Þjóðviljinn - 16.07.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur 16. júlí 1943
Þ JÓÐVÍLJINN
3
ÞJdmuisan
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (ób.)
Sigfns Sigurhjartarsm
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Endurskoðun
launalaganna
Nefnd sú, er skipuð' hefur
veriö til þess aö endurskoöa
launalögin, er tekin til starfa.
Þaö er vel fariö. Ár eftir
ár hafa starfsmenn ríkisins
beðið eftir þessari endurskoð-
un launalaganna. Ar eftir ár
hefur þessu nauösynlega verki
verið slegiö á frest og órétt-
lætiö 1 launagreiöslum til
lágt launuöu starfsmannanna
farið í vöxt. Alltaf hefur ver-
ið lofað aö launalögin skyldu
veröa endurskoðuð, öllum
smærri umbótatillögum var
lengi vel vísað á bug meö til-
vísun til þess að endurskoöa
þyrfti launalögin sem heild.
Og nú er þá loksins aöi því
komið aö þaö veröi gert.
Það er mjög heppilegt aff
þaö skuli einmitt vera á þess-
um tíma, sem laun starfs-
manna veröa ákveðin til fram
búöar.
Launastéttirnar eru nú
sterkar. RíkiÖ hefur mikiö fé
meö höndum, svo ekki er
nú hægt að koma meö þá viö-
báru gegn endurbótum á
launakjörunum, sem oft var
béitt forðum, aö „peningar
væru ekki til“.
Verklýössamtökin hafa fyr-
ir ári síöan knúö fram veru-
legar launabætur fyrir sig.
Starfsmenn ríkis og bæja
sigldu í kjölfariö og fengu
fram þó nokkrar endurbætur
á sínum launakjörum. Það
sýndi sig þá, sem oftar, aö
þessar launastéttir hafa alveg
sameiginlegra hagsmuna aö
gæta. Starfsmenn hins opin-
bera nutu góös af baráttu
verkalýössamtakanna fyrir
betri og réttlátari kjörum.
í vetur komu fram á þingi,
af hálfu afturhaldsmanna í
Framsókn sérstaklega, tillög-
ur um að1 lækka þau laun,
er starfsmenn ríkis höföu feng
iö fram, Þaö átti aö hefja
launalækkunarherferð meö
því að ráðast fyrst á starfs-
menn ríkisins, af því þeir eiga
ei’fiöast um vörn, því flestum
þeirra er bannaö aö gera vei’k
fall. Þessi tilraun „Framsókn-
arr-afturhaldsins mistókst
meö öllu. En viljann vantar
ekki. Og það mun ekki af
veita aö veriö sé á veröi gegn
tilraunum í þá átt, sem fram
kunna aö koma á ný.
Starfsmannasamtök ríkis-
ins og verkalýössamtökin
þurfa að standa vel saman
Bandamenn geta
unnið Evrópuvirkið

Rússneski herfræðingurinn L. Lemín ræðir
Skipulag bæjarins
Fólksekla bænda
möguleikana á innrás Breta og Bandaríkja-
manna á megmland Evrópu
Ái’óöursmenn fasista þreyt-
ast ekki á aö endurtaka þá
fullyrðingu að Bandamenn
séu orönir of seint fyi’ir með
innrás, aö þeir hafi xmniö
Túnis „sex mánuöum of seint“
eöa ekki fyrr en Þjóöverjar
voru reiöubúnir að mæta þeim
í Evrópu.
Þýzkir útvarpsi’æðixmenn
viröast allt í einu hafa upp-
götvaö þá staöreynd, að fyrir
sex mánuðum heföu Þjóöverj-
ar ekki veriö viðbúnir að
mæta Bandamannaherjum á
meginlandi Evrópu, og hefðu
þá átt vísan ósigur. Því haida
þeir Dittmar og Fritsche nú
fram í útvarpsræöum sínum.
Viö skulum líta dálítið aft-
T
ur : tímann.
í tyrra birti Göbbels grein,
þar sem hann sagöist „grát-
bjöia'’ Breta og Bandaríkja-
menn aö gera innrás á megin-
landiö sem allra fyrst, þvi
Þjóöverjar ráöi ekki viö sig
af löngun til að tortíma inn-
íásarher. Nú kem.ur 1 xjós. aö
hefðu Bandamenn látiö að
óskum Göbbels, hefðu Þjóð-
verjar átt ósigur vísan.
Göbbels var að fara meö
einskærar blekkmgar aö
vanda.
Skyldi ekki öllum vera ljóst,
aö' Sovétríkin, Bretland og
Bandaríkin hafa nú meiri
möguleika en í fyrra til aö
skipuleggja sameiginlegar á-
rásir gegn ítalsk-þýzka
bandalaginu? Hver getur bor-
ið brigður á aö hernaöarstaða
Þýzkalands hafi stómm vei’sn-
aö?
Bandamenn hafa allt sem
þai'f til innrásar á meginland
Evi’ópu. Samkvæmt ummæl-
um Samuel Hoare, brezka
sendiherrans í Madrid, er
brezki herinn 6,5 milljónir
manna, og þar af landher 4,5
milljónir. Her bi’ezku samveld-
islandanna og nýlendnanna
um rétt starfsmanna nú, þeg-
ar endurskoöunin er hafin.
