Þjóðviljinn - 20.07.1943, Blaðsíða 1

Þíóðverja rfefla f ram ógf y nní líðs í árangurs-
lausum[fílraunum ad sfodva sóknína
Sókn rauða hersins á Orelsvæðinu hélt áfram síð- I
astliðinn sólarhring, segir í miðnæturtilkynningunni |'
frá Moskva.
Aðalbardagarnir voru háðir á skógasvæði þar sem
vauði herinn hefur rekið fleyg er stefnir á Brjansk
inn í varnarsvæði Þjóðverja. Rússar tóku í gær þorp
eitt á vesturbakka fljóts sem takmarkað hefur fleyg
þennan að vestan, og bættu með því aðstöðu sína veru-
lega.
Austur af Orel tók sovétherinn fjögur þorp, og
hratt margendurteknum gagnáhlaupum Þjóðverja.
Ákafar rigningar eru á Orelvígstöðvunum og dreg-
ur illviðrið nokkuð úr hernaðaraðgerðum.
Fjórir menn slasastí
bifreiðaárekstri, þrír
þeirra talsvert mikið
Klukkan tæplega eitt í fyrri-
nótt rákust á amerísk og íslenzk
bifreið á Suðurlandsbraut, rétt
innan við Múla. íslenzka bifreið
Framhald á 4. síðu.
8, btczkí herínn 5 ktn. frá Cafanía
Her Bandamanna á Sikiley er kominn vel á veg með að
ná valdi yfir vegakerfi eyjarinnar, með sókn inn í landið.
Bandaríkjaher tók um helgina bæinn Agrigento á suðúr-
ströndinni og í gær hinn mikilvæga járnbrautarbæ Caltanisetta.
Kanadaherinn hefur einnig sótt inn í landið og tók í gær járn-
brautarbæinn Piazza Armerina.
Hörðust er vörn fasistaherjanna á austurströnd eyjarinnar,
þar sem Hermann Göringsherfylkið berst gegn sveitum áttunda
brezka hersins. Bretar vinna þó stöðugt á og voru í gær aðeins
5 km. frá Cataniá.
Þýzka herstjórnin hefur teflt
iram mjög miklu varaliði í því
skyni að stöðva sókn sovéthers-
ins á Orelvígstöðvunum. Víða
hafa Þjóðverjar grafið skrið-
dreka sína í jörð til að gera úr
þeim stöðug varnarvirki. Þýzki
loftherinn hefur reynt eftir
megni að stöðva sóknarherinn,
en árangurslaust.
Sóknin við Orel hefur-tekið
svo á varalið Þjóðverja á miðvíg'
stöðvunum, að rauði herinn hef-
ur allstaðar getað náð stöðvum
þeim er hann hafði á Kúrsk-
Bjelgorodsvæðinu áður en Þjóð-
verjar hófu sóknina 5. júlí s. 1.
Undanfarna daga hafa Rússar
eyðilagt 145 skriðdreka og 200
þýzkar flugvélar í bardögunum
um landræmuna, sem Þjóðverj-
um tókst að ná í þeirri sókn.
Deila MiHMeib-
ere iM lOtel Bori
Félag íslenzkra hljóðfæraleik-
ara hefur nú ákveðið að láta
fara fram atkvæðagreiðslu um
verkfall á Hótel Borg. Hefst at-
kvæðagreiðslan í dag og stendur
yfir í tvo daga.
En eins og kunnugt er, dæmdi
Félagsdómur nýlega í deilu
þeirri sem upp hefur risið milli
eiganda hótelsins og hljóðfæra-
leikaranna og tók meirihluti
dómsins málstað eigandans. Um
lengri tíma hafa engir hljóm-
leikar verið á Hótel Borg og
ætla nú hljóðfæraleikarar að
rétta hlut sinn. Deilan reis upp-
haflega út af því að eigandinn
vildi fækka mönnum í hljóm-
sveitinni um tíma, en það vildi
félagið ekki sætta sig við.
Bandamenn hafa alls tekið 35
þúsund fanga á Sikiley. Heilar
hersveitir ítala leggja niður
vopn. Þýzkur liðsforingi reyndi
að hindra sveit í tala á að gef-
ast upp, en ítölsku hermennirn-
ir skutu hann, og hættu vörn-
inni, segir í fregn frá Sikiley.
Loftárás á Róin
Fyrsta loftárásin á Róm var
gerð í gœrmorgun, er öflugar
sveitir Bandamannasprengju-
flugvéla réðst inn yfir borgina
og vörpuðu fjölda sprengna á
hernaðarstöðvar, hergagnaverk-
smiðjur og járnbrautarstöðvar.
Það var með ráði gert að árás-
in var gerð í björtu og flugmönn
um tekinn sérstaklega vari við
því að varpa sprengjum á aðra
hluti borgarinnar en þá, sem
hernaðarþýðinsu hafa.
Um helgina gerðu brezkar og
bandarískar sprengjuflugvélar
hundruðum saman árás á Na-
poli. og hefur engin ítölsk borg
fyrr orðið fyrir slíkum loftáár-
ásum.
í fregnum Band^manna er
bent á að Napoli og Róm séu
mjög mikilvægar í hernaðartil-
liti, því um þær fer stöðugur
straumur herliðs og hergagna til
Suður-Ítalíu og Sikileyjavíg-
stöðvanna.
„AMG0T“
Nánari fregnir hafa nú borizt
um stjórnarfyrirkomulag Banda
mannahersins á þeim hluta Sik-
ileyjar, er hann hefur náð á vald
sitt, og sem ætlazt er til að komi
til framkvæmda á þeim land-
svæðum er Bandamenn her-
nema.
