Þjóðviljinn - 07.05.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur 7. maí 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
^lðaviUINM
J
Útgefanái:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Ekiar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhj<»rtarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (I. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Fólkið verður að taka
til sinna ráða
Alþingi er í sjálfheldu. Meiri
hluti þings hefur ekki feng-
izt til þess a'ö mynda raun-
verulega stjórn fólksins, rót-
tæka umbótastjóm. Meirihluti
hefur heldur ekki fengizt til
þess að mynda stjórn gegn
fólkinu, í stíl viö gömlu þjóö-
stjómina. — Það er ekki út-
lit fyrir aö gangi né reki
með þessi mál, fyrr en fólkiö.
sjálft lætur til sín taka, til
þess aö fá vilja sinn fram.
Og fólkiö hefur fyrst og
fremst eina aöferð þi 1 þess.
að láta til sín taka milli kosn-
inga: Beita áhrifavaldi sam-
taka sinna.
Alþýöusambandiö hefur þeg
ar vísað veginn í þessu efni.
Þing þess fól samoandsstjórn
aö „gera áhrif alþýðusamtaK
anna gildandi í stjóm lands-
ins“. Og það átti ekki aö láta
þar viö staðar numið, heldur
og aö vinna aö því, aö al-
þýöan „taki forystu þjóðar-
innar í sínnar hendur í ná-
inni samvinnu við aðrar vinn-
andi stéttir landsins“. Og þaö
er skýrt tekið fram rnn leið,
í þessari ályktun, hvert stefnt
sé, með þessum lokaoröum:
„Þar af leiðandi getur verka
lýðin-inn ekki sætt sig við
smávægilegar ívilnanir, heldur
verður hann ásamt annarri
alþýðu íslands, að tryggja sér
þau völd í þjóðfélaginu, er
geti gert markmið verkalýðs-
hreyfingarhmar að veruleika“.
í Alþýöusambandinu em yf-
ir 19 þúsund vinnandi menn
og konur. Meö fjölskyldum
þeirra er hér um aö ræöa
fjölda, sem er áreiöanlega yf-
ir 60 þúsund manns. Alþýðu-
samba;ndiÖ er fulltrúi fyrir
meirihluta íslenzku þjóðar-
innar.
Þar viö bætist svo, að fleiri
samtök vinnandi manna á
íslandi munu vera fylgjandi
sömu stefnu og fram kemur
í þessari ályktun Alþýöusam-
bandsins. Þau samtök þarf
sem fyrst aö tengja saman' í
því bandalagi, sem ályktun
Alþyöusambandsins ætlast til
að mynduö sé, til þess áð
framkvæma þessi verkefni.
Alþingi er í sjálfheldu vegna
þess jafnvægis, sem er á milli
stéttanna, auömanna og verka
manna. Ef takast á aö breyta
þeim kraftahlutföllum skjót-
lega, án nýrra kosninga, þann
ig aö alþýðan r^t: tekiö for-
'ystuna í í le 1 :kum vstjóm-
Sjálfstædísmálíd
Sósialisfaflokkurínn bauð hinum flokkunum samsfarf um flausn
þess stórmáls, en þeír fóku ekkí boðínu
Svo sem áður var frá skýrt skilaði stjómarskrámefndin áliti
sínu um stjómarskrá lýðveldisins íslands strax í byrjun reglu-
legs Alþingis 1943. Hefur áður verið skýrt frá innihaldi álitsins
og fmmvarpi nefndarinnar.
Sósíalistaflokkurinn reit þá strax hinum þrem þingflokkunum
svohljóðandi bréf:
„Vér leyfum oss hér með að leggja til við yður að flokkar vorir
hafi samstarf um, að lýðveldisstjómarskrá sú, sem nú er að fullu
undirbúin af milliþinganefnd í stjómarskrármálinu nái sam-
þykki þjóðarinnar í sumar og verði samstarfið með eftirfarandi
hætti:
,1. Fulltrúar flokkanna flytja sameiginlega stjómarskrárfrum-
varpið nú þegar á þessu þingi, áður en því verður frestað, — svo
framarlega sem ríkisstjómin ekki tilkynnir flokkunum, að hún
múni nú þegar leggja það fyrir þingið.
2. Flokkamir hafi samtök um að hraða málinu gegn um þing-
ið, svo það sé afgreitt fyrir þingfrestun.
3. Flokkarnir ákveði, að þjóðaratkvæðagreiðsla um samþykkt
frumvarpsins skuli fara fram í sumar eða í síðasta lagi í septem-
ber í haust.
