Þjóðviljinn - 03.07.1943, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJI'N
Laugardagur 3. júlí 1943
Þór
Tekið á móti flutningi til Vest
mannaeyja á mánudag.
Sverrir
til Arnarstapa, Sands, Ólafsvík-
ur, Grundarfjarðar, Stykkis-
hólms og Flateyjar í næstu
viku. Flutningi veitt móttaka á
mánudag.
Skrifstofur vorar
og vörugeymsluhús verða lokuð
allan daginn í dag (laugardag).
Akranesferðirnar
í dag (laugardag):
Frá Akranesi kl. 9,30 árdegis.
Frá Reykjavík kl. 3 síðdegis.
Frá Akranesi kl. 5 síðdegis.
Frá Reykjavík kl. 6,30 síðdegis.
Á morgun (sunnudag):
Frá Reykjavík kr. 9 árdegis.
Frá Akranesi kl. 7,30 síðdegis.
Frá Reykjavík kl. 9 síðdegis.
Frá Akranesi kl. 10,30 síðdegis.
Á mánudögum
fyrst um sinn fer báturinn frá
Akranesi þegar eftir að áætlun-
arferðirnar koma að norðan,
venjulega milli 7 og 8 síðdegis.
Mig vantar
hentugt húsnæði fyrir
tannlækningastofu
KJARTAN GUÐMUNDSSON
tannlæknir.
Laugavegi 19. — Sími 5713
Stúlka eða kona
óskast í eldhús og önnur til
frammistöðu.
Gott kaup.
Vaktaskipti.
MATSALAN
Laugavegi 126
>í><^<«m,*m,^kw*:**m**j*x<k*K"><*<
DAGLEGA
nýsoðin svið. Ný egg,
soðin og hrá.
Kaf fisalan
Hafnarstræti 16.
ooooooooooooooooo
AUGLÝSIÐ
í ÞJÓÐVTLJANUM
S.G.T." dansleikur
í Listamannaskálanum í kvöld kl. 10. — Aðgöngumiðasala kl.
5—7. Sími 3240. — Hljómsveit Bjarna Böðvarssonar.
TILKYNNING
Frá og með 1. júlí og þar til öðruvísi verður ákveðið, verð-
ur leigugjald fyrir vörubíla í innanbæjarakstri sem hér segir:
Dagvinna kr. 13,76, með vélsturtum kr. 18,10.
Eftirvinna kr. 16,83, með vélsturtum kr. 21,17.
Nætur- og helgid. kr. 19,91, með vélsturtum kr. 24,25.
VÖRUBÍLASTÖÐIN ÞRÓTTUR.

Ungi litli fann fræ.
Herra ritstjóri!
Það gat að líta lítinn unga um frjö
lendur Morgunblaðsins nýlega.
Hann krafsaði í jarðveginn með veik
um fótum í leit að fræi, hugsjóna-
fræi, sem bera mætti þúsundfaldan
ávöxt. Að vísu er það sögn fróðra
manna í grasafræði andans, að ekki
sé mikið af fræum skrautjurta né
nytjajurta i gróðurlöndum Sjálfstæð-
isflokksins, en mér er þó nær að
halda, að hefði ungi litli verið glögg-
ari í grasafræðinni, hefði hann vel
getað fundið fræ göfugri hugsjóna og
gagnsamari en það, sem hann valdi.
Að endingu tók hann svart frækorn
og soralegt í nefið, steig í vænginn
og galaði: „Eg hef fundið fræ, hug-
sjónafræ. Við eigum að reisa fleiri
kirkjur og stærri,' bræður góðir. Við
eigum að rita ó jörðina, láta skraut-
legar kirkjur vitna um tilveru okkar
og menningaráhuga. Kirkjurnar eru
nytsamasti menningararfurinn, sem
. við getum veitt óbornum íslending-
j um“.
Það er eflaust ágætt að vera heitur
hugsjónamaður og hafa manndóm og
þrek til þess að halda hugsjónum
sínum á lofti og gera þær að veru-
leika. En eigum við ekki að athuga í
bróðerni, þessir tveir litlu ungar,
hvort það muni vera okkur holl hug-
sjón og tímabær að berjast fyrir aukn
um kirkjubyggingum og láta jafnvel
allar aðrar byggingar sitja á hakan-
um.
