Þjóðviljinn - 30.07.1943, Side 3

Föstudagur 30. júlí 1943.
ÞJÖÐVILJINN
piðovium
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurítan
Ritatjórar:
Einar Oígeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartars >n
Ritstjóm :
Garðastrœti 17 — Víkingsprent
SSmi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hseð)
Simi 2184:
Vfkingsprent h.f. Garðastraeti 17.
Langþráður hvalreki'
Skyldu menn almennt hafa
gert sér ljóst, hve erfitt er orð-
ið að lifa fyrir menn og blöð,
sem hafa þá einu pólitísku
stefnu að níða niður sósíalism-
ann, verkalýðshreyfinguna og
Sovétríkin?
Eins og þetta var nú auðvelt
fyrir nokkrum árum! Morgun-
blaðið íslenzka var ekki í mikl-
um vandræðum að finna greinar
til að þýða og vinna úr sem rétt-
lættu uppreisn Francos á Spáni
og innrás þýzkra og ítalskra fas-
istaherja til að berja niður bann
setta , kommúnistana" þar í
landi. Hitt var síður haft á hræsi
að lýðræðið var óvart barið nið-
ur um leið. Þá á dögum gerðust
jafn yndislegir atburðir að
Moggans dómi og Munchenfund
urinn, innlimun Austurríkis í
Þýzkaland og sundurlimun
Tékkoslóvakíu. Sambandið við
sjálft fyrirheitna landið, Þýzka-
land Hitlers, var einstaklega
greitt og arðsamt. Þaðan feng-
ust óþrotlegar heimildir ' um
fúlmennsku kommúnista víðs-
vegar um heim, og jafnframt
nákvæmar ferðalýsingar sem
þingmenn og bæjarfulltrúar
Sjálfstæðisflokksins rituðu í
hrifningarvímu eftir heimkom-
una frá áróðursmiðstöðvum
þýzka Nazistafl. í Lubeck og
öðrum ágætum þýzkum borg-
úm. Yndislegir þýzkir kafbátar
brunuðu að bryggju í Reykja-
vík, til þóknanlegrar skoðunar
útvaldra blaðamanna, Germ-
ania í fullu fjöri, ágætir þýzkir
fjallgöngugarpar og flugkenn-
arar á hverju strái, — í stuttu
máli, Morgunblaðið hafði allt
við hendina sem það þurfti.
Og það var næstum sama þó
flett væri ensku blöðunum.
Einnig þar voru á boðstólum
hinar Ijúffengustu krásir af sov-
étníði og stöðugt nýjar ,,sann-
anir“ fyrir grimmd og skepnu-
skap kommúnista hingað og
þangað um heim. Af öllum þess-
um dásemdum gátu Morgun
blaðið, Vísir og Alþýðublaðið
ausið.
Og berið þetta svo saman við
fátæktina sem nú ríkir, og hugs
ið ykkur vandann sem þessi
vesalings blöð eru í. Árum sam-
an hafa þau átt í vonlausri bar-
áttu við staðreyndirnar um Sov-
étríkin, um sósíalismann, um
stjórnmálaþróunina í heimin-
um, og nú er farið að sneyðast
um bandamennina í því stríði.
Það var ekkert smáræðis áfall
fyrir Alþýðublaðið að Sovétrík
in neituðu að vera sá risi á
Dtilan tnilli Alþýðublaðsmanna og annarra Islendinga
stendur um það hvort eigi að stofna lýðveldi á fslandi
Ef stefna Alþýðublaðsins sigraði væri sjálfstæðismálum landsins steínt í stórhættu
Það er engu líkara en aö
Alþýóublaðiö sé að byrja að
skammast ■ sín fyrir undan-
haldið og hringsnúninginn í
sjálfstæöismálinu.
RitstjórnargTeinar blaösins
eru svo vesaldarlegar," aö
sennilega hefur ritstjórinn
fengið rækilega hirtingu og
áminningu um að honum
hefði farizt kúvendingm held
ur klaufalega, svo nú væri
reynandi að hafa sig hægan.
