Þjóðviljinn - 17.07.1943, Side 1
Hann heimfar Isfand leígf sfórveldum sem hersföð fil hernaðar gegn Evrópu
CHURCHILL
forsætisráðherra Breta
Fasisminn á fslandi hefur fundið sitt form og sinn foringja.
Formið á að vera Lappo-lireyfing eftir finnskri fyrirmynd, hreyf-
ing afturhaldssamra bænda og ofstopafullra atvinnurekenda,
sem einskis svífast til þess að berja niður verkalýðshreyfinguna.
Og foringinn á að vera Jónas frá Hriflu, maður, sem hefur lýst
því yfir, að hér sé of mikil „linka“ sýnd gagnvart fátæklingum,
— hér verði að framkvæma í „litlum stíl“ það, sem Hitler hafi
gert í stórum stíl í Þýzkalandi, — maðurinn, sem eftir þýzkri
fyrirmynd hefur heimtað beztu rithöfunda þjóðarinnar gerða
andlega útlæga og reynt að setja alla róttæka menn utangarðs
við þjóðfélagið.
Málgagnið fyrir svartnæiti fasismans á íslandi heitir eðli-
lega „Dagur“. Skírnarvottorð Lappomennskunnar er að finna í
grein Jónasar frá Hriflu í því blaði 8. júlí s. 1., er heitir „Tvenn
bandalög — margir flokkar“. Þar er lesendum í fyrsta skipti sagt
hverju þeir eigi að trúa um hvað í vændum sé. Það er þetta:
„Þegar atvinnan verður ekki rekin
fyrir tapi, kemur hrunið, atvinnu-
leysið og öll bágindi kreppunnar. Þá
ætla kommúnistar að heilsa upp á
horgara landsins með 9. nóv. í stækk
aðri og endurbættri útgáfu. Með at-
vinnuliruni og ofbeldi hyggjast leið-
togar kommúnista að koma á ráð-
stjórn á íslandi upp úr þeim erfið-
leikum, sem þeir hafa skapað með
dýrtiðarskrúfunni“, (Leturbreyting
vor).
Gegn. þeim fjanda, sem Jón-
as málar á vegginn, skorar
hann svo á bændur áö sam-
einast. Nú verði, segir hann,
„bændur úr Framsóknar- og
Sjálfstæöisflokknum aö
standa hlió viö hliö um
bændamálin, og beita, þegar
þess þarf með, jafnmiklu harð
fylgi og kommúnistar“. (Let-
urbreyting vor).
Og það á ekki að bíöa boö-
anna þangað til hruniö, at-
vinnuleysiö, bágindin og hinn
nýi og endurbætti 9. nóvem-
ber er kominn. Nei, Lappo-leið
toginn sker upp herör í liöi
sínu strax og segir:
„Vel má vera, að strax í haust og
vetur verði leiðtogar búnaðarfélag-
anna að halda kröftuga fundi um
mál sín og leggja hnefann á borðið
framan við kommúnista að dæmi
Ófeigs í Skörðum og segja: „Hversu
þykir þér hnefi sá?“
Síðan skorar Jónas á stríðs-
gróðamenn við sjávarsíöuna
að fylkja sér undir sína for-
ustu á ve'gum hnefaréttarins
og segir:
„Útvegsmenn og leiðtogar iðnað-
arins eru í jafnmikilli eða meiri
hættu heldur en landbændur, þegar
verðhrunið kemur, því að þeir geta
ekki verið einyrkjar með öllu. Bænd-
ur, útvegsmenn og iðnaðarleiðtogar
verða að mynda deildir hver fyrir
sig og siðan hafa samstarf um sjálfs
bjargarviðleitni, þegar með þarf“.
Þaö vantar ekki fasista-
hugtökin í málið: „Leiðtogar
iðnaöarins“ — er rétt eins
og þaö væri þýtt úr þýzku
nazistanna: Fuhrer der In-
dustrie!
Og formaður Framsókriar-
flokksins er svo sem ekki í
neinum vandræöum meö hvar
hann eigi aö skipa flokki sín-
um í þessar fylkingar, —
flokkurinn, sem einu sinni var
myndaö'ur til þess aö vinna
að ' hagsmunum fátækrar
sveita-alþýðu í samstarfi við
verkamenn kaupstaöanna og
þá var lofað hátíölega aö flokk
urinn gæti „erigan vegin orðiö
agrar-flokkur, Þröngsýnir og
smásálarlegir bændur og
sveitavinir geta ekki átt þar
heima. Þeir lenda sjálfkrafa í
fylkingarbrjósti hægrimennsk
unnar“, eins og Jónas frá
Hriflu skrifaði í greininni
„Nýr landsmálagrundvöllur“ í
3. árg. Réttar.
Nú skrifar sami maður í
þessari grein í Degi:
„Fyrir Framsóknarflokkinn er gat-
an greið í þessu efni. Eins og komm-
únistar eru fæddir inn í byltingar-
hreyfinguna, eru Framsóknarmenn
samkvæmt öllu eðli málsins og af
samþykktum flokksþinga sinna á-
kvarðaðir inn í bandalag framleiðend
anna. Hin hærri máttarvöld hafa á-
kveðið að þessir tveir flokkar skyldu
vera andstæðingar, bæði þar sem
þeir starfa á flokksgrundvelli og þá
ekki síður í þeim tveim stóru banda-
lögum, sem verða innan tíðar fuli-
mynduð, og munu síðan um stund
setja ákveðinn blæ á allt þjóðlíf ís-
lendinga“.
Þannig lýkur þessari eftir-
tektarverðu grein í „Degi“,
þar sem sá maöurinn, sem
hugsar sér aö veröa Gissur
Þorvaldsson 20. aldarinnar
boöar borgarastyrjöld nýrrar
Sturlungaaldar unz yfir ljúki
og hnefi hinna stóru skammti
hinum smáu sultarkjör á
grundvelli „atvinnuhruns og
allra báginda kreppunnar“.
Hér er ekki verið að fara
í felur með hlutina.
Aðferðin við ríkisþingshúss-
brunann
Fyrst er því logiö upp aö
kommúnistar séu aö undir-
búa 9. nóv. í stækkaöri og
endurbættri útgáfu, ,,og koma
á ráðstjórn með oíbeldi“.
Vitaö er aö Sósíalistaflokk-
urinn beitti sér einmitt fyrir
því aö komizt gæti hér á um-
bótastjórn, sem kæmi á al-
hliða endurbótum fyrir alþýöu
manna til sjávar og sveita,
og alveg sérstaklega er þaö á-
hugamál flokksins aö koma í
veg fyrir að atvinnuleysið
komi aftur, afstýra fjárhags-
legu hruni og þeim afleföing-
um, sem þaö i yndi ha
Framh. á 4. síðu.
Fram vinnur Akureyr-
inga með 3:2
Síðasti kappleikur Fram á
Akureyri var háður í gær-
kvöld, og vann Fram úrvals-
liðið með 3:2.
Settu Akureyringar bæöi
mörk sín í fyrri hálfleik en
Framarar þrjú í seinni hálf-
leik.
Ronseuelf og Mlll úm i
llshu plðllfla að gelasl igp
Liflar breytingar á Sifsíley
Roosevelt Bandaríkjaforseti og Churchill forsætisráðherra
Breta sendu í gær ítölsku þjóðinni boðskap, þar sem þeir skora
á ítali að gefast upp og bjarga þannig lífi og heiðri þjóðarinnar.
Taki þeir ekki þann kost verði ítalska þjóðin að taka afleið-
ingunum af því að berjast fyrir Hitler og Mússolíni.
Ávarpinu var útvarpað frá stöðvum í Alsír og Bretlandi og
varpað úr flugvélum yfir ítalskar borgir.
Litlar breytingar urðu á víg-
stöðvunum á Sikiley í gær, en
harðir bardagar voru háðir norð
ur af Augusta, þar sem fasista-
herstjórnin teflir fram beztu
þýzku hersveitunum, sem hún
á völ á, gegn sveitum 8. brezka
hersins.
Vika er liðin frá því að innrás
in á Sikiley hófst. Bandamenn
hafa tekið landsvæði, sem er
um 140 km. frá austri til vesturs
og 25—65 km. breitt, tekið um
20 þúsund fasistahermenn til
fanga, og náð átta flugvöllum,'
sem flestir eru þegar teknir í
notkun af innrásarhernum.
Áherzla er lögð á það 1 frétt-
um Bandamanna að þeir hafi al-
gjör yfirráð í lofti yfir allri Sik-
iley.
úr toeiiiF áliim
Sókn rauða hersins á Orelvígstöðvunum heldur áfram, og
sóttu Rússar fram 10—15 km. í gær, þrátt fyrir harðvítuga mót-
spyrnu, að því er segir í miðnæturtilkynningunni frá Moskva.
Herinn, sem sækir í átt til Orel að norðan var í gær aðeins
10 km. frá járnbrautinni Orel-Brjansk, og sækja öflugar skrið-
drekasveitir í átt til járnbrautarinnar. Rússar sækja þarna fram
milli tveggja fljóta, og bardagarnir síðastliðinn sólarhring hafa
mestmegnis verið háðir á fljótsbökkunum, er rauði herinn hefur
reynt að breikka árásarsvæðið með því að ráðast yfir fljótin.
í fréttastofufregn segir, að Sovétherinn, sem stefnir til Orel
að austan, sé í aðeins 25 km. fjarlægð frá borginni. Ellefu gagn-
árásum Þjóðverja var lirundið.
í gær var aðeins um minniháttar bardaga að ræða við Bjel-
gorod, og hafa Þjóðverjar sent mikið lið þaðan gegn sóknarherj-
um Rússa við Orel.
Þjóöverjar skýröu frá því í
gær, aö rauöi herinn hafi
einnig gert harðar árásir suö-
ur af Orel. í sovétfregnum
segir, að á þessum slóöum
hafi árásum Þjóðverja veriö
hrundiö og þeir neyddir í
varnarstöðu.
Talsmuður þýzku herstjórn-
arinnar sagði í gærkvöld að
Þjóðverjar hafi gert ráð fyrir
Framh. á 4. síðu.