Af þeim, sem ganga undir próf upp
í fyrsta bekk Menntaskólans í Rvík,
kemst ca. 1 af hevrjum 5 upp í bekk-
inn Hversvegna er 4/5 nemenda visað
frá skólavist? Vegna húsnæðisleys-
is. í Menntaskólanum á Akureyri er
nemendum, sem hafa allt að fyrstu
einkunn upp úr öðrum bekk synjað
um að fá að sitja í 3. bekk. Hvers
vegna? Vegna húsnæðisleysis. í
Laugaskóla kemst ca. helmingur
þeirra, sem sótt hafa um skólavist,
ekki að vegna húsnæðisleysis og
svona er það í hverjum einasta fram
haldsskóla landsins. Hvort álítur þú
nú, ungi bróðir, að standi okkur nær
að berjast fyrir því, að þessir jafn-
aldrar okkar gefi fengið að auðga
anda sinn, og auka þroska sinn með
aukinni menntun eða byggja handa
þeim kirkjur, sem þeir e. t. v. aldrei
sækja, og áreiðanlega enginn sér til
menningarauka. En annars þarftu
ekki að óttast það, ungi bróðir, að
þér veitist ekki nægilegur liðsafli í
kirkjubyggingaherferðina á þeim
vígstöðvum, sem þú ert staddur á
núna. Hér er nefnilega fiskur falinn
undir steini. Við skulum vara okkur
á þessum herflokki, sem þú ert í ná-
munda við. „Hann er illr og svartr“.
Afturhaldið vill heldur auknar
kirkjubyggingar en ný skólahús. Og
hvers vegna?. Eg get ekki vænzt þess
að þú sért nú þegar á sömu skoðun
og ég, en sýndu mér þann drengskap
að athuga með sanngirni og hleypi-
dómalaust, hvort mín skoðun er svo
fjarstæð. Skipulag auðvaldsins stend
ur höllum fæti. Því er líkt farið og
keisaranum í nýju fötunum. Það
stendur nakið frammi fyrir þegnun-
um. Margir sjá það, en þora ekki að
skera upp úr með það af ótta við
það að vera hæddir, fyrirlitnir og
hraktir frá embætti. Sá er ekki em-
bætti sínu vaxinn, sem sér ekki fall-
egu fötin, sem herra kapialismi geng
ur í, ;sér ekki og viðurkennir kosti
auðvaldsskipulagsins. En „menntun
er máttur“, og það veit auðvaldið
Auðvaldið veit, að eftir því, sem
menntunin verður almennari, alþýð-
an máttugri, þá verða þeir æ fleiri,
sem skera upp úr með það, að herra
Kapítalismi, sé ekki í neinum fötum,
þvi að nógir verða til þess að leysa
hlutverk barnsins og segja:
„Han har ikke noget paa, hr. Kapi-
talismus har ikke noget paa“. Það er
af þessum sökum, sem afturhald
allra alda hefur staðið sem fastast á
móti almennri menntun. Það er af
þessum sökum að kirkju- og „villu“-
byggingar eru látnar sitja í fyrir-
rúmi, en menningarstofnanir á hak-
anum, svo svivirðilegt sem það er.
Þess vegna held ég, ungi minn, að
á meðan mæður á Akureyri verða að
ala börn sin ó sjúkrahúsgöngunum,
æska Reykjavíkur á sér ekkert menn
ingarathvarf, mikill hluti jafnaldra
okkar verður að hýrast í heilsuspill-
andi óþverraholum og þorri þeirra
sem annars hafa tök á því að leita
sér mennta, verður frá að hverfa
vegna húsnæðisleysis, þá ættum við
að láta okkur nægja í bili að rita á
jörðina þann kafla úr menningar-
sögu samaldar okkar, sem fjallar um
það, þegar æskan hætti að alast upp
á götunni og mæðurnar þurftu ekki
lengur að ala börn sín fyrir hvers
manns augum. Guð er miskunnsam-
ur, og ég held, að hann.hljóti að fyr-
irgefa okkur það, jafnvel þó að þjóð
hans yrði af þessum sökum að taka
við guðsblessun undir berum himni
um nokkurra óra skeið.
Brynjar Sigurðsson.

LOKAÐ
í dag vegna flutninga.
SPPARSJÓÐUR REYKJAVÍKUR
OG NÁGRENNIS.
Dagheimili fyrir vangefin börn
Bamavinafélagið Sumargjöf hefur ákveðið að reka dag-
heimili fyrir vangefin böm um tveggja mánaða skeið í Málleys-
ingjaskólanum. Þeir, sem koma vilja börnum þangað, tali við
Jónas Jósteinsson kennara, sem verður til viðtals mánudaginn
5. júlí og þriðjudaginn 6. júlí kl. 4—6 e. h. í Ingólfsstræti 9 B,
sími 4658.
STJÓRNIN.
