Þjóðviljinn - 30.06.1943, Blaðsíða 3

Miðvikuo.&gur 30 júní 1943.
ÞJÓÐVILJINN
)W\ r-
3
plðOVIIJIHII
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósialistatlokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Vikingsprent h.f. Garðastræti 17.
Vilhjáimur Þór á að
hverfa úr ríkisstjórn
Vilhjálmur Þór hefur meö
framkomu sinni varðandi verS
bræðslusíldar, fyrirgert rétti
sinum til að skipa ráðherra-
sæti. Honum ber tvnnælalaust
að beiðast lausnar og það án
tafar.
Ferill ráöherrans í þessu
máli hefst á því aö hann virð-
ir að vettugi tillögur og ráð
þeirrar stjórnar, sem Alþingi
ætlast til að raunverulega
ráði viðskiptum síldarverk-
smiðja ríkisins, við sjómenn
og útgerðarmenn. Gagnvart
þessari stjórn hefur ráðherr-
ann raunverulega sömu að-
stöðu og gagnvart Alþingi,
það er hrein misbeiting á ráð-
herravaldinu að láta undir
höfuð leggjast að hlýða á ráð
þessarar stjórnar, og þaö er
ennfremur misbeiting ráð-
herravaldsins að ganga al-
gjörlega fram hjá tillögum
mehihluta hennar.
Þegar viðskiptum ráðherr-
ans og verksmiðjustjórnarinn-
ar sleppir er komið að viðskipt
um hans við sjómenn og út-
gerðarmenn. Þaö hefur kom-
ið í ljós aö hvert einasta fé-
lag sjómanna og , útgerðar-
manna sem um þessi mál
hefur fjallaö er fullkomlega
andvígt ákvörðurium ráðherr-
ans. Vissulega ættu samtök
þessara aðilá mestu að ráða
um stjórn síldarverksmiðja
ríkisins. Fyrst er svo væri
komið væri hægt að tala um
þjóðnýtingu í sambandi við
þær. Vilja þessara áðila hefur
ráöherrann fótum troðiði.
Meirihluti verksmiðjustjórn-
ar hefur farið þá leið, að
snúa sér til þingflokk-
anna og óskaö álits þeirra
Sósíalistaflokkurinn hefur þeg
ar svarað. Hann er fullkom-
lega sammála meirihluta
stjórnarinnar, og algjörlega
andvígur ráðherranum. Svör
hafa ekki borizt frá öðrum
þingflokkum, svo Þjóöviljan-
um sé kunnugt, en fullvíst
er að yfirgnæfandi meirihluti
þingsins hefur sömu áðstöðu
sem Þjóðviljinn í málinu.
Þessi staðreynd tekur af öll
tvímæli, um aö Vilhjálmur
Þór á að‘ víkja úr ráðherra
sessi og þaö án tafar, og í
sæti hans aö koma maöúr,
sem framkvæmir vilja Alþing-
is, verksmiðjustjórnarinna.:,
verkalýössamtakanna og út-
geröarmanna í þessu máli.
Fari svo ólíklega aö Vil-
Arní Agúsfsson;
HpplfðstriiB Eystelns Jðnssonar
Átökin í Framsóknarflokknum stóðu ekki um myndun vinstri stjórnar — þau stóðu
um nýja samvinnuaðferð í baráttunni gegn Sósíalistaflokknum og samtökum launþega
9
Aukaþingið
Aukaþingið, sem lauk störf-
um eftir langa setu nú fyrir
páskana bar þess greinleg merki
að íslenzka yfirstéttin á um þess
ar mundir í vök að verjast. í öll-
um málatilbúnaði og meðferð
mála á þinginu virðist gæta ó-
venjulegrar og óttablandinnar
varfærni hjá fulltrúum gömlu
Þjóðstjórnarflokkanna. Sú ör-
yggistilfinning og óttaleysi, sem
á undanförnum þingum hafði
ríkt meðal þjóðstjórnarliðsins
og veitt því styrk til þess að af-
greiða með hraði ofsóknar- og
kúgunarlög á hendur alþýðu
landsins virðist nú umhverft í
ömurlega vanmáttarkennd. Með
an þjóðstjórnin réði ríkjum,
óttalaus um völd sín, höfðu
flokkar hennar á Alþingi kom-
ið sér saman um það að gera út
af við Sósíalistaflokkinn, hvað
sem það kostaði. Eitt atriði í
því samkomulagi var það að
gefa út sameiginlega yfirlýsingu
um, að þeim þætti virðingu
sinni og Alþingis misboðið með
setu sósíalista á þingi. Þjóð-
stjórnarliðinu hefur að sjálf-
sögðu ekki grunað Það þá, að
þessi yfirlýsing yrði sósíalistum
til þvílíkra meðmæla sem raun
varð á við síðustu tvær kosning-
ar til Alþingis.
