Þjóðviljinn - 15.04.1943, Blaðsíða 2

2
ÞJOÐV LJINN
Fimmtudagur 15. apríl 1943.
óskast á afgreiðslu Þjóðviljans.
Uppl. á afgr., Austurstr. 12, sími 2184.
TILKYNNING
frá
Víðskípfarádi
Viðskiptaráðið hefur ákveðið að afla upplýsinga
frá verzlunum, iðnfyrirtækjum og öðrum innflytjend-
um um innflutning og kaup í heildsölu s.l. 5 ár á vör-
um í eftirtöldum vöruflokkum:
1. Vefnaðarvörur, fatnaður og tilh. smávörur.
2. Verkfæri, vogir og búsáhöld.
3. Rafmagnsvörur.
4. Hreinlætisvörur.
5. Skófatnaður.
6. Pappír, pappi, pappírsvörur og ritföng.
7. Byggingarefni.
Upplýsingar þessar skulu gefnar á þar til gerðum
skýrsluformum, er Viðskiptaráðið lætur í té. Skýrsl-
urnar verða því aðeins teknar til greina að þær séu
staðfestar og sundurliðaðar á þann hátt er skýrslu-
formið segir til um og að þeim sé skilað til skrifstofu
ráðsins eigi síðar en 25. apríl n.k., ef aðili er búsettur
í Reykjavík, Akranesi, Hafnarfirði eða Gullbringu- og
Kjósarsýslu, ella eigi síðar en 10. maí n.k.
Ef ekki reynist unnt að fá skýrslurnar staðfestar
af réttum aðila innan tiltekins tíma, skulu tekin afrit
af þeim og afritunum skilað í hendur þess endurskoð-
anda er tekið hefur að sér staðfestingu þeirra, um leið
og frumriti skýrslnanna, þar sem geta skal nafns end-
urskoðanda, er skilað til Viðskiptaráðs. Afritin, með
árituðu vottorði endurskoðanda skulu send Viðskipta-
ráði fyrir 15. ágúst n.k.
Afhending þessara skýrsluforma stendur nú yfir.
Þeir aðilar, sem ekki hafa þegar fengið þau, eða kann
að vanta sum eintök þeirra, en telja sig koma til greina
við reglulega úthlutun leyfa fyrir vörum í framan-
greindum-vöruflokkum, eru beðnir að gera skrifstofu
ráðsins aðvart sem fyrst.
Verzlanir, iðnfyrirtæki og aðrir innflytjendur, sem
ekki hafa sent ráðinu hér um ræddar skýrslur innan
hins fastsetta tíma, geta ekki búizt við að koma til
greina framvegis við reglulega úthlutun leyfa fyrir
vörum í þeim vöruflokkum er að framan greinir.
VIÐSKIPTARÁÐIÐ.
H 4PPDRÆTT1
FÉLAGS ÍSLENZKRA MYNDLISTAMANNA.
Drætti happdrættisins er frestað til 14. júni 1943.
Happdrættismiðar fást í anddyri Sýningarskálans, Bóka-
verzlun Sigf. Eymundsen og Tóbaksverzluninni London.
AUGLÝSIÐ í ÞJÓÐVILJANUM

Afturhald og frjálslyndi.
Það er eftirtektarverð barátta sem
háð er um þessar mundir út af forn-
ritunum. Þar er sem sé um að ræða
átök milli hins svartasta afturhalds
í menningarmálum annarsvegar og
frjálslyndis hinsvegar.
Öllum frjálslyndum mönnum er
Ijóst, að íslendingasögurnar eru
menningarfjársjóður, sem alþýða
manna þarf að eiga greiðan aðgang
að. Það er því ekki aðeins sjálfsagt
að gefa þær út með nútíma stafsetn-
ingu í stað þess, að halda fast við
stafsetningu þá, sem Daninn Wimm-
er bjó til á síðustu öld, heldur ber
að gefa út barnaútgáfur, með völd-
um köflum úr íslendingasögunum,
og ber þá auðvitað að hagræða þeim
sv.o að við barna hæfi verði.
Þá ætti og að hvetja listamenn-
ina til að sækja þangað yrkisefni.
tzmxmímttnmním
I.O.G.T.
St. Mínerva nr. 172
heldur skemmtun í Góðtempl-
arahúsinu fimmtudaginn 15.
apríl 1943 og hefst kl. 9 stund-
víslega.
Skemmtiskrá:
1. Skemmtunin sett.
2. Kvikmynd.
3. Einsöngur.
4. Upplestur (gamansaga).
5. Dans.
Allir templarar með gesti vel-
komnir. — Aðgöngumiðar af-
hentir á sama stað kl. 8—9 eftir
hádegi.
