Þjóðviljinn - 06.05.1943, Blaðsíða 2

2
? JÓÐVILJINN
Ftmmtudagur 6. mai 1943.
TILKYNNING
um gafðáburd
Þeir Reykvíkingar, sem pöntuðu garðáburð hjá
bænum í vetur, vitji hans á Vegamótastíg kl. 9—
12 og 1—7 virka daga.
Ræktunarráðunautur bæjarins.
AÐALFUNDUR
Ferðafélags fslands l^erður Kaldinn í OddfelIowKúsinu þriðju-
dagskvöldið þ. II. þ. m. og Kefst kl. 9.
DAGSKRÁ SAMKVÆMT FÉLAGSLÖGUM
Að loknum fundi les Skúli Skúlason, ritstjóri, upp kafla úr
árbók F. í. um Rangárvallasýslu og sýndar verða> nýjar myndir
frá Tindafjallajökli teknar af Páli Jónssyni en útskýrðar af Stein-
þóri Sigurðssyni. Dansað til kl. I.
Félagar sýni skírteini við innganginn.
STJÓRNIN
Höfum opnað aftur
HROSSAKJ0TSMARKAÐ
á Vesturgötu 16.
SALTAÐ TRIPPAKJÖT
í 1 20 kg. tunnum
eða kr. 3,30 kg.
í 60 kg. tunnum
eða kr. 3,40 kg.
í lausri vigt kr. 4,00 kg.
FROSIÐ TRIPPAKJÖT
í smábitum: frampartar
REYKT TRIPPAKJÖT
í smábitum: frampartar
kr. 396,00
— 204,00
4,00 kg.
3,40 —
Fólk er beðið að athuga, að markaðurinn stend
ur aðeins skamman tíma.
(&<><><><> o<><><><>o-o<><><><í><>
MUNIÐ
Kaffisöluna
AUGLÝSIÐ
í ÞJÖÐVILJANUM
Hafnarstræti 16
o< >000000000000000
Stúlka
helst*vön innanhússtörfum ósk-
ast á létt heimili, að Stóra-
Fljóti, Biskupstungum, í vor og
sumar. /
Mætti hafa barn með sér.
Upplýsingar á Vatnsstíg 10 kl.
1—3 og í síma 2184.
>0-0*00000-0-0-00-00-0-0-0>'
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnarstræti 1 6.
00000000000000000
KAUPIÐ
ÞJÓÐVILJANN

Baráttudagur verkalýðsins
Baráttudagur verkamanna 1. maí
er gengin um garð.
Hann sýndi að meðal launastétt-
anna og allra alþýðumanna er nú
ríkjandi meiri samheldni en nokkru
sinni fyrr. Þetta er hin jákvæða hlið
dagsins, og verður þýðing hennar
naumast ofmetin.
En fyrsti maí sýndi líka, að meðal
andstæðinga alþýðunnar, er mark-
visst að því unnið, að gera þennan
dag að innihaldssnauðum hátíðis-
degi, eitthvað í líkingu við jólin, og
þurrka þannig út hinn rétta svip
dagsins — baráttusvipinn —. Fyrsti
maí er baráttudagur verkamanna,
og annarra alþýðustétta. Hann er
baráttudagur þeirra stétta, sem búa
við skarðan hlut í þjóðfélaginu; þann
dag sýna þær alþjóð kröfur sínar og
mátt sinn, hann er dagur þeirra „lýða“
„er útskaga áður of byggðu“ en gera
nú kröfur til að ráða löndum.
Verið á verði alþýðumenn!
Enginn skyldi halda að það sé til-
viljun ein, að reynt er nú að halda
því fram, að fyrsti maí eigi að vera
„hátíðisdagur“ verkamanna, inni-
haldslaus og sviplaus, sem eigi að
hefjast með virðulegum „haleljúja
hátíðahöldum“ og enda með skríls-
legum fylliríissamkomum eins og
þær gerast verstar hjá úrkynjaðri og
auðvirðilegri yfirstétt. Vel má vera,
að samkomur þær, sem haldnar voru
hér að kvöldi fyrsta maí, hafi verið
mjög i þessum stíl, og mega þeir
menn, sem að því hafa stuðlað, að
gefa þeim slíkan blæ, vissulega heita
andstyggð alþýðustéttanna og allra
góðra manna.
En þetta var úturdúr. Við hverf-
um nú aftur að efninu.
