Þjóðviljinn - 26.05.1943, Blaðsíða 2

2
Miðvikudagur 26. maí 1943.
£5\’ ÍLJiNI
Mauríce Dobb:
Alþýöutryggingarnar f Sovétrfkjunum
Hér birtist niðurlagið á grein Maurice Dobb um alþýðutrygging-
amar í Sovétríkjunum.
Vegna þess hve langt er liðið síðan fyrri hlutar þessarar greinar
birtust hér í blaðinu þykir rétt að drepa lauslega á riokkur helztu atriði
þeirra.
1. „Tryggingarnar eru svo víðtækar að þær tryggja menn fyrir
flestum óhöppum, sem fyrir geta komið, hvort heldur er um að ræða
missi vinnuorku, slys, veikindi, elli eða dauða fjölskyldufyrirvinn-
unnar.“
2. Frá því 1933 hefur miðstjórn verklýðssamtakanna haft með hönd-
um umsjón trygginfeanna og eftirlit með verksmiðjum.
3. Hinir tryggðu greiða engin gjöld til trygginganna sjálfir, heldur
er kostnaðurinn greiddur úr sjóðum bæja, sveita og ríkis, eða verk-
smiðjunnar þar sem hinn tryggði vinnur.
4. Allir vinnandi menn eru tryggðir og miðast greiðslur úr trygg-
ingarsjóðunum venjulega við meðaltekjur.
5. Atvinnuleysistryggingar eru ekki lengur til í Sovétrikjunum, því
síðan 1930 hefur ekkert atvinnuleysi þekkzt þar.
Sjúkratryggingamar veita ókeypis læknishjálp, lyf og sjúkrahús-
vist, ekki aðeins hinum tryggða vinnandi manni, sjálfum, heldur allri
fjölskyldu hans. Tryggingamar og verklýðssamtökin hafa fjölda lækna
í þjónustu sinni til þess að hafa eftirlit með heilbrigðisskilyrðum við
vinnu, því í Sovétríkjunum er litið á það sem engu síður þýðingarmikið
að koma í veg fyrir veikindi og slys, en að lækna þá sem verða
veikir. — Laun eru greidd frá þeim degi er maðurinn veikist.
Námuverkamenn og aðrir sem vinna óholla vinnu þurfa styttri
starfstíma og lægri aldur til þess að öðlast rétt til ellilauna, en þeir
sem vinna hollari störf.
Niðurlag.
. 4. MÆÐRATRYGGINGAR
Mæðralaun hafa vaxið
mjög ört i Sovétríkjunum á
síðustu 10 ánim, enda þó að
tímabil það, sem þau eru
greidd fyrir, væri stjrtt 1938.
í Sovétríkjunum eru mæðr-
um nú greidd full laun í 35
daga fyrir og 28 daga eftir
* bamsburð. Auk þess er greitt
fyrir föt á bamið og fyrir
umönnun þess fyrstu 9 mán-
uðina.
Áriö 1941 voru 2Vz sinnum
fleiri mæðra- og fæöingar-
heimili heldur en 1936. Sam-
kvæmt opinberum skýrslum
starfrækti heilbrigðismálaráð-
ið yfir hálfa milljón smá-
bamaheimila í borgum, árið
1941 og um 4 milljónir slikra
heimila í smærri bæjum.
5. JARÐARFARA- OG AÐ-
STANDENDATRYGGINGAR
í útfararkostnáð greiða
tryggingamar 40 rúblur í
borgum — 20 rúblur í .sveit-
um — fyrir útför starfandi
marrns, eða einhvers úr fjöl-
skyldu hans (fyrir útför
bams er greidd helmingi
laagri upphæð en útför full-
orðins manns). Ef aðstand-
endtu’ hins látna em óvinnu-
færir (böm undír 16 ára
aldri, gamalmenni eða ó-
vinnufærir vegna slysa eða
veikinda) fá þeir greidd 50—
125%, (það fer eftir fjölda
aðstandendanna), af þeim
launum, sem hinum látna
hefðu verið greidd ef hann
hefði verið öryrki og heyrt
undir þann flokk, sem er
vinnufær, en þarfnast engrar
sérstakrar umönnunar.
