Þjóðviljinn - 29.05.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 29. maí 1943
Þ JÓÐ VILJINN
3
mðmum
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Aígreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (I. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
„Sjá sýkn.er ég“
„Sýkn er ég af blóöi þessai
réttláta manns“, sagði Píla-
tus forðum, ekki hefur sagan
dæmt hann of sælan þéirra
orð’a.
Sjá, sýkn er ég og minn
flokkur af vandræðum hinna
húsvilltu, segir Morgunblaðið
í gær, varla verður flokkur-
inn of sæll þeil’ra ummæla
þegar fram líð'a stundh'.
Morgunblaðið segir orðrétt:
„Húsnæðiserfiðleikarnir verða
mesta vandamál bæjarihs
meðan stríðið stendur. Bær-
inn hefur gert allt, sem í
hans valdi hefur staðið, til aö
draga úr erfiðleikunum- Á-
sakanir í hans garð eru því
algerlega ómaklegar“.
Þáð má vera talsverð hugg-
un þeim húsnæðislausu, aö
heyra, að bærinn hafi gert
allt, sem í hans valdi hefur
staðið til að draga úr erfiö-
leikunum.
En ef þeir færu nú, þrátt
fyrír þessa huggun, að spyi'ja
hvað bærinn hafi gert, og
ihver veit nemai einhverjum
þeirra verði það á, hvernig
skyldi Morgunblaðihu ganga
að svara.
Það er rétt að gera tilraun.
Hér koma nokkrar spurning-
ar: Morgunblaðið er vinsam-
legast beöiö að svara þeim
fyrir hönd Sjálfstæðisflokks-
ins, sem í bæjarstjóm hefur
gert „allt“, sem í hans valdi
stendur til að leysa húsnæð-
isvandamálin.
Hvað hefur bærinn gert til
að greiða fyrir húsabygging-
um einstaklinga sem ekki eru
hærra settir í heimi fjármál-
anna en að vera bjargálna-
menn, en hafa þrátt fyrir það
viljað koma sér upp þaki yfir
höfuöiö ?
Morgunblaðinu ætti að
vera sérstök ánægja að svara
þessari spumingu, einmitt á
þessu sviði hljóta afrek Sjálf-
stæðisflokksins fyrst og
fremst að liggja, það er í svo
dásamlegu samræmi við „hug
sjónir“ „flokks allra stétta '
að hjápa einstaklingunum, og
þá ekki sízt efnalausuum dugn
aðarmönnum til aö eignast
sína eigin íbúö. Morgunblaö-
inu til hagræðis skal á það
minnzt, að eina verulega
sporið, sem stigið hefur verið
til þess að gera efnalitlu fólki
kleift að eignast íbúö eru
lögin um verkamannabústaði.
Framlög Sjálfstæðismanna til
þessa máls var hatröm bar-
átta gegn lögunum.
Hvaðanæfa úr Evrópu ber-
ast nú fréttirnar um hvernig
alþýðan herðir enn barátt-
una gegn fasismanum. Þrátt
fyrir hrrngur, klæðaskort, lé-
leg vopn og ægilegustu ógn-
arstjórn í manna mihnum,
þá er sífellt hert á baráttu
hinna undirokuðu þjóða og
stétta á meginlandi Evrópu.
skemmdarstarfsemi og skæru-
hernaður era ennþá algeng-
ustu formin í þessari baráttu,
nema í Júgóslavíu þar sem
baráttan er á það háu stigi,
aö skipulagðh' herir hafa
stóra hluta landsins á valdi
sínu.
Nazistarnir herða ógnai’öld-
ina aö sama skapi. Daglega
fara fi'am aftökur 1 hinum'
herteknu löndum vegnai
skemmdai'veka, sem unnin
eru- En frelsissinnar láta
engan bilbug á sér finna. Ný-
ir menn koma í stað píslar-
vottanna, sem nazistamir
myrða. Jafnvel í sjálfum
þýzka hernum fer uppreisn-
araldan að gera vart viö sig.
Þýzkir sjóliöar sprengja upp
þýzk skip í Oslófirði'. Fjölda-
handtökui’ og fjöldaaftökur
fara fram á Þjóðverjum líka.
Afturhaldsseggir 1 flótta-
mannastjórnunum í London,
reyna aö draga úr uppreisn-
aröldunni, þó merkilegt megi
virðast á yfirborðinu, þótt
það hinsvegar verði skiljan-
legt í ljósi forsögunnar og
stéttaátakanna. Pétur kon-
ungur Serba skorar á Júgó-
slava að hlýða Mihailovitsj
og ,,bíða“ með! að berjast
þangað til innrás verði gerð,
m. ö. o., lofa Þjóðverjum að
flytja nokkur herfylki bmi;
frá Júgóslavíu til austurvíg-
stöðv^nna — og leggja raun-
verulega niöur þær vígstöðv-
Ólafur Thórs gekk fram
fyrir skjöldu. Hann sagði m.
a. 1 þingræðu 1929:
„En þó aö ég játi, að hér
í bæ sé búiö í þeim íbúöum,
sem ekki eru mannabústað-
ir, er hitt s víst, að frv. þettai
er vita gagnslaust. Niöurstað-
an af slíkri löggjöf er al-
menningi til skaöa. Frum-
vai-pið er ekki aðeins vita
gagnslaust, heldur beint skað
legt og aðeins flutt til að
sýnast“.
