Þjóðviljinn - 01.05.1943, Qupperneq 1
8. árgangur.
VILIINN
Laugardagurinn 1. maí 1943.
96. tölublað.
✓
Allir út ð pötuna 1. maí!
Allír I kröfugöngu verkalýðssamfakanna víd Iðnó klukkan 1,15
Sýnll 1. nai ai lermiijílsliregiiln sé iorustuaflið
i Wiliii isleidlnua!
Hl tarii kii faslsnaiui! ID larítfi furir inmDl,
Ml, rii oo ualdi liia ilnnandi Ifis!
Verkamenn, verkakonur, launþegar!
Alþýða Reykjavíkur!
Menntamenn, og millistéttafólk! Allir þið, sem
samúð hafið með frelsisbaráttu alþýðunnar!
i' dag er 1. maí, baráttudagur verklýðssamtakanna um heim
allan, dagur baráttunnar fyrir mannréttindum, frelsi og öryggi
alþýðunnar. ;
í dag sýna verklýðssamtök Reykjavíkur þann mátt, sem
í fjöldanum býr, með útifundum og kröfugöngum! í dag ber
öllum, sem starfa að frelsi og farsæld vinnandi stéttanna, að
fylkja sér undir fána þeirra, undir hinn rauða fána verklýðs-
hreyfingarinnar og sósíalismans, undir hinn íslenzka fána þjóð-
frelsis vors og sjálfstæðis.
í dag er verklýðshreyfing íslands voldug og sterk.
í dag þarf hún líka að sýna ótvíræðan vilja sinn til þess
að leiða þjóð vora út úr þrældómshúsi kreppna og atvinnuleys-
is, fram til þess þjóðfélags, sem tryggir vinnandi stéttunum
afrakstur vinnu sinnar, öryggi og frelsi.
Fyrir tveim árum síðan voru
1. maí-kröfugöngur verklýðssam
takanna bannaðar í Reykjavík.
Afturhaldssamir útlendir her-
foringjar höfðu með sjálfteknu
kúgunarvaldi brotið svo mann-
réttindin á verklýðshrevfing-
unni, að 1. maí 1941 urðu verka-
menn að ganga þögulir eftir
gangstéttunum, kr.eppa hnefana
í vasanum, en var bannað að
sýna vald sitt með samfylkingu
á aðalgötum höfuðborgar ís-
lands.
Síðan hafa orðið hin stórkost-
legustu umskipti.
Stórfenglegasta frelsisbarátta
allra alda er hafin, frelsisstríð
undirokaðra stétta og þjóða
gegn harðstjórn fasismans, stríð
fyrir lýðræði og þjóðfrelsi.
Hvarvetna um heim hrista nú
kúgaðar alþýðustéttir fjötra
sína, smíða sér leynt og ljóst
vopnin til frelsisbaráttu sinnar
og verstu harðstjórar heims
skelfast nú þegar dag reiknings
skilanna. >
Einnig hér hjá oss hefur verk-
lýðshreyfingin losnað úr læðingi
sundrungarinnar, — sameinuð
fylkti hún liði 1. maí 1942 — og
braut í krafti einingar og áræðis
af sér hlekki gerðardómslag-
anna.
Verklýðshreyfing íslands er
tekin að þekkja mátt sinn. Nú
ríður á að kunna og vilja nota
hann, til þess að afla alþýðunni
frelsis, til þess að taka forust-
una fyrir öllum heilbrigðum
kroftum þjóðar vorrar á mestu
örlagastund lands vors.
Verklýðssamtökin og aflir
þeir, sem frelsisstefnu þeirra
vilja fylgja, fylkja sér um þetta
hlutverk þeirra í dag!
:i:
í dag s*endir alþýða Beykjavíkur
líka heitustu kveðjur sínar til al-
þýðustétta alls heims, sem nú berj-
ast með vopn í hönd fyrir frelsi
þeirra og: voru.
I dag dvelur hugurinn hjá þeim,
sem færa nú þyngstu blóðfórnir
veraldarsögunnar.
Sovétþjóðirnar — bandalag smá-
þjóða og stórþjóða á grundvelli full-
komins þjóðfrelsis og sósíalisma —
hafa nú í tvö ár borið hita og þunga
ægilegustu styrjaldar mannkynssög-
unnar. 30 milljónir manna, kvenna
og barna í hinum herteknu hlutum
Sovétríkjanna, hafa, að áliti frétta-
ritara, nú látið lífið af völdum fas-
ismans. Með grimmd, verri en nokk-
urs villidýrs, stefna múgmorðingj-
arnir í Möndulveldunum að útrým-
ingu heilla þjóðflokka, og þá fyrst og
fremst þeirra, sem fært hafa mann-
kyninu sósíalismann.
En Sovétþjóðirnar sýndu það í
Stalíngrad að enginn máttur megnar
að brjóta frelsisást þjóðanna á bak
aftur. í Stalíngrad var óvætt fas-
ismans veitt ólífissár, — lmn get-
ur enn mútað og myrt, skotið og
hengt, — en hún getur ekki framar
sigrað.
Með vissunni um það, gengur
íslenzkur verkalýður til kröfu-
gangna sinna 1. maí.
íslenzk alþýða þakkar í dag rauða
hernuin og Sovétþjóðunum þá fórn
og hugdirfð, sem engin orð fá lýst.
Hún drúpir höfði full lotningar, því
hún veit að í krafti fórnanna, sem
færðar hafa verið í austurveg, getur
hún vonast eftir frelsi og öryggi fyr-
ir sig og börn sín.
