Þjóðviljinn - 25.05.1943, Síða 3

Þriðjudagur 25. maí 1943.
ut ó V 1 L J 1 ií - .
3
þöMuna
Útgefandi:
Sameiningatflokkur r.lþýou —
Sósíalistaflokkurian
Ritst jórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarsoa
Ritstjórn: _
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Simi 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stefa, Austurstræti 12 (1. bæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Sjúkir þurfa læknis )
Öll menningarþjóðfélög, ís-
lenzka þjóðfélagið meðtalið, við
urkenna í orði regluna:
— Sjúkir ‘þurfa læknis. —
Hitt fer svo eftir atvikum,
hversu vel gengur að fram-
kvæma þessa reglu. Alþýða
manna krefst framkvæmda,
hún vill hafa dugandi lækna-
stétt, nægilega stór og mörg
sjúkrahús, og aðrar ytri aðstæð-
ur, sem með þarf til að lækn-
arnir geti unnið starf sitt, svo að
allir sjúkir geti notið aðstoðar j
læknanna til hlítar. En valdhaf-
arnir hafa löngum reynst þung-
ir í taumi, með silalegum hreyf-
ingum hafa þeir dragnazt í þá
slóð sem almenningsálitið hefur
troðið, og með hangandi hendi
hafa þeir tekið við þeim sjúkra-
stofnunum sem fórnfúsir ein-
staklingar og fjöldasamtök hafa
komið á laggir.
Dæmin eru deginum ljósari.
Það var með átaki fjöldans —
alþýðunnar til sjávar og sveita
— að fyrsta varnarvirkið, sena
um munaði var reist gegn árás-
um berklanna. Þetta virki var
Vífilsstaðahælið. — Seinlátir
íhaldssinnaðir valdhafar sáu
ekki nauðsynina, eða vildu ekki
viðurkenna hana, fyrr en fjöld-
inn hafði rutt slóðina, en síðan
hafa þeir labbað þessa slóð,
treggengir þó. Ef einhver efast
um sannleiksgildi þessara orða,
þá minnist hann þess, að barátt-
an fyrir nauðsynlegu vinnuhæli
berklasjúkra, er nú í höndum
sjúklinganna sjálfra og þeirra,
sem fengið hafa bata, en ríkis-
valdið hefur enn ekki séð sér
fært að bæta úr þessari nauð-
syn.
Ekki er heldur úr vegi að
minnast á stofnun Landsspítal-
ans í þessu sambandi. Það var
ekki ríkisvaldið sem þar hafði
forustu á hendi, nei, það var
kvenþjóðin, síðan hefur ríkis-
valdið rölt þá slóð, sem konurn-
ar tróðu.
Sem sagt, það er alþýða
manna, fiöldinn, sem fyrst og
fremst hefur unnið að því, að
viðurkenna 1 verki regluna —
sjúkir þurfa fæknis. —
Einn er sá hópur sjúkra, sem
lengi hefur átt við þá sérstöðu
að búa, að jafnvel alþýða manna
hefur ekki viljað viðurkenna að
þeir væru sjúkir, það eru
drykkjumennirnir. Þetta er
vissulega furðuleg staðreynd,
því svo sannarlega, ef nokkrir
menn eru sjúkir, þá eru það
þeir, sem eru á valdi áfengis-
ástríðunnar, og drekka sig út
r u
Baráffan utn sffórnarsfefnuna á Isfandt
TiiskiiiiiDDirini i Bmooitimhiin
Hversvegna segír Haraldur Guðmundsson ósatt ?
Haraldur Guönaundsson
er langt leiddur þegar hann,
svo vandur sem hann annars
er aö viröingu sinni, reynii’ aö
bjarga Alþyöublaöinu úr
gapastokknum með því bein-
línis aö segja ósatt.
í grein hans í laugardags-
blaði Alþbl. stóð:
„Alþýöublaöið hefin’ aldrei
fullyrt, að myndun vinstri
stjómar hafi strandað á Sósí-
alistaflokknum einum“.
