Þjóðviljinn - 21.07.1943, Qupperneq 2

2
ÞJ ÓÐVILJT'N
Miðvikudagur 21. júlí 1943.
FLÖKKULÍF
eftir B. Traven
fæst nú aftur í öllum bókaverzlunum.
Þetta er saga frá Mexíkó um ævintýri og ástir. Tilvalin
bók til að hafa með sér í sumarfríið. Engum leiðist,
sem hefur Traven að ferðafélaga.
ÚTGEFANDI.
LÖKTÖK
Samkvæmt kröfu bæjargjaldkerans í Reykjavík
og að undangengnum úrskurði verða lögtök til trygg-
ingar ógoldnum fasteignagjöldum (húsaskatti, lóða-
skatti, vatnsskatti) og lóðaleigu til bæjarsjóðs Reykja-
víkur, hvorttveggja með gjalddaga 2. janúar 1943
ásamt dráttarvöxtum og kostnaði, framkvæmd ^ð átta
dögum liðnum frá birtingu þessarar auglýsingar. Þá
verða einnig lögtök gerð fyrir erfðafestug.jöldum og
leigugjöldum ársins 1942 ásamt dráttarvöxtum og
kostnaði.
* Lögmaðurinn í Reykjavík.
Skaffpoflar
ýmsar stærðir.
Föfur
fyrirliggjandi.
Héðinshöfði h.f.
Aðalstræti 6B. Sími 4958.
ooooooooooooooooo
heðal manna
og dýra
Sex sögur eítir Steindór Sig-
urðsson, sem kom út á Akureyri
í vor hjá bókaútgáfu Pálma H.
Jónssonar, hefur vakið almenna
athygli þar nyrðra og hlotið hin
lofsamlegustu ummæli blaða og
ritdómenda. Telja þeir t. d. síð-
ustu söguna eina meðal beztu
íslenzku smásagnanna. Bókin er
nýkomin hér í bókaverzlanir
eins og auglýst hefur verið hér
í blaðinu.
Sldlka eia ima
í eldhús.
Gott kaup. Vaktaskipti
Matsalan, Laugaveg 126.
»rJ:a i j.yk l-o1;! i
rrrrréFrm^i
Hrímfaxí
Tökum á móti flutningi til eft
irgreindra hafna í dag, miðviku
dag:
Norðurfjörður, Djúpavík,
Hólmavík, Drangsnes, Óspaks-
eyri, Borðeyri, Hvammstangi,
Blönduós, Skagaströnd, Sauðár-
krókur, Hofsós, Haganesvík,
Húsavík, Kópasker, Raufarhöfn
Þórshöfn.
HMani!iksmi8Ml ísiands
(KVENNAFLOKKAR)
heldur áfram á íþróttavellinum í kvöld kl- 8.30
Þór—Ármann
Haukar—ÍRV.
Nú verður það spennandi!
ALLIR ÚT Á VÖLL!
Glímufélagið Armann.
Aöalfundur S. I. S.
lýsir sig fylgjandi náinni
samvinnu samvinnusam-
takanna ng verkalýðs
samtakanna
*
Aðalfundur S. f. S. var hald-
inn að Hólum í Hjaltadal dag-
ana 15.—17. þ. m., eins og áður
hefur verið frá skýrt hér í blað-
inu. Skýrslur og reikningar
sambandsins báru það með sér,
að hagur þess stendur með mikl
um blóma, þrátt fyrir margvís-
lega erfiðleika í viðskiptum við
önnur lönd, sem eiga rót sína að
rekja til styrjaldarástandsins.
I sambandinu voru 50 kaupfé
lög við síðustu áramót, og eitt
bættist við á fundinum, Kaup-
félag Bitrufjarðar, sem sótt
" hafði um upptöku í sambandið
á síðastliðnu ári, 'en upptökunni
var þá frestað, vegna formgalla
á umsókninni. Starfsmannatala
sambandsins er nú orðin 418, og
er þá vitanlega ekki talið starfs
fólk einstakra kaupfélaga. Af
þessu starfsfólki vinnur 102 að
starfsemi og 312 við iðnað.
Af samþykktum fundarins
má helzt nefna þessar:
1. Samþykkt að gefa 25 þús.
kr. til Noregssöfununarinnar.
2. Samþ. að gefa sömu upp-
hæð til Alþjóðasambands sam-
vinnumanna til styrktarstarf -
semi eftir styrjaldarlok.