Fyrir tuttugu árum barðist yfir-
stéttin og hlaupagikkir hennar úr
alþýðustétt gegn samtökum alþýð-
unnar og þeim ytri táknum, sem þau
sýndu fyrsta maí, með háði, spotti,
grjótkasti og barsmiðum.
Þessum vopnum "var lengi og
vasklega beitt, en vasklegar var þó
varizt, og vasklegust voru gagnáhlaup
alþýðunnar. Alþýðan kunni að
verjast og sækja í senn, af því meðal
annars, að köpuryrðum, grjótkasti
og áflogin fyrsta maí, færðu henni
heim sanninn um, að hún átti stéttar
andstæðingi að mæta, andstæðingi
sem ekkert hafði henni að bjóða
annað en fjandskap.
En nú eru samtök verkalýðsins og
annarra alþýðustétta orðin svo
voldug og sterk að andstæðingurinn
þorðu ekki að beita þau vopnum
háðsins, grjótkastsins né áfloganna.
Nú eru vopnin svívirðilegt smjað-
ur, og þvaður um að fyrsti maí eigi
að vera hlutlaus og litlaus hátiðis-
dagur.
Gegn þessum vopnum ber alþýð-
unni að vera á verði, þau eru hættu-
legri en gömlu vopnin, því þau geta
valdið því, að alþýðustéttirnar gleymi
að það er andstæðingur, sem ber
þau.
Munið það alþýðumenn að fyrsti
maí er vígður baráttunni fyrir bætt-
um kjörum og auknum réttindum
hinna vinnandi stétta og þeirri bar-
áttu verður ekki lokið fyrr en hinar
vinnandi stéttir ráða þjóðfélaginu,
framleiðslutækjum þess, auðlindum
þess og stjórnarfari.
Stéttarandstæðingarnir
tala
Auðvitað hafa blöðin gert fyrsta
maí að umræðuefni, andstæðinga
blöð alþýðustéttanna eru mjög ó-
ánægð yfir því að dagurinn bar
fyrst og fremst hinn rétta svip
stéttfarbaráttunnar. Morgunblaðið
segir svo um þetta efni;
„Hinn rauði byltingafáni var höfuð
tákn kröfugöngunnar. — Krafan um,
að kommúnisminn lifi, sem að visu
var framsett í kröfunni: „Lifi sovét-
rikin“, hefur sennilega verið letruð
á gamalt kröfuspjald frá fyrri tím-
um, en í ógáti slæðst með. „Inter-
nationalen“ og byltingasöngvar voru
aðalviðfangsefni lúðrasveitanna.
Hvergi stóð: „Lifi ísland".
Verkamenn verða og eiga að gera
betur. Þeir verða að sýnS þjóð sinni
þjóðleg og virðuleg hátíðahöld, sem
eru stéttinni í heild samboðin. Þeir
mættu taka sér til fyrirmyndar sjó-
mannastéttina, sem hefur gert Sjó-
mannadaginn að hjartfólgnum degi
allrar þjóðarinnar“.
Hinn rauði fáni
Það er rétt hjá Morgunblaðinu að
fyrsti maí var að þessu sinni, sem
endra nær, háður undir hinum
rauða fána verklýðshreyfingarinnar
og undir þeim fána mun þessi dagur
verða háður, sem baráttudagur, unz
ríki verkalýðsins er stofnað. Það er
árangurslaust' fyrir yfirstéttina að
skríða í sauðargæru til alþýðusam-
takanna, henni mun ekki takast að
slæva baráttuþrótt þeirra, með
smjaðri og glamri um virðuleg há-
tíðahöld, ekki fremur en henni tókst
að feygja verjur hennar með háði,
né brjóta vopn hennar með grjót-
kasti. — En þó þrátt fyrir allt —
íslenzka alþýða gættu þín. Þú
hefur unnið glæsilegan sigur, það
er meiri vandi að neyta sigurs en
vinna hann, og andstæðingurinn
beiðr öðrum aðferðum gegn sterk-
um og sigrandi andstæðingi, en þeim
sem aflvana er talinn. Hinar nýju
aðferðir líta oft út sem virðuleg vin-
arhót, þær eru hættulegar.
Baráttan undir rauða fánanum má
aldrei slævast.
fliið dDilir
Verkamennimir, sem imniö
hafa hjá hitaveitunni, eru
sem óðiast aö fara þaöan.