Sannleikurinn er sá, Har-
aldur Guðmundsson, að Al-
þýöublaðið hefur aldrei á
þessu ári sagt annaö en að
tilraxmimar til að mynda
vinstri stjóm hafi strandað á
Sósíalistaflokknum. Það hef-
ur allt þetta ár aldrei kennt
Framsókn um það. Þaö er al-
veg sama hvar gripiö er niður
í þaö bláö, hvort heldur rit-
stjómargreinar eöa greinai’
málsmetandi foringja flokks-
ins þar í. Þaö er alltaf Sósía-
listaflokknum einum sem um
er kennt, en alltaf duhö hvað
þaö er, sem Framsókn heimt-
ar. — Svo hatramlega er
sannleikanum snúiö öfugt að
m. a. s. á stjómarmyndunar-
fyrir takmörk borgaralegs vel-
sæmis.
Á þessu er nú leitazt við að
ráða bót, ekki fyrir forgöngu
valdhafanna, heldur eins og
vant er, þegar um slík mál er
að ræða, áhugamanna. Stór-
stúka íslands hefur stofnað
sjúkraheimili fyrir þessa menn,
sem starfar í Kumbaravogí við
Stokkseyri, unz annar betri
staður fæst. Það er áríðandi að
menn geri sér ljóst, að hér er
verið að vinna hliðstætt starf,
sem unnið var með stofnun Víf-
ilsstaðahælis, hér er verið að
hefja læknisstarf fyrir sjúka
menn, en ekki verið að stofna
til refsivistar fyrir seka menn.
Á þetta er lögð áherzla af því
að enn eru þeir menn til, sem
ekki skilja að ofdrykkjumaður
er sjúklingur, og vegna þess að
afleiðingarnar af sjúkleika hans
eru með þeim hætti, að oft leiðir
það til árekstra við verði laga
og réttar, og eru því flestir þeir
menn, sem lækningar þurfa á
sjúkahúsi fyrir drykkjumenn,
þekktir 1 fangaklefum. Þá mun
það valda nokkru um viðhald
þessa misskilnings, að sam-
kvæmt íslenzkum hegningarlög
um, er hægt að dæma menn til
vistar á drykkjumannaheimili
Þetta er ekki á neinn hátt sér-
stakt fyrir drykkjumenn, það er
hægt að dæma hvern sjúkan
mann, sem hættulegur er öryggi
annara manna, til sjúkrahúsvist
ar, ef hann fer ekki að læknis-
ráðum. Maður sem haldinn er
af smitandi berklum, er dæmd-
ur til hælisvistar, fari hann ekki
tilraun Haraldar í desember
(sem Alþýöubl. þá varö að'
viðurkenna aö heföi líka
strandáð á Framsókn) er
aldrei mirmzt eftir nýár öð’vu-
vísi en aö hún hefði strandaö
á Sósíalistaflokknum einum.
Hér skulu tekin nokkur dæmi
af handahófi:
í ræðu Finns Jónssonar,
bii’tri í Alþbl. 7- febr. segir
„En þó verður því ekki neitáö
aö tilraun sú, sem Haraldur
Guðmundsson geröi til stjórn-
armyndunar.......... strand-
aöi á þingmönnum SósíahSta-
flokksins". Ekki minnzt einu
oi’ði á Framsókn-
I leiðara Alþbl. 10. marz
segir út af Haraldartihaim-
inni: „Þar meö hindráði Sós-
íalistaflokkurinn meö öllu aö
mmt yröi áö mynda vinstri
stjórn í landinu fyrst um
sinn“. Ekki minnzt einu orði
á Framsókn!
I Alþbl. 28. mai'z segir
Guðm. G. Hagalín um Har-
aldartilraunina: „En á hverju
strandaði hún? Á kommún-
istum“. — Ekki minnzt á
Framsókn!
