Þjóðviljinn - 13.05.1943, Blaðsíða 2

0
2
Þ JÓÐVILJINN
nmmtudagur 13. maí 1943.
SHI
•-J.yii Mjrl .1
l ^ l.'T^
Saehrímnír
Asía bjargar menningu
Efftir Edgar Snow
tekið á móti flutningi til Vest-
mannaeyja til hádegis í dag.
BLÁTT CHEVIÓT
komið aftur
1
Verzlun H. Toft
Skólavörðustíg 5
Sími 1035
I.O.G.T.
St. Mínerva nr. 172
Fundur í kvöld kl. 8,30.
1. Innsetning embættismanna.
2. Kosning fulltrúa til umdæm-
isstúkuþings.
3. Rætt um sumarstarfið.
Æi. T.
AUGLÝSIÐ
í ÞJÓÐVILJANUM
JSTýlega vakti prófessor einn
hér í Moskva athygli mína á
staðreynd, sem Evrópumönn-
um og Ameríkumönnum sést
oft yfir. „Það er Asía sem er
að bjarga Evrópu“, sagði hann
Hið fræga Síberíuherfylki
undir stjóm Gúrtjeffs hafði
þá nýskeð vakið hrifningu
allra Sovétríkjanna með hinni
stórfenglegu vöm við Stalin-
grad. Á fjórðu viku hratt þaö
öldu eftdr öldu laf árásum
gegn viðkvæmustu stöðum
borgaivamanna. Þaö er al-
mennt talið að Síberíuher-
menn Gúrtjeffs hafi lamað
baráttuþrek Þjóðverjanna, og
meö því valdið umskiptunum
við Stalingrad. Yið vorum að
spjalla um þaö, en vinur minn
hafði flcira í huga.
„Það sem ég á við er þetta:
í fyrsta sinn í mannkyns-
sögunni em Asíulönd og heil-
ar þjóðir skipulagðar í full-
kominni samvinnu við bar-
áttumenn Evrópuþjóða til
’/amar sameigir<legmn 'mál-
stað gegn friðrofum og heims-
valdastefnu. Þáð getur virzt
Stofnfnndnr
að félagi saumastúlkna á kjólaverkstæðum verður
haldinn í kvöld, fimmtudaginn 13. maí á Amtmanns-
stíg 4.
Mætið stundvíslega! Fjölmennið!
Undirbúningsnefndin.
Málarameistarafélag
Reykjavíkur
Vegna jarðarfarar Helga Guðmundssonar málara-
meistara, fellur öll vinna niður hjá meðlimum félags-
Bandaríski blaðamaðurinn Edgar Snow varð heim.sfiægur fyrir
fréttaritun og bækur um Kína, „Red Star Over China“ og „Scorched
Earth“, en þar lýsir hann á snilldarlegan hátt aðdraganda styrjaldar-
innar í Kína og gangi hennar. Bækur þessar eru meira að segja af kín-
verskum fræðimönnum (t. d. Lín Jútang) notaðar sem heimild um kín-
verska samtímasögu.
Edgar Snow er nú í Sovétrikjunum, sem fréttaritari bandaríska
stórblaðsins „The Saturday Evening Post“. — í eftirfarandi grein lýsir
hann hinum mikla skerf, er Asíuþjóðir Sovétríkjanna leggja fram til
styrjaldarinnar, og gefur greinin góða hugmynd um hin breyttu kjör
þessara Asíuþjóða undir sovétstjórn.
fjarstæðukennt, en Asía er að
bjarga hinni svonefndu vest-
rænu menningu frá glötun".
Nokkru síðar sá ég hátt-
settan embættismann frá
Mongólalýðveldi’nu, klæddan
viðhafnarmiklum gulum silki-
kufli prýddum nokkrum heiö-
ursmerkjum rauða hersins,
þar sem ha.nn starði hugs-
andi á hina snæviþöktu j
Kremltuma, glampandi af j
hinu sjaldgæfa vetrarsólskini
í Moskva. Hann sagði mér að
hann væri nýkominn frá víg-
stöðvunum, þar sem hann af-
henti riauða hernum 237 bíl-
hlöss af gjöfum frá þjóð Mong
ólalýðveldisins.
