Þjóðviljinn - 30.07.1943, Qupperneq 4
þJGÐVILJiNN
nýja bíó 'fB MÞ TJARNAJMrté ^H
Leynilögreglu- Konan med
maðurinn grænu augan
llichael Shayne (Green Eyed Woman)
(Michael Shayne Privat Amerískur gamanleikur
Detective). Spennandi lögreglumynd Lloyd Nolan, ROSALIND RUSSELL FRED MACMIJRRAY.
Marjorie Weaver. Sýnd kl 5, 7 og 9. Sýnd kl. 5, 7 og 9.
^NDUDHH^nHMU
fig|fi
Úr borglnni
Næturlæknir er í Læknavarðstöð
Re.vkjavíkur í Austurbæjarskólan-
Næturlæknir er í Reykjavíkurapó-
teki.
Útvarpiö í dag:
Föstudagair 30. júlí
19,25 Harmonikulög (plötur).
20,30 íþróttaþáttur í. S. 1.
20,45 Hljómplötur: Kvartett eítir
Boccerini.
21,00 ,,Úr handraðanum“.
21,00 Hljómplötur:
a) Píanókonsert í a-moll eftir
Schumann.
b) Ófullgerða symfónian eftir
Schubert.
22,20 Fréttir.
Dagskrárlok.
STEFANÍA SIGURFINNSDÓTTIR
Selvogsgötu 3, Hafnarfirði
verður jarðsungin frá Hafnarfjarðarkirkju laugar-
daginn 31. þ. m.
Athöfnin hefst kl. 2 e. h. á Suðurgötu 56, Hafn-
arfirði.
Fyrir hönd okkar og annarra vandamanna.
Þorlákur Benediktsson. Guðjón Sigurfinnsson.
Flokkurínn
Nokkrir farmiðar eru eftir í
skemmtiför sósíalista til Hvítárvatns
og Kerlingarfjalla, verða seldjr í dag
frá kl. 4—7 e. li. Skólavörðustíg 19
(hjá J. Bj.).
Ræða
Roosevelís
Framh. af 1. síðu.
á baráttukjark þýzku þjóöar-
innar. Rússar létu hana ekki
blekkja sig. Þeir héldu áfram
hernaðaraðgerðum sem eru
liður í sameiginlegri sóknará-
ætlun allra hinna sameinuðu
þjóða.
Mannkynssagan á ekkert
dæmi um meiri heilindi,
einbeittni og sjálfsfórn en
rússneska þjóðin og herir
hennar undir forustu Josifs
Stalíns, marskálks. Banda-
ríkin munu ætíð telja sér það
ánægjuefni aö vera í framtíð-
inni góður granni og góðvin-
ur þessarar þjóðar, er meö
því aö bjarga sjálfri sér hefur
hjálpað til aö bjarga öllum
heimi frá nazistahættunni“.
Rauðí herinn þreng-
ir að Orel
Rauði herinn er nú ekki nema
í 15 km. fjarlægð frá Orel á
þremur af þeim fjórum járn-
brautalínum, er liggja til borg-
arinnar.
A vígsstöðvunum norður af
borginni hafa rigningar tafið
sókn Rússa, en annarstaðar á
Orelvígstöðvunum hafa þeir
unnið á síðastliðinn sólarhring.
Hringiá í síma 2184 og
gerizt áskrifendur
að fímarífínu
Réffí
«883&2$í38S3&&3æ3$8$83S3æ
Þjóðfylkingin ftalska
Framh. af 1. *iðu.
gær, að Bandamenn ætluöu
iév ekki aö steypa fasisman-
um af stóli í því skyni aö
lát'a hann læðast til valda á
ný í einhverju dulargervi.
ítölsk stjórn, sem er hlynnt
fasistunum og einræði, verö-
ur alltaf hætta fyrir friöinn
í Evrópu, sagði ráöherrann,
og bætti viö aö Bretar vildu
stuöla að lýðræðisstjórn á
ítalíu, þar sem verkalýðshreyf
ing og frjáls blöð fengju not-
ið sín.
Eisenhower býður frið
TJ tvarpað var í gær tilboði
um frið frá Eisenhower hers-
höfðingja til ítölsku þjóðar-
innar.
í ávarpinu segir að ítalir
hafi sjálfir rutt úr vegi aðal-
hindruninni fyrir friði við
Bandamenn með því að losa
!úg við Mússolini, en ekki sé
hægt að ræða um frið meðan
ítalir hjálpi þýzkum hcr sem
í landinu dvelur. En hætti
ítalir að hjálpa þeim skuli
Bandamannaherirnir fljótlega
gera út af við þá.
