Þjóðviljinn - 02.06.1943, Blaðsíða 2

2
pjóÐvxjlJijnw
Miövikudagur 2. júní 1943.
Frá Sumardvalarneínd.
Börnin, sém ráðstafað hefur verið í Reykholt, mæti við
Miðbæjarskólann FÖSTUDAGINN 4. júní kl. 8,30 árdegis.
Farangri bamanna þarf að skila í Miðbæjarskólann DAG-
INN ÁÐUR, fimmtudag 3. júní kl. 1—3 síðdegis.
SUMARDV ALARNEFND.
TILKYNNING
Frá og með 1. júní og þar tii öðru vísi verður ákveðið, verður
leigugjald fyrir vömbíla í innanbæjarakstri sem hér segir:
Dagvinna ............................. kr. 13,83
með vélsturtum ........................ — 18,17
Eftirvinna ............................. — 16,94
með vélsturtum ........................ — 21,28
Nætur og helgid'aga..................... — 20,05
með vélsturtum ........................ — 24,39
Vörubílasföðín Þróftur
Vesturbær
Unglinga vantar til að bera Þjóðviijann til kaupenda í tveim-
ur hverfum í Vesturbænum.
Talið við afgreiðsluna.
AFGREIÐSLAN, Austurstræti 12, sími 2184.

cBœjat'póphM'itpn
VOOOOOOOOOOOOOXKX
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf f isalan
Hafnárstræti 1 6.
ooooooooooooooooo
Gabardine
KVENRYKFRAKKAR
Nýtt snið
Ný falleg efni
Verzlun H. Toft
Skólavörðustíg 5
Sími 1035
Á örlagatímum
„Alþýðuhreyfing Norðurlanda á
örlagatímum“ heitir greinaflokkur-
inn, sem Stefán Jóhann Stefánsson
hefur verið að birta í Alþýðublaðinu
síðustu dagana. Tilgangurinn með
greinum þessum er að sýna fram á
ágæti stjómmálaflokka þeirra, sem
Stefán í öllu lítillæti kallar Alþýðu-
flokka, ef verða mætti til þess, að
eitthvað ■ af bjarmanum af þeirra
dýrð félli á flokkinn hans Stefáns
hérna heima á íslandi.
Það er sagt að örlögin séu kald-
hæðin, en vissulega er þó Stefán
Jóhann kaldhæðnari. Að skrifa lof-
grein um Alþýðuflokka Norðurlanda
á „örlagatímum“, með viðburði síð-
ustu ára, mánuða og daga í baksýn,
það er meiri kaldhæðni en góðu
hófi gegnir.
Það eru skiljanleg mistök, sem
hent hafa Alþýðuflokka Norður-
landanna á síðustu árum, að van-
rækja hervæðingu þjóðanna, jafnt
verklega sem andlega, gegn nazism-
anum, en það eru engu að síður
hörmuleg mistök. Hefðu samskonar
mistök hent aðrar frelsisunnandi
þjóðir, eins og t. d. sovétþjóðimar,
væri nazisminn nú öllu ráðandi í
heimi hér, . og von alþýðunnar um
frelsi, lýðræði og sósíalisma á næstu
öldum fokin út í veður og vind.
Svo kom stríðið. Blekkingarnar
fuku í fárviðrum þess. Staðreyndirn
ar mættu alþýðuhreyfingu Norður-
landa. Þær komu ekki sveipaðar í
silkislæður samkvæmisræðna, — nei,
— þær komu eins og raunsæir menn
sáu þær fyrir, með stál og blý
Kapítalisminn í Mið-Evrópu var
kominn á lokastigið, hann var að
hefja úrslitaátökin, um líf eða dauða
var barizt, hann, eða frelsi og lýð-
ræði, sem hlaut að leiða til sósíal-
isma, annaðhvort varð að falla.
Hin óraunsæja „samkvæmispóli-
tík“ Alþýðuflokkanna á Norður-
iöndum hafði óafvitandi gert sitt til
að draga lokur frá hurðum lýðræð-
isþjóðanna, herskarar nazismans
komu að ólæstum hurðum á Norð-
urlöndum.
Það er mannlegt að skjátlast. Al-
þýðuflokkunum á Norðurlöndum
hafði skjátlazt, en stríðið gaf þeim
tækifæri til að bæta fyrir fyrri yf-
irsjónir. Norðmenn notuðu tækifær-
ið. Þeir mættu árás nazistanna með
slíkum myndarskap, að í minnum
mun haft meðan saga er skráð. Norsk
alþýðuhreyfing, og norska þjóðin
mætti atburðum stríðsins eins og
henni bar. Foringjar Alþýðuflokks-
ins, sem Stefán Jóhann kallar svo,
tóku drengilegan og myndarlegan
þátt í hetjubaráttu þjóðarinnar, þeir
reyndust margir fúsir til að fóma
öllu fyrir málstað frelsisins.
