Þjóðviljinn - 27.05.1943, Page 1

0
VILJIN
8. árgangur.
Fimmtudagur 27. maí 1943
117. tölublaá.
IgiiFiar i Iseí
Paul Holí, fréffarifari Sunday
Express, fýsir hverníg forfím~
íngarsfefna Hífers er
framkvæmd
Það var einn af hinum miklu sigrum rauða hersins, þegar
hann endurheimti Rseff, borgina sem er lykillinn að Volga-
héraðinu, hinn 3. marz s.l. — Hitler taldi þann ósigur jafn
þýðingarmikinn og að hafa tapað hálfri Berlín.
Þjóðverjar höfðu þá haft Rseff á valdi sínu í næstum 18
mánuði.
í eftirfarandi grein, sem birtist í Sunday Express 14. marz
s.I., lýsir Paul Holt grimmdarstjórn þýzku nazistanna, meðan
þeir höfðu Rseff á valdi sínu.
verOur molao nlr
Þegar rauói herinn brauzt
inn í Rseff aö morgn; þess
3. mai’z, hefóu þeir getaö í-
myndaö sér að þeir gengju
yfir rústir gieymdrar menn-
ingar. Ekkert lífsmark sást
allt var kyrrt og dauðahljótt.
Hvar voru íbúar borgarinn-
ar? Hvar voru hinar glaö-
væru stúlkur og hin klökku
gamalmenni til aö fagna komu
rauöa hersins til borgarinn-
ar, á leið hans til aö draga
rauöa fánann eftur viö hún
á stærstu byggingnnni af
þeim, sem ekki höföu veriö
skotnar í rústir? Þaö var ekk-
ert fólk sjáanlegt. Herinn
kom til mannlausrar og yfir-
gefinnar borgar.
Þá heyröist allt í einu
hróp. Ungm’ liösforingi stööv-
aöi hersveit sína.
Hrópiö haföi komiö út
milli járnrimlanna á glugg-
um gamallar kirkju, sem
byggö var úr rauðum múr-
steini. Gamall maöur kallaöi:
,,Komiö ekki nær kirkjunni
þaö er allsstað'ar fullt af
sprengjum“.
Ruöningssveit hersins kom
á vettvang meö stálvira og
sprengjuleitara og g.oí upp
hálft hundraö fiatra jarö-
sprengna. Síðan var hin iok-
aöa kirkja brciin upp. Þarna
voru íbúar Roóifborgar sam-
ar.komnir.
64 800 HÖFÐU HORFIÐ
En hvernig er hægt aö
smala saman íbúum heillar
borgar, sem fyrir stríö taldi
65 þús. íbúa, og reka þá inn
í eina litla múrsteinskirkju?
íbúar Rseffborgar að
morgni 3. marz voru samtals
137.
64 þúsund og 800 höföu
horfiö á þessu 18 mánaöa yf-
irdrottnunartímabili Þjóð-
verjanna, veriö sendir í nauö-
ungarvinnu til Þýzkalands, dá-
af hungri, taugaveiki og öðr-
um veikindmn eöa veriö
skotnir, hengdir eöa brennd-
ir.
Allir vinnufærir á aldrinum
16—45 ára, höföu fyrir löngu
verið fluttir vestur á bóginn.
Og þegar Þjóðverjarnir flýðu,
ráku þeir alla burt með sér,
sem vom færir um að fygj-
ast með hinum flýjandi her.
HraÖsveitir úr rauöa hern-
um umkiingdu nokkrar hinna
flýjandi hersveita og björg-
uöu nokkrum hundruöum
rússneskra manna, sem þær
ráku áfram meö sér, — en aö-
eins nokkrum hundx-uöum.
Raunverulega er ekki rétt
aö segja, aö íbúar Rseff hafi
ekki verið fleiii en 137 morg-
uninn sem rauöi herinn kom
inn í borgina, því nokkrir í-
búanna — þeir hafa kannske
veiiö 50 í allt — höföu ó-
Þama höföu þeir veriö lok- p]ýönazt skipun Þjóöverja
aðir inni í 3 nætur og 2 daga j um ag mæta í kirkjimni og
án vatns og án matar. Þeir j fakg glg j giyfjum og vega-
stóöu þar milli kulnaðra elda, j skurðum meöfram Volgu.
Nokkmm þeirra tókst að fela
sig; öörum ekki.
sem Þjóöverjamir höföu
kveikt til aö hita sér og
kynnt meö kii’kjubekkjunum.
Mæöur höíðu dúöaö grátandi
börn sín meö messuklæðum.
Þaö síöasta sem ÞjóÖverj-
arnir geröu, áöur en þeir yfir-
gáfu borgina, var aö skipa
öllum íbúunum aö koma til
kirkjunnar, þar lokuðu þeir
íbúana inni og lögöu síöan
jarösprengjur umhverfis kirkj-
una.
FJÖLSKYLDA UR HOPI
ÍIINNA DAUÐU
í dag kom ég á heimili rúss-
neskrar fjölskyldu* sem haföi
ákveöiö aö óhlýönast fyrir-
skipun Þjóöverjanna. Hún
lifð'i í litlu timburhúsi- Nafn
hennar var Rumjantséff. Eng-
Framh. á 3. síðu.
