Þjóðviljinn - 08.05.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 8. maí 1943.
ÞJÓÐ VILJINN
3
þiðmnijniii
Utgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistafiokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Viljið þið að atvinnu-
leysið og kreppurnar
komi aftur?
Þaö’ mun engan alþýöu-
mann eöa konu langa til þess
aö þaö ástand komi aftur á
íslandi, sem var fyrir stríö
aö þúsundir verkamanna
veröi aö "ganga atvinnulausir
ár eftir ár, aö tugir og hundr-
uðí sveitafólks flosni upp vegna
kreppunnar og hundruð fiski-
manna veröi gjaldþrota vegna
ímarkaösvandræöa. En þetta
ástand kemur aftur, nema
róttækar breytingar séu gerö-
ar á mannfélagsskipan vorri'.
Sósíalistaflokkurinn berst
fyrir því, aö slíkar róttækar
ráöstafanir séu geröar, til þess
aö fyrirbyggja hörmangar iyr
írstríösáranna.
En Sósíalistaflokkurinn geu
ur ekki gert slíkar breytingar
bara meö því aö fá einn eöa
tvo ráðherra í ríkisstjórnJ
Slíkir ráÖherrar væru jafn
máttlausir sem aörir menn
gagnvart þessum vágestum
auövaldsskipulagsins: atvinnu
leysi, kreppum fátækt, hungri
Þaö sem þarf, er vald til
þess að getai gert hinar nauð-
synlegu breytilngar á þjóöfé-
laginu.
Alþýðustétth íslands hafa
þetta vald. — Þær eru meiri-
hluti þjóöarinnar og geta
skapaö þetta vald, með því
aö ráðstafa atkvæöum sínum
þannig, aö tryggt sé aö vilji
þeirra veröi framkvæmdur á
Alþingi. — Þær hafa í hendi
sér sterkustu samtök þjóðar-
innar og geta beitt hinu mikla
áhrifavaldi þeirra utan þings
milh kosninga, til þess aö
knýja fram vilja sinn.
hiþýöustétþir islands búa
yfir sterkasta '•aldinu, sem til
er í þessu lanúi. ef þær eru
eúiiiuga um ð beita þvi. —
Cg þaö er þaö, -e ..'. þær þurfa
a< veröa. jameiginiegur.
sl ' kur vilji öeirra er forsend-
8,r. fyrir því aö bessu valdi
þeirra veröi beitt.
Þáö þarf á næstu mánuö-
um aö skapa viljann til þess
áö beita þessu valdi.
Það er verkefni Sósíalista-
flokksins aö vekja þennan
vilja., stæla hann og þroska.
Frelsi alþýðunnar frá böh
atvinnuleysis, kreppu og fá-
tæktar, veröur a'öeins fram-
kvæmt af alþýðunni sjálfri.
en ekki meö þvi einu aö fá
ráöherra í ríkisstjórn. En ták-
ist áö skapa þann sterka sam-
eiginlega vilja hjá alþýöunm,
„ Dagur á austurvigstöðvunum “
I eftírfarandt greín í Norsfc Tídende lýsír Olav Rylfer sfyrfaldarmtnd^
tnní, sem sýnd er þessa dagana á Tfarnarbió
Rússneska kvikmyndin Dag
ur á austurvígstöðvunum, hef-
ur vakiö mikla eftirtekt og
aðdáun hér í London.
Rússnesku kvikmyndasmiö-
irnir sem myndina, gerðu, eru
meölimir iréttadeildanna í
sovéthernum, og vinna á sjálf-
•um víígstöðvunum, vfiö hlið
hermannanna, um íx>rö í her-
skipunum og á flugvélum í
oi’ustum. Þeir hafa því getaö
tekiö bardagamyncir, sem fara
fram úr flestu sem maöur
hefur séð, svo raunverulegar
eru þær.