Fyrir mér varð hann að j
.stórmerkri táknmynd. Eftir .
sjö aldir af gagrikvæmu þjóöa *
hatri virtist bilið milli Mong-
óla og Rússa brúaö, og þeir
farnir að vinna saman eftir
nýjum leiðum. ,
Það er ekki að sjá að nemn
greinarmunur sé geröur a,
Asíumönnum og Evrópumönn-
um um hvað snertir hemaðar
undirbúning og skipulagn-
ingu í .Sovétríkjunum. Sams-
konar persónulegs átaks er
vænzt af öllum, án tilUts til
litar eöa trúar. Þar sem mis-
munar gætir á hernaðarstarf-
seminni er það í hlutfalli við
styrkleika þeirra sem hlut
eiga að máli. Það kemur fram
sem almemit framleiðslumál
fremur en sem sérmál ein-
stakra þjóöerna og landsvæöa
Hersveitir eru skipaðar
mönnum frá öllum þjóðum
Sovétríkjanna, en sumar em'
nær eingöngu skipáðar Asíu-
mönnum. Hvar sem Asíumenn
hafa komiö fram, hafa þeir
getið sér góðan orðstír, að
því er rússneskir liðsforingj-
ar hafa skýrt mér frá. Úsbek-
ar börðust í Sevastopol, Tad-
síkar vörðu Stalingrad. Tasa-
baj Adiloff, leyniskytta sem
nýlega var sæmdur heiðurs-
merki fyrir að hafa skotið
á annað hundrað Þjóðverja,
er Kasaki. Á miðvígstöðvun-
um hitti ég annan Kasakaí,
sem hefur barizt viö Þjóð-
verja í bandarískum skrið-
dreka mánuðum saman. Ég
hef aldrei heyrt landa minn
gefa nákvæmari 10 mínútna
lýsingu á tæknikostum og
göllum hinna meðalstóm M-3
skriðdreka okkar.
Þaö mætti halda áfram áð
■
sýna hina táknrænu sam-
vinnu Mongóla og Rússa með
því að minnast úrvalaliðs
Panviloffs hershöfðingja, 6.
varðaherfylkinu, sem skipað
er Kasökum frá hinni fjar-
lægu Alma Ata við landamæri
Austur-Túrkestans. Almennt
er talið aö það hafi verið
Panviloff sem bjargaði Moskva
haustið 1941. Um eitt skeið
var það aðeins fámennur liðs-
flokkur þessara Kasaka, sem
hindruðu þýzka skriödreká
sveit í því að bruna inn í út-
hverfi borgarinnar. Þeir höfðu
ekki annað að vopni en hand-
sprengjur, bensínflöskur, riffla
og vélbyssur, en tókst áð eyöi-
leg'gja 52 þýzka skriðdreka
og hindra áö Þjóðverjum tæk-
ist að brjótast gegnum varn-
ai'línurnar. Þaö var ein hinna
miklu hetjustunda styrjaldar-
ins frá hádegi á morgun (föstudag.
STJÓRNIN
KARLAKÓR REYKJAVÍKUR
Söngstjóri Sigurður Þórðarson
Samsöngnr
í gamla Bíó föstudaginn 14. maí n. k. kl. 11,30 e. h.
Aðstoð: Frú Davína Sigurðsson, Gunnar Pálsson og
Þorsteinn H. Hannesson. — Við hljóðfærið Fr. Weiss-
happel.
Aðgöngumiðar í Bókaverzl. Sigfúsar Eymundssonar.
Sundnámskeið
hefjast í Sundhöll Reykjavíkur mánudaginn 17. maí
næstkomandi.