Vinnuflokkur einn, sem ný-
lega taldi um 60 manns, tel-
ur nú um 30. í sumum til-
fellum hefur varla veriö unnt
aö framkvæma ákveöin verk.
sökum mannfæðar.
Verkamenn sækja sér vinnu
í aðrar áttir. Til dæmis er vit-
aö, að brezka setuliöið hefur
háft þá framsýni, aö ráöa til
sín nokkur hundruð valdra
verkamanna í flugvöllinn, þar
sem þeir fá ca. 400 krónur
á viku, móts viö ca. 250 hjá
hitaveitunni.
Hversvegna eru verkamenn
svo tregir til að fara i hita-
veituna og hversvegna flyja
þeir hana? Er það af því, að
firmaö Höjgaard og Schults
sé svo illa þokkáö sökum gam-
alla synda? Nei', þaö er ekki
aöalástæöan.
Aöalástæðan er súyaö i hita
veitunni er unniö aöeins í 8
stundir á ciag, en í setuliös-
vinmmni er mmiö i 9 tii 10
stundir daglega. Þáö er, verka
mennirnir sækjast eftir lengri
vinnu en þeirri, sem í hita-
veitunni er unnin.
Þó er þetta aöeins hálfur
sannleikur. Allur sannleikur-
inn er sá, aö kaup verka-
manna er of lágt, svo lágt.
þrátt fyrir grunnkaupshækk-
ihmioiii 7
anir síöasta ái’s, aö meöal
fjölskyldur komast af með
naumindum, ef unnin er að-
eins dagvinna.
Ég veit, iað stríösgróöa-
mönnunum mun þykja þessi
staöhæfing ósvífin. En verka-
mannaheimilin munu vera
mér sammála samt.
Hér verða ekki ræddar aö-
stæöur þess, aö kaupiö fyrir
8 stunda dagvinnu er of lágt.
En staðreyndin um flótta
verkamanna úr hitaveitunni
sýnir, hvert stefnir.
Þaö hafa komiö fram há-
værar raddir rnn nauösyn
þess, áö vinnutíminn í hita-
veitunni yrði lengdur, til þess
aö hún fengi bæöi nóg af
mannafla, valið liö, og tll þess
aö verkiö gengi sinn nauösyn-
lega gang.
Ég hefi ástæöu til aö ætla,
áö Höjgaard og Schults vilji
ákveöið lengja vinnutímann.
ÞaÖ er og ástæða. til áð ætla
verkfræðingum hitaveitunnar
sömu skoðanir.
En hvar er andstaðan? And-
stáöan er hjá bæjarráði og
bæjarstjóm. Bæjarráð veit vel
aö gangur hitaveitunnar er
aö komast í óefni sökum vönt-
unar á verkamönnum og
mannvali. Samt er þumbast
á móti því aö skapa þau skil-
yrði, aö verkamenn vilji
vinna verkiö, það er að láta
vinna 1—2 stundir í eftir-
vinnu.
Á þessu er engin skynsam-
leg skýring nema ein, og hún
er þessi:
Atvinnurekendur og þar
meó bærinn, voru í fyrra
knúöir til aö viöurkenna 8-
stunda vinnudaginn. Þeir vita
vel áð dagkaup verkamanna
er of lágt. Þeir vita einnig,
að vísitalan er langt frá því
aö vera, rétt spegilmynd dýr-
tíðarinnar og aö hún er út-
reiknuö á kostnaö launþega.
Þessvegna hugsa atvinnu-
rekendur sér, áö láta vuuia
aöeins 8 stundir fyrír núgild-
andi kaup, til þess aö gera
verkalýðinn óánægöan meö 8-
stunda vinnudaginn, reyna
þannig aö undirbúa afnám
hans viö fyrsta tækifæri, og
innleiða 9—10 stunda vinnu-
dag með svipuðu grunnkaupl
og verkamenn fá nú fyrir 8-
stunda vinnudag.
Þannig er áætlun stórat-
vinnurekenda, og áð fram-
kvæmd hennar stefna, þeir
markvisst.
Þetta er líka skýringin á
því, að bæj arst j órnaríhaldið
'er aö stefna framkvæmd hita-
veitunnar í voöa með fram-
feröi sínu.
Fyiir þessa menn er aðeins
um tvennt aö velja:
AnnaÖhvort að lengja vinnu
tímann um eina eöa tvær *
stundir og tryggja þar með
Framh. á 4. síðu.
)