Hundraö og sextíu myndatöku
menn voru sendir til vígstööv-
anna og vinnustööVa um oll
Sovétríkin, til aö taka kvik-
myndina. Tuttugu og sex
þeirra fórust, þennan eina
dag sem myndirnar voru teKn
ar, en efnið sem þeir söfnuðu
þannig, meö því aö setja líf-
iö að veöi, hefur rússnesk
kvikmyndastjórn og listræn
meöferö gert aö áhrifamikilli
heimild.
*
Dagurinn sem kvikmyndin
lýsir, er 13. júní í fyrra. Sum
arsókn Þjóðverja stóð sem
hæst, óvinirnir ruddust langt
inn í landið, en hin velheppn
aöa, gagnsókn um veturinn
haföi vakiö nýja bjartsýni og
sjálfstraust. Myndin lýsir
hörðum reynslutíma, erfiður
kafli stdösins reynir á baráttu
þrekiö og skerpir vitundina
um, hve mikiö er í húfi.
Kvikmyndin byrjar í Moskva
ki 4 aö morgni. Loftvamar
belgirnir, sem hafðir em uppi
um nætur, síga hægt gegnum
þokuslæöinginn yfir borginni.
Nú eru þaö orustuflugvélarn
ar, sem taka viö veröinum.
Úr einni orustuflugvélinni.
sem flýgur yfir borgina, sér
maöur Moskvafljótið bugöast
sem þarf til þess að hún beiti
öllu sínu áhrifavaldi til aö
afla sér frelsis og afstýranýju
atyinnuleysistímabili eftir ,
þetta stríö, þá er þingiö vissu-
lega einhver þýöingarmesti
vettvangur þeirrar frelsisbar-
áttu.
i’fi
Þessvegna er það hin brýn-
asta nauðsyn, að allir kjós-
endur Sósíalistaflokksins og
aðrir kjósendur, sem láta sig
þessi vandamál skipta, fylgist
með í því, sem á síðasta þingi
hefm- gerzt og íhuga hvað |
gera skuli.
Þessvegna boða nú þing-
menn Sósíalistaflokksins til
opinbers stjómmálafundar í
sýningarskálanum, næsta mið
vikudagskvöld, svo kjósendur
fái betra tækifæri en bíööin
ein gefa þeim til þess * fyigj
ast meö í hvað gerist.
Þaö tíðkaðist áður fyrr hér
í Reykjavík, að þingmenn
bæjarins héldu leiðarþine, er '
I þeir komu af þingi og gæf”
| kjósendum sínum skýslu, um
gegnum grátt og móöugt
klettalandslag húsa og gatna
sem teygir sig svo langt sem
maöur eygir. En brátt er ma’ö
ur kominn niður í borý IDri.
Kreml ris sem þung og dökk
skuggamynd við gráan morg
unhimi'ninn. Tveir lögveglu
menn ríða hægt fram hjá leg
höll Lenins, annars sést, eng
in lífshræring. En þarna, yíir
á einni brúnni yfir fljótiö
gránar af mannijöida í þungri
háttbundinni hteyfingu. Hóp
arnir greinast frá þokuslæö-
ingnum og taka á sig lögun.
Þéttar raðir hermanna á
göngu. Þeir nálgast upp meö
fljótinu. Þaö heyrist músik
og söngur. Þeir ganga meö
þungu, stálhöröu hljóðfalli
sem þó deyfist og mildast af
hinum eínkennilega molltón
sem heyrist jafnvel í her
mannasöngvum Rússa. Einn
gengur fremst, þar næst hóp-
ur liðsforingja og þá sveit eft
ir sveit 1 breiðum göngufyík
ingum. Söngur þeirra deyr út
í morgunsárinu. Herdeild Petr
offs majórs á leið til vígstööv
anna. Dagur rennur á austur
vígstöövunum.
*
Þaö kemur landslagsmynd.