6. STYRKIR TIL SAHJÁLP-
ARSAMLAGA
Meðal annarra útgjaldaliða
alþýðutrygginganna hafa
tveir athyglisverðir liðir enn
ekki verið nefndir, en það
eru greiöslur ti-ygginganna til
að sjá sjúkum mönnum (af
sykursýki o. fl.) fyrir fæði við ,
sitt hæfi, og greiðslur þeirra
til samhjálparsaimlaganna.
Framkvæmd fyrra atriðisins
sætti nokkurri gagnrýni hjá
sambandsstjóm verklýðsfélag-
anna og vom gerðar áætlan-
ir um aö koma upp fleiri mat-
söluhúsum viö hæfi slíkra
manna.
Samhjálparsamlögin em fé-
lög verkamann sjálfra, midir
eftirliti verklýðsfélaganna,
sem veita vaxtalaus lán til
meðlima þeirra til þess aö
standast ýmiskonar útgjöld.
Lán úr þessum samlögum
geta menn fengiö til þess að
taka sér frí frá störfum, til
að heimsækja veika ættingja,
til að koma sér upp húsi eða
til uppbótar á tryggingar lágt
launaðra verkamanna.
Webbhjónin hafa látið svo
. um mælt, að þessi „athygl-
isverði viðauki við alþýðu
tryggingamar í Sovétiíkjun-
um“ sé „lýsandi dæmi um
samhjálp fólksins í hinu sam-
virka þjóðfélagi“. (Sovlet
Communism bls. 882). 1 sam-
hjálparsamlögunum eru þó
ekki allir meðlimir verklýðs-
félaganna, en þegar árið 1920
voru þessi félög orðin 20 þús.
og um það bil helmingur
verkamanna 1 þeim.
Að lokum skal á þáð
minnzt, að eftir 1930 var unn-
iö að nýrri skipulagningu al-
þýðutrygginga, örorku-, elli-
og aðstandendatrygginga fyr-
ir vísindamenn, rithöfunda
listamenn og aðra slíka. Þá
em einnig greidd eftirlaun |
(helmingur fullra launa eftir ;
25 ára starfsþjónustu) til
kennara, lyfjafræðinga, dýra-
lækna og búfræðinga.
Menn, sem sérstaklega
skara fram úr, eins og vísinda
menn, rithöfxmdar, listamenn
uppf inningamenn, og Stakk-
anoffverkamenn fá stundum
sérstök heiðurslaun með tilliti
til afreks þeii’ra.
TRYGGINGAMÁLARÁÐIÐ
Umsjá þeirra manna, sem
tryggingar þær, sem hér hef-
ur verið lýst, ná ekki til, heyr-
ir undir tryggingamálaráð
hvers sambandslýðveldis inn-
an Sovétríkjanna og trygg-
ingamáladeildir ráðanna í
borgum og þoipum ásamt
starfsmönnum þeirra og
aöstoðai'nefndum, sem kosn-
ar em af starfandi borgumm
og aðstandendum þeirra, sem
trygginga þessara njóta.
Eitt áðalverkefni þessara
aðstoðarnefnda er að hafa eft-
irlit með starfsemi 40 000
samhjálparsamlaga samyrkju-
bænda.
Tryggingamálaráðin hafa
umsjón með og leggja einnig
fé fram til félagssamtaka eins
og Sambands samvinnufélaga
rússneskra öryrkja, Sambands
samhjálparsamlaga rússneskra
öryrkja, Sambands blindra
manna í Sovétríkjunum og
ennfremur Sambands heyrn-
ar- og mállausra manna.
Þessi félög annast um þá
memi, sem verið hafa þann-
ig frá fæðingu eöa hlotið
slík áföll í fyrri heimsstyrj-
öldinni eða borgarastyrjöld-
inni og heyra þar af leiöandi ;
ekki undir hinar almennu ;
tryggingar. Félögin kjósa sjálf '
stjórnir sínar og félögin eru !
bpin öllum sem hlotið hafa 1
slík áföll. j
Félög þessi reka sérstaka !
skóla og vinnustofur, til að
auka heilbrigöi og starfs-
hæfni þessara manna og
kenna þeim ýmislegt. Trygg- ;
ingamálaráðin reka einnig
slíkar stofnanir, þar sem ör-
yrkjarnir hafa ókeypis dvöl
og fjölskyldur þeirra auk þess
styrktar þann tíma sem þeir
njóta þar kennslu og þjálf-
unar.