Jafnframt var boðið aö sleppa
öllum ítölskum föngum, sem
Bandamenn hafi tekiö 1 Norö-
ur-ítalíu og á Sikiley, ef ítal-
ir láti lausa alla þá herfanga
sem nú eru á ítalíu.
í ræðu er Roosevelt Banda-
ríkjaforseti hélt í fyrrinótt,
lagöi hann áherzlu á að skil-
yrði Bandamanna fyrir friöi
við ítalíu væri óbreytt: Skil-
yrðislaus uppgjöf.
Patterson, varahermálaráð-
herra Bandaríkjanna, sagði í
gær, að stjórn Badoglios sé
hernaðareinræði, og sé enn ó-
Ijóst hvort hún yrði föst 1
sessi,
Um bardagana á Sikiley
sagði Patterson að þeim veröi
sennilega lokið eftir nokkra
daga.
Badogliostjórnin lýsti því
yfir í gær að allir stjórnmála-
Úlgan breiðist út um
meginland Evrópu
Störkostleg verkföll f
Portúgal
Atburðirnir á Ítalíu hafa vak-
ið stórkostlega ólgu um allt meg
inland Evrópu.
Pörtúgal:
Víðtæk verkföll hafa brotizt
út í Lissabon, og segir í portú-
gölsku stjórnarblaði, að það sé
engin tilviljun að þau verði sam
tímis falli Mússolinis.
Ríkisstjórnin hefur boðið út
fótgönguliði og herliði gegn
verkfallsmönnum, og gefið fyr-
irskipun um að hver einasti
verkfallsmaður skuli handtek-
inn, og settur í vinnusveitir und
ir heraga.
Spánn:
Flestir hinna þekktustu kon-
ungssinna á Spáni hafa verið
settir í stranga gæzlu, þar sem
Franco óttast að þeir muni
reyna að taka völdin með
skyndiuppreisn.
Búlgaría:
Flugmiðum var dreift um göt-
ur höfuðborgarinnar, Sofia, í
gær, þar sem skorað er á alþýð-
una að varpa af sér hinni fasist-
isku ríkisstj órn. Ríkisstjórnin
sat á fundum allan mánudaginn.
Rúmenía:
Á mánudaginn var dreift út
flugmiðum í Búkarest, þar sem
krafizt var friðar. Ávarpið á
flugmiðunum endaði: Niður
með Hitler! Ríkisstjórnin til-
kynnir handtöku leiðtoga fjöl-
menns leynifélagsskapar.
flokkar á ítalíu hafi verið
bannaðir meðan stríðið stend-
ur, og ekki komi neinar kosn-
ingar til greina fyrr en að
stríðinu loknu.
w
Ný íramhaldssaga
Eldur og ský
hefst í blaðínu á morgun
Richard Wright er maður nefndur. Hann er svertingi,
alinn upp í Ameríku.
Eftir að skáldsaga hans. Native Son, kom út varð hann
á skömmum tíma á allra vörum og einn af þeim skáid-
sagnahöfundum 1 Ameríku, sem mesta athygli hefur vakið.
Native Son fjallar um viðhorf og baráttu svertingjans
í þjóðfélagi hvítra manna. Þrátt fyrir „ameríska frelsið"
og drengilega baráttu fyrir jafnrétti allra kynflokka eim-
ir enn töluvert eftir af því viðhorfi hvítra manna, að þeir
teiji svertingja „óæðri“ kynstofn og jafnvel réttlausan. —
Það er ekki ýkjalangt síðan æstur mannfjöldi hefur tekið
svertingja af lífi án dóms og laga í Suðurríkjum Ameríku.
Sögur Richards Wrights eru allar um líf svertingjanna
og hina hörðu baráttu þeirra fyrir réttlæti — fyrir lífi !
sínu. Sögur hans eru sagðar af þekkingu og skilningi þess
manns, sem sjálfur hefur brunnið í kvalaeldi þess, sem
g: verður að þola óréttinn, þegjandi og bótalaust.