AuðvitaÖ lét Magnús
Jónsson ljós sitt skína við
þetta sama tækifæri. Hann
sagði meðal ananars:
„Þaö er mest um vert aö
hægt sé að byggja ódýrt, ég
held að bezta ráðið að því
marki' sé að gera engar ráö-
stafanir“.
Þaö er rétt að taka fram,
að rás viðburöanna hefur orö-
ið slík, að Sjálfstæðismenn
hafa séð þann kost vænstan
að látai af fjandskap við bygg
ingarfélög verkamanna. Það
hefur jafnvel vottaö fyrir því,
síðan Stefáni Jóhanni tóksti
aö stöðva byggingar félags
Fasistarnir herða á ógnarstjórn sinni. Aftur-
haldsseggirnir reyna að draga úr baráttu lýðs-
ins. En alþýðan herðir sóknina í sífellu.
ar, sem haldið hefur verið
uppi í Júgóslavíu. — Fasist-
arnir í pólsku stjóminni í
London amast við skæruhóp-
unum í Póllandi og hafa auðl-
sjáanlega miklu meiri áhuga
á aö tryggja sér vald til þess
að kúga Ukrainubúa, Tékka,
Hvit-Rússa og Litháa, en að
frelsa pólsku þjóöina.
En hvorki ógnir fasistannai
né úrtölur afturhaldssamra
höfðingja fá dregið úr upp-
reisnarhreyfingunni. Alþýö-
fan veit að frelsun hennar
i verður að vera hennar eigið
verk og hún er byrjuð að.
vinna, það verk.
Hér skal reynt að gefa dá-
litlar hugmyndir um þessa
baráttu með því a'ð birta
stutta skýrslu um skæruhem-
að í Póllandi eina viku og
síðan nokkuö úr stríðstilkynn-
ingum þjóðfrelsissveitanna í
Júgóslavíu tvo daga.
SKÆRUHERNAÐUR í PÓL-
LANDI
Skæraliðar settu tvær járn-
brautarlestir út af sporanum
á brautinni frá Kraká til
Kattowitz. Meö báöum lest-
um var veriö að flytja her-
menn. Margir særöust og dóu.
■— Á brautinni Skawina—
Osviencim var lest með þýzk-
um hennöhnum í, sett út af
sporinu. Margir dóu og særð-
ust. í sólarhring stöövaöist
umferðin. í Rudna Welkai var
jámbrautarstöð eyðilögð. í
Kalwari náði skærahópur,
með aðstoð íbúanna nokkrum
þess, sem Héðinn Valdimars-
j son hefur veitt forastu frá
, stofnun þess, og síðan Guö-
i mundi I. sem afneitaði föð-
ur sínum, tókst að gera út-
borganir við íbúðasölurnar
svo háai’ aö flestir verkamenn
era útilokaðh* frá verka-
mannabústöðunum, að Sjálf-
stæðismenn sýndu þessu fyrir
tæki velvild-
Svo kemur önnur spuming
til Morgunblaðsins.
Túlkaði ekki Magnús Jóns-
son stefnu S j álfstæðisf lokkr-
ins þegar hann sagði, „að
bezta í'áöiö væri að gera
ekki neinar ráðstafanír“ til
| að bæta úr húsnæðisþörf al-
mennings? Og ef svo er, hef-
ur þá flokkurinn breytt um
stefnu síðan?
Ef til vill finnst háttvirtum
ritstjórum Morgunblaösins .ó-
þarfi að vera að vitna í
fjórtán ára gamlar þingræð-
ur Sjálfstæðismanna, til að
sýna stefnu flokksins í hús-
næöismálunum, og það er rétt
að fallast á að slíkt er frem-
ur sögulegur fróðleikur, en
upplýsingar um líðandi stund.
Við skulum því færa okkur
j ámbrautarvögnum, hlöðn-
um matvælum, á sitt vald og
úthlutaði þeim á meðal íbú-
anna. í einum vagninum
voru skotfæri, sem komu
skæraliðunum í góðar þarfir.
í Rszezow og Radom voru
á einni nóttu drepnir 15 lög-
regluþjónar og 20 leynilög-
reglumenn („Gestapo“-menn).