Æ .T.
Málarar og myndhöggvarar geta sótt
þangð ótæmandi efni, tónskáld og
ljóðskáld einnig. Naumast getur
kjörnara efni í söngleika en íslend-
ingasögur, mundi slíkur búningur
þeirra mjög stuðla að því að þær
nytu þeirrar hylli alþjóðar, sem
æskileg er.
Gegn þessari stefnu berst aftur-
haldið, undir forystu Jónasar frá
Hriflu. Hans stefna er að banna að
gefa íslendingasögur út í öðrum bún
ingi, en þeim sem Wimmer hinn
danski valdi þeim, en það þýðir, að
sögurnar falla fyrr en varir í
gleymsku, þær hætta að vera al-
mennings eign. Það voru þessar tvær
stefnur, sem háðu hólmgöngu á Al-
þingi þegar rætt var um Njálumálið.
Frjálslyndum eykst fylgi.
Þegar forustumaður afturhaldsins,
Jónas Jónsson, hóf baráttu sína fyr-
ir að fela íslendingasögumar fyrir
þjóðinni, stóð svo vel á, að Finna-
galdur geisaði í landinu og tókst
honum því að hafa nær alla þing-
menn að ginningarfíflum og fékk þá
til að setja bann við að íslendinga-
sögumar yrðu prentaðar með nú-
tíma stafsetningu, en nú eru fylk-
ingar afturhaldsins farnar að ryðl-
ast, það kom greinilega fram í um-
ræðum og atkvæðagreiðslum um
Njálumálið. Aðalmálsvari afturhalcte
ins í því máli, Helgi Jónasson, fyrri
þingmaður Rangvellinga, lýsti því
yfir, að hann hefði ekkert á móti að
íslendingasögurnar væru prentaðar
með nútíma stafsetningu, ef þeim
væri ekki breytt áð öðru leyti. Það
kom og í Ijós við atkvæðagreiðslu,
að þrír, af fimm þingmönnum Al-
þýðuflokksins í neðri deild, greiddu
atkvæði með sósíalistum í þessu
máli, sömuleiðis tveir þingmenn
Sjálfstæðisflokksins. Áður hafa sós-
íalistar ætíð staðið einir í þessu
máli á Alþingi.
Sólheimar.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
nnnnnnnnnnzm
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
nmmnnnnnnnn
14 kar.
gullhringar
með ekta steinum, fyrir dömur
og herra, handunnir — vandaðir,
fjölbreytt úrval.
Aðalbjörn Pétursson,
gullsm., Hverfisg. 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
nnnmmatmtœnzi
Herra ritstjóri!
Hannes á Hominu birtir í Alþýðu
blaðinu hinn 6. þ. m. bréf frá ,.Hjón-
um“ um grein þá, sem Þjóðviljinn
flutti nýlega um bama- og fávita-
heimilið Sólheimar í Grímsnesi.
I í grein Þjóðviljans var sagt frá
| mjög þrálátum orðrómi, sem gengi í
I bænum um ágalla á rekstri þessa
«
hælis. Var þar um svo alvarlegar á-
sakanir að ræða, að furðu sætir, að
fyrstu opinberu undirtektirnar, sem
þær fá, skuli ganga í þá átt, að
slæva ábyrgð þeirra, sem strax
hefðu átt að láta málið til sín taka.
Með því er þeim einum greiði gerr,
sem að vanrækslunni standa, en
hvorki hælinu, ef það er vammlaust,
né börnunum, ef einhver fótur er
fyrir ásökununum.
Það er almennt talið með verstu
verkum, að fara illa með börn, hvort
heldur það er gert með athöfnum
eða viðurgerningi. Vilja fáir til þess
vita, að einu bami líði illa, hvað þá
heldur mörgum saman, án þess að
reyna að rétta þeim hjálparhönd.
Það er því ekki að furða, þótt þeir,
sem vilja drepa á dreif orðrómi um
varhugaverðan aðbúnað tuga barna
á einu heimili vilji ekki 'láta nafns
síns getið, þó að dulnefnið „Hjón“
sé furðu ósmekklegt í því sambandi,
jafnvel þó um barnlaus hjón væri
að ræða. Mundi flestum þykja lík-
legra, að slíkum aðila bæri fremur
i máli sem þessu, að krefjast að það
yrði tafarlaust upplýst, svo að sá að-
.ilinn, sem órétti væri beittur, fengi
strax fulla rétting mála sinna.