En meðan hinir norsku leiðtogar
alþýðusamtpkanna heyja hetjubar-
áttu, stritast foringi danska Alþýðu-
flokksins við að brugga „alþýðuöl“
foringi hinna sænsku á það heitast
áhugamál að komast hjá að móðga
Hitler, jafnvel herflutningar nazista
um Svíþjóð til Noregs eru leyfðir til
að þjóna því marki, og foringi
finnska Alþýðuflokksins berst sem
hetja við hlið Hitlers — þannig er
myndin af alþýðuhreyfingu Norður-
landa á örlagatímum — það er ömur-
leg mynd.
Hefur aiþýðuölgerðin talað
við alþýðubrauðgerðina?
Það virðast komnar einhverjar
vöflur á Alþýðublaðið í sjálfstæðis-
málinu. Það lítur helzt svo út sem
blaðið hallist að hinni dönsku skoð-
un, að rétt sé að láta endanleg sam-
bandsslit milli íslands og Danmerk-
ur bíða, unz hægt sé að tala við
Dani.
Eins og kunnugt er fékk flokkur
Aiþýðubrauðgerðarinnar á ísiandi
formann danska Alþýðuflokksins og
framkvæmdastjóra Alþýðuölgerðar-
innar Stjarnan, herra Hedtoft Han-
sen, á sínum tíma til að leggja línu
fyrir pólitík flokksins.
Herra Hansen framkvæmdaátjói'i
alþýðuölgerðarinnar flutti við það
tækifæri ræðu á Arnarhóli og bað
flolck Alþýðubrauðgerðarinnar þess
lengstra orða að forðast allt sam-
neyti við kommúnista, en ástunda
„norræna samvinnu".
Skyldi alþýðuölgerðin hafa talað
við alþýðubrauðgerðina um sam-
bandsmálið?
Rödd þungbærrar reynslu
Alþýðublaðið gerir sér að vonum
tíðrætt um Komintern og deildir
þess. Hvað annað, ritstjóri blaðsins
var um langt skeið aðaláróðursmað-
ur Komintern á íslandi. Síðasta
grein ritstjórans, herra Stefáns Pét-
urssonar, kommúnista af gamla skól
anum um þetta efni, endar á þessum
orðum:
„Þannig lítur nú upplausn alþjóða
sambands kommúnista — Komin-
tern — út á Englandi. Hvaða myndir
hún kann að taka á sig annars stað-
ar er enn ekki séð. En rétt er að vera
við ýmsu búinn. Pestarsýklamir eru
enn víða að verki, þótt vera megi,
að aðalsmitstaðurinn hafi nú verið
gerður óskaðlegur, en að vísu er
einnig rétt að taka öllum fullyrðing-
um um það með varúð“.
Já, það er satt, Stefán er enn að
verki, og pestin magnast óðum í Al-
þýðuflokknum. Það er þungbær
reynsla, sem Alþýðuflokkurinn hef-
ur af pestarsýklunum frá Komin-
tern.
Þau ættu að spara vinnu-
aflið.
Það væri þó nokkur sparnaður á
vínnuafli, ef Alþýðublaðið og Morg
unblaðið kæmu sér saman um að
hafa bara einn mann við að þýða út-
varpsáróður Göbbels út af upplausn
Komintern. Svo gætu blöðin sparað
sér að láta setja greinar þessar
nema einu sinni, þau gætu látið blý-
ið ganga milli prentsmiðjanna. Al-
þýðublaðið gæti birt greinar Morg-
unblaðsins frá deginum í dag á morg
un, og Morgunblaðið greinar Alþýðu
blaðsins frá deginum í dag á morg-
un.
Blöðin ættu að athuga þetta fyrir-
komulag í fullri alvöru, það er leið-
inlegt að vera að eyða vinnuafli tii
ónýtis.

AtJGLÝSIÐ í ÞJÓÐVILJANUM
Tilfeynning frá Máií og mcnníngu:
HANNKTNSSAOA,
fyrsta bindi, samið afÁSGEIRI HJARTARSYNI, sagn-
fræðingi, kemur til afgreiðslu á morgun.
Mál og menning hefur allmörg ár haft í undirbúningi útgáfu MANN-
KYNSSÖGU, alþýðlegrar fræðibókar, þar sem áherzla væri Iögð á þróun
atvinnuhátta og menningar. Fól félagið tveim ungum sagnfræðingum,
Ásgeiri Hjartarsyni og Sverri Kristjánssyni,. að skipuleggja verkið og
semja a. m. k. nokkum hluta þess. Verður það í sex bindum, 15—20 ark-
ir hvert í Skímisbroti, og kemur eitt bindi á ári.
