Þjóðviljinn - 22.06.1943, Blaðsíða 3

Þriöjudagur 22. júní 1943.
ÞJÓÐVILJ'INN
3
Útgefandi:
Saraeiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (I. hæð)
Simi 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
„Nýr heirnur"
Formaöur Sjálfstæöisflokks-
ins hefur á landsfundi flokks-
ins á Þingvöllum lýst yfir
eftiríarandi, að sögn Morgun-
bla'ösins:
„Sjálfstæðisflokkurinn gerir sér
ljóst að fortíðin er liðin með sínum
kostum og göllum og kemur aldrei
aftur. Upp úr hinu ógurlega ölduróti
heimsstyrjaldarinnar mun nýr lieim-
ur rísa, nýrra siða og hátta í flest-
um efnum. Sjálfstæðisflokkurinn ætl
ar sér ekki að mæta því viðhorfi eins
og steingervingur, heldur vill hann
gera sér far um að öðlast sem fyrst
sem allra dýpstan skilning á eðli
hinna nýju aldar, í því skyni að
freista þess að sameina liið bezta ný-
mælanna við grundvallarstefnu
flokksins og þjóðlega baráttu hans
á komandi árum.“
Þetta er vel mælt.
Það væri vissulega freist-
andi fyrir oss andstæöinga
Sjálfstæöisflokksins aö draga
þessa yfirlýsingu sundur í
logandi háöi í ljósi reynsl-
unnar, að hefja að „íslenzk-
um“ sið hrakspárnar um
andstæöingana, að láta harö-
vítugt flokkssjónarmið ein-
vörðungu ráöa umsögn vorri
og aögerðum.
En slíkt er fjarri oss. Þaö
er nóg um flokkahatriö á ís-
landi þó að yfirlýsing, sem
kann aö vera ærleg, sé ekki
fyrirfram brennimerkt sem
lýðskrum.
Ef Sjálfstæðisflokknum er
alvara aö breyta um stefnu í
ljósi þeirrar ægilegu reynslu,
sem síðustu ár hafa fært ger-
völlu mannkyninu, þá er þaö
gleðiefni. Sj álfstæðisf lokkur-
inn hefur á bak við sig tæp
40 % allra íslenzkra kjósenda.
Vér efumst ekki um að þessi
tilfæröu orð eru töluö út úr
hjörtum alls þorra þessara
kjósenda. Hví skyldu ekki þær
þúsundir bænda, fiskimanna
verkamanna, verzlunarfólks
og millistéttarmanna sem kos
ið hafa Sjálfstæöisflokkinn,
þrá öryggi gegn atvinnuleysi,
skorti, kreppum og öðrum
þeim hörmungum, sem gamli
heimurinn leiddi yfir oss, —
þrá þetta jafn heitt og þaö
alþýðufólk, sem kosið hefur
Sósíalistaflokkinn, Alþýðu-
flokkinn og Framsókn?
Hin tilfærðu orð um nýjan
heim munu tvímælalaust
vekja sterkar vonir í brjósti-
um þessara þúsunda. Og
reynslan, hinn óvægni dóm-
ari, mun von bráðar skera úr
því, hvort þau eru af heilind-
um töluð af forustu flokks-
ins, — eða hvort nú er leik-
ið svo djarft aö ætla sér að
Hvernftg á að tryggja af-
komn ftslenzkra bainda?
Tryggingin fyrir kostnaðarverði á því, sem út úr iandinu selst
Hverju getur samstarf verkamanna og bænda áorkað í þessmm efnum?
Nú situr að störfum nefnd
sú, sem skipuð var til þess
að reikna út vísitölu fyrir
friamleiöslukostnað landbún-
aöarvara. Svo sem vænta má,
er enn ekkert frá henni kom-
iö og ómögulegt aö segja um
niöurstöður þær, sem hún
kemst að.
En eitt er víst.
Hvaö svo sem veröur um
verðlag á landbúnaöarafurö-
um og hvernig sem það verö-
ur ákveðið hér innanlands,
þá veröur alltaf eitt stórt at-
riði, sem bændastéttin kem-
ur til með aö setja fram þar
fyrir utan.
Þad er: Trygging fyrir sölu
á öllum þeim afurðum land-
búnaðarins, sem ekki seljast
innanlands, á erlendum mark
aði á verði, sem samsvarar
framleiðslukostnaði.
Því mun í því sambandi
verða haldiö fram aö ef verö-
lag á landbúnaðarafurðum
innanlands sé ákveöið meö
tiJiiti til þess aö bóndinn fái'
áiika kaup fyrir sína vinnu
og verkamaöurinn fyrn sína,
bá dugi tkki aö eyöiieggja
svo og svo mikið af vinnu-
stundum bóndans meo því aö
hann geti ekki selt kjöt sitt,
blekkja fólkiö meö því aö
heita því uppfyllingu helg-
ustu vona þess og svíkja það.
