Þjóðviljinn - 10.04.1943, Blaðsíða 2

2
ÞJOÐVILJINN
Laugardagur 10. apríl 1943
NÝTT
Grísakjöt
NÝREYKT
Hangíkjðt
Svíd
Hi t Flslur
Simar: 3828 og 4764.
Húsvörður
óskast
Reglusamur og ábyggileg
ur maðxu- getur fengið at-
vinnu, sem húsvörður.
Lítið íbúðarherbergi get-
ur fylgt starfinu.
Umsóknir ásamt upplýs-
ingum um fyrri atvinnu
sendist blaðinu fyrir
mánudagskvöld, merkt
„HÚSVÖRÐUR“.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
ini^rra
Esja
austur um land til Siglufjarðar
um miðja næstu viku. Fiutningi
veitt móttaka sem hér greinir.
1. Til hafna norðan Langaness
fyrir hádegi í dag. Aðeins nauð-
synlegustu smá sendingar tekn-
ar til þessara staða.
2. Til hafna milli Langaness
og Djúpavogs á mánudag.
Farseðlár óskast sóttir á mánu
dag.
annummuutiææ
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
anuntmnununu
mmzmnn'c-.. .,-aa
%
14 kar.
gullhringar
með ekta steinum( fyrir dömur
og herra, handunnir — vandaðir,
fjölbreytt úrval.
Aðalbjörn Pétursson,
gullsm., Hverfisg. 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
nnnnnnnnnnnn
TILKYNNING
Lögreglan hefur í geymslu nokkrar óskrásettar bif-
reiðar, sem hirtar hafa verið á götum bæjarins.
Er hér með skorað á eigendur þessara bifreiða að
gefa sig fram á lögreglustöðinni fyrir 20. þ. m. og sanna
eignarrétt sinn á þeim.
Ef eigendur gefa sig ekki fram fyrir þann tíma, má
búast við að bifreiðunum verði ráðstafað, sem óskilafé.
8. apríl 1943.
LÖGREGLUSTJÓRINN í REYKJAVÍK.
œ\ai 'poDiT vcv i' m
Vill ekki verðlagsstjóri fara
að hugsa um útfarirnar
Vonandi tekur verðlagsstjóri það
ekki sem verið sé að spá honum
feigð, þó að honum sé vinsamlega á
það bent að fara að hugsa um út-
fararkostnaðinn. Það er staðreynd,
að útfararkostnaður hér í bæ er mik
ið úr hófi fram.
Verðlagsstjóri ætti að athuga,
hvort ekki mundi rétt að reyna að
draga ögn úr þeáfeum kostnaði með
verðlagsákvæðum.
á
Þess skal og getið
sem gott er
„Bíógestur“ sendi kvikmyndahús-
unum verðskuldaða hirtingarkveðju
í Bæjarpóstinum í gær, en það er
líka vert að geta þess, sem vel fer
í störfum þessara stofnana. Fyrir
nokkru gafst bíógestum kostur á að
sjá mynd, sem var einstæð í sinni
röð, það var teiknimyndin „Fanta-
sía“ eftir Disney.
Hinn frábæri teiknisnillingur, Dis-
ney, gerir þarna tilraun til að gefa
tónunum liti og form. Hljómsveit
undir stjóm Stokowski leikur fræg
tónverk, meðal annars eftir meistar-
ana Beethoven, Tschaikowski og
Schubert. Disney sýnir myndimar,
— litina og formin, — sem tónarnir
framkalla í huga hans, og hann gerir
það af þvílíkri snilld, að allt verður
ein heild, — veruleiki — fyrir aug-
um og eyrum áhorfandans, tónamir,
litirnir og formið.
Með þessari mynd nemur Disney
nýtt land í heimi listarinnar, sýn- i
ing hennar er stórviðburður í sögu
kvikmyndanna.
„I húsi háskólans“
Þingmaður Þingeyinga, hr. Jónas
Jónsson, nýtur þeirrar sérstöðu á
Alþingi, að allir brosa góðlátlega að
honum og af mestri meðaumkvun,
þegar þráhyggjan leiðir hann lengst
burtu frá takmörkum andlegrar heil
brigði, — þegar hann fær köst. —
Eitt af því, sem Jónas hefur fengið
á heilann, er að kennaraskólinn skuli
vera í ákveðnu húsi, helzt á ákveð-
inni hæð, og húsið er hús háskól-
ans. Meðan kennaraskólinn er ekki
kominn í þetta honum eina nauðsyn
j lega húsnæði, að dómi Jónasar, ósk-
i ar hann skólanum alls ófamaðar og
j biður, að hann megi aldrei þrífast.