Og í apríl byrjar svo höf-
þángað af fúsum vilja, svo dæmi
sé nefnt. Hins vegar eru þess
naumast nokkur dæmi um aðra
sjúklinga en ofdrykkjumenn, að
þeir leiti sér ekki lækninga af
frjálsum vilja, og veldur það
því að oftar þarf að grípa til
þvingunar við þá en aðra menn.
Heimilisreglur hælisins í
Kumbaravogi eru sjúkrahúss-
reglur, heimilið starfar sam-
kvæmt lögum um öryrkja og
menn sem haldnir eru af lang-
varandi sjúkdómum, en ekki
samkvæmt lögum um tugthús.
Vistmenn í Kumbaravogi
vinna eftir því sem heilsa þeirra
leyfir, og bera úr býtum laun í
samræmi við það sem þeir af-
kasta, en eru ekki í þvingunar-
vinnu eins og í tugthúsum. Þeir
fara að Kumbaravogi sam-
kvæmt læknisráði, og útskrifast
þaðan að læknsráði, og eru und-
ir eftirliti sérfróðs læknis með-
an þeir dvelja þar.
Á allt þetta er bent af þvi
að afstaða almennings til
drykkjumanns þarf að breytast,
það þarf að verða öllum ljóst og
þeim sjálfum umfram allt, að
á sjúkrahúsi ber þeim vist, og
það er heiður, en ekki smán
hverjum sjúkum manni, — einn
ig drykkjumönnum, — að leita
sér lækninga.
Ekki þarf að efa að almenn-
ingur öðlast brátt réttan skiln-
ing á þessum málum, og þá
munu valdhafarnir, sem í 8 ár
hafa neitað að hlusta á kröfurn-
ar um sjúkraheimili fyrir
drykkjumenn, vissulega
þramma í slóðina.
uöhríðin um leiö og Framsókn
gaf merkiö í Tímanum 6. apr-
íl. Þá prentar Alþbl. oftar en
einu sinni skammirnar um
Sósíalistaflokkinn upp efth’
Tímanum og segist ekki þurfa
miklu viö áö bæta, því þaö
hafi komizt aö nákvæmlega
sömu niöurstöðu og Tíminn!
Oss Sósíalistum var fullljóst
hvei*t stefnt var með öllum
þessum kerfisbundna. rógi og
undi'rróðri. Þáö var þama á
ferðinni leynileg samfylking
Alþýðuflokksins og Framsókn-
ar til þess eins að reyna aö
ófrægja og eyðileggja Sósíal-
istaflokkinn. Og þaö er bezt
að gera sér fullkomlega ljóst
hvernig málin hafa horft í
vetur og horfa nú, svo að al-
þýöan skilji um hvaö er bar-
izt.
ÁTÖKIN UM AFSTÖÐU AL-
ÞYÐUFLÖKKSINS
Fyrsta skilyrðið til þess aö
hægt væri að mynda vinstri
stjóm, sem yrði virkilega rót-
tæk umbótastjóm, var sú aö
verkalýöurinn heföi í henni
forustuna og markaöi stefnu
hennai’, en áð nú yrði ekki
Framsókn látin ráða eins og
í þeim „vinstri“ stjómum,
sem áður höföu verið mynd-
aðar og farið verst meö Al-
þýöuflokkinn.
SkilyrÖiÖ til þess aö þetta
gæti orðiö, var aö Alþýöu-
flokkurinn og Sósíahstaflokk-
urinn stæöu frá upphafi sam-
an um róttækar kröfur og
fylgdu þeim fast eftir.
Þetta strandaði frá upphafi
á því áð þeir foringjar Alþýöu
flokksins, sem ráða stefnu
hans og blaösins (H. G. er
ekki meðal þeirra), vildu ekki
samvinnu viö Sósíalistaflokk-
inn, heldur skoðuöu alla
samninga irni stjóm aöeins
sem herbragö til þess að
reyna að eyðileggja, hann.
