Þjóðviljinn - 20.05.1943, Blaðsíða 3

Fimmtudagur 20. maí 1943
ÞJÓÐVILJINN
3
þiððwunai
Útgefandi:
Sameiningaiftokkur alþýðu —
SóaíaliataHokkurinn
Ritatjónr:
Cinar Olgeirsson (áb.)
Sigfúa Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Carðastnetí 17 — Víkingaprent
SÍHri 2270.
AfgreiSsla og auglýaingaakrif-
atofa, Auatoratrati 12 (1. hseð)
Sími 2184.
Víkrngsprent h.f. Garðaatrœti 17.
Fastir í
gapastokknum.
Öngþveitið hjá Alþýðublað-
inu er nú orðið algert.
Eihs og menn muna, tók
Þjóðviljiim þetta blað á orði-
inu sem málgagn Alþýðu-
flokksins fyrir nokkrum dög-
um, en Alþýðublaðið var oröi-
ið því svo vant að ekkert mark
væri á því tekið, áð þaö hafði
m. a, leyft sér að fullyrða það
mánuð eftir mánuð að samn-
ingar um vinstri stjóm hefðu
eingöngu strandað á Sósíal-
istaflokknum. Nú var rökrétt
að álykta þar ai, að Fram-
sókn og Alþýöuflokjkurinin
hefðu þá verið sammála um
grundvöll vinstri stjórnar, m.
a. hváð snerti það aö lækka
dýrtíðina- Og þar sem vitað
var, að kauplækkun var ófrá-
víkjanlegt skilyrði Framsókn-
ar, þá hlaut Alþýðuflokkm’inn
samkvæmt þessari yfirlýsingu
Alþýöublaðsins að hafai verið
reiðubúinn til þess að ganga
að hennl
Þegar ALþýðublaðið var nú
innikróáð með þessari tangar-
sókn, þar sem sökin og þess
eigin yfirlýsingar vom arm-
amir, sem umluktu það, tók
það að brjótast um, að kalla
á hjálp. Haraldur Guðmimds-
son var sendur til bjargar.
Fyrsta atrenna hans varð bein
línis til þess að gera afstöðu
Alþýðublaösins enn verri, því
hann tók í fyrstu grein siimi
um margt svipaða afstöðu og
Sósíalistaflokkurinn.
Hið innikróaða lið veinaði
nú ámátlega um hjálp og Har
aldur renndi áð í annað sinn,
— og nú skyldi dylja sann-
leikann sem hann fyrst hafði
sagt, með sem mestum þvætt-
ingi um Sósíalistaflokkinn. En
tvö sannleikskom leyndust í
sprengjum þeim, svo þær
sprungu ekki.
Fer Haraldur nú af staö í
þriðja sinn og nú á yfirbragö
heimspekingsins að duga til
þess að gefa veslings Alþýðu-
blaðinu nýja ásjónu. Það er
tilkynnt með gríðarfyrirsögn-
um, að nú séu „ósannindi
kommúnista, um að Alþýðu-
flokkurinn hafi viljað ganga
að kauplækkun, afhjúpuð".
Og í greininni kemur „afhjúp-
unin“ svo feitletmð svohljóð-
andi.
„Það er því ekki rétt að
Framsóknarflokkurinn hafi
gert það að skilyrði fyrir stjóm
arsamstarfi að lögboðin skyldi
Það er mjög virðángarvert
af Norræna félaginu, áð efna
hér til leiksýningar á einu
leikriti Ibsens. Það er auðséð,
að frá félagsins hálfu herur
verið gerður mikill og vand-
aður undirbúningur til þess,
að þessi leiksýning mætti
takast sem bezt: Frú Gerd
Grieg fengin sem leikstjóri
fyrir þessa sýningu sérstak-
lega, — teikningar að leik-
tjöldum og búningum fengn-
ar frá einhverjum bezta lista-
manni Noregs á því sviði,
Ferdinand Finne og hefur
hvorttveggja tekizt ágætlega,
leiktjöldin, gerð af Lárusi
Ingólfssyni, og fötin saumuð
hér heima, Lögin samin fýrir
leiksýningu þessa sérstaklega,
af Páli ísólfssyni, — hljóm-
sveit undir stjóm Dr. Urbants
chitsch fengin til aðstoðar o.
s. frv.