Það var ekki fyrr en í gær
aö Alþýöublaöiö þorði að
minnast á Þjóðviljagreinina á
þriöjudaginn, þar sem sýnt
var fram á með skýnun rök-
um, að fyrri kúvending Al-
þýðublaðsins í lýðveldismál-
inu stóð í einkennilegu orsaka
sambandi við heimsókn Staun
ngs og annarra danskra valda
manna sumariö 1939. „Svar“
Alþýðublaðsins er ekkert ann-
að en viðurkenning á því sem
Þjóðviljinn hélt fram. Það er
skýrt tekið fram í þriðjudags-
greininni, að Alþýöuflokkur-
inn rétti sig af i málnu um
skeið, en þaö gerir aðeins kú-
vendinguna og nýju línuna í
sumar enn meir áberandi.
Yfirklór Alþýöublaðsins
beinist nú allt að því aö telja
mönnum trú um, að í raun-
inni sé Alþýöublaöið og Al-
þýðuflokkurinn hlynntari lýð-
veldismálinu en nokkrir aðrir,
þaö sé svívirðileg aðdróttun
að efast um hvort Alþýöu-
flokkurinn vilji stofnsetja lýð-
veldi, og það er gripiö eins og
í síðasta hálmstrá í þau um-
mæli Ólafs Thórs, að „hin
brauðíótum, sem blaðið hafði
sannað að þau væru, og það hef-
ur áreiðanlega reynt á taugar
manna eins og Stefáns Péturs-
sonar og Jónasar pýramídaspá-
manns Guðmundssonar, að her-
skarar þýzka nazismans virðast
ætla að heykjast á því „menn-
ingarhlutverki“ sínu að leggja
undir blóðuga auðvaldskúgun
fyrsta stórveldi alþýðunnar og
sósíalismans. Sambandið við
Þýzkaland er rofið, Morgunblað
ið meira að segja alls ekki víst
nema það sé orðið á móti öllu
athæfi Hitlerssinna, enda er
margfallt erfiðara og raunar ó-
gerningur að rógbera t. d. þjóð-
fylkinguna í Noregi á sama hátt
og Morgunblaðið lét sér sæma
að níða þjóðfylkingu Spánverja.
Ensku blöðin eru orðin alveg ó-
tæk, þau hafa flest gefizt upp
á því að berja hausnum við stað
reyndirnar um Sovétríkin og
eru viss með að halda því fram
að kommúnistar hingað og þang
að um heim séu ekki eins bölv-
aðir og af var látið. Hvarvetna
liggja gildrur, í einu mesta
kommahatursæðiskastinu sem
gripið hefur Vísi lengi, er hann
allt í einu farinn að birta grein-
nýja og raunalega deila milli
Alþýóublaðsins „annarsvegar
en annarra íslendinga hins-
vegar stendur um það hvenær
þetta lýðveldi skuli stofnað“.
Og þetta .„hvenær“ Ólafs
Thórs hyggst aumingja Al-
þýðublaöið að leggja fram
sem sönnun fyrir heilindum
sínum í lýðveldismálinu!
Smátt er nú þegiö.
Hitt sjá allir heilvita menn,
i've auöveldlega betta „hve-
nær“ getur breytzt í „hvort“
ef stefna Alþýðublaösins yrði
ofan á, lýðveldisstofnun sleg-
ið á frest, ríkisstjóri rekinn
frá í stríðslok og Danakon-
ungi afhent sitt fyrra vald,
sendiherrar erlendra ííkja
reknir heim og íslenzku sendi
herramir látnir afhenda
dönsku sendiherrunum í
London og Washingtor. starf
sitt, og ísland væii stjórn-
sk’pule&a sem óráðs'dJaður
hlutur í einhverjum óijósum
tengslum við Danmörku þeg-
ar friöarfundurinn hefst.
Það er þetta sem hinir á-
köfu lýöveldismenn við Al-
þýðublaðið vilja. Og svo dirf-
ast menn að ympra á því, að
þeim sé stofnun lýðveldis á
íslandi síður áhugamál en
þeim, sem ætla sér aö nota
vafalausan rétt þjóðarinnar
til að hrinda því máli í fram
kvæmd á næstu mánuðum!