Enn er í gildi sú yfirlýsing
Alþýðuflokksins að hafa enga
pólitiska samvinnu við Sósía-
hstaflokkinn, og frá upphafi
hefur Alþýöublaðiö rekiö þá
pólitík að bera blak af Fram-
sókn í þessum vinstristjómar-
samningum, en ráöast ein-
göngu á Sósíalistaflokkinn. Og
Alþýðuflokkurinn tók ekkl þátt
í því bandalagi sem Alþýðu-
sambandið stofnaöi til með
ákvörðun 17. þings síns.
En með þvíNað koma í veg
fyrir samstai’f Alþýðuflokks-
ins og Sósíalistaflokksins áð
því aö skapa róttæka verka-
lýðsstefnu, er forustu hefði í
vinstri stjórn, eyöilögöu þess-
ir Alþýðuflokksforingjar mögu
leikana, á því áö knýja Fram-
sókn til undanláts. Þegar
Framsókn fann aö hún haföi
Alþýðuflokkinn alveg meö sér
og AlþýÖublaÖiÖ eins og
Reykjavíkurútgáíu af Tíman-
um, til að skamma Sósíalista-
flokkinn, þá vai’ó'i hún hin
harðvítugasta og lét hvergi!
undan síga. Svo frek var
Framsókn vegna þessa stuðn-
ings, aö í síðustu „miðlimar-
tillögum“ sínum hélt hún enn
fast viö kauplækkunina sem
skilyröi. Og undir slíkum
kring-umstæöum náði auövit-
aö engri átt fyrir Sósíalista-
flokkinn aö slaka til um hárs-
breidd fyrir Framsókn. Þaö
hefði bara orðiö til þess að
gera hana enn frekari. Þaö
varö áuösjáanlega ekki sam-
iö við Framsókn á meöan hún
hélt sig geta deilt og drottn-
áö yfir verklýöshreyfingunni
eins og foröum daga, í staö
þess aö veröa áö veita henni
liö.
HERFERÐ FRAMSÓKNAR
HEFST
Nú var auösjáanlega mein-
ingin af hendi Fi’amsóknar að
láta til skarar skríöa. 6. apríl
birtir Tíminn með stórletruð-
um fyrirsögnum áskoranir til
verkamanna aö steypa
„Moskvaklíkunni“ og lýsir
því. yfir aö samningar séu í
rauninni tilgangslausir viö
Sósíalistaflokkinn. Á sama
tíma var auösjáanlega mein-
ingin af Framsókn og Alþýðu-
flokknum að láta slitna upp
úr í níumannanefndinni með *
allsherjar árás á Sósíalista-
flokkinn.
Þetta tókst samt ekki vegna
þeirra atburöa sem geröust á
Alþingi. Afgi’eiðsla dýrtíðar-
málanna (6-manna-nefndin),
skattafrumvörpin og trygging-
arnefndirnar trufluöu sundr-
xmgarseggina og þýddu í raun
iimi að í þessum málum yröi
þaö fullprófað fyrir 15. ágúst
hvort samkomulag tækist, t.
d. um dýrtíðarmálin.
Samningnm níu manna
nefndarinnar var eigi form-
lega slitiö, heldur má segja
aö þeim hafi veriö slegiö á
frest og umræðurnar og átök-
in flutt út til fólksins. En
vissulega mun þýöingarlaust
aö taka þá upp aftur, ef Fram
sókn heldur fast við kaup-
lækkunarkröfu sína.
Framsókn sagði Sósíalista-
flokknum stríð á hendur í
blöðum sínum (að Alþýðu-
blaðinu meðtöldu) samtímis
því sem hún setti kauplækk-
unarkröfu sína fram sem eins
konar úrslitaskilyrði í níu-
mannanefndhini. Þáö átti nú
meö gerningahríð blaöakosts-
ins áö' villa almenningsálitiö
um það, hváö barizt væri uui.
Og meö rangsnúið almenn-
ihgsálit aö baki sér, átti síöan
aö reyna aö beygja Sósíalista-
flokkinn til þess aö láta aö
vilja Framsóknai’, leika hann
Framh. á 4. síðu.