Viö erum stödd á noröurvíg
stöövunum. Næturhrímiö ligg
ur enn á dvergbirkinu og kjarr
inu í þessu eyðilega ásótta
landi. Hvítklædd skíöamanna
sveit kemur fram af brekku
brún. Þeim er mætt meö skot
hríö úr vélbyssu handan yfir
lægðina. Nokkrir steypast, hin
ir bruna áfram. Fallbyssukúl
ur skella niður, svo grjót og
mold gýs upp. En næsta mynd
;ýnir þýzkan hermann, sem
li'ggur yfir vélbyssuna sína.
fallinn. Nokkrir fangar eru
teknir. Einni óvinavaröstöð
færra.
hvað gerzt hefði. — Þessi góði
ðg gamli, bæði þjóðlegi og lýð-
ræðislegi siður, helzt enn víða
, um land, en hér í Reykjavík
hefur hann lagzt niður, með-
fram sökum skorts á fundar
húsum, eins og stjórnmá'a-
fundir yfirleitt hafa hætt hér
af þeim ástæðum.
Nú fæst úr þessu bætt méð
sýningarskálanum, og Sósíal-
istaflokkurinn notar strax
tækifærið, til þess að gera
sína skyldu, að gefa kiósend-
um sínum skýrrlu > ' við-
horfið.
Sósíalistar! AlÞvð !
Fjölmennið á iuvimiiii Mun
ið, að virk þátttaka fjöldans
í stjómmálum, er lífsskilyröi
alls heilbrigðs lýðræðis! Mun-
ið að skilyrðið til þess að ís-
lenzk alþýða geti á næstunni
lyft því Grettistaki, að bægja
atvinnuleysi og kreppum frá
dyrunum, er að hver einasti
a.’hýðiúnaður og kona stai'fi
r " t',’laust að því, að málstað-
Iksins sigri í þeim átök-
n, sem nú fara fram.
Snögglega erum viö komnir
tfl suöurvígstöövanna. Úr loft
vamastöö sjáum viö yfir Sev
ýastopol. Þungar sprengjur
falla á höfnina og sundra
bryggjum og húsum. Frá
tundurspilli einum sjáum vi'ö
þýzka sprengjuflugvél skotna
ni'öur og hrapa í sjóinn, m,eö
svartan reykjarhala á eftif sér
Sjóhðar veröa aö hverfa úr
■ijarnajrstöö, v'egna regns af
fallbyssukúlum, en brátt safn
azt þeir saman á ný og hefja
gagnárás. Viö sjáum marga
þeirra falla á léiö til hæöar
bi'únarinnai’, en varnarstööin
er tekih meö handsprengju
og byssustingjaárás, viö áköf
húrrahróp, sem eru eins og
daufur undirtónn í bardaga
hávaðanum. Orustan um Sev
astopol heldur áfram.
*
Skógarsvæði vestur af
Moskva. Könnunarflokkur átti
i skærum um morguninn. Nú
er allt kyrrt. Vörður gengur
einsamall varögöngu sína með
fram lygnu fljóti. Hermenn-
irnir hvílast. Einn skrifar bréf
heim. Hermaöur úr fréttadeild
inni situr viö ritvélina sína.
Vígstöövablaðiö fer að koma
út. Fyrirvaralaust breytist rit
vélarhljóöiö í píanótóna. Viö
erum stödd á flughöfn
skammt frá. Viö flygil á
palli út á miðju svæöinu, situr
rússneskur píanóleikari1, sigur
vegari af samkeppni píanó-
leikara af ótal þjóöum i
Brussel. Nú hefur hann helgað
hermönnunum list sína. Tón
amir syngja og hljóma, dynja
og drynja út til flugmann
amia, sem standa og sitja í
y’u’ingum ha.nn i flugvélum
sínum eöa á jörðinni. Þá
blandast flugvélaniður í píanó
tónana og orustúflugvél þýt-
ur ofsahratt yfir völhnn. Pí-
anólrikarinn lítur upp, en
heldur áfram aö spila. Rétt
á eftir er flugvélin lent, flug-
maöurinn kemur út og geng
ur til yfirmanns flugsveitar
’nnjar. Kúroff liö'sforingi til
kynnir komu sína. Hann hefur
lokiö erindi sínu. Hami fer til
félaga sinna og viröist gleyma
öllu nema tónunum sem
dynja frá píanóinu á pallin-
urn. Þeir Hitler og Kvisling
hafa rniklar áhyggjur vegna
rússnesku þjóöarsálarinnar.
sem sagt er aö hafi farizt
fyrir 25 árum, eöa þar um
kring. Hitler hefur fengiö áö
kynnast þeim furöulegu sálax
hæfileikum, sem einkenna
Rússa nú á tímum 1 orustum.