Greinarhöf. Alþ.bl. telur, að fá-
vitaheimilið að Sólheimum standi
„nokkuð frá“ aðalbarnaheimilinu.
f Þjóðviljagreininni er fjarlægðin
nánar til tekin, þ. e. 50—60 metrar.
Ætla má að fávitunum sé ekki
alltaf haldið innan dyra og því síður
heilbrigðu bömunum. Er því mjög
ósennilegt, að fávitana beri ekki
stundum fyrir augu heilbrigðu bam-
anna, þó að væntanlega sé ekki um
beinar samvirtir að ræða. Eg hef
heyrt þess ge; \ að einhverntíma
hafi sú furðulega uppástunga komið
fram, að byggja mikinn garð milli
heimilanna til þess að byrgja fávit-
ana frá heiTvita börnunum. Af því
mundi leiða, að fleirf eða færri af
heilvita börnunum freistuðust til
þess að hnýsast eftir því sem væri
hinumegin við garðinn, eftir þeim
leiðum, sem færar reyndust og
mundu afleiðingar þess jafnvel geta
orðið margfallt óheillavænlegri en
núverandi fyrirkomulag.
Til þess að fyrirbyggja slíkar eft-
irgrennslanir yrði að reka heilvita
heimilið með algerum fangelsisaga.
Og hver vill beita sér fyrir því, að
á íslandi sé rekið harnaheimili með
slíku sniði?
Návist fávitahælisins að Sólheim-
um við heilvitaheimilið er ódæði,
sem ekki má viðgangast lengur en
orðið er.
„Hjónin“ hans Hannesár telja ekk
ert athugavert við það, þó að böm-
in á Sólheimum fái lítið kjötmeti og
bera fyrir sig Jónas lækni Kristjáns-
son og skoðanabræður hans. Það er
nú svo. Fullveðja fólk er auðvitað
sjálfrátt um það, hvaða trúarbrögð
það aðhyllist. En það á enginn ein-
staklingur í landinu að fá að vera
sjálfráður um það, að gera trúar-
bragðalegar tilraunir á fjölda mun-
aðarlausra bama.
Sé það gert á Sólheimum, þá er
vissulega full ástæða til þess að taka
nú þegar í taumana.
Ekki get ég fallizt á þá skoðun
„hjónanna", að það sé nokkur fóm
fyrir stúlku, sem „er fjölhæf og vel
menntuð", að starfrækja heimili fyr-
ir heilvita börn, sem greitt er fullt
meðlag með. Eg mundi þvert á móti
telja það mjög eftirsóknarvert ævi-
starf fyrir stúlku, sem hefur kynnzt
börnum og kann að umgangast þau,
og því skil ég mætavel, að forstöðu-
konu Sólheima sé óljúft að leysa upp
heilvitaheimilið. En um það má hún
ekki hafa sjálfdæmi. Annaðhvort
verður fávitahælið að víkja frá Sól-
heimum eða heilvitaheimilið.
Að þessu sinni skal ég ekki fjöl-
yrða meira um þetta mál. Eg þykist
sjá af bréfi „hjónanna", að frásögn
Þjóðviljans hafi ekki komið flatt
upp á þau. Það staðfestir það aðeins,
að orðrómurinn um Sólheima er allt
of almennur til þess að hann verði
þagaður í hel. En hann verður að
kveðast niður á þann eina hátt, sem
samboðinn er siðaðri þjóð. Það verð
ur tafarlaust að fá úr því skorið,
hvort aðbúnaði og viðurgerningi
barnanna á Sólheimum er ábóta-
vant og ef svo reynist, þá að bæta
strax fyrir það, að svo miklu leyti,
sem unnt er.
Hinsvegar verður forstöðukona
heimilisins að fá fulla uppreisn, ef
sakirnar eru ekki á rökum bvggðar.
Érum við ekki sammálá um þetta,
Hannes minn? Þú lézt ekkert álit
uppi á málinu frá eigin brjósti. Lof-
aðu mér nú að heyra þína skoðun.
Með þökk fyrir birtinguna.
A. B.
Dómur fyrír
folsun
■» I
Nýlega kvað' sakadómari
upp dóm. 1 máli réttvísinnar
gegn Olafi Ólafssyni fomsala.
Hann hafði gefið út og selt
24 tékka, samtals um 5000 kr.
sem innstæöa var eigi til fyr-
ir.
Hann var dæmdur í eins
árs fangelsi og sviptur kosn-
ingarétti og kjörgengi og auk
þess til aö greiða tékkana.
— Hann hefur verið dæmdur
áður.