3. Samþ. að halda áfram fjár-
söfnun til skipakaupa. Hafa þeg
ar safnast stofnfjárframlög í því
skyni um 430 þús. kr.
4. Samþ. að undirþúa stækkun
, og eflingu tímaritsins Samvinn-'
an.
5. Samþ. að fela stjórn S. í. S.
að athuga á hvern hátt samband
ið geti greitt fyrir stofnun
menntaskóla í sveit.
6. Samþ. að athuga möguleika
fyrir stofnun húsgagnaverk-
smiðju til framleiðslu húsgagna
við alþýðuhæfi.
7. Samþ. einróma svohljóð-
andi tillaga um afstöðu Sam-
vinnufélagsskaparins til verka-
lýðssamtakanna:
„Aðalfundur S. í. S., haldinn
að Hólum í Hjaltadal 15.—17.
júlí 1943, telur að samvinnusam-
tökin og verklýðssamtökin hafi
það sameiginlega markmið að
efla hagsæld og menningu allr-
ar alþýðu til sjávar og sveita.
Fundurinn telur því æskilegt,
að sem bezt og nánast samstarf
sé milli S. í. S. og Alþýðusam-
bands íslands, sem og milli
hinna einstöku samvinnufélaga
og verklýðsfélags, sem starfar í
sama byggðarlagi.“
Aftur á móti felldi fundurinn
tillögur um að skora á stjórn S.
I. S. að rannsaka ástæður stjórn-
ar Kaupfélags Arnesinga fyrir
því að synja Gunnari Benedikts
syni um upptöku í félagið, um
að skipa nefnd til að athuga
skipulag og útbreiðsluhætti
Sambandsins, um að víta og
leggja bann við flokkspólitísk-
um áróðri Jónasar Jónssonar í
Samvinnunni, og loks var fellt
að senda fulltrúa á einingarráð-
stefnu, sem Alþýðusambandið
efnir til á komandi hausti, svo
og að mæla með því, að einstök
Endurskoðun vísitoludtreikn-
inosins þolir enga bið
Þjóðviljinn birti í gær töflu
yfir meðalársneyzlu 4.8 manna
f jölskyldu (= 3.84 heilar neyzlu
einingar), sem eV byggð á bú-
reikningum 40 fjölskyldna í
Reykjavík, er haldnir voru mán
uðina janúar—marz árið 1939.
En á meðaltali þessara búreikn-
inga er núgildandi vísitala
grundvölluð.
Þess ber þó- að gæta að neyzl-
an hjá fjölskyldum þeim sem
búreikningana héldu fyrir kaup
lagsnefnd, var mjög mismun-
andi. Til dæmis var kjötnotkun-
in svo tíeytileg að hjá einni
fjölskyldu var neyzlan aðeins
22 kg. á neyzlueiningu (fullorð-
inn karlmaður) yfir árið, en hjá
annarri 108 kg. Hjá 24 f jölskyld-
um var neyzlan á öllu kjötmeti
yfir árið 40—70 kg. á neyzluein-
ingu.
Fiskneyzlan var minnst 45 kg.
á fullorðinn karlmann, en mest
148 kg. Hjá 19 fjölskyldum var
fiskneyzlan 70—100 kg. á neyzlu
einingu, en yfir 100 kg. hjá 15
fjölskyldum.
Sama máli gegnir um neyzlu
annarar innlendra afurða.
Lægsta mjólkurneyzla á full-
orðinn mann var 168 lítrar, en
mesta 388 lítrar. Hjá 9 fjölskyld
um var ársneyzlan minni en 200
lítrar á neyzlueiningu, hjá 16
fjölskyldum 200—250 lítrar, hjá
8 fjölskyldum 250—300 lítrar,
hjá 7 fjölskyldum yfir 300 lítrar
á mann (neyzlueiningu) yfir ár-
ið.
Smjörnotkun var einnig mjög
breytileg. 2 fjölskyldur höfðu
ekkert smjör keypt. 8 fjölskyld-
ur minni en 1 kg. á fullorðinn
mann yfir árið, 18 fjölskyldur
1—5 kg., 7 fjölskyldur 5—10 kg.
og 7 fjölskyldur yfir 10 kg. —
Smjörlíkisnotkun var minnst
7!/2 kg. á fullorðinn mann, en
mest 32 kg.