Það hefði verið mjög æski-
legt, ef félagið hefði treyst sér
til þess að ráðast í stórfeng-
legra leikrit en það, sem hér
varð fyrir valinu, — leikrit,
sem miklu betur hefði sam-
svarað kröfum líðandi stund-
ar og baráttu Norðmanna nú,
— t. d. leikrit norsku kon-
ungs- og einingarhugsjónar^.
innar eins og „Kongsefnin“.
En líklega mun tillitiö til
þeirra leikkrafta, sem félaginu
stóðu til boða, hafa ráðið því
að ekki var stefnt hærra en
að taka þetta fagra, róman-
tíska leikrit Ibsens, frá fyrsta
skeiði hans, „Veizluna á Sól-
haugum“. En skemmtilegt
hefði það verið að sameina
alla beztu leikkraftana, sem
Norræna félagíð
Veizlan á Sólhaugui
eftir Henrik Ibsen
á „Kongsefnunum“. Leik-
sviðið, þó lítið sé, hefði vart
orðið þrengra fyrir það leik-
rit en það er fyrir „Veizluna
á Sólhaugum“, sem vilssulega
krefst stærra leiksviðs en Iðnó
getur í té látið. Og ekki hefði
sú mikla aðstoð, sem frú Gerd
Grieg lætur 1 té við þetta
leikrit, verið veitt með minni
ánægju þá.
„Veizlan á Sólhaugum“ er
að nokkru í ætt við leikrit,
sem vinsæl hafa orðið hér,
vegna álíka tengsla við þjóð-
lög og þjóðsögur, eins og
„Kinnarhvolssystur“ eða
„Dansinn í Hrana", en veröur
hinsvegar frábmgðinn þeim
að miklu leyti, sakir þess stór-
brotna persónuleika, sem Ib-
sen gerir áð miðdepli' leikrits
síns: Margrétar, húsfreyjunn-
ar á Sólhaugum. — Hvað hið
ytra snertir, þá er sérstaklega
vel til þessarar leiksýningar
vandað, svo sem áður er sagt,
— og þaö, sem heldur þessari
leiksýningu alveg uppi' og ger-
ir hana fagra og skemmtilega,
em þessir þrír þættir: leik-
stjóm frú Gerd Grieg, —
leikur frú Soffíu Guðlaugs-
dóttur og hinn fagri ytri um-
búnaöur allur-
Frú Soffía sýnir það í þess-
Island á, um sýningu eins ogari leiksýningu sem oftar, að
kauplækkun. Nær sanni væri
að segja, að flokkurinn hefði
gert það að skilyrði fyrir því.
að dýrtíðin yrði lækkuð nokk-
uð að ráði, að kaupgjaldið
Jækkaði meira en dýrtíðin“,
Loksins! Það varð að draga
það með töngum út úr Har-
aldi, svo það sæiist á síðum
Alþýðublaðsins, að Framsókn
hefði gert kauplækkun að skil
yrði fyrir stjómarsamstarfi, í
sambandi við dýrtíðlairráð-
stafanimar.
Þetta er það sem Alþýðu-
blaðið — sem dulbúið mál-
gagn Hriflumennskunnar —
Með síðustu atrennu Har-
aldar er því hringnum um
Alþýðublaðið að síðustu full-
komlega lokað. Reykbombum-
ar, sem Haraldur sprengir
vinum sínum í Alþýðubln'únu
til dýrðar, fá ekkert unnið á
rökunum, sem komið hafa AJ-
þýðuflokknum í gapastckkiim
fyrir gapahátt Alþýðublaðs-
inns-
*
Alþýðuflokkurinn á því að-
eins um tvo kosti að vcija:
Annar er sá, að lýsa þvi
yfir að Alþýðuflokkurinn
tstandi með Sósíalistaflokkn-
hefur verið að leyna lesend- um á móti kauplækkunar-
ur sína 1 allan vetur. Full-
trúar Alþýöuflokksins í níu
manna nefndinni vom á móti
þessu skilyrði', segir Haraldur.