. Þetta kom berlega fram, er Alþingi
fékk til meðferðar frumvarp til laga
um ýmisar breytingar á kennaraskól-
anum, sem allar horfðu til mikilla
bóta. Frumvarpið var samið af skóla
stjóra og kennurum kennaraskólans,
og fræðslumálastjóri mælti með því.
Auðvitað vildi Jónas koma þessu
írumvarpi fyrir kattarnef, því að
þar var hvergi minnzt á, að skólinn
ætti að starfa í húsi háskólans. Hann
lagði til, að frumvarpinu yrði vísað
frá og færði meðal annars fyrir því
svofelld „rök“:
„Stétt kennara er orðin bæði
stór og nauðsynleg. Að minni
hyggju þarf að gerbreyta námi
NY BOK:
Fagrar heyrði ég raddirnar
, Safn af þjóðkvæðum, dönsum, viðlögum, þulum og
öðrum ljóðrænum kveðskap frá fyrri öldum.
Dr. Einar Ól. Sveinsson, bókavörður, hefur séð um útgáfuna.
Aðeins nokkur eintök innbundin 1 skinn <verð 66 kr)
og heft (36 kr.) koma í bókaverzlanir í dag.
MÁL OG MENNING
Laugavegi 19. — Sími 5055.
kennara og bæta það. Langbezta
fyrirmyndin í þessu efni er hinn
nýstofnaði kennaraskóli fyrir
kennslukonur við húsmæðraskól-
ana. Nemendur þess skóla ljúka
nokkrum hluta námsins í húsi
háskólans í Reykjavík, en hinum
hlutanum á Laugarvatni. Á sama
hátt ætti að búa að kennaraefnun
um. Þau ættu að Ijúka nokkrum
hluta námsíns í heimavistarskóla
í sveit og fá þar meðal annars
mikla þjálfun í íþróttum, smíðum,
garðrækt og trjárækt. Síðari hluta
námsins væri lokið í Háskóla ís-
lands og við æfingar í bamaskól-
um höfuðstaðarins“.
Baráttan gegn þeim
húsnæðislausu
Þessi sami vesalings Jónas hefur
barizt af öllum mætti gegn því að
heimila að taka nokkurn hluta af
lúxusíbúðum í bænum til afnota fyr-
ir húsnæðislaust fólk. Líklega hefur
hann fengið bágt fyrir þetta tiltæki
hjá Eysteini, og því ekki séð sér
annað fært en að gera einskonar yf-
irbót. Hann bar því fram þingsálykt
un í efri deild um að skora á ríkis-
stjómina, að undirbúa frumvarp til
laga um stóríbúðaskatt, væntanlega
í trausti þess dð stjórnin gerði þetta
ekki.
En eitthvað hefur gamli maðurinn
verið gramur yfir að þurfa að flytja
þetta, því hann skrifar heilan lang-
hund, sem hann kallar greinargerð
fyrir tillögunum og kemur víða við.
Hér koma sýnishom.
Páll Zóphóníusson tekinn
til bæna
Einn kafli þessarar merkilegu
greinargerðar er helgaður Páli
Zophoníassyni. Þar segir svo:
„Það er hægt að taka að óvilja
eigenda bæði lönd og nokkuð af
heimilum þeirra. Nauðungartvíbýli
byggt á löggjöf, verður fyrst reynt
í sumar í Reykjavík og ef til vill á
Akureyri. En fyrir allmörgum árum
byrjaði einn af starfsmönnum Bún-
aðarfélags íslands, Páll Zóphoníasson
að halda fram þeirri fræðikenningu,
að það ætti að mega taka land, sem
ekki er notað, til ræktunar og ný-
byggðar. Samkvæmt þessari kenn-
ingu ætti að mega reisa nýbýli á
mörg hundmð bændabýlum hvar-
vetna á landinu, þó að eigendur og
ábúendur hlutaðeigandi jarða legðu
blátt bann við framkvæmd þess. Það
má færa þau almenn rök fyrir þess-
ari skoðun, að óræktað land eða beiti
land sé mannfélaginu til minni nota
en ræktað land. En hvað sem því
líður, þá vilja íslenzkir bændur ekki
beygja sig fyrir þessum rökum. Þó
að Páll Zóphoníasson hafi ferðazt
meira um byggðir landsins og kynnzt
bændum meira en flestir aðrir menn,
sem búsettir eru í höfuðstaðnum, þá
er ekki vitað, að hann hafi fengið
nokkum stuðning, sem nefnandi ei
því nafni, frá bændastétt landsins
Hann virðist ekki heldur hafa hreyfl
kenningunni um ófriðun. lands s
fundum í Norður-Múlasýslu. Ekk;
hefur hann heldur flutt1 um þetts
efni tillögu eða frumvarp þau ár
sem hann hefur átt sæti á Alþingi
Það er enginn vafi á, væri bænds
stéttin orðin algerlega vélræn, að þs
mundi með góðum árangri megs
prédika að taka land til annarlegrs
þarfa af hverjum bónda, sem liefð
ráð á einhverjum óræktuðum og lític
notuðum jarðarskika. En eins o{
bændur eru gerðir, þá þykir þein
svo vænt um jarðir sínar, að þai
mundi valda flestum þeírra sárr
AUCLÝSIÐ
í ÞJÓÐVILJANUM
og varanlegri hugraun, ef tekið væri
með valdboði af jörðum þeirra án
tryggingar stjórnarskrárinnar. Bænd-
um finnst jörðin, heimilið og fjöl-
skyldan ein órjúfanleg heild. Þessi
tilfinning er svo sterk, að enn hefur
enginn þingmaður, ekki einu sinni
úr flokki kommúnista, borið fram
frumvarp á Alþingi um að setja upp
nauðungartvíbýlí á heimilum sveita
bænda“.