Ef rakin er saga íslenzkrar
sjálfstæðisbaráttu, mun varla
nokkurt stig hennar laust við
einhverja stjórnmálamenn á
íslandi, einhver íslenzk blöð,
sem taka erlenda málstaðinn
ar Wendell Wilkies, og það
kemur úr dúrnum að Wilkie er
lítið búsílag í svoétníði. öðru
nær! Meira að segja forvígis-
menn og andlegir fræðarar ev-
rópska sósíaldemókrata taka
upp á þeim fjanda að semja rit
upp á annað þúsund blaðsíður
með nafninu: „Sovétkommún-
ismi — ný siðmenning“. Hvar er
þá líknar að leita?
*
Eft-ir langa mæðu og erfiða
leit hefur Morgunblaðið loks
fundið eina sál, sem enn flvtur
„sannleikann um Sovétríkin“ á
sama hátt og tíðkaðist á hinum
nazistisku hveitibrauðsdögum
blaðsins, Max nokkurn East-
man. Og Stefán Pétursson tekur
fagnandi undir í Alþýðublaðinu
og upplýsir það sem Morgun-
blaðið hafði af misskilinni
feimni látið liggja milli hluta ð
hinn nýi postuli og óyggjandi
heimildamaður sé hinn ágæt-
asti og trúverðugasti sósíalisti.
Á þessu má sjá hvað það er
fjarri lagi að telja Morgunblað-
ið afturhaldsblað, ef það hefur
nú orðið sósíalista sem aðalpost-
ul sirrn um heimsmálin!
Sannleikurinn er sá að Max
fram yfir þann íslenzka, og
mjög oft einmitt í þeirri
mynd, aö réttast sé að draga
vissar framkvæmdir á lang-
inn og gera ákveðnar sjálf-
stæðiskröíur tortryggilegar,
lítilsvirða þær og þá, er fyrir
þeim berjast.
Það eru tvímælalaust mikil
vonbrigöi öllum þorra íslend-
inga, aó einnig nú, við þetta
úrslitaspor í sjálfstæðisbaráttu
þjóðarinnar, stofnun lýðveld-
isins, skyldu slíkar raddir
heyrast. Þrátt fyrir hörkuna
og návígiö í íslenzkri stjórn-
málabaráttu var ekki annað
sjáanlegt, er stjórnarskrár-
nefndin skilaði áliti sínu, aö
um þetta mál yrðu engir
flokkadrættir á íslandi, engar
blaöadeilur, ekkert undanhald
og afsláttur af fyllstu og ein-
öi'ðustu kröfu um rétt íslenzku
þjóðarinnar til að stíga þetta
ski'ef. Og það er aöeins Al-
þýöublaðiö (og dindlar þess
úti á landi) semx hefur i'ofið
eininguna um sjálfstæðisma’-
ið, óminnugir á þá vorkunn-
sömu fyrirlitningu sem nú-
tíma íslendingar ‘hafa á
mönnum þeim og blöðum, er
á fyrri áföngum sjálfstæðis-
bai'áttunnar aðhylltust er-
lenda málstaöinn, og vildu
slá á frest eða lítilminnka
sjálfstæðiskröfur mannanna,
sem fastast stóöu að íslenzka
málstaðnum.
Það er enn ekki ljóst, hvort
þingflokkur Alþýðuflokksins
sem heild hefur snúizt gegn
ákvöröun st j órnarskrámef nd-
ar, eða hvort aðalmálgagn
Eastman hefur lengi verið and-
legur fræðari og leiðtogi banda-
rískra Trotskista en nú sýnilega
kominn á leiðarenda og kemur
fram sem grímulaus fasisti.
Hann er ,,sósíalisti“ á sama hátt
og Stefán Pétursson. með þá
einu pólitísku stefnu að níða
niður sósíalismann,, róttæka
verkalýðshreyfingu og Sovétrík
in, og því þægt verkfæri í bar-
áttu hins bandaríska fasisma.