4. Flokkarnir skipi nefnd manna, til þess að stjóma sameigin-
legrnn áróðri fyrir samþykkt stjórnarskrárinnar'og þátttöku í
kosningunum.
Vér höfum skrifað öðrum flokkum þingsins samskonar tilboð.
Vér væntum heiðraðs svars yðar hið allra fyrst“.
Það ætti ekki að þurfa aö
leiða rök aö því, hver nauö-
syn var á því aö íslendingar
tækju höndum saman um aö
afgreiöa þetta mál fljótt og
vel. í tæpar sjö aldir hefur
þjóö vor búiö viö erlenda á-
þján, og nú loks, þegar sá
tími er kominn aö vér getum
áö fullu gengiö frá myndun
sjálfstæðs lýöveldis á Islandi,
málum, þá þurfa vafalaust
hin beinu áhrif frá fólkinu
sjálfu aö koma til skjalanna,
— samtök hins vinnandi fólks
í landinu þurfa að knýja á,
svo upplokiö verö'l fyrir þeim.
Alþingi vísaði einu helzta
máli þingsins, dýrtíöarmálinu
í raun og vem til þessara
samtáka til úrlausnar. Al-
þingi viðurkenndi aö þaö væri
máttlaust til þesai aö leysa
þetta vandamál, nema í sam-
starfi við þessi samtök hins
vinnandi fólks.
Alþingi getur heldur ekki
myndaö raunhæfa lýðstjóm
1 landinu, róttæka umbóta-
stjóm, nema í samvinnu viö
þessi samtök alþýöunnar. Og
einungis meö slíkri samvinnu
yrði þaö tryggt, aö slík stjóm,
þegar m.vnduð væri, yröi í svo
o-hiu sambandi við fólkiö, að
hún ekki brygöist því, heldur
framkvæmdi stefnu þess.
Mál málanna nú er að Al-
þýöusambandiö og önnur sam
tök hins vinnandi fólks myndi
nú þegar sín á milli banda-
lag alþýöusamtakanna og
skapi þar með þann sterka
grundvöll, sem þarf til þess
aö hægt sé aö reisa róttæka
umbótastjórn fólksíns á hon-
um.
þá er sem vissir aöiljar hiki
og vilji draga máliö sem mest
á langinn.
ÞaÖ var vilji meirihluta ís-
lenzku þjóðarinnar aö koma á
lýðveldi á Islandi 1942. Viö
það var hætt sökum erlendr-
ar íhlutunar.
Allir muna hvernig Fram-
sóknarflokkurinn kom fram
í því máli, þegar hann geröi
þaö að skilyröi fyrh aö vera
með í þjóðlegri einingu, aö
réttmæt breyting á kjördæma
skipuninni yrði látin niöur
falla. — Og enn virðist það
fyrst og fremst vera Fram-
sókn, sem streitist á móti' því,
að stjómarskrármálið væri af-
greitt í sumair.
Þaö er íslenzku þjóðinni
lífsnauösyn, aö sýna það út á
viö, aö í sjálfstæðismáli sínu
sé hún ein, sterk, hiklaus
heild. ÞaÖ er þung ábyrgö,
sem hvílir á hverjmn þeim
flokk, sem þar skerst úr leik.
Þaö kom greinilega fram’ í
ræöu Ólafs Thors, daginn
sem þinginu var frestaö, aö
raunvemlega hefði Sjálfstæö-
isflokkurinn verið því fylgj-
andi, að lýöveldisstjórnarskrá-
in væri afgreidd fyrir þing-
frestun.
En jafnt SjáKstæöisilokk
urinn, sem hinir flokkarnir,
létu undir höfuð leggjast að
svara bréfi Sósíalistaflokks-
ins og með því að greiða at-
kvæði með þingfrestuninni
tóku Sjálfstæðisflokkurinn og
Framsókn á sig ábyrgðina ai
að fresta framgangi þessa stór
máls.
Þaö var vitanlegt, aö Fram-
sókn vildi draga þá afgreiöslu.
Tvcír kosfír
Iwn lelur Miiliirliin ?
Alþýðuflokkurinn situr nú í þeim ^apastokk, sem Alþýðublað-
ið hefur sett hann í. Hann á um tvent að velja:
1. Að lýsa því yfir að hann vilji ganga að þeim skilmálum, sem
Framsókn hefur lengst viljað ganga að til stjómarmyndunar, —
þ. á. m. kauplækkun o. s. frv. — Þar með héldi hann fast við
stefnu floksins eins og hún hefur birzt í þeim ásökunum Al-
þýðublaðsins á Sósíalistaflokkinn að hann hafi hindrað myndun
róttækrar umbótastjórnar í landinu.
