Þjóðviljinn - 04.07.1943, Blaðsíða 3

Sunnudagur 4. júlí 1943
ÞJÓÐVILJINN
3
þidmunni
Utgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
etofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Verkalýðshreyf ing in
og sjálfstæðisbaráttan
Islenzka verklýðshreyfingin
stefnir að því marki, að skapa
hinni vinnandi þjóð fullt frelsi,
jafnt á sviði stjómmála sem at-
vinnumála. Frumskilyrði þess að
hún geti unnið þetta verk er, að
landið sé frjálst af erlendu oki,
stjórnarfarslegu sem fjárhags-
legu. Það er því eðlilega eitt-
hvert brýnasta áhugamál ís-
lenzkrar verklýðshreyfingar, að
koma hér á fullu þjóðfrelsi, gera
ísland óháð öðrum ríkjum.
Verklýðshreyfingin einskorðar
ekki þjóðfrelsisbaráttuna við
baráttuna fyrir fullu stjórnar-
farslegu frelsi. Hún lætur sér
ekki nægja algeran skilnað við
Dani og stofnun lýðveldis eigi
síðar en 17. júní 1944. Verklýðs-
hreyfingin vill einnig samfylkja
þjóðinni gegn þeim hættum, sem
stafa af yfirgangi erlends auð-
valds, austan hafs og vestan. —
En sú verklýðshreyfing, sem ætl-
ar að taka í sínar hendur forustu
þjóðarinnar í þjóðfrelsisbaráttu
hennar og sýna, að hún geti haft
forustu í því að gæta dýrmæt-
ustu hagsmuna þjóðarinnar,
verður einnig að sýna þa6 í verki
að hún geti gætt hagsmuna
sjálfrar sín gagnvart ágjörnum
yfirstéttarerindrekum innan-
lands.
Alþýðusambandið hefur sýnt
það í verki, að það stendur vörð
fyrir hagsmuni verkalýðsins,
þegar á hann er ráðizt, og sér
nauðsynina á því, að fylkja al-
þýðustéttunum saman til baráttu
fyrir því að þær fái úrslitaáhrif-
in á þjóðmál íslendinga eins og
þeim ber.
Sósíalistaflokkurinn hefur
sýnt það, að hann stendur á
verði gegn því, að hagsmunir
verkalýðsins séu fyrir borð born-
ir, og lætur ekki fleka sig til
neinna afturhaldsaðgerða um
grunnkaupslækkun, eins • og
Framsóknarleiðtogarnir voru að
reyna í vetur.
En viss tegund af leiöandi
mönnum Alþ'ýöuflokksins hag
ar sér þannig í þessum mál-
um öllum, allt frá afstööunni
til samninganna um ríkis-
stjórn og til skilnaöarmálsins,
aö þeir væru smánarblettur á
íslenzkri verkalýöshreyfingu,
ef þeir yfirleitt tilheyröu
henni. Þessi hópur sefasjúkra
kommúnistahatara af Hitlers
tagi sér ekkert annaö mark-
miö í allri sinni pólitík en aö:
hatast við sósíalismanum. Svo
vesælir eru þessir menn aö
þeir geta auösjáanlega ekki
Árni Ágústsson
i
Alþýðusamikin eip éskiptan
heiðnr af orloíslopuum
En Alþýðublaðið sigir: Hínir menn gáfu ekki verkalýðnum orlofsrétt-
inn til þess a3 nöfn þeirra gleymdust meðal ótínds almúga
P’ulltriíaráð verkalýðsfélaga nna
í Reykjavík gaf út fyrir
skömmu dálítið fræðslurit um
orlofslögin. Þetta litla og yfir-
lætislausa rit, sem var ætlað það
hlutverk eitt, að skýra fyrir al-
menningi nokkur framkvæmd-
aratriði orlofslaganna og vekja
athygli fólks á gildi þeirra, hef-
ur gefið Alþýðublaðinu tilefni
til að skrifa um það heila for-
ustugrein.
Alþýðublaðið telur höfunda
ritsins hafa af ráðnum hug
gengið fram hjá því að skýra
frá nöfnum þeirra manna, sem
háð hafi baráttuna fyrir orlofs-
lögunum, og kennir „kommún-
istum“ um slík vinnubrögð. En
það á hér við að segja, eins og
svo oft bæði fyrr og síðar, að
þegar Alþýðublaðið vill koma
höggi á andstæðing, þá sér það
ekki sína menn, svo að það ber
þá líka. Skal það nú upplýst,
að svo frjálslega var að samn-
ingu orlofsritsins gengið, að
handritið að því var borið undir
tvo Alþýðuflokksmenn, skrif-
stofustjóra Alþýðusambandsins
og gjaldkera Sjómannafélags
Reykjavíkur og létu þeir sér það
vel líka. ‘
En út af áminnztri umkvört-
un Alþýðublaðsins eiga þeir,
sem að orlofcrhmu standa, þá
afsökun, aö ógerningur var að
koma fyrir í því öllum þeim
nöfnum, er þar hefðu átt jafn
mikinn rétt á sér. Allir, sem
kunnugir eru verkalýðssamtök-
um, vita það, að sérhver sigur
þeirra er unninn af mörgum
mönnum' á skipulagðan hátt,
ekki forustumönnunum einum,
heldur af Öllum virkum meðlim-
um þeirra. Verkalýðssamtökin
velja sér forustumenn, gefa
þeim umboð til þess að starfa 1
sínu nafni, berjast fyrir ákveðn-
um málum, sem þau hafa áhuga
íyrir hverju sinni. Árangurinn
af starfi forustumannanna fer
eðlilega mest eftir styrkleika
samtakanna, sem hafa þá í þjón-
ustu sinni.
Verkalýðsforusta ■ og verka-
lýðssamtök verða ekki aðskilin.
Allt, sem unnizt hefur með bar-
áttu verkalýðsins. á íslandi, er
að þakka verkalýðssamtökunum
í heild. Allir meðlimir þeirra,
sem rækja skyldur sínar við
samtökin, njóta þess sem vel
tekst í starfi þeirra, gjalda hins
sem mistekst eða miður fer sam-
eiginlega, eiga líka allir jafnan
rétt til viðurkenningar fyrir
tekiö sjálfstæða afstööu í
neinum málum vegna þessar-
ar meinloku, sem sezt hefur
aö í heila þeirra. — í samn-
ingunum um „vinstri stjóm(<
sáu þeir þaö eitt markmiö
að reyna einhvernveginn að
svívirða Sósíalistaflokkinn og
til þess aö reyna þaö kalla
þeir nú grunnkaupslækkun
„raunhæfar umbætur“. — í
skilnaöarmálinu viö Dani eru
þeir sjálfir svo bundnir dönsku
sósíaldemokrötunum að þed'
hafa danskt sjónarmiö í stað
íslenzks, — og fyrst þeir eru
svona opinberir erindrekar er-
lendra valdamanna hér, þá
finnst þeim allir aðrir hljóti aö ,
vera það líka. Þess vegna gera
þeir sig hlægilega meö því að
æpa upp að’ ef íslenzka þjóðin
ákvæði aö taka upp sósíalis-
tiskt þjóöfélag, þá væri hún
aö komast undir stjórn Rússa!
— Rétt eins og Frakkar hafi
1789 komizt undir stjórn Eng-
lendinga af því þeir komu'
á borgaralegu þjóöfélagi, sem
fyrir var í Englandi, — eða
t. d. aö Bandaríkin kæmust
undir stjórn t. d- Georgiu-
manna ef sósíalismi kæmlsu
á í Bandaríkjunum!
íslenzka verkalýöshreyfingin
liefur á næstu mánuðum og
árum stærsta sögulega hlut-
verk aö vinna, sem nokkurn-
tíma hei'ur hvílt á heröum
alþýðu þessa lands. Saga vor
kennir oss að sjálfstæði þjóö-
ar vorrar er hætta búinn á
örlagatímum, — jafnvel að
því sé glötun vís, — ef hinir
síngjömu höfðingjar hafa for-
ustu þjóðarinnar í sínum hönd
um.
Alþýðan verður sjálf að tak-
ast þessa forustu á hendur. Það
er skylda verklýðshreyfingarinn
ar, sjálfrar sín og þjóðarinnar
vegna, að sjá um að svo verði. Og
til þess - að verklýðshreyfingin
verði fær um slíkt, þarf hún að
gersigra þá klíku sefasjúkra
manna, sem sífellt vilja fá hana
til þess að svíkja bæði hagsmuni
sína og hugsjónir, og spara til
þess engan áróður, ef verða
mætti, að þeim tækist að kljúfa
eitthvað af fólki út úr þeirri þjóð
fylkingu, sem verklýðshreyfing-
in nú þarf að skapa.
Alþýðusambandið hefur sýnt
hæfileika sína til forustu í hags-
munamálum alþýðunnar m. a-
með því hve röggsamlega það
sameinaði verkamenn á Akur-
eyri, án tillits til þess, að ein-
staka klofningsberserkir Alþýðu-
flokksins æptu sig hása gegn
einingunni.
Það er von þjóðarinnar, að Al-
þýðusambandinu takist einnig
það mikla einingarverk, sem það
nú er að vinna með því að skapa
bandalag alþýðusamtakanna.
sameiginlega vinninga eða sigra.
Það er jafn rangt að þakka ein-
stökum stjórnendum verkalýðs-
samtakanna alla sigra þeirra,
eins og það að kenna þeim skil-
yrðislaust öll mistök, sem fyrir
kunna að koma í starfsemi
þeirra. Þetta, sem hér er sagt, er
líka í fullu samræmi við hina
yfirlætislausu, en raunsæju
skoðun fyrstu brautryðjenda al-
þýðusamtakanna, að verkalýður-
inn verði sjálfur að leysa sig
undan órétti og áþján, hann
hvorki megi né geti vænzt slíkr-
ar lausnar af öðrum.
Þegar þess er t. d. getið, að
Sigurjón Á. Ólafsson hafi borið
fram á Alþingi frv. til laga um
orlof fyrir verkafólk, þá gerir
hann það í krafti og umboði
verkalýðssamtakanna, eftir að
þau höfðu á öðrum vettvangi
lagt grundvöll að sigri málsins.
Verkalýðsfulltrúar komast m.
a. á Alþing fyrir kraft verka-
lýðssamtakanna og það er þeirra
kraftur, sem stendur að baki
orðum og athöfnum slíkra full-
trúa á þingi eins og annars stað-
ar, rneðan þeir túlka vilja verka-
lýðsins; bregðist þeir slíkri túlk-
un, eru aðrir kraftar að verki.
Annars mættí margt segja um
aðdraganda orlofslaganna eins
og flestra umbótamála, sem tek-
izt hefur að koma í framkvæmd.
Og ef halda ætti sér eingöngu
við nöfn einstakra forustumanna
verkalýðssamtakanna í sam-
bandi við orlofslögin, má ekki
gleyma að minnast þess, að það
mun hafa verið Héðinn Valdi-
marsson, sem fyrst fékk það inn
í samninga við atvinnurekend-
ur, að verkamenn skyldu hafa
rétt til orlofs. Auðvitað vannst
honum það fyrir kraft „Dags-
brúnar“. Sá vísir til orlofs verka-
manna, er Héðinn kom á í um-
boði „Dagsbrúnar“, var að von-
um ekki fullkominn, en hann
ruddi brautina. Síðar 22. ágúst
1942 fékk stjórn „Dagsbrúnar",
undir forustu Sigurðar Guðna-
sonar, atvinnurekendur til þess
að undirrita samning um sumar-
leyfi verkamanna samhljóða frv.
til orlofs, er þá lá fyrir Alþingi
og nú er orðið að lögum. Og um
sama leyti náðu fleiri verkalýðs-
félög slíkum orlofsréttindum
fyrir meðlimi sína. Engum get-
ur dulizt það, að sú barátta, sem
fólst að baki þessum sigrum
sjálfra verkalýðsfélaganna átti
sinn meginþátt í því, hve auð-
veldlega og hávaðalaust orlofs-
lögin gengu fram á Alþingi í
vetur. Má ég nú ekki vænta
þess, þegar þessa er minnzt og
ofurlítið skyggnzt um á baksviði
verkalýðssamtakanna, þar sem
hið óbreytta fólk heyir sína yfir-
Rannsóknarsíyrkir
úr menningarsióði
Menntamálaráð hefur fyrir
skömmu úthlutað rannsóknar-
styrkjum úr náttúrufræðideild
Menningarsjóðs.
Þessir hlutu rannsóknarstyrk:
Ij;r. 3.500:
Jóhannes Áskelsson, Steindór
Steindórsson og Geir Gígja.
Kr. 2.500:
Árni Friðriksson, Finnur Guð-
mundsson, Leifur Ásgeirsson
og Þorkell Þorkelsson.
Kr. 2.000:
Guðmundur Kjartansson.
Kr. 1.500:
Ingimar Óskarsson, Ingólfur
Davíðsson, Jón Eyþórsson.
Kr. 1.000:
Steinn Emilsson.
Kr. 800:
Helgi Jónasson.
Styrkir til íslend-
inga í Noregi
Samkvæmt tilkynningu, sem
utanríkisráðuneytinu hefur bor-
izt frá Vilhj. Finsen, sendifull-
trúa íslands í Stokkhólmi, hef-
ur eigandi Krossnessverksmiðj-
unnar, Gunnar Frederiksen, kon
súll, Melbo, gefið kr. 2000.00 til
styrktar íslendingum í Noregi.
Með aðstoð Guðna Benedikts-
sonar, formanns ís'lendingafé-
lagsins í Oslo, og Grums, vice-
konsúls, hefur gjöf þessari verið.
úthlutað þannig:
Hólmfríður Jónsdóttir, Sehle,
hlaut kr. 500.00, Páll Hafstað kr.
500,00, Sveinn Ellertsson kr.
200.00, Jóhann Guðjónsson kr.
100.00, Sigurlaug Jónasson kr.
250,00, Ulla Just kr. 200,00, Bald-
ur Bjarnason kr. 150.00, Guð-
björg Friðbjarnardóttir krónur
100.00.
Gunnar Frederiksen konsúll
gaf einnig s- 1. ár kr. 2000,00 —
til styrktar íslendingum í Nor-
egi.
lætislausu, en mikilvægu bar-
áttu, að ritstjóri Alþýðublaðsins
skilji, hvers vegna sá kostur var
valinn að tileinka baráttuna
fyrir orlofslögunum sjálfum
verkalýðsfélögunum fremur en
einstökum mönnum?
Og er það ekki nógu gott hlut-
skipti hverjum manni í verka-
lýðssamtökunum, að njóta sam-
eiginlega með félögum sínum
þar unninna sigra, þótt þeir láti
vera að tróna með sitt persónu-
lega innlegg á opinberu færi.
Og má að lokum spyrja: Get-
ur þessi dapri saknaðaróður í
forustugrein Alþýðublaðsins út
af því að nöfn Stefáns Jóh.
Stefánssonar, Sigurjóns Á. Ól-
afssonar og Guðm. í. Guðmunds-
sonar voru þar látin óskráð, og
það með vitund a. m. k. tveggja
Alþýðuflokksmanna, ekki vakið
grunsemdir um minnimáttar-
kennd ritstjórans fyrir hönd nú-
verandi félaga sinna og hús-
bænda?
En lwað sem öllu öðru líður
á verkalýðurinn það samtökum
sínum að þakka og engu öðru,
að orlofslögin urðu til.
Árni Ágústsson■