íslenzk alþýða, sendir í dag sínar
lieitustu bróðurkveðjur norskum
verkamönnum, menntamönnum,
kennurum, prestum,norsku þjóðinni,
sem berst hetjubaráttu við ofureflið
og aldrei lætur undan. — Reykvísk-
ur verkamaður lítur á það sem lieið-
ur, er lionum hlotnazt, að fá að hafa
norska sjómenn sem gesti sína, fé-
1 laga og samherja, í kröfugöngunni
í dag.
íslenzkur verkalýður treystir því
að á þessu tímum, þegar norskir og
íslenzkir sjómenn hníga saman í haf-
ið fyrir kúlum fasistanna, þegar
norskir og íslenzkir verkamenn
ganga saman í kröfugöngum 1. maí
gegn fasisma og kúgun, þá verði
knýtt þau bræðrabönd milli íslenzku
og norsku verklýðshreyfingarinnar,
sem aldrei slitna.
4=
Verkalýður íslands óskar í dag her
skörum frelsisins sigurs, hvar sem
þá er að finna. Hvar sem kúgaður
maður hristir hlekk sinn, livar sem
frjáls maður ver frelsi sitt með
brugðnum brandi, — þar er hugur
vor í dag. Hvort það er á skipasmíða
stöðum Kaupmannahafnar eða á
sléttum Kína, í bjargvígum Túnis
eða á öldum Atlanzliafsins, i útborg-
um Parísar eða á öræfum Serbíu,
í Wedding eða Vín, í Indlandi eða
Ástralíu, — alstaðar er það frelsi
ALLRA LÝÐA, sem um er barizt,
— LÍKA VORT.
H aaniilMii Mands, SnndlriM-
una io laodariMaiaa oioo iolini
naoohoosina
Um allan hinn frjálsa heim hefur undirbúningrur hátíða-
haldanna 1. maí borið merki baráttunnar gregn fasismanum.
í ávarpi Kommúnistaflokks Sovétríkjanna er eitt kjörorð-
ið þannig: „Lifi samfylking' Bretlands, Sovétríkjanna og Banda-
ríkjanna gegn óvinum mannkynsins.“
Sami andi er í 1. maí ávarpi brezku verkalýðsfélaganna;
áherzla lögð á samvinnu Bandamannaþjóðanna til að sigra í
styrjöldinni og skipa málum að henni lokinni.
íslenzkur verkalýður samein-
ast í dag. Hann sameinast um
hagsmuni sína ofe himsjónir.
Islenzku alt>ððunni barf allri
að verða ljóst að á hennar herð-
um hvílir nú líka varðveizla
þeirra hugsjóna, sem þjóð vor
á dýrastar, þeirra, sem undan-
farnar kynslóðir hafa barizt fyr-
ir öld fram af öld, hugsjónir
þjóðfrelsis vors og sjálfstæðis.
Þjóðin hefur dýrkeypta
reynslu um það af sögu sinni,
hvers vænta má af höfðingjun-
um um varðveizlu sjálfstæðjs-
ins. Ef alþýðan nú, þegar hún í
fyrsta skipti í sögu landsins á
þjóðarsamtök, ekki sameinast
um að bjarga þjóðfrelsinu út úr
hverjum þeim hættum, sem yfir
því vofa, þá glatast það einu
sinni enn.
íslenzkur verkalýður hefur
síðan 1. maí í fyrra sýnt vaxandi
vald sitt, — mátt sinn til að
brjóta hlekki, sem auðvald og
afturhald lagði á hann. Verka-
lýðurinn, sem fyllir götur
Reykjavíkur í dag, er brjóstfylk
ing íslenzkrar alþýðu, fulltrúi
allra vinnandi stétta til sjávar
og sveita, og hann sækir fram
í þeirra nafni í dag, sýnir vilja
þeirra til að öðlast það vald og
þann rétt í mannfélaginu, sem
vinnandi stéttunum ber.
Vinnandi stéttir íslands eru
vaknaðar til meðvitundar um
rétt sinn, þær eru vaknaðar til
meðvitundar um vald sitt og
þær munu sýna að þær eru að
vakna til fullrar meðvitundar
um þá skyldu sína, það sögu-
lega hlutverk sitt, að leiða þjóð
vora fram til fulls frelsis.
y
4
Áskorun til með-
lima verkalýðsfélag-
anna
l.maí-nefndin skorar á með
limi verklýðsfélags Reykja-
víkur að mæta kl. 9 f. h. í
skrifstofu Iðju í Alþýðuhús-
inu við Hverfisgötu og taka
merki dagsins og „Vinnuna“
til sölu í bæinn.
Ennfremur skorar nefndin
á allá þá, sem ætla að aðstoða
við kröfugönguna og útifund-
inn að mæta við Iðnó kl.
12,45 stundvíslega.
Reykvísk alþýða! Gerum 1.
maí sem glæsilegastan!
Mætum öll til starfa!
l.-MAÍ NEFNDIN.
Bandaríkin slíta sambandi
við Vichylandstjórann
í Martinque.
Cordell Hull, utanríkisráð-
herra Bandaríkjanna, hefrn*
lýst yfir því, að Bandaríkja-
stjórn skoði sig ekki lengur
bundna af neinum þeim samn
ingum, sem hún hafi gert við
landstjóra Vichystjórnarinn-
ar á frönsku nýlendimni
Framh. á 4. síðu.
.... ’s-
Alþýðufólk í Reykjavík!
Út á götuna 1. maí undir
fánum og kjörorðum verk-
lýðssamtakanna!
Sósíalistar! Verklýðs-
sinnar!
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn.