Þjóðviljinn - 04.07.1943, Blaðsíða 1

8. árgangnr.
Sunnudagur 4. júlí 1943
147. tölublað
m
m
Pjíðfreltóler lúoolafa lereoðir
Prias Goeeo- herdeildfnoj
75 þúsund Italír fallnír í Júgoslavíu
Þjóðfrelsisher Júgóslava tilkynnti í gær að hann hefði ger-
eytt einni af úrvalshersveitum Þjóðverja, Prins Eugen-herdeild-
inni. En þessi herdeild átti einmitt að brjóta hina frækilegu mót-
spymu júgóslavnesku skæruliðanna á bak aftur.
Fyrir nokkru síðan tilkynntu Þjóðverjar að þeir hefðu upp-
rætt skæruhópana í Svartfjallalandi. Það var aðeins áróðursfrétt.
Eins og að vanda hörfuðu skæruliðar undan til fjalla, er þeir sáu
að við ofurefli var að etja. En síðan hófu þeir sókn á öllum svæð-
um í Svartfjallalandi, Bosníu og Herzegóníu og hafa nú unnið
hvern stórsigurinn á fætur öðrum.
ítalska herstjórnin hefur ný-
lega viðurkennt að hún hafi
misst 73 þúsund hermenn við
tilraunir sínar til þess að „friða“
Júgóslavíu! — Betri viðurkenn-
ingu er vart hægt að veita
hreysti hinna júgóslavnesku
þjóðfrelsishetja.
Kommúnistaflokkur
Júgóslavíu hefur for-
ustu þjóðfrelsishreyfing-
arinnar
ins: fasismanum. Kommúnista-
flokkur Júgóslavíu hefur nú
vaxið svo, að hann er orðinn
voldugur fjöldaflokkur, sem á
þessum erfiðu tímum stjórnar
frelsisstríði þjóðarinnar og hef
ur þannig unnið samúð meiri-
hlutans af fólkinu í Júgóslavíu,
— og Alþjóðasamband kommún-
ista á sínar þakkir skilið fyrir
að flokknum hefur tekizt
þetta“.
Þjóðhátíðardagur
Bandaríkjanna
er í dag
í dag, 4. júlí, er þjóðhátíðar-
dagur Bandaríkjamanna, dag
ur frelsisskrár amerísku bylt
ingarinnar 1776.
Hershöfðingi Bandaríkja-
hersins á íslandi, Major-Gene
ral Wm. S. Key, minnist dags
ins með boði fyrir allmarga
erlenda og innlenda menn í
Rauða-kross-byggingunni.
Ríkisútvarpið íslenzka helg
ar kvölddagskrá sína minn-
ingu dagsins.
Samband pólskra föðurlandsvina hélt fyrsta þing sitt í
Moskva í júnímánuði s. 1. Á þingi þessu mættu fulltrúar pólskra
verkamanna, bænda, menntamanna, hermanna og annarra.
Pólskir prestar, sem barizt hafa með pólsku skæruhópunum,
komu á þingið. Ungir Pólverjar, sem Þjóðverjar höfðu neytt til
að ganga í her sinn, en síðan höfðu strokið yfir til rauða hers-
ins, tóku og þátt í þinginu. Mikið bar þar og á fulltrúum þeim,
sem „Kosciusko“-herdeildin pólska, sem nú er í Sovétríkjunum,
sendi á þingið.
Við enda salsins, þar sem þingið var haldið stóð letrað á
breiðum borða: „Lengi lifi Pólland“, en fyrir neðan var blóm-
um skrýdd mynd af frelsishetju Pólverja, Tadeusz Kosciusko,
en herdeild sú, sem pólskir ættjarðarvinir hafa nú myndað í
Sovétríkjunum til þess að berjast fyrir frelsi Póllands, ber nafn
hans.
Það er Kommúnistaflokkur
Júgóslavíu, sem áður var hund-
eltur og ofsóttur af fasista-
stjórn Serba, sem nú hefur for-
ustuna í þessari þjóðfrelsisbar-
áttu.
I útvarpinu „Frjáls Júgóslav-
ía“ var nýlega sagt frá ályktun
miðst.jórnar Kommúnistaflokks-
ins þar sem hann samþykkir upp
lausn Alþjóðasambands Komm-
únista. Þar segir m. a.:
„Miðstjórn Kommúnistaflokks
Júgóslavíu er sannfærð um, að
þessi sögulega ákvörðun muni
bera glæsilegan árangur í nán-
ustu framtíð, hjálpa til þess, að
sigur vinnist á óvini mannkyns
íþróttaför Ármanos
1 gær lögðu úrvals fimleika-
flokkar karla og kvenna úr Ár-
manni af stað í sýningarför til
Norðurlands.
I gærkvöld ætluðu flokkarnir
að sýna á /Hvammstanga, en í
dag á Blönduósi. Þaðan halda
flokkarnir áfram og munu sýna
á Akureyri, Húsavík, Laugum,
Dalvík og e. t- v. Siglufirði.