LOKAORÐ
Til þess að fá fullkomna
yfirsýn yfir alþýðutrygginga-
kerfi þetta, verða menn að
hafa í huga vinnukjör og
vinnulöggjöf í Sovétríkjun-
um.
Menn verða að muna að
þar þekkist ekkert atvinnu-
leysi, áð þar á sér stað hröð
iönaðarþróun og aö tala
launþega hefur þrefaldazt
þar á síðustu 12 árum.
Þar er það beinlínis tekið i
fram 1 vinnulöggjöfinni áö
þaö sé réttur og skylda verk-
lýðsfélaganna að sjá um að
öllum heilbrigðis- og öryggis-
reglum við vihnu sé fram-
fylgt. Og . verklýðsfélögin
telja það skyldu sína að
vinna að aukinni framleiðslu
og útrýma kæruleysi og
trassaskap við vinnu.
í heilbrigðis og menningar J
málum Sovétríkjanna hafa *
orðið geysilegar framfarir á
Framhald á 4. síðu. I

Leggið fram yðar skerf
Síðastliðinn vetur var ráðgert að
halda skemmtun í Bolungarvík til
ágó'ða fyrir Sovétsöfnunina. Af ein-
hverjum ástæðum dróst úr hömlum
aðhalda þessa skemmtun. Verkamað
ur einn þar í þorpinu hafði ákveðið
að fylgja stutt ávarp við þetta tæki-
færi. Hann hefur sent Bæjarpóstin-
um það til birtingar. Bæjarpóstur-
inn birtir það með sérstakri ánægju,
því það sýnir frábærlega ljóslega,
hvernig stéttvís og einlægur verka-
maður hugsar um þessi mál. Ósk-
andi væri að íslenzk verklýðshreyf-
ing ætti sem flesta menn líka Egg-
ert Lárussyni. Eggert er nú á sjö-
tugs aldri, en áhuginn fyrir því sem
hann veit sannast og réttast, er ó-
brigðull.
Ávarp hans fer hér á eftir.
„Kæru systkin!
I tilefni þess að við komum sam-
an hér í kvöld til þess að tjá systr-
um okkar og bræðrum Sovétríkj-
anna örlítinn samúðarvott, vilégláta
ykkur heyra skoðun mína á þeim
stórviðburðum sem nú gerast allt í
kringum okkur, og er þá Þormóðs-
slysið fyrst fyrix. Það er svo einstætt
í sögu þjóðarinnar og hefur veitt
henni svo stórt sár, að seint mun
gróa, þó blessaðir prestamir séu
búnir að leggja sína plástra á sárin.
Eg er viss um að alfaðir ætlast til
þess að við lærum af því hve ægileg-
ar hörmungar stríðsþjóðimar eiga
við að búa, þó er þetta ekki nema
örlítið brotabrot af öllum þeirra
skelfingum. Hver er bölvaldurinn?
Þegar ég fer að athuga það, kemst
ég að þeirri niðurstöðu að það er
auðvaldsskipulagið í dauðateygjun-
um, og skal engan undra, þótt fjör-
brotin séu mikil, því það er voldugt.
Víkjum aftur að Þormóði. Eg hef
fengið þær upplýsingar um skipið,
að ég hef mikla ástæðu til að álykta
að auðhyggja einstakra manna sé
fmmorsök slyssins, og er þá næst
að fara að dæmi húsfreyjunnar, sem
sagði eftir að bóndi hennar hafði
verið saklaus veginn: Grátum ekki
Björn bónda, munum heldur.
Nú eru það þjóðir Sovétrikjanna
,sem heyja hinn ægilegasta hildar-
leik sem heimurinn þekkir, og áttu
þýzku nazistarnir upptökin. Þarna
hlýtur að vera ójafn leikur, Þjóð-
verjar eiga aldagamla menningu, en
Sovétríkin aðeins 25 ára uppbygg-
ingu. Eg hef örugga von um að sovét
beri sigur af hólmi, því ég er sann-
færður um, að réttlætið er þeirra
megin.
Eg veit þið spyrjið hvað ég hafi
fyrir mér til þess að álykta svona,
og er því til að svara, að þama eig-
ast við málsvarar sósialismans ann-
ars vegar, en málsvarar kapítalism-
ans hins vegar. Nú er mér ómögu-
legt að samræma kenningu Krists
við kapítalismann, ensósíalisminn er
í svo miklu samræmi við kenningu
hans, að það má segja að hann sé
byggður á þeim, enda hafa sjáendur
fortíðarinnar allt frá dögum Búdha
til vorra daga, eygt hann i blámóðu
framtiðarinnar.