Þaði er rétt. Þáð sagði Þjóð-
viljinn líka í fyrstu greininni
um Alþýðuflokkinn í gapa-
stokknum.
En hvemig eigum viö að
taka mark á þeim, þegar
þeirra eigin málgagn tekur
ekkert mark á þeim, heldui
lýsir þvi yfir mánuð eftir mán
uð, að myndun róttækrar um-
bótastjórnar strandi á Sósíal-
istaflokknum, það þýöir: að
Frau.sókn og Alþýðuflokkur-
inn séu sammála uia grund-
völl sbkrar stjórnx’ þ. á. m.
um að „lækka kaupið meira
en dýrtíðina“(!!) eins og Har-
aldur vill orða það sem vin-
samlegast fyrir Hrifluaftur-
haldiö!
kröfu Framsóknar og annarri
afturhaldssemi hennar, og
myndun róttækrar umbóta-
stjómar strandi því á Fram-
sókn. — Með því er allur á-
róður Alþýðublaðsins lýstur
ósannindi tóm!
Hinn er sá að halda fast
við kenningu Alþýðublaðsins
að myndun róttækrar umbóta
stjórnar strandi á Sósíalista-
flokknum, því Framsókn og
Alþýðuflokkurinn geti vel kom
ið sér saman, m. a. um að
lækka feaupið! — Þar með
væri því lýst yfir að Alþýðu-
flokkurinn væri óaðskiljan-
legur taglhnýtingur Fram-
sóknar!
Hvom kostinn velur þú Al-
þýðuflokkur?
Unz annarhvor er kominn,
situr þú fastur í gapastokkn-
um.
hún er fremsta leikkona vor.
Henni tekst ágætavel að ná
skapbrigðum hinnar stór-
brotnu húsfreyju á Sólhaug-
um, allt frá ástríöuþxmga, þar
sem hún dansar af tilhlökk-
un til munaðar, sárustu von-
brigðum, heift og morðþrá,
yfir til djúpnar iðrunar, þar
sem hún hverfur með Mad-
onnusvip til klausturslífsins.
Er þetta hlutverk og frá göml-
um tíma eitt hennar bezta.
Gestur Pálsson leikur Guð-
mund Ólafsson, vel eins og
Gests er vandi, en maður sákn
ar tilþrifanna, sem hann náði
í hlutverki Lövborgs í „Heddu
Gabler“. Aldrei hefur Gestur
komizt eins langt í list sinní
og þá. Hér eru hinsvegar ekki
slík tilefni til þeirra.
í hinum hlutverkimum —
þeim, sem á annað borð reyna
á leikarana — er meira um
virðingarverða viðleitni en list
að ræða. Hin ágæta leikstjórn
frú Grieg hefur auðsjáanlega
þjálfað leikarana svo vel, að
sómasamlega er með hlut-
verkin farið, eftir getu hvers
eins, en hin ágætasta leik-
stjórn fær ekki skapað hæfi-
leika,, þar sem þeir eru ekki,
þótt hinsvegar takist að gera
heildarsvipinn aðlaðandi.
Valdi'mar Helgason leikur
Bengt Gautason, mann Mar-
grétar. Ekki vantar aö sú per-
sóna veki hlátur áhorfendai,
og sparar Valdimar sízt að
valda þeim þeirri gleði, en
fullmikið afskræmir hann
bóndann á Sólhaugum á köfl-
um.
Edda Kvaran leikur Signýju
systur Margrétar. Hún fer
mjög laglega með þetta hlut-
verk, af svo ungum leikara
að vera, en það hefði þurft
meiri persónuleik í það, til
þess að skapa þó dálítið meira
Framkvzmdarnefnd Mng-
stfiku Reykjavíkur
Framkvæmdamefnd þing-
stúkunnar fyrir næsta ár er
þannig skipuð:
Þingtemplari: Þorsteinn J.