í Dombrova-héraðinu og í
Slesíu tók leynilögreglan
5000 manns fasta. Yfirvöldin
skoruðu á þorpsbúa aö fara
til Þýzkalands til vinnu. Þeg-
ar þessi boö komu lögðust
flestii’ ungir menn út, eða
fóra huldu höfði. Víða
brenndi lögreglan búgaröa
foreldra þeirrai æskumanna,
er horfiö höfðu. Var mönn-
um bannáð, að viðlagðri
dauðarefsingu aö skjóta
skjólshúsi yfir þá, sem þann-
ig höfðu misst heimili sín.
FRELSISSTRÍÐIÐ í JÚGÓ-
SLAVÍU
Útvarpið ,Frjáls Jugoslavia*
sendir daglega tilkynningar
æðstu herstjórnar skæru- og
sjálfboöaliössveita Jugóslavíu.
Hér fara útdrættir úr þeim
tilkynningum tvo daga, 25
marz og 1. apríl.
25. marz.
Bosníu-deild þjóöfrelsishers-
ins heldur áfram sókn eftir
að hafa tekið borgina Petro-
vaz og Druar og frelsa Grach-
owo-borg úr höndum óvin-
anna. Nokkrar deildir berjast
hjá borgunum Bihae (Bihatsj)
og hjá Glamoc. Barizt er og
til nútímans og spyrja þetta
virðulega blað:
Túlkar ekki Bjarni Bene-
diktsson borgarstjóri skoðan-
ir Sjálfstæöisflokksins þegar
hann heldur því fram að
byggingamálin séu bænum ó-
viðkomandi?
Yfirlýsingu um þetta hefur
Bjarni margsinnis gefið.
Allra síð'ast ein vinsamleg
tilmæli til Morgunblaðsins:
Úr því að bærinn hefur
gerfc allt sem í hans valdi
stendur til áð leysa húsnæð-
ismálin, vill þá Morgunblaö-
j ið segja frá einhverju af af-
| reksverkum hans, það gæti
i hugsast aði hugkvæmum
■ mönnum dytti eitthvað í hug
sem bærínn gæti gert til við-
, bótar öllu því sem þegar er
gert, og auðvitað verða hinir
miklu áhugamenn Sjálfstæð-
'l isflokksins alls hugar fegnir,
; ef þeim er bent á leiðir til
| að vinna. fyrir þá húsnæðis-
i lausu, en þeir eiu með þeim
I ósköpum gerðir að þeir meta
, meira raunhæfar aðgerðir en
yfirlýsingar um sýknun vald-
hafanna.
við' Neretva-ána. Síðustu dag-
ana var þjóðfrelsishermn og
sigursæll í viðureignum í
Herregovinu og hrakti ítali
úr stöðvum þar. 300 fjand-
menn féllu, en 118 vora tekn-
ir til fanga. Hermenn vorir
náðu 35 vélbyssum, 302 burð-
arhestum, klyfjuðum hergögn-
um, og miklu af skotfærum,
ennfremur 20 sprengjuköstur-
um. í þessum orustum barð-
izt 5. Svartfjallaherdeildin af
mikilli hreysti, hrakti 3000
fjandmannaherdeild á flótta,
tók 15 sprengjukastara og 20
vélbyssur, og brauzt fram að
borginni Nevesine.
30. og 31. mai'z tóku her-
deildir þjóðfrelsishersins þess-
ar borgir: Nevesihe í Herzego-
vinu og Glamoc (Glamotsch)
og vöröu borgina Gracatsch á
járnbrautinni frá Zagreb
(Agram) til Split (Spefceto)
gegn öllum árásum innrásar-
hersins.
1. apríl segir tilkynningin
frá áframhaldi á sókn í' Herze-
govinu og Austur-Bosníu,
harðir bardagar við Drina-
fljótið allt að borginni Foca,
á landamærum Montenegro.
Viö Mostar berjast og deildir
þjóðfrelsishersins við ítali og
svikara, sem gengiö hafa í lið
með þeim. í Kraina (í Bosníu)
eru herdeildir vorar að hreinsa
burt Þjóðverja og Ustascha.
Barizt er við Una-fljót. í Króa-
tíu réðust deildir vorar á ó-
vini'na í þoi’pinu Zyma Vlast
í Lika, 40 hermenn og tveir
liðsforingjar voru drepnir, 180
teknir til fanga, 12 vélbyssur,
4 sprengjukastarar og 157
byssur teknar herfangi.
Millíþfngaticfsid
í sfeatfafnálum
í samræmi við samþykkt
síðasta Alþingis, hefur ríkis-
stjórnin nú skipáð milliþinga-
nefnd í skattamálum.
í nefndina voru skipaðir:
Pétur Magnússon, formað-
ur, tilnefndur af ríkisstjórn.
Hinir fjórir nefndarmenn-
irnir tilnefndir af flokkunum.
Áki Jakobsson, Guðm. í.
Guðmundsson, Skúli Guð-
mundsson, Gunnar Viðar.
Ekkert hefur enn heyrzt
um skipun ríkisstjómai'innar
á tveimur mönnum í mjólkur-
sölunefndina.

Gcrizt
áskrifendur
Þjóðviljans!