsalnum
- Baðstofu iðnaðarmanna
- Kaupþingsalnum
- Baðstofu iðnaðarmanna
Sé músíkgáía okkai' íslendinga
yfirleitt fx-umstæð, þá á „jazzinn"
tvímælalaust rétt á sér og eigum við
þá samleið með villimanninum, en
þá er ekki annað fyrir okkur en að
„jazza“ bara nógu mikið, þá gætum
við kannski stigið eitt spor á þús-
und árum í áttina til æðri tónlistai'.
Með þökk fyrir birtinguna.
E. K.
Farið að ráðum Bæjar-
póstsins.
í gær ráðlagði Bæjai'pósturinn
borgarablöðunum að halda áfram að
skrifa sjóðbullandi botnlausar
skammir um kommúnista. Það er
hvoi't sem er það eina sem þau geta
gert til að efla fylgi kommúnismans
á íslandi, það hefur hver sínar að-
ferðir til að efla góðan málstað, Stef-
án Pétursson líka. Blöðin virðast
xetla að verða við þessari bendingu
Bæjarpóstsins, og er þó Stefón Pét-
ursson eins og vænta mátti vikalið-
ugastur í því eíni. Hann hefur jafn-
vel fengið Hannes á Hominu, þann
hinn sama sem fékk lúxusbilinn og
lét hann á stöð, til að hamast á
kommúnistum.
Báðir hafa þessir heiðursmenn
starfað í kommúnistaflokknum, báðir
voru þeir fremur til ógagns flokki
sínum, en nú er öldin önnur, nú ei'u
eru þetta beztu stuðningsmenn „kom
múnsta", að slepptum Jónasi Jóns-
syni.
Það er leiðinlegt að ekki skuli vera
einhver liðhlaupi úr Kommúnista-
'flokknum í fremstu röðum Sjálfstæð-
ismanna. Þeir væi-u vissir að vinna
þar gott verk fyrir Sósíalistaflokk-
inn.
von Tchammer und Osten
látinn.
I útvarpsfréttum frá Berlín
hefur nýlega borizt sú frétt, að
von Tchammer und Osten,
íþróttleiðtogi Þýzkalands hefði
látizt úr lun^nabólgu.
íslenzkir íþróttamenn hafa átt
nokkur samskipti við Tchamm-
er und Osten í sambandi við
ferðir þeirra til Þýzkalands.
Greiddi hann mjög götu þeirra
og ekki sízt í sambandi við
Olympíuferðina 1936. Ferðir og
heimsóknir milli landanna eru
runnar undan rifjum hans svo
og kennslukvikmyndin í knatt-
spyrnu o, fl.