Sama breytileika verður vart
í öðrum matvöruflokkum, bæði
innlendra og útlendra vara.
Þessir búreikningar um mat-
vælin bera það með sér að um
helmingur búreikningshaldara
hefur lifað við fæði sem er á
lágmarki og undir lágmarki
nauðsynlegra hitaeininga. Eðli-
lega hefur neyzlan breytzt mjög
mikið á svona löngum tíma, þar
sem nú er komið á fimmta ár
síðan þessir búreikningar voru
haldnir. Það eitt ætti að vera
nægilegt til þess að fullkomin
endurskoðun vísitölunnar fari
fram. Enda var frá upphafi
gengið út frá því að vísitöluna
þyrfti að endurskoða með vissu
millibili (sbr. Félagsmálaritið
1942, bls. 64).
Það er margt sem hefur áhrif
á breytta neyzlu matvæla. Þeg-
ar t. d. hið opinbera lækkar verð
ið á mjólk og smjöri að miklum
mun, með opinberu framlagi,
verður það til þess að kaup-
gjaldsvísitalan lækkar. En neyt-
andinn fer að auka neyzlu sína
kaupfélög sendu þangað full-
trúa.
á þessum vörutegundum vegna
lækkunarinnar og raskast þá
aftur kaupgjaldsvísitölugrund-
völlurinn, sökum þess að þrátt
fyrir verðlækkunina er vísitala
þessara vara langt fyrir ofan
meðalvísitöluna.
Þó er enn meiri nauðsyn á
endurskoðun vísitölunnar
vegna annarra útgjaldaliða en
matvaranna og má þá fyrst og
fremst nefna húsaleiguna.
Hvert mannsbarn sér í hendi sér
að húsaleiguvísitalan er röng,
og það stórlega. Það þýðir ekki
að halda því fram að meðalhúsa
leiga verkamannafjölskyldu
miðað við 4.8 menn í heimili sé
ekki hærri en 82 krónur á mán-
uði eða rúmlega' 1/10 af
heildarútgjöldunum. Auðvitað
er húsaleigan stórlega breytileg
hjá fólki, sumstaðar allt frá
%—Vz af útgjöldunum. Og allir
vita, að þrátt fyrir þannið á
hækkun þúsaleigunnar í göml-
um íbúðum, hefur mjög víða
verið gengið fram hjá því.
Þrátt fyrir þennan grunsama
grundvöll vísitölunnar, nema
meðalútgjöld fjölskyldunnar ca.
9!4 þús. króna yfir árið, án þess
að meðtalin séu útsvör, skattar
o. ö. opinber gjöld. Fyrir þennan
framfærslueyri getur verka-
mannafjölskyldan ekki veitt sér
snefil af menningarlífi. Meðal-
útgjöldin til jleikhússóknar fyr-
ir alla fjölskylduna eru ein
króna og sjötíu og einn eyrir yf-
ir árið. Það er gert ráð fyrir að
hún geti eytt 17 krónum í ferða-
lögfc Það er ekki gert ráð fyrir
einum eyri til bókakaupa, engu
til náms, hvorki skólagjalda né
iðnaðarnáms. Eitt blað getur
fjölskyldan haldið og ekki nema
önnur hver getur leyft sér að
hafa útvarp á heimili sínu.
Svona mætti lengi telja.
Og þó eru tekjur verkamanna
fjölskyldunnar nú, með grunn-
kaupshækkuninni í fyrra og
fullri dýrtíðaruppbót ekki meiri
en um 12 þús. kr. á ári, með því
að vinna 8 stundir í erfiðsvinnu
á dag, hvern einasta virkan dag
allan ársins hring fyrir fullan
Dagsbrúnartaxta.
Svo ætla menn að rifna af lát-
um yfir því hversu hátt kaup
verkamanna sé orðið.
Gagngerð endurskoðun vísi-
tölunnar verðyr að fara frarn
nú þegar. Og hún verður að fara
fram undir handleiðslu fulltrúa
alþýðusamtakanna. Daufheyrist
valdhafarnir við þeirri kröfu,
munu samtök verkalýðsins sjá
önnur ráð til þess að rétta hlut
sinn.
DAGLEGA
NÝ EGG, soðin oghrá
Kaf f isalan
Hafnarstræti 16.
00000<X3>0000000000