Og dómur reynslunnar
veröur skjótt upp kveöinn.
Hinn nýi heimur mun von
bráöar knýja þá, sem ætlá
aö vinna aö því aö skapa
hann, til þess að segja af eða
á.
Hinn nýi heimur veröur
heimur lýöræöis, eigi aöeins
lýöræöis og jafnréttis manna
í stjórnmálum, heldur og í at
vinnumálum og menningar-
málum. Hinn nýi heimur
verður heimur framtaks ein-
staklinga og heildar, ekki
heimur þar sem „þriöjurigur
af mönnum er bara troöinn
undir“. Hinn gamli heimur
með einokun atvinnulifs og
menningar handa örfáum út-
völdum, mun hníga, hinn nýi
heimur, er upp rís, mun opna
einstaklingunum öllimr, fjöld-
anum; heildinni, brautina til
þess aö njóta krafta sinna og
hæfileika.
Nú hefur Sjálfstæöisflokk-
urinn veriö flokkur, sem
framfylgt hefur hagsmunum
auðmannanna í landi hér.
Aldrei hafa verið til ríkari
og voldugri auðmenn á ís-
landi en nú. Og þess hefur
mjög oröiö vart frá hálfu
þessara auömanna að þeir
ull, gærur o. fl • erlendis á
veröi, sem veitti honum þetta
sama kaup.
Með öðrum oröum: bónd-
inn vill hafa tryggingu fyrir
öi-uggri afkomu sinni og það
öryggi á i*íkið að veita hon-
uni.
Og ekkert er skiljanlega en
þessi krafa.
Éins og bændur muni ekki
eftir því hvað þaö er, sem
auövaldsskipulagiö færir þeim
á venjulagum tímum: land-
búnaöarkreppunum? Eins og
bændur séu búnir aö gleyma
boöskapnum, sem Jónas frá
Hriflu flutti þeim 1931: að
þeir myndu verða aö þræla
til þess eins aö hafa í sig og
á og borga vexti og afborgan-
ir af skuldum, — af því verð-
ið á vörum þeirra myndi
falla um helming?
Óskir bóndans eru í raun-
inni þessar:
1. Eg vil hafa örugga vinnu
(þ. e. öruggan markað fyrir
það, sem ég vinn að).
2. Eg vil fá hana greidda
verði, sem gerir mér mögu-
legt að framfleyta mér og
mínum sómasamlega.
3- Eg vil vera tryggur gegn
skyndilegu verðfalli, vera laus
telji þaö hinu einu þjóðar-
blessun aö hér megi veröa
sem ríkastir auökýfingar —
aó' ameriskri fyrirmynd.
„Þá hefst upphefð íslendinga,
ali þeir upp biljóninga,
þó því fylgi hjarta-helta,
Hungurs-þrælkun, manndóms-
svelta“.
segir Stephan G. Stephans-
son.
Þaö er slík upphefð, sem
hinir nýríku milljónamæring-
ar þrá. Þeim finnst það para-
dís „einstakings-frelsis“ og
„menningar“ aö mega byggja
sér dýrleg skrauthýsi, meðan
æskulýö landsins er bönnuð
menntun, sökum skorts á
skólahúsum.
íslenzka þjóöin vill ekki
slíka „upphefð". Hún vill ekki
hj arta-heltu, hungurs-þrælk-
un, manndóms-sveltu.
Og það verður fyrsti próf-
steinninn á hvort forusta
Sjálfstæöisflokksins vill vinna
að sköpun hins nýja heims á
íslandi, hvort hún kýs heldur
að vinna aö upphefð hinna
fáu, ríku og voldugu (eins
og hingaö til) — eöa hvort
hún leggur höndina á plóg-
inn meö þeim tugum þús-
unda íslendinga, sem skapa
vilja nýjan heim frelsis,
menningar og öruggrar af-
komu fyrir hina mörgu,
smáu, fátæku, fyrir fjöldann.
við kreppur og það, sem þeim
fylgir.
Þetta eru 1 rauninni sömu
óskirnar og þær, sem hver
verkamaöur ber í brjósti.
Þetta eru kröfumar, sem
allar vinnandi stéttir nú
gera til þjóöfélags að þaö
uppfylli þegar aö loknu þessu
stríöi kröfurnar um tryggingu
gegn skorti.
Verkamaöurinn vill fá:
1. örugga vinnu,
2. kaupgTeiöslu, er tryggi
honum að geta framfleytt
sér og sínum sómasamlega.
3. tryggingu gegn atvinnu-
leysi.
Vinnandi stéttirnar geta
með ríkisvaldiö í sínum hönd-
um skapað sér þetta öryggi
gegn skortinum.