Eftir síðustu kosningar
Að afstöðnum kosningum s. 1.
haust gáfu þjóðstjórnarflokkarn
ir út nýja yfirlýsingu, þar sem
þeir sögðu, að myndun þingræð-
islegrar ríkisstjórnar ylti á af-
stöðu sósíalista. Nú gátu 42 þing
menn gömlu þjóðstjórnarflokk-
anna ekki hugsað sér samkomu-
lag um ríkisstjórn, án þátttöku
þeirra manna,-sem þeir skömmu
j áður höfðu með miklum fjálg-
| leik og þinglegum tilburðum
úrskurðað utangarðs í þjóðfélag-
inu.
í munni þjóðstjórnarfólksins
var Það nú jafnmikil þjóðarnauð
syn að fá skilyrðislausan stuðn-
ing sósíalista til myndunar ríkis ,
stjórnar eins og það hafði áður
verið að halda þeim utangarðs
og svipta þá jafnrétti við aðra
landsmenn. Hjá því gat ekki far-
ið, að þessi veðrabrigði í afstöðu
þjóðstjórnarflokkanna til sósíal
ista vekti nokkra athygli meðal
almennings.
hjálmur Þór virði alla þessa !
aöila aö vettugi og sitji í ráð-
herrastóli eins og ekkert hefði
í skorist, verður ekki séö að
annaö sé fyrir hendi en að
allsherjasamtök verkamanna,
Alþýðusambandið, veröi að
grípa til þeirra ráöa, sem þaö
heíur, til að sýna vald sitt og
mátt, og knýja sameigirileg-
an vilja verkamam: x og út-
gerðarmanna fram.
Það sem ekki tókst með of-
sóknum átti að vinnast með
blíðmælum.
Skýringin á þessari afstöðu-
breytingu þjóðstjórnarflokk-
anna til sósíalista er í rauninni
auðsæ. Þar sem ofsóknir aftur-
haldsins í garð sósíalista höfðu
ekki svarað tilgangi sínum
heldur miklu fremur aukið vöxt
og viðgang Sósíalistaflokksins,
sameinað alþýðusamtökin og
styrkt siðferðismátt þeirra, þá
þótti þjóðstjórnarliðinu ekki
annað vænna en að taka upp
nýjar aðferðir í baráttu sinni
gegn félagsöflum alþýðunnar.
Nú skyldi sósíalistum á yfirborð
inu boðin þátttaka í ríkisstjórn.
Samtímis skyldi reynt að skapa
jarðveg fvrir Þá skoðun, að án
sósíalista væri ekki hægt að
stjórna landinu á þingræðisleg-
an hátt. Síðan átti að freista
þess að gefa sósíalistum eipum
sök á því, ef ekki yrði mynduð
venjuleg þingræðisstjórn. Ef ein
hver hefur verið í vafa um, að
þetta hafi vakað fyrir þjóðstjórn
arliðinu, þá getur sá hinn sami
sannfærzt um það með því að
lesa grein eftir Eystein Jónsson
í 63. tölublaði Tímans. Hann seg
ir þar svo m. a.: „.En menn
höfðu gert sér ljósa grein fyrir
því í öðrum flokkum, að þegar
Sósíalistaflokknum höfðu verið
greidd 11 þúsund atkvæði og
hann hafði 10 þingmenn (þ. e.
dafnað svo í utangárðsvistinni)
og Þegar hann þar að auki hafði
verið leystur frá því að auglýsa
sig fjandsamlegan lýðræði og
jafnvel vinveittan fasisma, þá
þurfti að viðhafa nýjar vinnuað-
ferðir...“ (þ. e. í baráttunni
gegn flokknum).
Hættumerkið við veginn
En þessi aðferð, sem á sínum
tíma hafði gefizt óhugnanlega
vel gagnvart Alþýðuflokknum
hlaut að mistakast, þegar við
Sósíalistaflokkinn var að eiga.
Ber margt til þess og skal það
nefnt, að minningin um Alþýðu
flokkinn í tálgryfju andstæðing-
anna er fyrir sósíalista eins og
hættumerki vegfarandi á við-
sjálum vegi. Reynsla Alþýðu-
flokksins sýnir það greinilega,
að afturhaldið er jafnan óspart
á að veita ákveðnum forustu-
mönnum alþýðunnar embætti
og ýmis fríðindi gegn verulegum
afslætti af stefnu og kröfum al-
þýðusamtakanna. Þvílík kaup
gerðust milli forystumanna Al-
þýðuflokksins og afturhaldsins
árið 1939, Þegar þjóðstjórnin var
sett á laggirnar. Þessi kaup voru
þá afsökuð, af þeim, er að þeim
stóðu með fögru orðskrúði, þar
sem uppistaðan var þegnskapur
og ábyrgðartilfinning Alþýðu-
flokksins. Eg hef í annarri grein
minnzt á það, að Alþýðuflokkur
inn barðist mjög hart gegn
Breiðfylkingu afturhaldsins í
kosningunum 1937. Enginn
flokkur lýsti þá betur þjóðhættu
legum málstað Breiðfylkingar-
innar og enginn flokkur gaf þá
kjósendum jafneindregin loforð
um að standa á móti gengis-
lækkun, sem þá var fyrirhuguð
af ' afturhaldinu til þess að
bjarga Kveldúlfi og öðrum millj
ónaskuldugum fyrirtækjum sem
Alþýðuflokkurinn þá og fyrr
vildi gera upp á eðlilegan hátt
og endurreisa á heilbrigðum
grundvelli. En Þrátt fyrir það
skeðu þau pólitísku undur
tveimur árum síðar, að Alþýðu-
flokkurinn gengur til samstarfs
við afturhaldið um þau verkefni
að lækka gengið og lögbinda
kaupgjald alls launafólks í land
inu.