Hver tilraun, sem kann að
verða gerð til þess að neita
starfsmönnum ríkisins um
þeirra fulla rétt, er árás á
allar launastéttir landsins.
Alltof lengi hafa fjölmarg-
ir starfsmenn hins opinbera
búiö við sultarkjör. Barna-
kennarar, póstmenn, síma-
stai’fsmenn og fjöldi annarra
opinberra starfsmanna allt
upp í prófessora háskólans
búa við kjör, sem skömm er
aö fyrir ríkið aö skammta
þeim.
Nú er tíminn kominn til
að bæta úr fornum órétti,
bæta úr honum til fulls og
til frambúöar.
er á fjórö'u milljón manna.
Gerum ráð fyrir aö Bretar
gætu beitt hálfri annarri millj
ón til tveimur milljónum
manna til innrásar, og önnur
lönd brezka. heimsveldisins
alltaf einni milljón, gæti Breta
veldi eitt sent her sem væri
tvær til tvær og hálf milljón
manna til hernaðaraögerða á
meginlandinu.
Hægt er að gera ráö fyrir
að Bandaríkjamenn gætu nú
sent hálfa aðra til tvær millj-
ónir manna í bardagana um
Evrópu. Franskur her, hálf
milljón marrna, mundi einnig
taka þátt í innrás á megin-
landið,
Þessar Bandamannaþjóöir
hafa til samans 13—14 millj-
ón manna her, og þar af ætti
að vera hægt aö senda 4—5
milljónir til Evrópuvígstöðva.
Núverandi stig hergagna-
’framleiðslunnar í Bretlandi,
Bandai’íkj unum og Kanada
tryggir algerlega hergagna-
birgðir handa Bandamanna-
herjunum. Bretland framleiö-
ir ekki minna en 2000 skriö-
dreka á mánuöi, Kanada 500,
Bandaríkin 3000. Þýzkaland
og Bandamenn þess í Evi’ópu
geta ekki framleitt meira en
3000 skriðdreka á mánuði.
Bretland framleiöir ekki
minna en 3000 fallbyssur á
mánuði, Kanada 1000 og
Bandaríkin 6000, samtals 10
þúsund fallbyssur gegn þeim
nálægt 4000 sem Þýzkaland
framleiöir.
Samanlögö flugvélafram-
leiösla Bandaríkjanna, Bret-
lands og Kanadg. er 10—11
þúsund á mánuði. Flugvéla-
verksmiöjur Þýzkaxands og
bandamanna þess geta ekki
framleitt meira en 4000 flug-
vélar mánaöarlega.
Bretland og Bandai’íkin
hafa a. m. k. tvisvar sinnum
fleiri orustuflugvélar en fas-
istaríkin. MeÖ hliðsjón af því,
aö mjög mikill hluti þýzka
loftflotans er bundinn á aust-
urvígstöövunxmi, gætu Banda-
menn í loftssókn gegn meg-
inlandinu sent fjórar flug-
vélar gegn hverri einni, sem
fyrir væri til varnar.
Bandamenn hafa auk þess
yfirráö á höfunum. í byi’jun
j stríösins taldi brezki flotinn
15 orustuskip, 7 flugvéla-
skip, 65 beitiskip og 155 tund-
urspilla, auk smærri skipa.
Bi’etar hafa beðiö mikiö skipa
tjón, misst 5 orustuskip, 5
flugvélaskip, 25 beitiskip og
94 tundurspilla.
En smíði nýrra skipa hefur
meira en vegið upp tjóniö.
Brezki flotinn er nú öflugri,
hvaö snertir allar tegundir
Framhald á 4. síðu.
Valgeir Björnsson, bæjarverkfræð
ingur, og Einar Sveinsson, arkitekt,
hafa nýlega birt í Morgunblaðinu
tillögur um nýtt skipulag miðbæjar-
ins. Er ekki nema gott um það að
segja, því tillögur þeirra myndu
leysa mörg vandamál umferðamál-
anna í þessum bæ, ef þær yrðu
nokkurntíma framkvæmdar. En þar
sem skipulagsmál Reykjavíkur hafa
nú verið til umræðu, án nokkurrar
heildarniðurstöðu um tuttpgu ára
skeið, eru bæjarbúar löngu hættir
að taka alvaiiega hinar háfleygu
hugmj’ndir verkfræðinganna um
skipulag bæjarins. Satt að segja verð
ur maður að efast um að öll þessi
stórfelldu skipulagsplön séu sett
fram til annars en þess að breiða
yfir það, að ekkert er gert, sem að
gagni kemur í umferðamálum bæj-
arins. Það er hlægilegt, að sömu
mennirnir, sem haldið hafa verndar-
hendi sinni yfir Uppsala-, Vestur-
götu- og Bankastrætishorninu skuli
geta ætlazt til þess að nokkur taki
þá alvarlega. Bæjarbúar hafa árum
saman endastungizt og limlest sig á
þessum meinhornum verkfræðing-
anna, sem kæra sig kollótta um öll
horn. Það ætti að setja upp gapa-
stokk við þrjú'fyrrgreind horn til af-
nota fyrir verkfræðingana þangað
til augu þeirra opnast.
Hornabrjótur.
Bændur kvarta mjög um það, hve
illa gangi að. fá fólk til sumarvinnu í
sveitum landsins. Búnaðarfélagið hef
ur sétt upp ráðningarskrifstofu til
þess að greiða fyrir bændum um
mannaráðningar, auk þess sem hér
eru starfandi tvær aðrar ráðningar-
skrifstofur. — Bændur halda því
fram að þeir greiði, eða verði að
greiða hærra kaup en atvinnurek-
endur við sjóinn, en ekkert stoðar.
Sé það rétt að bændur greiði hærra
kaup en aðrir, hversvegna greina
þá ekki ráðningarskrifstofurnar frá
því í auglýsingum sínum, hvaða
kaup sé boðið við sveitavinnu. Það
getur enginn ætlazt til þess, að vinn-
andi fólk við sjávarsíðuna geti ver-
ið að rexa og prútta um kaupgjald
sitt við bændur eða fulltrúa þeirra,
þegar öll önnur vinna í landinu er
greidd með fyrirfram þekktu og um-
sömdu verði. Bændur verða að láta
sér skiljast það, að sá tími er löngu
liðinn, þegar atvinnurekendur gátu
prúttað og pexað um kaupgjald al-
þýðu manna og vegið kaup hennar
að eigin geðþótta. — Eg er sannfærð
ur um það, aðief bændur segðu af-
dráttarlaust til um, hvaða kaup þeir
vildu borga, að þá myndi þeim ganga.
miklu betur að fá fólk.
Gamall kaupamaður.
ai
Vill draga Island með
Vesturheimsagentarnii’ nýju
draga enga dul á hvaö þeir
vilja. Ritstjórnargrein „Vísis“
endar svo í gær:
„íslenzka þjóöin sér ekki á-
stæöu til að vekja upp aö
nýju allt þaö, sem grafið ex í
gleymsku, en þjóðin veit vel.
að til þessa hefur hún vérið
á vestur leið. Hún staðnæmd-
ist ekki hér á landi einvörö-
ungu, en leitaöi til Grænlands
og Vínlands hins góöa. .Vestr-
iö stendur ennþá opiö fyrir
þá þjóð, sem meinaö er ura
rétt í austri, og sú völ veldur
engri kvöl. Kjósi Norðurlönd
aö sýna okkur óvild vegna
sjálfstæöisbaráttunnar, kjós-
um viö óvildina og sjálfstæð-
ið, þótt ljúfast væri aö njóta
velvildar allra þjóöa. Því aö-
eins getum viö notiö sjálf-
stæöis að við njótum velvildar
annarra þjóöa, — og þá er
að leita þangað, sem hana er
að fá, Þetta eru einföld en
örugg sannindi“. (Leturbr.
VOl’) .
Þaö er rétt fyrir íslendinga
aö staldra við og sjá hve auö-
veldlega þessum agentum
gengur aö kasta á glæ öllu
því, sem vér höfum talið oss
dýrmætt til þessa.
Vér höfurn veriö Evrópu-
menn, Íslendingar, og Evrópu-
menn viljum vér vera. Öll
menning vor stendur föstum
fótum í evrópiskum jarövegi.
Bókmenntir voi’ar ei’u samofn
ar bókmenntum annan’a NorÖ
ui’álfuþjóða. List og andi
skálda og tónskálda eins og
Heine, Byrons, Ibsens, Schu-
berts, Gi’iegs ofl. ofl. ei’u ó-
rjúíanlega tengd viö skáld-
skap vorn, perluna í menn-
ingu íslendinga.
Öll saga vor og minningar,
allur menningai’arfui’ vor og
hugsjónir eru tengdar því,
sem Evrópa hefur bezt skap-
að. Allar frelsishugsjónir, sem
í Evrópu hafa fæöst, hafa
! einnig orðið vorar. Og viö
! skerum ekki á þessi tengsl án
: þess aö stofna menningarlífi
. voru í hættu.
! Þaö er engin kvöl fyrir Coca
cola-menn aö skera á þræöina
viö Evrópu. Þeir hafa engu
aðí tapa, — „menning“ er
ekki metin til fjár á Coca-
cola-vísu. Þeir hafa allt aö
græða, — þaö, sem er „busin-
ess“ fyrir Coca-cola, það er
líka gott fyrir þjóöina. Og auö
vald Vesturheims vill láta
marga mola detta af nægta-
boröum sínum nú, þegar þáö
er aö búa sig undir herferð
gegn Roosevelt og frjálslynd-
inu í Ameríku og undir sókn
og yfirgang' gagnvart ýmsum
öörum þjóðum heims. Auö-
vald Vesturheims þarf vafa-
laust ekki aö láta marga mola
detta til aö vinna þá, sem
bezt ginu viö beitu Hitlers
hér á árunum.
Coca-cola-mennirnir um þáð
hvaö þeir gera.
En íslendingar eru ekki til
sölu.