^ Næsta saga Þjóðviljans: Eldur og ský, er ein af hin-
um smærri sögum Richards Wrigths og kom út í smásagna-
safninu: „Oncle Toms Children“. Framan við þá bók segir <
hann ágrip af ævisögu sinni.
vg Verður hér sagt frá örfáum atriðum úr ævi hans. <
Csí „Eg var ungur, þegar ég fékk fyrstu fæðsluna um það. <
yg hvernig svertingja er ætlað að lifa“, segir hann í æviágripi <
yv sínu. „Við áttum heima í Arkansas. Húsið okkar stóð bak <
^ við. járnbrautarteinana. Holóttur húsagarðurinn var lagður ;
gjalli. Enginn grænn gróður þróaðist nokkru sinni í þeim ]
^ garði. Hinn eini gróður, sem við höfðum nokkur kynni af ;
w var langt fjarri, handan við brautarteinana, þar sem hvíta_;
^ fólkið bjó.“
^ Síðar fluttizt hann til Missisippi og fór að vinna fyrir i
^ sér. — „Ungur svertingi, sem enga iðn kann, getur hvergi i
j^j fengið vinnu pema þar sem andlitin og húsin eru hvít, I
þar sem trén, vellirnir og girðingarnar eru grænar.“ Morgn- i
jg£ inum, sem hann réðist fyrst til vinnu lýsir hann þannig: i
„Eg stóð frammi fyrir yfirmanninum og svaraði öllum j
$££ spurningum hans með ákveðnum „Yessirs“ (Já, herra) og j
„nosirs11 (nei, herra). Eg gætti þess vel að bera „sir“ skýrt j
££ fram til þess að hann gæti séð að ég var kurteis, að ég vissi j
hvar ég var staddur og ^ð hann var hvítur maður. Eg hafði j
588 mikla þörf fyrir vinnu þá.“ Síðar var honum bolað burt úr ;
þeirri vinnu, án saka. ;
588 Seinna varð hann sendill, hóteldrengur og aðstoðar- ;
588 maður við vefnaðarvöruverzlun og varð að þola allskonar ;
588 lítilsvirðingar af því að hann var svertingi. ;
58^ Þá'komst hann að á Sjóntækjaverkstæði. Þar var nokk- ;
uð öðrum aðferðum beitt við svertingja. „Það var ekki ;
588 lengur beitt miskunnarlausri hörku heldur kænni hörku. !
588 Þar lærði ég að Ijúga, stela og hræsna. Lærði að leika !
588 það tvöfalda hlutverk, sem hver svertingi verður að kunna, \
ef hann vill fá að lifa. j
588 Það var t. d. næstum ókleift \að fá bók til að lesa. 1
588 Það var litið svo á, að eftir að svertingi hafði notið þeirrar !
588 takmörkuðu fræðslu, sem ríkið lét honum í té, þá hefði i
588 hann ekki frekari þörf fyrir bækur. Eg fékk lánaðar bæk- j
ur hjá samverkamönnum mínum. Dag einn gerðist ég svo !
588 djarfur að biðja einn þeirra um að fá bækur í bókasafn- j
W inu út á nafn hans. Það undarlega skeði: Hann gerði þetta. j
jg* Eg hygg hann hafi gert það vegna þe$s að hann var róm- j
versk-kaþólskur og hafi haft samúð með svertingjum, j
vegna þess að hann varð sjálfur að búa við hatur. Eg fékk
m síðan bækur út á nafn hans með eftirfarandi hætti: Eg
ívv skrifaði svohljóðandi beiðni til bókavarðarins: „Gjörið svo
íOí vel að láta þenna svertingja fá eftirtaldar bækur.“ Undir
þetta ritaði ég nafn hvíta mannsins.
^ Eg fór að afgreiðsluborðinu í bókasafninu, hélt á hatt-
^ inum í hendinni og setti upp eins heimskulegan svip og
^ mér frekast var unnt. Fengi ég ekki þær bækur. sem ég
^ bað um, læddist ég fram á ganginn og falsaði nýja beiðni.
^ .....Hefði einhver af eigendum safnsins vitað að uppá-
^ haldsbækurnar þeirra hefðu verið í höndum svertingja
^ myndu þeir tafarlaust hafa komið í veg fyrir að slíkt end-
urtæki sig.“
jg£ Þrátt fyrir allt þetta varð Wright einn af athyglisverð- $$
^ ustu rithöfundum Ameríku. 38$
j$£ Saga hans: Eldur og ský, sem hefst á morgun í Þjóð- 588
j5$£ viljanum, lýsir lífi svertingjanna með þeim hætti að erfitt 588
er að gleyma. — Þetta mun vera fyrsta saga Wrights, sem ;>$£
5$8 birtist á íslenzku. — Fylgist með henni frá byrjun. 588
gg 28S