En alvaran og hrifningin í
hinum karlmannlegu, sól
brenndu andlitum þessara.
flugmanna minrxU' mann á að
rússneski maöurinn er hinn
sami og áöur, einnig bak viö
sovéteinkennisbúninginn.
Hvaö eftir annaö er maöúr
minntur á þessi einíoldu
sannindi, viö áö sjá myndina.
Síöustu tónarnir hljóðna.
Þaö er bjartur sumarmorgun.
Flugmennirnir fara hver til
síns starfs. Þungar ílutninga-
flugvélar leggja af staö meö
matvæli til Leningrad. Brátt
erum viö komnir til hinnar
'uinkringdu borgar. Lífið er
grátt og ömurlegt viö erfiöi
og baráttu. Þýzkri fallbyssu-
kúlu slær niöur, hús hrynur.
Gömul kona stendur upp af
götunni, skjálfandi eftir áfall-
iö. Nokkrar konur standa grát
andi kringum barnslík. En
strandvarnafallbyssur og loft-
varnabyssur þruma ögrandi
gegn óvinunum og i. vopna-
verksmiö'junum er unniö eins
og hægt er.
í kálgöröum utan viö borg-
ina sjáum viö Sasja, leym-
þ.kyttuna, skjóta niöur 106.
Þjóðverjann sinn.
« *
Þaö líöur aö hádegi. Viö
förum um Barentshaf meö
kafbát, sem sprengir þýzkt
flutningaskip í loft upp meö
tundurskeyti, merktu: „Fyrir
Stalin, 13. júní 1942“.
Við flugvöll einn situr flug-
maöur og er aö raka sig. Rétt
á eftir sjáum við hann fara
í flugvél sinni og skjóta niö-
ur þrettándu þýzku sprengju-
flugvélina. En þar kemur flug
vél flögrandi inn yfir völlinn
eins og vængbrotinn fugl.
Hún steypist og brennur.
Stundu síöar standa flugmenn
irnir alvarlegir kringum tætl-
ur af líki félaga síns. Flug-
sveitarstjórinn mæli’r nokkur
látlaus minningarofð. „Viö
höfum misst góöan félaga.
Hann neytti síöus.tu kraftaj
til að bjarga sundurskotinni
flugvél sinni heim. Við geym-
. um í huga minningu hans og
fordæmi“.
*
Einn myndatökumaöurinn
er látinn síga í fallhlíf bak
viö víglínu óvinanna. Honum
tekst að ná nokkrum merki-
legustu atriöum kvikmyndar-
innar. Skæruliöar ráöast á
rússneskt þorp, viö sjáum
þýzka og ungverska hermenn
falla. Skæruliöarnir taka vopn
þeirra og æöá áfram. Þeir ná
þorpinu á vald sitt, — leið-
togi skæruflokksins talar til
bændanna: Þrauki’ö áfram, á
eftir okkur kemur rauði her-
inn. Kvislingur þorpsins er
leiddur burt, konurnar elta
og berja hann meö sópsköft-
um. Viö sjáum hann snöggv-
ast hvar þann stendur, ör-
væntingarfullur, frávita af
hræðslu. Svo lyfta tveir skæru-
liöar byssúm og skjóta hann
á 20 metra færi. Þaö er ekki
nóg aö segja að þetta sé raun-
verulegt. í slíkum myndum
er tjáöur tillitslaus sannleiks-
vilji særörar þjóöar, sem berst
fyrir lífi sínu og sýnir óvin-
unum enga miskunn: Þannig
erum viö, seinnipart dagsiús
13. júní 1942.
Framh. á 4. síðu.