Árdegis: kl. 8—8,30 skriðsund fyrir fullorðna.
— kl. 8,30—9 bringusund fyrir fullorðna.
— kl. 9—9.30 bringusund fyrir fullorðna.
— kl. 9.30—10 fyrir börn, kl. 10.15—10.45 fyrir
börn, kl. 11—11,30 fyrir börn.
Síðdegis: kl. 5—5.30 fyrir börn,
— kl. 5.30—6 bringusund fyrir fullorðna,
— kl. 6.15—6.45 bringusund fyrir fullorðna.
SUNDHÖLL REYKJAVÍKUR
Evropu
innar, upp frá því slepptu
Kasakar ekki lyklum borgar-
innar úr höndum sér.
í Bandaríkjunum höfum við
lært að meta Kínverja sem
handamenn. En fáir okkar
hafa hugmynd um hina aöra
Asíubandamenn, sem eru að
hjálpa okkur til sigurs á Ev-
rópuvígstöðvunum. Flestir okk
ar hugsa sér Rússland ev-
rópskt, eða lítiö þar áð auki.
En í rauninni voru þrír fjórðu
hlutar lands Sovétríkjanna,
eins og þau voru fyrir stríð
í Asíu.
í atvinnuþróun, iðnaði og
menningu, voru evrópsku sov-
étlýöveldin, áð sjálfsögðu
lengra á veg komin, og par
bjó meiri hluti íbúanna, en
styrjöldin er óðum að
breyta afstöðuþýðingu þess-
ara landa á öllum sviðum. I
meira en ár hefur um þriðj-
ungur hins evrópska Rúss-
lands verið hernuminn af
ÞjóÖverjum, og það sá þriðj-
ungur sem geymdi dýrmæt-
ustu náttúrugæðin. Þáð er
margt í Moskva sem minnir á
Austurlönd, en í Kúbisjeff,
nokkurra klukkustunda flug
héöan, finnst mér ég vera
kominn til Asíu, því þar virö-
ist hin *dökka og volduga
Volga snögglega snúa; baki
við Evrópu. Jafnvel þó maöur
telji allt Rússland vestan Úr-
alfjalla til Evrópu, verður um
80% af landi Sovétríkjanna,
með risastórum og magn
miklum hernáðarstöðvum, / á
meginlandi Asíu.
Sovétríkin eru öll með sama
litnum í kortabókunum okk-
ar, en þegar maöur fer aö
feröast hér um, verður manni
ljóst, aö þau eru sundurleit-
ari en Evrópa. Það em 16
óháð lýðveldi innan Sovét-
ríkjanna, auk margra sjálf-
stjórnarlýðvelda vegna hinna
atvinnulegu og menningar-
legu séreinkenna þeirra þjóða,
um 50 talsins, er mynda slík-
ar heildir. Sovétríkin eru því
einskonar ríkjaheild, sem
réttast væri að telja heims-
álfu og nefna Eurasíu. Stærsta.
Nýðveldi heimsins er Sovét-
Rússland, eitt af sambands-
lýðveldunum. Það er helmingi
stæi’ra en Bandai’íkin og nær
yfir mestan hluta Sovétríkj-
anna. Miklu meira en helm'
ingur þess er í Asíu. Frá Úr-
alfjöllum teygir það sig aust-
ur næri’i 5000' km., allt tif
Kyrrahafs. Þar í teljast öll
noröursvæði Sovétríkjanna,
Vestur- og Austur-Sibería,
.sj álfstjói’naxiýöveldi Búrj at-
mongóla og Jakúta og all-
mörg sjálfstjói'nai’svæði önn-
m\ Austurhéruð þess, sem ná1
fi’á Vladivostok til Berings-
sunds, eru í aðeins 6 mín-
útna flugfjarlægð frá Banda-
ríkjastöðvum í Alaska, og það
er því As(uhluti; Sovétiiíq-
anna, sem eru okkar næstu
Framhald á 4. síðu.