Gengur vel hjá Rússum
og enskum lordum
Auðvitað gleymir Jónas ekki vild-
arvinum sínum, ensku lordunum og
ekki heldur höfuðfjendunum, Rúss-
um. Þeir fá í sameiningu þessa
klausu:
„Nú hefur Alþingi hinsvegar sam-
þykkt lög, sem heimila nauðungar-
tvíbýli í kaupstöðum landsins, og
sérstaklega stefnt að framkvæmdum
í höfuðstaðnum. Mótstaðan varð
nokkur, en hvergi nærri eins og
verða mundi í sveitum, ef þrýsta
ætti-óviðkomandi mönnum með vald
boði inn á landareign óðalsbænd-
anna. Að líkindum gjalda bæimir
þess, að þeir eru ungir og enn á
gelgjuskeiði. Tilfinningin fyrir ör-
yggi heimilisins er minni í íslenzkum
bæjum en í gömlum menntalöndum,
þar sem borgirnar hafa verið marg-
þætt menningarsetur öldum saman.
Bretar standa þjóða fremstir um að
varða helgi heimilisins. Heimilið er
virki Bretans. Um þetta virki hefur
verið friðað með löggjöf og venjum
öldum saman. Fyrir tveim öldum
sagði Vilhjálmur Pitt, einn af mestu
stjórnarskörungum Breta, í þing-
ræðu, að öryggi enskra heimila væri
svo mikið, að þótt regnið kæmist
. gegnum þakið á enskum kotbæ og
stormurinn gegnum rifur á veggjun-
um, þá gæti jafnvel hinn voldugasti
kohungur ekki farið leyfislaust inn í
slíkt heimili. Fyrir skömmu bar rúss
neskur flóttamaður í Englandi, sam-
an réttleysi rússneskra heimila og
öryggi Englands. Rússneski útlag-
inn hafði eitt sinn gleymt ó-
læstum útidyrum á húsi í London.
Lögregluþjónn sá, að húsið mundi
vera opið, og hélt vörð við dyrnar,
þar til eigandinn kom heim. Rússinn
var vanur lögregluheimsóknum í ætt
landi sínu og bjóst við, að nú ætlaði
enska lögreglan að finna hann í
fjöru. En Rússanum brá í brún, er
hann vissi, að enskur lögregluþjónn
taldil sér ekki heimilt að fara yfir
þröskuld á heimili annars manns,
nema með sérstökum dómsúrskurði,
og að í þetta sinn hefði hann tekið
að sér vemd heimilisins, sem virt-
ist vera vamarlaust og opið, þar til
húsbóndinn kæmi heim. Hér mætt-
ust tveir andstæðir heimar: Rússinn
með heimili sitt stöðugt undir járn-
hæl lögreglunnar, hvort sem landinu
ræður keisari eða bolsévikki, og á
hinn bóginn hið enska heimili, sem
er víggirt með múr hinnar hæstu fé-
lagsmenningar, sem til er í nokkru
nútímalandi".
Nema þingeyingar og
þingmenn Framsóknar
Það þykir ekki ástæða til að birta
meira úr hinum mjög svo merkilégu
greinargerðum Jónasar, það vita all-
ir af hvaða toga þær eru spunnar,
og það taka allir veslings manninn
eins og hann er nema Þingeyingar
og þingmenn Framsóknarflokksins.
í allri vinsemd skal þingmönnum
Framsóknarflokksins og öðrum ráða
mönnum þess flokks á það bent, að
vel getur svo farið, að þeir sex menn
sem réðu því, að Jónas var kosinn
formaður Framsóknarflokksins, valdi
því, að flokkurinn verði fyrr en var-
ir tekinn álíka alvarlega, eins og
„þjóðfíflið" sjálft.
nnnnaiananann
Gerizt
áskrifendur
Þjóðvilians!
K