— segir Isvesfía, adalmálga$n sovéfstjórnarinnar
„Annað ár sáttmála Sovétríkjanna og Bretlands hefst á
mikilvægum tímamótum“, segir Ísvestía, aðalmálgagn sovét-
stjórnarinnar, í ritstjómargrein um ársafmæli sáttmálans.
„Það líður að þeim tíma, er Hitlers-Þýzkaland verður mol-
að með voldugum höggum úr austri og vestri, er greidd munu
samtímis."
En samvinna Sovétríkjanna og Bretlands mun ná lengra.
Á grundvelli þessa sáttmála munu þjóðir þeirra hafa víðtæka
samvinnu á tímum friðarins“, segir Ísvestía ennfremur.
Molotoff, utáni-íkisþjóöfull-
trúi Sovétrikjanna, hefur
svaraö heillaóskaskeyti Ed-
ens, í tilefni af afmæli sátt-
málans, og einnig hafa þeir
Georg Bretakonxmgur og Kal-
ínin forseti skipzt á kveðjum
vegna afmælisins.
í hernaöartilkynning'um
Rússa í gær segir, aö staö-
bundnir bardagar hafi veriö
háðir á vígstöövunum norö-
vestur af Moskva nálægt Kal-
ínin, á Donetsvígstöðvunum
viö Lisitsjansk og á Kúban-
vígstöövunum.
í rússneskum fregnum er
ekki minnzt á bardagana hjá
Velíkíe Lúkí, en Þjóövei’jar til-
kynna, aö her þeirra hafi
hörfað úr nokkrum stöövum
suöur af Velíkie Lúkí, ,,um
stundarsakir“, vegna ákafra
árása Rússa.
Um allar austui’vígstööv-
arnar hafa könnunai’flugvél-
ar sig mjög í írammi, og
könnunarflokkar em sífellt á
ferðinni til aö reyna að kom-
ast á snoöir um hermanna-
og hergagnaflutninga and-
stæöinganna.
Sameiginleg yfiriýs-
ing Roosevelts og
Churchilis væntanleg
Roosevelt og Churchill hafa
haldið áfram fundum sínum
í Washington, og var tilkynnt
í gær, að verið væri að und-
irbúa sameiginlega ylirlýsingu
um viðræðumar.
Var sagt í tilkynningunni,
aö yfirlýsingarinnar væi’i aö
vænta innan skamms.
Þingkosningar i Eire
22. júni
Almennar þingkosningar
fara fram í Eire (írska frírík-
inu) 22. júní n. k.
Stjói’narfoi’setinn, de Val-
era, tilkynnti þetta í gær, og
kvaö tiltæfulausar þær fregn-
ir aö stjórnin hefði ráögert
að fi’esta la.srúngunum.
Ármenningar urðu sund-
knattleiksmeistarar islands
í gær fór fram úrslitakapp-
leikurinn í sundknattleiksmót-
inu.
A undan keppti B-lið Ár-
manns við Ægi, sem lauk með
jafntefli 1:1.
Úrslitaleikurin fór þannig, að
A-lið Ármann vann K.R.
með 6:0 og hlaut þar með titil-
inn sundknattleiksmeistarar ís-
lands.
Um þann titil var fyrst keppt
1938 og hafa þessi félög verið
sigurvegarar: Ægir 1938, Ár-
mann 1939, Ægir 1940 og Ár-
mann 1941,’ 42 og ’43.
Hihil loíláris
í DUsseli
Loffsóknín gegn
Ifaliu heldur
áfram
Brezkai’ sprengjuflugvélar
gerðu í fyrrinótt „aðra mestu
loftárás styrjaldarinnar“, og
var henni beint að þýzku iðn-
aðarborginni Diisseldorf.
Var varpað miklum fjölda
þungra sprengna og tugum
þúsunda eldsprengna.
Tuttugu og sjö brezku flug-
vélanna fórust, og þrjár þýzk-
ar oi’ustuflugvélar voru skotn-
ar niöur.
Á Miöjaröai’hafssvæðinu
heldur loftsókn Bandamanna
áfram af fullum krafti.
Framhald á 4. síðu.
Bóba- o$ myndasýníng
Brífish Councíl verdur
opnuð i. íúní
Eins og áður hefur verið skýrt frá gengst British Council
fyrir sýningu á brezkum bókum og myndum, hér í Reykjavík.
J. Steegman, fyrirlesari við National Portrait Gallery í
London, sem er nýkominn hingað til lands til þess að opna
sýningu þessa og flytja fyrirlestra í sambandi við hana, ræddi
í gær við fréttamenn blaða og útvarps.
Sýningin verður opnuð þriðju
daginn 1. júní, kl. 3 fyrir gesti
og kl. 6 fyrir almenning. •
J. Steegman flytur erindi um
myndirnar en Sigurður Nordal |
um bækurnar.
Bækur.
Uin 600 bindi bóka verða á
sýningunni. Fjalla þær um marg
vísleg efni svo sem: Bókmennt-
.ir, læknisfræði. lög, guðfræði o.
s. frv. M. a. er þar ágætt safn
af enskum kvæðum og leikrit-
um írá 17. öld, en ekki þó allt
sem út heíur komið af sþku
tagi.
Bækurnar eru frekar valdar
með tilliti til þess að gefa hug-
mvnd um þau eíni, sem brezkar
Framh. á 3. síðu.
Jolin Steegman.