Unglinga
vantar til að bera Þjóðviljann til kaupenda bæði í
VESTUR- og AUSTURBÆNUM
Talið við afgreiðsluna.
Austurstræti 12, sími 2184.
TILKYNNING
Með tilvísun til auglýsingar um hámarksverð á þjónustu
hárskera og rakara, dags. 30. júní þ. á., vill Viðskiptaráðið taka
fram, að rakarastofur í Reykjavík mega áfram taka 25% hærra
gjald fyrir vinnu, sem hafin er eftir venjulegan lokunartíma,
svo sem venja hefur verið.
Reykjavík, 2. júlí 1943.
VERÐLAGSSTJÓRINN.

rvAfcW;
Ætla mætti, að jafnvel römmustu
Finnagaldursmenn hefðu lært svo
mikið af heimsþróuninni síðastliðin
þrjú ár, að þeir heimskuðu sig ekki
framar á fjarstæðunni um „rýtings-
stunguna í bak Pólverjum“, þar sem
átt er við för rauða hersins inn í
austurhéruð hins fyrra Póllands
haustið 1939, eftir að þýzki herinn
var búinn að sundra pólska hernum
og pólska stjórnin flúin til Rúmeníu,
með öðrum orðum, eftir að svo var
komið, að pólsk rikisheild var ekki
framar til. Þó er það svo, að surnir
hérlendir blaðamenn halda áfram að
dangla höfðinu í steinvegg staðreynd
anna og éta upp eftir sjálfum sér
sömu „röksemdimar“ og veturinn
1939—40. Svona rótgróin er sauð-
nauzkan í eðli sumra manna. Skrýti-
legast er, að allt þykjast þetta vera
einhverjir „patent“-Iýðræðissinnar,
einhverjir óviðjafnanlegir óvinir fas
ismans. Hvað er það þá, sem þessum
dæmalausum lýðræðisberserkjum.
eins og Sefáni Péturssyni og Stefáni
Jóhanni svíður svo sáran í sambandi.
við örlög Póllands? Þeir harma það,
að rauði herinn tók austurhluta hins
fyrra Póllands í sína umsjá haustið
1939. En það þýðir, að þeir harma,
að helmingi Póllands var þá bjargað
frá því að falla í klær nazista, —
það þýðir, að þeir harma, að Hitler
skyldi ekki takast að klófesta Pól-
land allt. Hvílíkir andstæðingar fas-
ismans, ja, hvílíkir lýðræðissinnar!!
xx
í þessu sambandi er fróðlegt að
minnast þess, að þegar þýzki herinn
ruddist inn í Stúdetahéruðin tékk-
nesku fyrstu dagana í október 1938
samkvæmt hinum illræmda Múnch-
ensáttmála, þá notaði pólska stjórn-
in tækifærið til að senda her manns.
inn í tékkneska héraðið Teschen (2.
október 1938) og leggja það undir
sig. Að forminu er þessi atburður
svipaður því, er rauði herinn tók
Vestur-Úkraínu og vestra Hvíta-Rúss
land haustið 1939, en þó er sá mun-
ur á, að þetta gerðist á friðartímum,
að naumast verður sagt, að nokkur
landvarnanauðsyn ræki pólsku
stjórnina til þessarar ráðstöfunar og
að Teschenhérað hefur ekki talizt til
Póllands síðan á 18. öld, þar sem fyrr
nefnd héruð voru tekin af Ráðstjórn
aiTÍkjunum með hervaldi árið 1920.
Auk þess ber að gæta þess, að Tékkó
slóvakía var enn sjálfstætt ríki með
fullvalda ríkisstjórn, þegar pólski
herinn réðst inn í landið. Árás pólsku
stjórnarinnar beindist því gegn hinu
sjálfstæða ríki Tékkóslóvakíu, þar
sem árás rauða hersins haustið 1939
beindist beinhnis gegn nazistum, en
gat ekki beinzt gegn neinni pólskri
ríkisheild, sem var alls ekki til leng-
ur. — Hér gætu nú Alþýðublaðs-
memiimir fengið nokkurt tilefni
hneykslunar og siðferðisprédikunar.
ef þeir væru slíkir sannleikspostul-
ar sem þeir Iátast vera. Þó heyrist
aldrei eitt orð um rýtingsstungu
pólsku fasistastjórnarinnar í bak
tékknesku lýðræðisþjóðinnl.
Qerizt
áskrifendur
Þjóðviljans!
OÓOOOÓOÖÓÓOOOÓOÓC
Kaupið
Nýja
Timann
•>~»0-0<>-©-00-©-00000-©»0*0<