Þetta óheyrilega viöbragð
flokksins til tveggja af veiga-
mestu málum almennings
verður ekki afsakað, þótt hon-
um væri þá heitið því, af aft-
úrhaldinu til endurgjalds af-
stöðu sinni, að hann skyldi
í öllum málgögnum væntan-
legrar þjóðstjórnar, allt frá
Morgunblaðinu til Storms,
vera viðurkenndur fyrir á-
byrgðartilfinningu og þegn-
skap, og samtímis skyldu sós-
íalistar úthrópaðir í sömu
málgögTium sem ættjarðar-
lausir þjóðníðingar, erindrek-
ar erlends valds o. s. írv.
Á sömu stund og þessi kaup
geröust varð Alþýðuflokkur-
inn ábyrgur fyrir framkvæmd
þeirra höfuðmála, sem hann
barðist harðast gegn í kosn-
ingunum skömmu áður. Hér
hafði afturhaldiö unnið mik-
inn sigur, enda neytti þaö
sigursins til hins ítrasta. Og
eftir að það hafði með aðstoö
Alþýðúflokksins borgað eyðslu
skuldir sínar, með því fé, sem
sparaöist vegna launalækkun-
ar verkafólksins í landinu og
náð fjárhagslegu jafnvægi, þá
skeði það samtiriris, að tíma-
bil stríösgróðans hófst og þátt
taka Alþýðuflokksins var ekki
lengur þjóðleg nauðsyn.
Með því að lýsa þessum
raunalegu viðskiptum Alþýðu-
’flokksins við afturhaldsöflin
er ég ekki að bera á alla
forustu þess flokks vísvitandi
svik viö alþýðuna, en hinu
veröur ekki gengið framhjá,
að hún rak þá kaupskapar*
pólitík við andstæðingana,
sem hlaut að fara illa og-
bitna haröast á umbjóðendum
hennar-
Þetta, sem hér hefur verið
sagt um reynslu Alþýðuflokks.
ins af blíömælum afturhalds-
ins þegar það er í vanda statt-
og þarf aðstoðar vinstri flokka
er einföld og augljós ástæöa
þess, aö Sósíalistaflokkurinn.
verður trauðla táldreginn á
sama hátt. Annað atriði, sem
ver Sósíalistaflokkinn í þessú
efni er það, að honum eru
betur ljós en borgaralegum
vinstri flokkum þau lögmál,
sem ráða stéttabaráttunni
og lætur því ekki tímabund-
n pólitísk leikbrögð andstæö-
inganna villa sér sýn. (Frh.)
Fisksölusamningurinn fellur
ör gildi ö morgun
Sjðmenn á bátaflotanum hafa búið við versnani kjör s. I. ár
Á morgun er fisksölusamn-
ingurinn, sem nú gildir og
gerður var fyrir ári siðan, úr
gildi fallinn.
Það er undarlegt hvað blöö-
in ræða lítið um samninga-
gerö þessa, rétt eins og hér
væri um smá-samninga að
ræöa, sem litlu máli skipti
um. En fisksölusamningarnir
eru stærstu og þýöingarmestu
verzltmarsamningar íslenzka
ríkisins nú um þessar mund-
ir. Með þeim hefur öll fisk-
framleiðsla okkar verið seld
fyrirfram miðað viö ársfram-
leiðslu.
Með samningum þessum
eru kaup og kjör allra ís-
lenzkra fiskimanna ákveöin
til heils árs. Ekki aðeins kaup
og kjör sjómanna er þannig
ákveðiö til árs í einu, heldur
einnig margra þúsunda af
landsmönnum, sem að fisk-
framleiðslunni vínna og flest-
ir taka laun sin með afla-
hlut,
Kaup hlutamanna hefur far-
ið lækkandi mánaðarlega í
heilt ár vegna síhækkandi
verðlags, en fastaverðs á fisk-
inum. Auk þess hefur afla-
hluturinn lækkað vegna sí-
þækkandi útgerðarkostnaðar.
Þjóðviljinn er eina blaðiö,
sem rætt hefur um samninga.
þessa sem nú standa yfir og
greinilega bent. á nauðsyn
þess aö fá fiskverðiö hækkað
frá því sem þaö er nú. Fyrir
ári síðan var samið um aö
fiskverðiö skyldi vera 45 aura
á kg. af slægðum þorski meö
haus- Frá því aö verð þetta-
var ákveðið hafa allar launa-
stéttir fengið grunnkaups-
hækkun og vísitalan auk þess
Framhald á 4. síðu.