í Bretlandi og Bandaríkjunum
hafa liðsforingjar verið þjálfað-
ir til þess að hafa slíka stjórn
hernumdu landa með höndum.
í fregn frá Washington segir að
Poletti. fyrrverandi varaland-
Mdo sMeienne, seie M hiii il
iiike ei ieleiili sltfrnieiH
il fliliiliiil
Alþýðublaðið er ósjaldan feimið við að „hagræða sannleik-
anum“, en stundum snýr það honum svo kyrfilega við, að það
kastar alveg tólfunum. Það er fróðlegt að athuga óskammfeilni
þess nú í slíkum ósannindum í sambandi við tillögu Sósíalista-
flokksins um birtingu skjalanna, sem farið hafa á milli dönsku
og íslenzku ríkisstjórnarinnar. Á sunnudaginn. segir Alþýðu-
blaðið í leiðara sínum um þetta mál:
Alþýðublaðssannleikur 18. júlí 1943:
,.í>að varð til þess, að Einar viðurkenndi það opinberlega í Þjóðviljan-
um, með nokkrum vífilengjum þó, að hann hefði haft aðgang að því
plaggi, sem bersýnilega væri við átt, og drattaðist jafnframt til þess
að taka undir þá kröfu að þau skjöl, sem farið hefðu um sjálfstæðismál-
ið milli íslenzku stjórnarinnar og erlendra stjórnarvalda eða íslenzkra
trúnaðarmanna erlendis yrðu birt fyrir þjóðinni". (Leturbr. vor).
Það er nú rétt í eitt skipti að stilla svo staðreyndunum
hinsvegar. Þær eru þessar:
Ótætis staðreyndirnar:
1. Útdráttur úr fundargerð utanríkismálanefndar 23. júní 1943:
„Útdráttur úr fundargerð 2. fundar utanrikismálanefndar er haldinn
var á skrifstofu forsætisráðherra í Stjórnarráðshúsinu hinn 23. júní
1943 kl. 2 e. h
Einar Olgeirsson kvaddi sér hljóðs og minntist á tilkynningu sem
nýlega hefði verið birt í útvarpinu og hefði efni hennar verið mótmæli
frá dönsku stjórninni í sambandi við sjálfstæðismálið. Taldi hann að
almenningur hefði ekki fengið fulla vitneskju um gang sjálfstæðismáls-
ins, sUmir héldu að svo væri frá málinu gengið að slík mótmæli af
hálfu Dana ættu ekki rétt á sér, aðrir hefðu aðrar skoðanir, en fæstir
vissu hið rétta í málinu, en tilkynningar sem þessi sköpuðu glundroða,
sem getur verið málinu til tjóns. Þess vegna vildi hann spyrjast fyrir
um það hvort ekki væri rétt að gefa út upplýsingar í málinu og láta
birta skjöl sem hefðu farið á milli ríkisstjórnanna um það er skýrðu
hvernig sambandið væri nú á milli landanna.
Stef. Jóh. Stef. taldi mjög vafasamt hve mikið ætti að birta, ef það
yrði ófan á að slíkt skyldi gert. Ennfremur þyrfti að athuga vel hvort
tímabært væri að birta nokkuð um þetta mál nú. Ennfremur kæmi til
álita hvort birta ætti bréfaskipti við Dani eina, því bréfaskipti
við Bandaríkin hefðu iíka mikla þýðingu í þessu máli“.
2. Þjóðviljinn krefst birtingar.
, Miðvikudaginn 14. júlí skrifar Einar Olgeirsson grein í Þjóð-
viljann undir fyrirsögninni: ,,Það verður að birta skjölin, sem
farið hafa milli íslendinga og Dana síðan 9. apríl 1940.“
3. Alþýðublaðið tekur undir.
Föstudaginn 16. júlí segir í Alþýðublaðinu undir fyrirsögn-
inni „Skjölin á borðið.“ : Kröfur hafa þegar komið fram um,
að þessi skjöl verði tafarlaust lögð á borðið ....“ „Alþýðublaðið
vill eindregið taka undir þær kröfur. Öll skjölin á borðið.“
Og svo kemur sunnudagsleiðari Alþýðublaðsins 18. júlí. —
Þá er það Alþýðublaðið, sem hefur
á eftir!
eða setja í gang stjórn allra
opinberra mála í hernumdu
héruðunum. Þeir hafa verið
búnir undir þetta starf með
námi í sögu Ítalíu, landafræði
og öðrum undirstöðugreinum.
Þeir fóru til Sikileyjar strax og
Bandamannaherirnir höfðu náð
fótíestu.
Strax og búið er að hernema
hverja borg koma A M G O T-
mennirnir á vettvang og taka að
sér að koma öllum helztu
stjórnarstörfum staðarins í
venjulegt horf. Þeir hafa sjálfir
Framhald á 4. síðu.
stjóri í New York, verði einn að-
almannanna af hálfu Banda-
ríkjahersins í slíkri hernáms-
stjórn á Italíu. Poletti hefur þeg-
ar farið til Sikileyjar,,í för með
Eisenhower.
Hernámsstjórnin er nefnd
A-M G O T (Allied military
government of occupied terri-
tories), og er henni ællað að
framkvæma fyrirskipanir hern-
aðarlandstjórans. Á Sikiley er
það Sir Harold Alexander hers-
höfðingi.
Það er verkefni A M G O T-
liðsforingjanna að taka að sér
forustuna og Einar drattast