Nú er fyrsta bindið, eftir Ásgeir Hjartarson, komið út, og er rúmar
18 arkir (294 bls.) að stærð, skreytt nærri 80 myndum. Nær það yfir fom-
öldina, Austurlönd og Grikkland fram til ca. 300 f. Kr.
Ásgeir Hjartarson hefur Ieyst þetta fyrsta ritstarf sitt með afbrigðum
vel af hendi. Glögg yfírsýn, næmt auga fyrir aðalatriðum, einföld fram-
setning, skýrt og hreint málfar gerir hókina mjög skemmtilega aflestrar
og hverjum manni aðgengilega.
Lausasöluverð bókarinnar er 36 kr. ób. og 50 kr. í shirting.
MÁL OG MENNING
Laugavegi 19. — Simi5055
íslenzk reynsla
Það er lýðum ljóst, að í barátt-
unni gegn róttækum sósialistum,
hefur því verið beitt að núa þeim
því um nasir að þeir væru í alþjóða
sambandi, sem hefði náin tengsl við
stjórn hinna sósíalistískú stórvelda,
Sovétríkjanna. Svo heimskulegur,
sem þessi áróður er í sjálfu sér, hef-
ur hann þó verið áhrifaríkur og með
honum hefur furðu vel tekizt að
næra sundrungaröflin innan verka-
lýðshreyfingarinnar og innan raða
sósíalistaflokkanna.
Þetta varð íslenzkum sósíalistum.
ljóst fyrir nokkrum árum, bæði
þeim, sem voru í Kommúnistaflokkn
um og hinum róttæku sósíalistum í
Alþýðuflokknum. Þá var Kommún-
istaflokkur íslands lagður niður og
Sósíalistaflokkurinn, sem ekki er í
neinu alþjóðasambandi, stofnaður.
Árangurinn er meðal annars sá, að
fullkomin eining er nú komin á inn-
an verklýðssamtakanna og fylgi og
áhrif sósíalista hafa margfaldazt.
Það er fyllsta ástæða til að vona,
að upplausn Komintern hafi álíka á-
hrif í þá átt að efla áhrif sósíalism-
ans og einingu verkalýðshreyfingar-
innar meðal allra hinna sameinuðu
þjóða, eins og upplausn Kommúnista
flokksins á sínum tíma hafði hér á
íslandi.
Þetta er JMorgunblaðinu vel ljóst,
þessvegna þýðir það nú Göbbelsá-
róðurinn út af upplausn Komintem,
og þessvegna slettir það nú brauð-
hnefum sínum með ennþá fjálgari til-
burðum í áttina til Sósíalistaflokks-
ins en nokkru sinni fyrr.
Allt er þetta eðlilegt hvað Morgun
blaðið snertir, bað er útgefið til þess
að viðhalda misrétti, ofbeldi og kúg-
un í þjóðfélaginu. Hlutverk þess er
að viðhalda og efla þjóðskipulag
kreppna og stríða, til þess að nokkr-
ir auðmenn geti haldið áfram að
græða á kostnað fjöldans. Þetta tr
hið göfuga hlutverk Morgunblaðs-
ins, og allir þessir tilburðir eru í
fullu samræmi við hlutverkið.
Þetta er líka eðlilegt með Alþýðu
blaðið, því það er aumingi, sem
stjómar því. En hvað segja hinir fáu
fylgismenn Alþýðuflokksins? Þeir
eru áreiðanlega flestir þeirrar skoð-
unar, að bezt væri rúmi Alþýðubl.
varið til að sýna, að Alþýðuflokkur-
inn er búipn að vinna sitt' sögulega
hlutverk, og ætti því að safnast til
feðra sinna, svo eining íslenzkra sós-
íalista geti orðið eins fullkomin og:
I eining verklýðssamtakanna.
Valur varð Reykja-
víkurmeistari í II. flokk
Knattspyrnumóti II. flokks
er nú lokio og' vann Valur þaö
í jafntefli viö Fram, þar sem
Fram gerði jafntefli viö K. R.
Liðin voru nokkuö jöfn. Koma
þarna fram í báðum liöum
góö efni, en hvorugt liðið tók
í þjónustu sína samleikinn,.
heldur voru löng og ónákvæm
spörk óspart notuð.
Víkingur gaf leikinn við K..
R.
Er þetta í fjóröa sinn í
röö, sem II. fl. Vals hefur
unnið vormótiö. Leikar móts-
ins hafa fariö þannig:
Valur—K. R. 1:0 — Fram
—-Víkingur 5:0 — Valur—Vík-
ingur 5:0 — Fram—K. R. 1:1
— K. R.—Víkingur gaf —
Valur—Fram 0:0
Valur fékk því 5 stig, Fram
og K. R. 4 stig en Víkingur
0 stig.
íslandsmótið hefst næst-
komandi mánudag á leik milli
Vals og Víkings en á undan
munu fara fram leikir í 3 fL
mótinu.