Og það er ástæða til að óska
þeim samherjunum Valtý Stef-
ánssyni og Steíáni Péturssyni
til hamingju með Max Eastman
og andlegt bræðralag við banda-
rísku Trotskistana og íasista
sem vinna mjög náið saman;
það er varla orðið í annað hús að
venda með sovétníð af gamla
taginu.
„Baráttan gegn kommúnism--
anum“ hefur ekki bjargað Hitl-
er né Mússolini. Hún hefur ekki
gagnað Hriflu-Jónasi, Stefáni
Péturssyni eða Mogganum sem
vopn gegn íslenzkri verklýðs-
hreyfingu. Islenzk alþýða lætur
þessa herra um það að stangast
við staðreyndir á sviði alþjóða-
mála og innlendra stjórnmála.
flokksins -er þar sem oftar í
fullri andstöðu viö mikinn
hluta Alþýðuflokksins.. En sé
Alþýðuflokkurinn einhuga snú
inn á sveif ei’lenda málstaöar-
ins er nokkur hætta á ferö-
um, og íull ástæða til að vera
á veröi um lýöveldismálið.
Framkvæmd á tillögum stjórn
arskrárnefndar er og á að
vei'Öa mál, sem hafið er yfir
flokkadrætti, og óhappamenn
irnir við Alþýðublaðiö þurfa
ekki að ímynda sér að skæt-
ingur þeirra um aö Þjóðvlj-
inn sé málgagn Ólafs Thórs
og Jónasar Jónssonar í sjálf-
stæðismálinu hafi minnstu á-
hrif. Stefna Þjóðviljans og
Sósíalistaflokksins í sjálfstæð-
ismálinu hefur alltaf verið
skýr og hiklaus, þar hafa eng-
ar kúvendingar átt sér stað
eins og hjá Alþýðublaðinu og
Alþýðuflokknum, Hér eftir
sem hingaö til mun Sósíalista
flokkurinn hafa samvinnu
við aðra flokka um þá lausn.
lýðveldismálsins, sem stjóm-
ai'ski'ámefndin varö sammála
um. Alþýðublaöiö virðist
taka svo mikið tillit til orða
Ólafs Thórs, aö þaö mætti
gjarnan athuga að í opna
bréfinu til Stefáns Jóhanns
setur hann öðrumegin Al-
þýðublaðið en aðra íslenditiga
hinsvegar. Þaö er rétt aö deil-
an um lýðveldismálið stend-
ur milli þessara aöila, en h’.tt
er rangt að deilan sé einung-
is um þaö hvenær eða réttara
sagt hvenær ekki á að stoffx-
setja lýðveldið á íslendi, held
ur hlýtur eðli deilunnar að
vera þaö, hvort íslendingum
á að auðnast að stofnsetja
írjálst lýðveldi í landx síru.
islendingur yngstikennslu-
málaráðunautur í Banda-
ríkjunum
Albert F. Arnason, fæddur í
Ameriku, en af íslenzkum œtt-
um, liefur verið kjörinn kennslu
málaráðunautur Norður-Dakota.
Amason er rúmlega þrítugur og
er hann yngsti kennslumálaráðu
nautur í Bandaríkjunum.
Hann mun hafa yfirumsjón
með öllum æðri menntastofnun-
um fylkisins svo sem háskól-
um, verzlunarskólum, bréfavið-
skiptaskólum, jarðfræðirann-
sóknum o. fl. Hann fæddist í
Pembina County, Norður-Da-
kota og er sonur Árna Árnason-
ar frá Hámundarstöðum í Vopna
firði og Guðrúnar Baldvinsdótt-
ur Árnason frá Rauðholti í
Sléttuhlíð í Skagafirði. Mennt-
un sína hlaut hann í Pembina
Cpunty skólanum, Grand Forks
skólanum í Noi’ður Dakota og
háskólanum í Grand Forks.
Hans er getið í „Who’s Who in
American Education“, en það er
rit sem flytur nöfn menningar-
frömuða Bandaríkjanna.