Viö skulum í þessu tilfelli
athuga hvernig verkamenn,
fiskimenn, menmamenn og
aðrar vinnandi stéttir gætu
með því að beita ríkisvaldinu,
tryggt bændum þetta öryggi:
1. Fast verð á landbúnaðar-
vörunum innanlands. Þetta
yröi aö veröa verö, sem
tryggöi sómasamlega afkomu,
— og ríkisvaldiö getur tryggt
slíkt yerö, ef atvinna er mikil
í kaupstöðunum og kaupgeta
þ'ví góö. Án stöðugrar atvinnu
og góös kaups hjá launþeg-
um, sem eru 60—70% kaup-
staöabúar, er óhugsandi að
skapa þetta öryggi. Hagsmun
ir bænda og lauhþega fara
því beinlínis saman á þessu
sviði sem fleirum.
2. Trygging fyrir verðinu á
þvi, sem ekki selzt innan-
lands. — ÞaÖ er jafn eðlilegt
að bændur geri slíka kröfu
og verkamenn krefjast vinnu
áriö um kring. Bandalag al-
þýðustéttanna veröur með
ríkisstjórn sinni aö reyna að
tryggja hvort tveggja. Vafa-
laust myndi fyrst í stað reynt
aö gera þetta meö beinum
verðtryggingum um leiö og
reynt yrði aö komast að sem
hagkvæmustum samningum
um sölu erlendis. En verði
ógerningur aö selja nema meö
verulegu tapi og ekki hægt
aö auka innanlandsmarkaö-
inn, þá veröa alþýöustéttirn-
ar að breyta til um fram-
leiösluna, annað hvort bæta
svo framleiðsluaöferöirnar aö
hægt sé aö framleiöa ódýrar,
eöa fá nokkuð af bændum til
aö breyta til um framleiöslu
(eins og nú hefur víöa gerzt
án sérstakrar skipulagningar,
— t- d. garörækt, loödýra-
rækt, o. s. frv., tekiö upp í
staö sauöfjárræktar).
ÞaÖ mun tvímælalaust
þurfa allmikla umskipulagn-
ingu á landbúnaðinum og
öörum atvinnugreinum ís-
lendinga, tii þess aö geta
tryggt þá sem aö honum
vinna, gegn skorti og krepp-
um. En sú umskipulagning
þarf aö gerast af vísindalegri
hagsýni eftir geröri áætlun
hinna beztu og fróðustu
manna í slíkum greinum og
afkoma bænda veröa örugg,
meðan á þessu stendur. En
hingaö til hefur sú mikla
breyting, sem oröiö hefur í
íslenzkum landbúnaöi, kostað
þaö aö hundruö bænda hafa
flosnaö upp, þúsundir xmgra
manna og kvenna, sem lang-
aö hefur til aö starfa sjálf-
stætt aö landbúnaöi, ekki
getað fengiö þaö, og þaö að
landbúnaöurinn hefur ekki
meira eöa minna hruniö sam
an á undanförnum áratug-
um, stafar af því að allmiklu
fé hefur verið til hans veitt
af því opinbera, en miklu af
því fé veriö variö af lítilli
framsýni af hálfu þess opin-
bera svo raunverulega hafa
þar farið stórar fjárfúlgur til
ónýtis, þegar miöaö er** við
framtíö landbúnaöarins.
Er þaö hugsanlegt aö ætla
aö leggja í annaö eins og þaö
aö tryggja örugga, sómasam-
lega afkomu íslenzku bænda-
stéttarinnar — þeirrar stétt-
ar, sem 1932 var svo illa kom-
in aö helmingur eigna henn-
ar (30 millj. af 60 millj. kr.),
var veösettur?
Eru þaö ekki draumórar aö
ætla að tryggja hana gegn
skorti ?
Þaö eru ekki draumórar
fyrir verkamannastétt, sem
hefur næga atvinnu, fyrir
fiskimenn, sem eru vissir um
aö selja allan afla sinn, fyr-
ir menntamenn, sem eru
tryggöir gegn ofsóknum og
hungri meö því að hafa nægi-
legt aö starfa hver aö sínu
hugðarefni.
Það er ekkert hægara, ef
þessar stéttir aðeins standa
saman og þora að beita sam-
takavaldi sínu til þess að ráða
ríkisstjórninni, og þora að
beita ríkisvaldinu til þess að
framkvæma þær róttæku um-
bætur, sem einar saman geta
tryggt allar vinnandi stéttir
gegn skortinum, sem var dag-
Iegur gestur á alþýðuheimil-
unum fyrir stríð.
En þaö veröur ekki hægt
aö taka neina einstaka af
þessum vinnandi stéttum út
úr, til þess aö tryggja hana
eina út af íyrir sig. Saman
verða þær aö standa og sam-
an veröa þær að berjast til
þess aö leysa þetta vandamál.
Hver sá, sem æsir eina þeirra
Framh. á 4. síðu