2. Eða lýsa því yfir að Alþýðuflokkurinn sé ósammála skil-
málum Framsóknar, eins og Sósíalistaflokkurinn, — og sameigin-
legur grundvöllur fyrir samstarfi þessara flokka um ríkisstjórn
sé því ekki fundinn enn. Þar með væri Alþýðublaðið lýst ó-
merkt að öllu sínu þvaðri um Sósíalistaflokkinn og „vinstri
stjórn“.
Menn bíða eftir því með nokkurri eftirvæntingu að sjá hvorn
kostinn Alþýðuflokkurinn kýs.
Alþýðublaðið engist í gapastokknum í gær og kann auðsjáan-
lega illa við sig. Því þykir hvorugur kosturinn góður. Og hrópar
upp að til sé þriðji. kosturinn og sá standi aldeilis Sósíalista-
flokknum til boða:
Hann er sá að mynda „róttæka umbótastjórn“ án þess hún
ákveði að framkvæma nokkrar róttækar umbætur!! — Sem sé
bara fá ráðherrastólana og gera ekki neitt! — Jú það væri vissu-
lega hægt að fá samkomulag við Framsókn upp á þær spítur —
og við skiljum vel að Alþýðublaðið sé ginkeypt fyrir slíkri
„vinstri“ stjórn! En meðal annarra orða, því minnist Alþýðu-
blaðið ekki á það, að þegar Haraldur Guðmundsson bauð upp á
svona stjórn í vetur með einhverju ofurlitlu af umbótum, þá
neitaði Framsókn, vafalaust af því henni fanst þetta litla vera
ofmikið! — En Alþýðublaðið talar aldrei um að Framsókn hafi
hindrað vinstri stjórn! — Vilji menn á annað borð mynda stjórn
án nokkurs stjórnarsamnings, því mynduðu þá ekki íhaldið,
Framsókn og Alþýðuflokkurinn slíka stjóm í vetur, þegar allir
þessir flokkar lýstu sig reiðubúna til slíkrar stjórnarmyndunar,
en Sósíalistaflokkurinn einn neitaði, af því hann gerði fram-
kvæmd ákveðinna umbóta að skilyrði fyrir þáttöku í ríkis-
stjórn?
Nei — þriðji kosturinn er ekki til!
Þa er aðeins um tvo kosti að velja fyrir Alþýðuflokkinn og Al-
þýðublaðið — og er hvorugur góður, sá fyrri slæmur fvrir Al-
þýðuflokkinn og sá síðari, fyrir Alþýðublaðið.
Hvor verður fyrir valinu?
En því gekk Ihaldiö inn á
það?
Svariö mun liggja í augum
uppi. Til þess aö fresta því
aö eignaaukaskatturinn yröi
samþykktur og hindra aö
varasjóöshlunnindin fyrir 1942
yröu afnumih.
íStríÖsgróÖamíennírniLi" ogí
Framsókn verzla sín á mili
um sjálfstæöismálið og skatta
málin. — Svo lítiö lagöist fyr-
ir þá kappa báða, „sjálfstæö-
ishetjumar“ annarsvegar og
Framsóknarkempui-nar hins-
vegar, áö báöir hlaupa heim
frá heitustu áhugamálum sín-
um, þegar á átti að herða.
En viö skuliun vona aö töf-
in á fullnaöarsamþykkt lýö-
veldiss'tjómarskrárinnar, þó
hættuleg sé, komi ekki aö sök.
En það veröur þó því áöeins.
aö tíminn sé vel notaður til
þess að búa þjóðina undir
sameiginlegt átak í sjálfstæð-
ismálinu.
Þaö hefur orðiö vart trú-
leysis á þjóöina í þessum mál-
um, hjá ýmsum forystumönn-
um hennar. Slíkt trúleysi á
engan . rétt á sér. ÞaÖ hefur
alltaf sýnt sig, áð þegar í harö
bakkann slær, þá stendur ís-
lenzka þjóðin sem ein heild
um frelsi sitt — og svo mun
verða enn. En hún þarf aú
vita, hver hætta sé á feröum.
Hún þarf aö fá tíma til aö
fylkja liði sínu til átakanna,.
Framh. á 4. síðu.