Sigurðsson, varatemplari: Ingi
björg ísaksdóttir, gjaldkeri:
Bjarni Pétursson, skrásetjari:
Sverrir Johansen, gæzlumað-
ur fræðslumála: Guðmxmdur
Ragnar Ólafsson, gæzlumaður
löggjafarstarfs: Kristinn Vil-
hjálmsson, þingkanzlari: Ein-
ar Björnsson, ritari: Krist-
mundur Jónsson, kapilán: Jar-
þrúður Einarsdóttir, gæzlumað
ur unglingastarfs: Böðvar
Bjamason. Fyrrverandi þing-
templar: Siguröur Þorsteins-
son, en hann hefur gengt em-
bætti þingtemplars um margra
ára skeið af mikilli prýði', en
báðst nú undan endurkosn-
ingu.
jafnvægi á móti Soffíu.
Hjörleifur Hjörleifsson leik-
ur Knút Gæsling, konungs-
fógetann, eða gerir að minnsta
kosti virðingarverðar tilraunir
til þess að leika hann — og
það verður ekki meina heimt-
að af neimpn manni en það,
sem hann hefur hæfileika til,
Hitt er svo aftur annað mál,
hvort betur hefði mátt skipa
hlutverkinu.
Það má ekki svo við „Veizl-
una á Sólhaugum" skilja, áð
frú Gerd Grieg sé ekki sér-
staklega þökkuð sú alúð og
framúrskarandi vinsemd, sem
hún sýnir oss íslendingum
með' því að koma nú í annað
sinn hingað, til þess að veita
oss nokkra nautn þeirrar list-
ar, sem hún hefur yfir að
ráða, — og vonum vér þó afí
hún láti oss fá að njóta henn-
ar í enn ríkari mæli, en með
ágætri leikstjóm sinni á
„Veizlunni á Sólhaugum“,
láti oss fá að heyra til sjálfr-
ar hennar öðm sinni.
íslenzkum leikurum og öðr-
. um, sem listar frúarinnar
njóta, ber að minnast þess
að það starf, sem hún vinn-
ur fyrir oss, er að nokkru leyti
tekið frá norsku sjómönnim-
um og hermönnunum og vafa-
laust væri að einhverju leyti
hægt aö endurgjalda það, með
því að listamenn vori'r reyndu
aö sínu leyti að skemmta
þeim með þeirri list, er þeir
búa yfir.
B.
Skipulagsnefnd rikisbygg-
inga viö Lækjargðtu
tekin til starfa
Á síðasta Alþingi var sam-
þykkt svohljóðandi þingsálykt-
un um nefndarskipun til að
gera tillögur um framtíðarbygg
ingar á lóðum ríkisins við Lækj-
artorg og Lækjargötu:
Alþingi ályktar að kjósa átta
menn í nefnd til að gera, í sam-
ráði við ríkisstjórnina og húsa-
meistara ríkisins, tillögur um
notkun ríkislóðanna við Lækjar-
torg og Lækjargötu fyrir opin-
berar byggingar. Nefndin kýs
sér sjálf formann, starfar launa
laust og skal leggja tillögur sín-
ar fyrir Alþingi 1944.
Voru þessir kosnir af þing-
flokkunum í nefndina, tveir af
hverjum flokki:
Sigurður Jónasson, forstjóri (A)
Sigm.Halldórss., byggingam.(A)
Jónas Jónsson, alþingism. (F)
Vilhjálmur Þór, ráðherra (F)
Bjarni Benediktss.,borg.stj.(Sj
Magnús Jónsson, prófessor (Sj)
Sig. Thoroddsen, verkfr. (Sós)
Ársæll Sigurðsson, trésm. (Sós)
Nefndin hefur kosið Magnús
Jónsson formann og Sigurð
Thoroddsen ritara.
Fundir nfendarinnar eru byrj-
aði og munu halda áfram þar til
nefndin hefur gengið frá þeirri
undirbúningsvinnu, sem gera
þarf áður en ákveðnar tillögur
verði gerðar.