Stjórnandi beggja flokkanná
er Jón Þorsteinsson, en farar-
stjóri er Sigurður Norðdahl.
Fimleikaflokkar Ármanns
hafa farið margar slíkar ferðir,
og eru fyrir löngu landskunnir
fyrir hina frábæru leikni sina.
í forsæti þingsins voru: Z.
Berling. hershöfðingi . pólsku
herdeildarinnar, — Sivitski col-
onel, formaður herforingjaráðs
herdeildarinnar, — Ksens Kuks,
leiðtogi skæruliða, — rithöfund-
urinn Wanda Wassilewska, —
Vitos, einn af leiðtogUm pólska
bændaflokksins og þingmaður
hans, — og ýmsir fulltrúar verk-
lýðsfélaga, menntamanna o. fl.
Skáldkonan Wanda Wassil-
ewská skýrði frá starfsemi sam-
bandsins og rakti aðfarir fasista-
stjórnarinnar pólsku * eftir að
hún í september 1939 sveik
pólsku þjóðina, flúði burt ásamt
herstjórninni og skildi hermenn-
ina og fólkið eftir í því öng-
þveiti, sem pólska fasistastjórn-
in ásamt þýzku nasistunum hafði
unnið að að koma henni í. Hún
sagði frá samningssvikum
pólsku íasistastjórnarinnar í
London, er hún sveik gefin lof-
orð um að láta pólsku herdeild-
ina í Sovétríkjunum berjast
með rauða hernum gegn Þjóð-
verjum og flutti hana til Iran.
Þessari þjónustu við möndul-
veldin lauk með því, er pólskir
stjórnarmeðlimir í London tóku
Hoo Hnirannaffiiis islails tnor
sueleoia aistlði inð nulsi ifðHUls
eloi slðar eo«. Ifol uu
Þing Ungmennafélags íslands gerði svohljóðandi ályktun
í sjálfstæðismálinu:
„14. þing U.M.F.Í. haldið að Hvanneyri, 24. og 25. júní 1943,
gerir þessar ályktanir í sjálfstæðismálinu:
1. Þingið skorar á Alþingi og ríkisstjórn að halda fast við
þær ályktanir, sem þegar hafa verið teknar varðandi sjálfstæð-
ismálið, að ísland verði sjálfstætt lýðveldi eigi síðar en 17. júní
1944 og vísar í því sambandi tií ályktunar síðasta þings U.M.F.Í.
að Haukadal 1940 um þetta mál.
2. Sambandsþingið beinir því til ungmennafélaga um land
allt, að glæða skilning og áhuga þjóðarinnar á sjálfstæðismálinu,
svo að hún standi einhuga, þegar það verður lagt fyrir liana með
almennri atkvæðagreiðslu.
3. Þingið bendir á það sem höfuðatriði í þessu sambandi,
að því aðeins geti á íslandi lifað og þroskast frjáls þjóð og raun-
verulegt lýðveldi, að ungmennafélagar og alþjóð gæti ætíð og
ekki sízt á þessum tímum, sinna þjóðlegu verkefna: sögu bók-
mennta og tungu, sem og fjárliagslegs sjálfstæðis.
4. Sambandsþingið beinir því til stjórnarvalda landsins að
vera á verði um það, að haldin verði í hvívetna þau atriði, er
sett voru í samningana við Bandaríkjastjórn árið 1941, um burt-
för setullðsins að styrjaldarlokum.
Jafnframt sé þess vandlega gætt, að engri erlendri þjóð verði
leyft að skapa sé aðstöðu til íhlutunar um málefni íslendinga.“
„14. þing U.M.F.Í. að Hvanneyri, 24. og 25. júní 1943, gjör-
ir það að tillögu sinni, að 17. júní verði gerður að þjóðhátíðar-
degi íslendinga eftir að ísland er orðið fullkomlega sjálfstætt
ríki, enda verði formlega gengið frá þeim málum þann dag.“
»
Flugvélar Bandaríkjamanna á leið til árásar á Kyrrahafsstöðvar
Japana.
Sfki BeoðorttMos í Oyrraiais-
niloooio Mr ífraoi
Bandaríkjaménn halda áfram
sókn sinni á Kyrrahafseyjunum,
skutu þeir í. gær niður 22 jap-
anskar flugvélar en misstu 8
sjálfir. Þeir hafa tekið höfnina
að reka erindi Göbbels og
Sovétstjórnin varð að slíta
stjórnmálasámbandi við þessa
Framh. á 4. síðu.
Viro og setja nú í land ógrynui
hergagna. Bardagar um Munda-
flugvöllinn harðna, en Japanir
halda honum enn.
Þessi sókn er talin upphaf
þess að geta ráðist á Nýja Bret-
land og Roboul, og tækist að ná
þeim, þá yrðu Filipseyjar og
Guam-ey næstar í dagskránni.