Hann sem kenndi lærisveinum sín
um að byrja bæn sína svona: Faðir
vor, þú sem ert á himnum, hefur ef-
laust gert það í þeim tilgangi, að
mönnum |élli það aldrei úr huga, að
allt mannkyn er böm eins og sama
föður og móður jarðar, sem er svo
dásamlega útbúin af skaparanum, að
öllum börnum hennar gæti liðið vel,
— og til komi þitt ríki,— þessi bæn
fullvissar um möguleika þess að það
geti orðið. Eg vona að sósíalisminn
leiði að því takmarki.
Eggert Lárusson.
Þeir sem ekki nenna að
vinna.
Reykjavíkurbær hefur farið í liðs
bón til verkamanna og heitir á þá
að leggja fram það vinnuafl, sem
með þarf til að fullgera hitaveituna
á þessu ári.
Verkamenn ættu að bregðast vel
við, enda fá þeir ugglaust síðar tæki-
færi, til að minna bæjaryfirvöldin
á að það sé ekki einhlítt að heimta
vinnukraft verkamanna, þegar þeim
þóknast, bærinn verði líka að minn-
ast þess að verkamenn eiga kröfur
á hendur honum um að búa þeim
tækifæri til að vinna, á öllum tim-
um.
Það þarf ekki að orðlengja þetta
mikið meira, Þjóðviljinn hvetur
verkamenn enn sem fyrri til að láta
hitaveituna sitja fyrir vinnukrafti
sínum,það hafa margir þeirra þeg-
ar gert, unnið sitt verk með dugnaði.
I En það er viss, vonandi lítill hóp-
Ur verkamanna í hitaveituvinnunni.
sem á^tæða þykir til að minnast á.
Það eru einhleypir strákar, sem
vinna þar nokkra daga í senn„
hlaupa svo burtu, sóa fé því sem
þeir hafa unnið sér inn, á þann hátt
löngum, að þeim er til skammar og'
öðrum til leiðinda. Þegar féð er bú-
ið, koma þeir aftur og sagan endur-
tekur sig. Um athæfi þessara manna
er það að segja, að það er í alla staði
óforsvaranlegt.
Þetta eru letingjar og landeyður,
menn, sem hin sígilda regla Páls
postula, „Þeir sem ekki nenna að
vinna, eiga heldur ekki mat að fá“,
ætti vissulega að gilda um.
Þjóðfélaginu og bæjarfélaginu ber
að tryggja öllum þeim sem geta unn
ið, tækifæri til að vinna, á öllum
tímum, hins vegar ber öllum vinnu-
færum mönnum að vinna vel og
samvizkusamlega þegar vinna sem
er við þeirra hæfi býðst. Þeir sem
ekki gera þetta, letingjarnir og land
eyðurnar, vinna gegn hagsmunum
sinnar eigin stéttar, og torvelda bar-
áttuna fyrir því að öllum standi ætíð
til boða að vinna.
„Línan frá Keykjavík14
Herra ritstjóri!
Mér finnst það skorta alveg þjóð-
armetnað og „humoristiskan sans“
hjá íslenzku blöðunum, þegar þau
eru að ræða um síðustu samþykktir
Alþjóðasambands kommúnista. Það
skal ég vera viss um, að ef harð-
snúin stjórnarandstöðublöð kæmu
út í Sovétríkjunum, sem þekktu vel
til sögu verkamannahreyfingarinnar
þá myndu þau birta með stóru letri
fyrirsagnir éitthvað á þessa leið:
„Línan frá Reykjavík:
Rússnesku bolsjevikarnir undir
íslenzkum yfirráðum.
Burt með þessa erindreka íslend-
inga, sem hlýða fyrirskipunum og
fordæmum Reykvíkinga."
En þessi blöð heima eru svo fá-
fróðvað þau fylgjast ekki með neinu,
ekki einu sinni því að Sósíalista-
flokkurinn hafi aldrei verið í neinu
Alþjóðasambandi. Þau eru búin að
ljúga svo lengi um „erindreka
Rússa“ og „Moskovíta", að þau eru
líklega farin að trúa því sjálf, sem
þau segja. Reykvíkingur.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
KAUPIÐ ÞJÓÐVILJANN